İçeriğe atla

Para karşılığı rütbe uygulaması

Para karşılığı rütbe uygulaması, yoğunluklu olarak 17.yüzyıl ile 19.yüzyıl arasında Avrupa Ordularında görülen bir uygulamadır. Buna göre zengin ve asiller para karşılığında ordu bünyesinde rütbe satın alırdı. Sistem Avrupa'da sadece Rus İmparatorluğu ve Prusya’da kullanılmamıştır. Fransız Devriminin ardından Fransız Ordusunda kaldırılmışsa da Napolyon Bonapart tarafından uygulama yeniden yürürlüğe konmuştur. Uygulama en çok Büyük Britanya Ordusunda kullanılmış ve en geç de bu ülke tarafından yürürlükten kaldırılmıştır.

Britanya Ordusundaki uygulama

Para karşılığı rütbe uygulaması ilk olarak II. Charles döneminde başlatılmış ve 1871 yılındaki Cardwell Reformlarına kadar yürürlükte kalmıştır.

Satın alınabilen rütbeler

Para karşılığı rütbe sadece süvari ve piyade sınıflarında albay rütbesine kadar alınabiliyordu. İstihkâm ve topçu sınıflarında rütbe satın almak için Woolwich’deki Kraliyet Askerî Akademisinden mezun olma şartı aranmaktaydı. Rütbesini satın alan subaylar ve olağan yoldan rütbe almış subaylar arasında sürekli bir çekişme yaşanmaktaydı. Benzer bir durum Britanya Doğu Hindistan Şirketi ordusundaki subaylar için de söz konusuydu.

Sebepler

Para karşılığında rütbe uygulamasının ardındaki belli başlı sebepler aşağıda sıralanmıştır:

  • Subay sınıfının sadece tek bir sosyal sınıftan oluşması isteğini yerine getiriyordu
  • Uygulama yetkinin kötüye kullanılması veya ihmallere karşı güvence oluyordu. Başarısız komutanlar rütbe için ödedikleri ücreti geri almaksızın tasfiye edilebiliyorlardı.
  • Uygulama sayesinde kurulu düzenin sürmesinden yana olanların komuta etmesi sağlanarak ordu birliklerinin herhangi bir darbe, ayaklanma veya isyana katılma ihtimalleri azaltılıyordu.
  • Uygulama subayların zengin olmasını öngördüğü için bu kişilerin yağmalama, hırsızlık, askerlerin maaşlarına göz dikmek veya ordu mallarını satmak gibi işlere bulaşmayacakları öngörülüyordu
  • Emekli olmuş subaylara bu yolla ek gelir sağlanıyordu

Ücretler

Subaylık rütbe fiyatları birliklere göre değişiklik göstermekle beraber genellikle aşağıdaki gibiydi. Örnek ücretler 1837 yılına dairdir:

RütbeMuhafızSüvariPiyade
Asteğmen1260£840£450£
Teğmen1785£1190£700£
Yüzbaşı3500£3225£1800£
Binbaşı5350£4575£3200£
Yarbay7250£6175£4500£
  • Yukarıdaki para birimlerinin günümüzdeki değerleri için 1£ yaklaşık olarak 290$ alınmalıdır.

Bir üst rütbeyi satın almak isteyen subay sadece kendi rütbesiyle satın almak istediği rütbe arasındaki ücreti ödemekteydi. Teorik olarak rütbe sadece belirli fiyata ve öncelikle o birlikteki en üst rütbeliye satılmak durumundaydı.[1] Ancak uygulamada rütbe en çok parayı verene neredeyse bir açık artırma sonucunda verilirdi. Borç batağına düşen veya emeklilikten sonrasını düşünen subayların rütbelerini sattıkları görülmüştür.

