İçeriğe atla

Paraceratherium

Paraceratherium
Yaşadığı dönem aralığı: 33,9-23,03 myö
Oligosen[1] 
P. transouralicum iskeleti, Ulusal Doğa ve Bilim Müzesi (Tokyo)
Biyolojik sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Âlem:Animalia
Şube:Chordata
Sınıf:Mammalia
Takım:Perissodactyla
Familya:†Paraceratheriidae
Alt familya:†Paraceratheriinae
Cins:†Paraceratherium
Forster-Cooper, 1911[3]
Tip tür
†Paraceratherium bugtiense
(Pilgrim, 1908)
Türler
  • †P. bugtiense (Pilgrim, 1908)
  • †P. transouralicum (Pavlova, 1922)
  • †P. huangheense (Li vd., 2017)
  • †Paraceratherium linxiaense (Deng vd., 2021)[2]
Dağılımı
Sinonimler
Sinonim cinsler
  • Baluchitherium Forster-Cooper, 1913
  • Indricotherium Borissiak, 1916
  • Pristinotherium Birkjukov, 1953
  • ?Benaratherium Gabunia, 1955
Sinonim türler
  • P. bugtiense:
  • Aceratherium bugtiense Pilgrim, 1908
  • Thaumastotherium osborni Forster-Cooper, 1913 (preoccupied)
  • Baluchitherium osborni (Forster-Cooper, 1913)
  • Metamynodon bugtiensis Forster-Cooper, 1922
  • Paraceratherium zhajremensis Bayshashov, 1988
  • P. transouralicum:
  • Indricotherium transouralicum Pavlova, 1922
  • Baluchitherium grangeri Osborn, 1923
  • Indricotherium asiaticum Borissiak, 1923
  • Indricotherium minus Borissiak, 1923
  • Indricotherium grangeri (Osborn, 1923)
  • Pristinotherium brevicervicale Birjukov, 1953
  • Şüpheli isimler:
  • Benaratherium callistratum Gabunia, 1955

Paraceratherium [Aceratherium'a (boynuzsuz canavar) yakın], Oligosen'de Avrasya'da yaşamış büyük bir tek toynaklı memeli cinsi.[4][5] Paraceratheriidae familyasından bir rhinocerotoiddir, dolayısıyla yaşayan en yakın akrabası gergedanlardır.[2]

Keşif tarihi ve cins adı tartışması

Cambridge Üniversitesi Doğa Tarihi Müzesi yöneticisi olan Clive Forster Cooper, Britanya kolonisi Hindistan topraklarındaki fosillere ilgiliydi. 1910-1911 yılında bu bölgeye bir keşif seferi düzenleyen Forster Belucistan'da araştırmalar yapan Hindistan Coğrafya Servisi'nin bulduğu fosillerle ilgili çalışmalar yaptı ve bu memeli cinsini ilk tanımlayan kişi oldu. Fosillerin hazırlanması ve korunması işleri bütünüyle Forster'ın üstüne kalmıştı. Fosillerin taşınması zor bir işti, o bazı fosilleri kervan yolculuğu sırasında koruyamasa da, Amerikan Doğa Tarihi Müzesi görevlileri Henry Fairfield Osborn ve Walter Granger'dan fosil taşıma hilelerini öğrenmişti. 60 cm'den büyük bir kafatası ve 1 metreden uzun bir uyluk kemiğinden oluşan fosil kalıntıları Britanya'ya başarılı bir biçimde götürüldü. Fosiller üzerinde yaptığı çalışmalar sonucu bu fosillerin, gergedan benzeri bir hayvana ait olduğu fikrini üretti. Aceratherium cinsine benzese de bazı farklılardan ötürü Forster bu cinse Paraceratherium adını verdi. 1913'te bacak kemikleri ve birleştirilmiş omurlar bulundu ve bunların daha büyük bir canlıya ait olabileceği öngörüldü. Forster bu canlıya Thaumastotherium osborni ikili adını verdi; ancak bu cins adı çoktan bir böceğe verilmişti ve Forster ikili adlandırmada değişiklik yapmak zorunda kaldı. Fosillerin bulunduğu yere gönderme yaparak Balucitherium adında bir cins oluşturdu ancak Osborn bu öneriye katılmadı ve bu canlının gergedangiller ailesinden Brontotherium'un bir Hindistan çeşidi olduğunu savundu. 1913'te Rus Çarlığı'nda İmparatorluk Bilimler Akademisi Jeoloji Müzesi bünyesinde yapılan araştırma gezisinde Aleksey Borissiak tarafından Türkistan'da büyük fosil kalıntıları bulundu. Mamut kalıntısı olduğu düşünülen bu fosil parçaları St. Petersburg'a gönderildi ve araştırma için hazırlanan uyluk kemiğine bakarak bu canlının mamut olmadığı kanısına vardı. Bir uyluk kemiği, diş ve ön kol parçalarının incelenmesi sonucu Borissiak da Forster'ın vardığı sonuca vardı ve gergedangiller ailesine benzer bir cinse ait parçalar olduğunu düşündü. Bir Rus halk öyküsüne dayanarak da adını Indricotherium koydu. Araya giren I. Dünya Savaşı ve Rusça yazılan çalışmalara geç ulaşılması sonucu Forster, Borissiak'ın çalışmalarından ancak 1920'lerde haberdar olabildi. Böylece benzer 3 cins ortadaydı ve bu canlıların aslında fizyolojik olarak birbiriyle örtüştüğü görülmüştü. Indricotherium, Paraceratherium ve Balucitherium bir cinsin 3 ayrı adı haline gelmiş, daha sonra Paraceratherium adı daha genel kabul görmüştür.[6]

Biçimbilim

Çene kemikleri.

Eldeki verilere göre 8 metre uzunluğunda, 4.8 metre yüksekliğinde ve yaklaşıl 15 ton ağırlığında olan bu memeli, aşayan en büyük memeli olarak kabul ediliyordu. Ancak yapılan yeni keşifler ışığında yeni bir filgil cinsi olan Palaeoloxodon cinsinin dev üyeleri bulundu. Palaeoloxodon namadicus'un 15 ton civarında ve başından ayağına dek 5 metre uzunluğunda olduğu tahmin ediliyor. Daha ömceleri göre 24-30 ton ağırlığa kadar ulaşabilen Paraceratherium tahminleri yapılıyordu; ancak kemikler üzerinde yapılan son araştırmalar (Fortelius ve Kappelman) sonucu ağırlık tahminleri daha gerçekçi değerlere gelmiştir: 11-15 ton.[7]

Habitat ve beslenme

P. transouralicum'un alttaki iki Hyaenodon ile birlikte çizimi.

Tüm Avrasya'ya geniş ölçüde yayılmış olan bu cins, Oligosen'de dev boyutlara ulaşmıştır. Eosen'de ormanlık alanlarda yaşayan atası boyutça daha küçüktü. Anlatıldığı gibi Oligosen'de açık ve seyrek ağaçlı düzlüklerde büyük boyutlara ulaştılar ve Oligosen sonundaki yok olma olayında soyları tükendi.[8][9]

Galeri

  • Yeniden canlandırması.
    Yeniden canlandırması.
  • Paraceratherium'un boyutunun diğer memelilerle ve Patagotitan (sauropod) ile karşılaştırılması.
    Paraceratherium'un boyutunun diğer memelilerle ve Patagotitan (sauropod) ile karşılaştırılması.
  • P. transouralicum kafatası.
    P. transouralicum kafatası.