Subaylar arasındaki sosyal sınıf yapısının bozulmaması birliğin en yetkili komutanın ilave sorumluluğuydu. Buna göre bir rütbe satın alınsa bile eğer rütbeyi satın alan kişi beklenen sosyal sınıf özelliklerine ve geçmişine sahip değilse reddedilebilirdi. Özellikle sadece aristokratların kabul edildikleri muhafız birliklerinde durum böyleydi. Ayrıca birlikte belli bir güveni sağlamış astsubayların subay olması için birlik komutanları tarafından maddi olarak desteklendikleri de görülmüştür.[2]

Tüm rütbeler para karşılığında satılamazdı. Eğer bir subay muharebede ölmüş veya kurmay heyete atanmışsa birlik içinde yeri para karşılığında doldurulamazdı. Ancak hastalık sonucu ölüm, emeklilik veya istifa ile boşalan rütbeler parayla satılabilirdi.[3]

Uygulamanın kötü etkileri

Uygulamaya dair en kötü etkiler yoğun savaşlar döneminde yaşanmıştır. Bunlardan Napolyon Savaşları sırasında subaylar arasında yaşanan yoğun kayıplar uygulamanın en kötü yanlarının ortaya çıkmasına yol açmıştır. Yaşanan kayıpların ardından kadroların boş kalması ve zenginlerin cephe görevinden kaçması nedeniyle rütbeler çok az bir ücrete satın alınır hale gelmiştir. Bu halde komuta kademesine getirilen zenginler savaş meydanında ciddi kayıplara sebep olacak, başarısızlıkları çoğunlukla sorgulanmayacaktır.

Bu dönemde ordu içinde hızla yükselme olanağı da belirmiş, astsubaylar ve erat içinde cephede yararlılık gösterenler kendilerini göstererek rütbe almıştır. Hatta birlikler arasında yer değiştirerek rütbelerini artıran subaylar da görülmüştür.

Napolyon Savaşlarının ardından sonra Kırım Savaşına kadar görece barış içinde geçen dönemde sürdürülen uygulamayla Kırım Savaşı sırasında efsaneleşecek olan Hafif Süvari Alayının Hücumu başarısızlığının temelleri atılacaktır. Yaşanan kötü şöhretli mağlubiyetin ardından 1855 yılında toplanan komisyon uygulamanın aleyhine görüş bildirecek ve para karşılığı rütbe uygulaması Cardwell reformları ile sona erecektir. Benzer bir sistemin kullanıldığı ve Birleşik Krallık sömürge yönetimi altındaki Hindistan'da denetimi sağlayan Doğu Hindistan Şirketi silahlı kuvvetleri de 1857 Hindistan Ayaklanması sırasında subayların yetersizliği ve başarısızlıklarının görülmesi üzerine uygulamaya son verecektir.

Skandal

Orduyu ilgilendiren önemli bir kurumda rütbelerin parayla alınıp satılması uygulaması çok çeşitli yolsuzlukların yaşanmasına sebep olmuştur. Bunlardan en çok bilineni 1806 yılında ortaya çıkartılan olaydır. Bu olayda York Dükünün metresi olan Mary Ann Clark adlı kadının rütbe alım satımıyla ilgili aracılık yaptığı ve aracılık yaptığı kişilerden komisyon aldığı ortaya çıkmıştır.[4]

Değerlendirme

Başlıca eksikliği parası olan deneyimsiz kişilere komutanın verilmesi ve parasız başarılı komutanların önünün kapanması olan para karşılığı rütbe uygulaması Britanya'daki toplumsal yapının korunması için güvence olarak değerlendirilmiştir. Silahlı kuvvetlerin komuta kademesi sadece zenginlere ve asillere açılarak ordunun darbe veya isyan gibi toplumsal düzeni değiştirecek eylemlerde bulunması önlenmiştir.[a]

Notlar

  1. ^ Modern dönemde Britanya Ordusundaki en büyük ve etkili ayaklanma 1916 yılında I. Dünya Savaşı sırasında Fransa’daki birlikler arasında yaşanmıştır. Etaples İsyanı olarak bilinen olaylar sonrasında disiplin ancak idam cezalarıyla sağlanabilmiştir.