Kaynakça

  1. ^ "Paraceratherium". paleobiodb.org. 29 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Temmuz 2021. 
  2. ^ a b Deng, Tao; Lu, Xiaokang; Wang, Shiqi; Flynn, Lawrence J.; Sun, Danhui; He, Wen; Chen, Shanqin (17 Haziran 2021). "An Oligocene giant rhino provides insights into Paraceratherium evolution". Communications Biology (İngilizce). 4 (1): 1-10. doi:10.1038/s42003-021-02170-6. ISSN 2399-3642. 29 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Temmuz 2021. 
  3. ^ "Paraceratherium". paleobiodb.org. 
  4. ^ Sen, Sevket; Antoine, Pierre-Olivier; Varol, Baki; Ayyildiz, Turhan; Sözeri, Koray (Mayıs 2011). "Giant rhinoceros Paraceratherium and other vertebrates from Oligocene and middle Miocene deposits of the Kağızman-Tuzluca Basin, Eastern Turkey". Naturwissenschaften (İngilizce). 98 (5): 407-423. doi:10.1007/s00114-011-0786-z. ISSN 0028-1042. 
  5. ^ "Paraceratherium - The Giant Hornless Rhino". www.fossilguy.com (İngilizce). 10 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Temmuz 2021. 
  6. ^ The editors of Nat Geo, The editors of Nat Geo. "How Paleontologists Uncovered the World's Biggest Rhino". www.nationalgeographic.com. National Geographic. 11 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Nisan 2020. 
  7. ^ The editors of Nat Geo, The editors of Nat Geo. "The Largest Beasts to Walk the Earth". www.nationalgeographic.com. National Geographic. 17 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Nisan 2020. 
  8. ^ Oyal, Nese; ve diğerleri. "Çankırı-Çorum Havzasındaki En Büyük Kara Memelisi Olan Baluchitherium'un ve Eşlik Eden Diğer Omurgalıların Bulgu Yerlerinin Araştırılması ve Bölgenin Paleocoğrafyası". www.Researchgate.com. Researchgate. 11 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Nisan 2020. 
  9. ^ Oyal, Nese vd. (2016). "Description, Evolution and Paleogeography of the Giant Rhinoceros (Paraceratherium, Rhinocerotoidea, Mammalia) from the Oligocene of the Çankırı-Çorum Basin". 69 th Geological Congress of Turkey, General Directorate of MTA, Ankara. 3 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Dinozor</span> Mezozoik Çağa (kuşlar dahil) hâkim olan sauropsid omurgalılar kladı

Dinozor (Dinosauria), ilk olarak Mezozoyik zamanda ortaya çıkan ve yaşayan tek üyeleri kuşlar olan arkozor sürüngen grubu. Dinozor adı, Richard Owen tarafından Grekçe "korkunç" anlamına gelen deinos ve "kertenkele" anlamına gelen sauros sözcüklerinin birleştirilmesinden oluşur. Dinozorlar, 243 ile 233 milyon yıl önce Geç Triyas döneminde ortaya çıkmış ve 66 milyon yıl önce kuşlar dışındaki tüm türlerinin soyu tükenmiştir. Dinozorlar, sıcakkanlı ve soğukkanlı arası özellikler gösteren mezoterm canlılardı. Mezozoyik'te oldukça başarılı biçimde tüm kıtalara yayılan dinozorlar çok farklı nişleri doldurdu. Yapılan araştırmalarda şimdiye kadar yaklaşık olarak 1.000 kadar kuş olmayan dinozor türünün yaşadığı belgelendi. Bugün dinozorların evrimsel olarak devamı olan kuşların 11.000 kadar türü vardır ki bu, yaşayan memelilerin tür sayısının (~6000) yaklaşık iki katıdır. Dinozorların nasıl yaşadığı, ne kadar çeşitlendiği ve ekosistemdeki yerleri kadar kuş olmayan dinozorların nasıl yok olduğu da bilim camiasını uzun zamandır meşgul etmektedir. Kuş olmayan dinozorları yeryüzünden silen yok oluşun aşamalı mı, yoksa yerbilimsel olarak katastrofik (ani) mi olduğu tartışmalıdır.

<span class="mw-page-title-main">Gergedan</span> Gergedangiller (Rhinocerotidae) familyasına ait tek toynaklılar

Gergedan, Gergedangiller (Rhinocerotidae) familyasından, ağır ve hantal gövdeli, burun kemiğinin üstünde derisine yapışık bir veya iki boynuzu bulunan, kalın derili otçul memelilerin genel adı. Atgiller ve tapir gibi tek toynaklılar (Perissodactyla) takımına dahildir.