Kaynakça

  1. ^ Holmes, s.161
  2. ^ Holmes, s.166-167
  3. ^ "The Purchase of Officers' Commissions in the British Army". 3 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ocak 2011. 
  4. ^ Holmes, s.82

Konuyla ilgili yazılan eserler

  • Cecil Woodham-Smith, The Reason Why: The Story of the Fatal Charge of the Light Brigade, Penguin, 1953, Reprint edition (July 1, 1991) ISBN 0140012788
  • Byron Farwell, Queen Victoria's Little Wars, Wordsworth Military Library, 1973, ISBN 1840222166
  • Richard Holmes, Redcoat, Harper Collins, Hammersmith, 2001, ISBN 0-00-653152-0

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Döviz</span> mal veya hizmetler için genel olarak kabul edilen takas aracı

Döviz, dar anlamda yabancı parayı temsil eden belgeler. Türkçede yabancı ülkelerin paralarına da döviz denmektedir. Herhangi bir ülkenin parasının, başka bir ülkenin parasına dönüştürülmesiyle ilgili işlemlere de döviz işlemi veya kambiyo işlemi denir. Döviz kelimesi Türkçeye Fransızcadaki deviseden geçmiştir. Genel olarak döviz dendiğinde milletlerarası ödemelerde kullanılan ödeme araçlarının tamamı ifade edilir.

<span class="mw-page-title-main">Napolyon Bonapart</span> Fransız asker ve imparator (1769–1821)

Napolyon Bonapart veya I. Napolyon kısaca Napolyon, Fransız asker, politikacı ve 1804-1814 arası Fransa imparatoru. Gerek Fransız Devrim Savaşları gerekse Napolyon Savaşları sırasında Fransa'ya önderlik ettiği gibi tüm Avrupa'yı da etkilemiş önemli bir komutandır. Girdiği savaş ve çatışmaların büyük bölümünü kazanmış, 1815'teki nihai yenilgisine kadar hızla Avrupa kıtasının hakimiyetini ele geçirmiştir. Tarihteki en önemli komutanlardan biri olan Napolyon'un savaşları dünyanın her yerinde askerî okullarda ders olarak okutulmaktadır ve kendi Avrupa tarihinin en ünlü ve en tartışmalı siyasi figürlerinden birisidir.

<span class="mw-page-title-main">Napolyon Savaşları</span> Savaş dönemi

Napolyon Savaşları, Fransız Devrim Savaşları'nın ardından Napolyon önderliğindeki Fransa ile Avrupa'nın diğer güçlü devletlerinin oluşturduğu koalisyon arasında gerçekleşen savaş dönemi. Başlangıç tarihinin hangi yıl olduğuna dair tarihçiler ve araştırmacılar arasında fikir birliği yoktur. 1800-1815 yılları arasında, yaklaşık 15 yıl sürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Roma lejyonu</span> Roma İmparatorluğunda 1.000 ile 5.600 kişi arasında değişen eski ağır piyade birliği

Roma Lejyonu Roma Cumhuriyeti ve Roma İmparatorluğu boyunca tüm Roma ordusunu ya da daha dar anlamda ağır piyadeleri kasteden temel askeri birlik. İkinci anlamı birkaç Kohorttan oluşan ve legionaries olarak bilinen ağır piyadelere vurgu yapar. Roma lejyonunun ana unsurunu ağır piyadeler oluştururken, piyadelere neredeyse her zaman bir ya da daha fazla sayıda, Roma yurttaşı olmayan kişilerden oluşturulan süvariler, düzenli birlikler ve avcılardan kurulu destek birlikleri olan Auxilialar eşlik ederdi.

<span class="mw-page-title-main">Arthur Wellesley</span> 1. Wellington Dükü

Arthur Wellesley, lakabı Demir Dük, Napolyon Savaşları sırasında Britanya ordusu komutanlığı ve sonradan başbakanlık (1828-1830) yapan asker ve devlet adamı.

<span class="mw-page-title-main">Étaples İsyanı</span>

Etaples İsyanı, İngiltere İmparatorluğu birliklerinin I. Dünya Savaşı sırasında Fransa’da gerçekleştirdiği isyandır.

<span class="mw-page-title-main">Walther von Brauchitsch</span>

Walther Heinrich Alfred Hermann von Brauchitsch, II. Dünya Savaşı'nda belli bir süre Alman Ordusu'nda başkumandanlık görevi üstlenmiş Alman mareşal. Asil bir subay ailesinde doğdu; 1900'de Prusya muhafızlarına atandı. I. Dünya Savaşı esnasında Batı Cephesi'nde tümen ve kolordu kademesindeki görevlerde üstün başarı gösterdi.