<i>Tyrannosaurus</i> dev bir teropod dinozor cinsi

Tyrannosaurus, Kretase'nin sonlarında yaşamış, büyük bir etobur teropod dinozordur. Tyrannosaurus, diğer tyrannosauridlerden çok daha geniş bir dağılıma sahipti ve bulunduğu yaşam alanındaki etçillerin en büyüğüydü.

<span class="mw-page-title-main">Tek toynaklılar</span> memeli takımı

Tek toynaklılar ya da tek parmaklılar, memeliler (Mammalia) sınıfından otobur hayvanları barındıran bir takımdır. Ayaklarında genelde tek sayıda toynağı bulunan bu takımdaki hayvanlar büyük ve çok büyük hayvanlar olarak nitelenebilir. Çift toynaklılar takımının geviş getiren hayvanlarının aksine tek toynaklılar bitki selülozunu midede değil bağırsaklarda sindirir. Atgiller, gergedanlar ve tapirler mevcut tek toynaklılardır.

<span class="mw-page-title-main">Deinotherium</span>

Deinotherium Proboscidea (hortumlular) takımına ait olan Orta Miyosen ile Çibanyen devirleri arasında Afrika, Asya ve Avrupa'da yaşayan memeli cinsi.

Oligosen, 33,9 milyon yıl öncesi ile 23,01 milyon yıl öncesi arası yaklaşık 10 milyon yıl süren, son Paleojen devresi. İklimdeki soğuma, deniz seviyesindeki düşme ve dolayısıyla kuraklık, dönemin belirgin özellikleridir.

<i>Argentinosaurus</i> titanosauriyen sauropod dinozor cinsi

Argentinosaurus, Geç Kretase döneminde Güney Amerika'da yaşamış bir sauropod dinozor cinsi. Bilinen en büyük dinozorlardan biridir.

<i>Siyah gergedan</i> Afrikaya özgü gergedan türü

Siyah gergedan, Afrika kıtasında yaşayan tek toynaklı takımına mensup büyük bir gergedan türüdür. Birçok alttürü bulunmaktadır.

<i>Stegosaurus</i> Jura döneminde yaşamış kuş kalçalı dinozor

Stegosaurus, Stegosauridae familyasından Geç Jura döneminde Kuzey Amerika ve Avrupa'da yaşamış, bir kuş kalçalı dinozordur. Sırt levhaları ve kuyruk dikenleriyle ünlüdür.

<i>Giganotosaurus</i> dev teropod

Giganotosaurus, Geç Kretase döneminin erken Senomaniyen çağında Güney Amerika'da yaşamış bir teropod dinozor cinsi.

<span class="mw-page-title-main">Bactrosaurus</span>

Bactrosaurus otçul bir dinozor cinsi olup 70 milyon yıl önce geç Kretase döneminde Çin'in doğusunda yaşamıştır. Bactrosaurusun Kretase döneminde yaşamış olması onu bilinen en eski hadrosaur türü yapar. Bactrosaurus'a ait tüm ve eksiksiz bir iskelet bulunamamış olsa da Bactrosaurus, bu erken hadrosaurlar arasında hakkında en iyi bilinen tür olduğu için keşfedilmiş olması önemlidir.

<i>Palaeoloxodon</i> tarih öncesi filgil

Palaeoloxodon, Pleyistosen boyunca Avrasya ve Afrika'da yaşamış tüm zamanların en büyük kara memelisi olan, hortumlular (Proboscidea) takımına mensup memeli cinsi. İlk olarak 1924 yılında Matsumoto tarafından tanımlandı, ancak cins tanımlanmadı. Bir kısım görüş bu canlının Elephas cinsi bünyesinde olmasını savunurken; çene ve kafatası üzerine yapılan modern çalışmalar sonucu Palaeoloxodon cinsi kurulmuştur.

<i>Sarcosuchus</i> nesli tükenmiş dev timsah cinsi

Sarcosuchus Erken Kretase devrinde yaşamış ve yaklaşık 110 milyon yıl önce soyu tükenmiş crocodyliform üyesi bir timsah cinsidir.