<span class="mw-page-title-main">Centurio</span>

Centurio, aynı zamanda hekatontarh olarak da bilinen ve MÖ 107 yılındaki Marius Reformlarının ardından ortaya çıkan bir lejyon rütbesi. Centurioların çoğu 80 askerden oluşan centurialara komuta ederdi ancak bazı kıdemli centuriolar Kohortlara komuta edebildiği gibi bazıları da lejyon içerisinde diğer önemli görevleri üstlenebilirdi.

<span class="mw-page-title-main">Sovyetler Birliği Silahlı Kuvvetleri</span> SSCB Silahlı Kuvvetleri

Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği Silahlı Kuvvetleri, 1918-1946 yılları arasında Kızıl Ordu ve 1946-1991 yılları arasında Sovyetler Birliği Silahlı Kuvvetleri olarak adlandırılan, önce Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti'nin ve daha sonra Sovyetler Birliği'nin silahlı kuvvetleriydi.

<span class="mw-page-title-main">Muzaffer Göksenin</span> Türk asker ve diplomat

Muzaffer Göksenin,, Türk asker ve diplomat.

<i>Sharpes Rifles</i>

Sharpe's Rifles, Bernard Cornwell’in aynı adlı roman dizisinden televizyona uyarlanan Sharpe adlı film dizisinin ilk bölümüdür. İngiliz ITV kanalında ilk olarak 1993 yılında gösterilen filmde Sean Bean ve Daragh O'Malley başrollerdedir. Film uzun ve başarılı bir tarihi macera serisinin ilk filmi olma özelliğini taşır.

<i>Sharpes Regiment</i>

Sharpe's Regiment, Bernard Cornwell’in aynı adlı roman dizisinden televizyona uyarlanan Sharpe adlı film dizisinin dokuzuncu bölümüdür. İngiliz ITV kanalında ilk olarak 1996 yılında gösterilen filmde Sean Bean ve Daragh O'Malley başrollerdedir.

<span class="mw-page-title-main">Britanya Ordusu'nda asker alımı</span> Britanyada asker toplama düzeni

Britanya Ordusu'nda asker alımı, 1707 yılında İngiltere Krallığı ile İskoçya'nın Büyük Britanya Birleşik Krallığında birleşmesinden itibaren günümüze kadar Britanya Ordusundaki silah altına alma politikasını anlatır. Genellikle gönüllülere dayanan asker alımı politikası sadece I. Dünya Savaşı'nın sonlarına doğru ve II. Dünya Savaşı sırasında değişmiş, bu savaşlarda genel seferberlik ilan edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Yüz Gün</span> Napolyonun Yüz Günü

Yüz Gün Savaşı veya Yedinci Koalisyon Savaşı, Birinci Fransa İmparatorluğu imparatoru Napolyon Bonapart’ın 1814 Fontainebleau Antlaşması gereğince sürgün edildiği Elba Adasındaki sürgünden kaçarak Paris’e döndüğü 20 Mart 1815 tarihiyle, kral XVIII. Louis’nin Fransa tahtına döndüğü 8 Temmuz 1815 tarihleri arasındaki 111 günlük dönemi anlatır. Bu dönemde Napolyon Savaşları yeniden başlamış ve Waterloo Muharebesi yaşanmıştır. Yüz Gün deyimi ilk kez kralın dönüşünü kutlayan Paris valisi Gaspard de Chabrol tarafından kullanılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">1857 Hint Ayaklanması</span> 1857-1858de Britanya Doğu Hindistan Şirketine karşı başlatılmış fakat Britanya tarafından bastırılmış isyan

1857 Hint Ayaklanması, 10 Mayıs 1857 tarihinde, Meerut şehrinde bulunan Britanya Doğu Hindistan Şirketi ordusuna bağlı olan Sepoy askerlerinin isyanı ile başladı. Fakat bu ayaklanma İngilizlere bağlı olan, Yukarı Ganj Nehri Ovası, Orta Hindistan ve diğer Hindistan bölgelerindeki askerler ve sivil halk arasında yayıldı. Esas askeri çarpışmalar günümüzdeki Hindistan eyaletleri; Uttar Pradeş, Bihar, Kuzey Madhya Pradeş ve Delhi'de yaşandı.

<span class="mw-page-title-main">Fransız Devrim Savaşları</span> Fransa Cumhuriyeti ve diğer Avrupalı devletler arasındaki 1792den 1802ye kadar süren savaş

Fransız Devrim Savaşları 1792'den 1802'ye kadar süren Fransız Devrimi'nin sonucu olarak ortaya çıkan bir dizi kapsamlı askeri çatışmadır. Çatışmalar Fransa'yı İngiltere, Avusturya, Prusya, Rusya ve diğer birçok ülkeyle karşı karşıya getirdi. Savaşlar iki döneme ayrılır: Birinci Koalisyon Savaşı (1792-1797) ve İkinci Koalisyon Savaşı (1798-1802). Başlangıçta Avrupa ile sınırlı olan mücadele giderek küresel boyut kazandı. Fransa, on yıllık sürekli savaş ve saldırgan diplomasiden sonra, Avrupa'nın çoğuna karşı savaş için tamamen seferber edilmiş olan geniş Fransız nüfusu çok büyük ve güçlü ordusu sayesinde İtalya Yarımadası'ndaki, Aşağı Ülkeler'deki ve Renanya'daki toprakları fethetti. Fransızların bu çatışmalardaki başarısı, askeri işgali ve devrimci ilkelerin Avrupa'nın büyük bir bölümüne yayılmasını sağladı.

<span class="mw-page-title-main">Ian Hamilton</span> İngiliz asker

Ian Hamilton, Çanakkale Savaşı'nda Akdeniz Seferi Kuvvetlerine komuta etmesiyle bilinen Britanya Ordusu'nda kıdemli subay.

<span class="mw-page-title-main">IV. Gustav Adolf</span> İsveç kralı (1778-1837; hd. 1792-1809)

IV. Gustav Adolf, 1792'den 1809'a kadar İsveç kralıdır. Kendisi, III. Gustav'ın ve Sophia Magdalena'nın en büyük oğludur.

<span class="mw-page-title-main">Aleksey Brusilov</span>

Aleksey Alekseyeviç Brusilov I. Dünya Savaşı sırasında başarıyla uyguladığı Brusilov Taarruzuyla bilenen Rus komutan. Asil bir aileden gelen Brusilov, savaşta uyguladığı yenilikçi taktikleriyle tanınmıştır. Özellikle yeni gelişmekte olan makinalı tüfek ve topçu birliklerinin önemini iyi kavramıştır. Çarlık Rusyası'nda üst düzey komutan olmasına rağmen Ekim Devrimi'nin ardından iktidarı alan Bolşevikleri Rus İç Savaşı'nda desteklemiş ve Kızıl Ordu'nun kuruluşunda görev almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Flanders Ordusu</span>

Flanders Ordusu, İspanyol kralının Hollanda'daki ordusuydu. Diğerlerinin yanı sıra Seksen Yıl Savaşları ve Otuz Yıl Savaşları gibi önemli savaşlara katıldı. Ordudaki asker sayısı yıllar içinde değişiklik gösterdi. 1640'ta zirveye ulaştığında 88.280 erkekten oluşuyordu. Büyük bir piyade bölümüne ek olarak, daha küçük bir süvari bölümü de vardı. Avrupa'nın çoğunda benimsenmeden çok önce kalıcı, daimi alaylara (tercios), kışlalara, askerî hastanelere ve huzurevlerine sahip olan Flanders Ordusu, dünyanın ilk fiili profesyonel daimi ordusudur. Askerler sadece İspanya'dan değil, aynı zamanda Güney Hollanda, İtalya, Burgonya, İngiltere ve Alman eyaletlerinden de geldiler. Güney Hollandalılar genellikle 'Valonlar' olarak anılırdı. Ayrıca, hepsi 'İspanyollar' olarak etiketlenir. Çok sayıda asker İspanyol hazinesine ağır bir yük bindirdi. Bu nedenle ücretlerin ödenmesini çok düzensizdi. Bu, düzenli olarak orduda, komutanlarının izni olsun ya da olmasın, isyanlara yol açtı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.