<span class="mw-page-title-main">Megatherium</span>

Megatherium, Geç Miyosen ila Erken Holosen devirleri arasında Güney Amerika'da yaşamış bir memeli cinsidir.

<i>Coelodonta antiquitatis</i> soyu tükenmiş gergedan

Yünlü Gergedan, Pleistosen dönemi boyunca Avrasya'da yaşamış tek toynaklı memeli türü.

<i>Hyaenodon</i> tarih öncesi memeli cinsi

Hyaenodon ("sırtlan-dişli"), Avrasya, Kuzey Amerika ve Afrika'da yaşamış bir etçil memeli, soyu tükenmiş etçil fosil memelilerin bir ailesi olan Hyaenodontidae'nin tip cinsidir. Hyaenodon cinsine dahil edilmiş türler orta Eosen'den erken Miyosen'e kadar yaklaşık 20-25 milyon yıl boyunca yaşadı.

Dermotherium, Güneydoğu Asya'dan küçük bir süzülen memeli grubu olan yaşayan kolugolar ile yakından ilişkili bir fosil memeli cinsidir. Cins, iki tür ile tanınır: Alt çenenin tek bir parçasına dayanan Tayland Geç Eosen'den D. major ve alt çenenin üç parçasından ve iki izole üst azı dişinden bilinen Tayland'ın Geç Oligoseni'nden D. chimaera. Ek olarak, Pakistan'ın Erken Oligosen'inden izole edilmiş tek bir üst azı dişi geçici olarak D. chimaera'ya atanmıştır.

Pachystruthio dmanisensis deve kuşu benzeri soyu tükenmiş bir koşucu kuş türüdür. Struthionidae familyası içindeki Pachystruthio cinsi içinde yer alır ve bayağı deve kuşu ile akrabadır. 450 kiloya ulaşan kütlesi ve 3.5 metrelik uzunluğu ile kuzey yarımkürede yaşamış en büyük kuş türlerindendir. Doğu Avrupa ve Kafkasya'da yaşadı. Oldukça büyük bir vücuda sahip olmasına rağmen iyi bir koşucuydu bu sayede etoburların bulunduğu bölgelerde yaşayabildi. Pleistosen dönemde Karadeniz'in kuzeyinde, Pliyosen dönemde ise Anadolu ve Gürcistan'da yaşamıştır. Kırım'da bulunan ilk fosilden elde edilen bilgilere göre Homo erectus ve modern insan arasındaki bir tür olan Homo georgicus ile aynı dönemde yaşadığı için H. georgicus tarafından bir et kaynağı olarak avlanmış olabilir. Hatta bu türün neslinin tükenmesinde ilkel insanların etkisi olabilir.

<i>Arsinoitherium</i> tarih öncesi memeli cinsi

Arsinoitherium, soyu tükenmiş Embrithopoda takımına ait soyu tükenmiş bir paenungulate memeli cinsidir. Filler, deniz inekleri, kır sıçanımsılar ve soyu tükenmiş desmostylianlar ile ilişkilidir. Arsinoithereler, 36 ila 30 milyon yıl önce Kuzey Afrika'nın geç Eosen ve erken Oligosen döneminde, tropikal yağmur ormanları alanlarında ve mangrov bataklıklarının kenarında yaşayan yüzeysel olarak gergedan benzeri otoburlardı. 2004 yılında tanımlanan bir tür olan A. giganteum, yaklaşık 27 milyon yıl önce Etiyopya'da yaşıyordu.

<i>Deinocheirus</i>

Deinocheirus Geç Kretase'de bugünkü Moğolistan'da yaşamış ornithomimozor kladından bir teropod dinozor cinsidir. Moğolistan'ın erken Maastrihtiyen yaşlı Nemegt Oluşumu'ndan bilinen bu dinozor cinsi tek bir tür içerir. Bu canlının en dikkat çekici özelliği olağanüstü büyük kollarıdır ve cins adı bu özelliğine atıfta bulunur.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.