İçeriğe atla

Panu

Panu (Çince: 蒲奴單于 pinyin: púnú dānyú ), Kuzey Hiung-nu tanhu (Kuzey Tanfu 北單于 běi dānyú).

Panu
Hun Tanhusu
Söğüt'teki Türk hakanlarının büstlerindenki Batı Hun İmparatorluğu lideri Panu
Hun İmparatoru
Hüküm süresiMS 46 - ?
Önce gelenUdatku
Sonra gelenUluğ
HanedanHiung-nu

Tarihi

Panu, MS 46'da kardeşi Kut'erş öldüğünde iktidara geldi. O zamanlar Hiung-nu, topraklarında şiddetli bir kuraklık ve Wuhuan'dan gelen baskınlar yaşıyordu. Panu'nun amcası Sutuhu, Han hanedanından yardım istemek için bir ajan olarak hareket etmeyi teklif etti. Panu'nun subayları bunu duyunca Sutuhu'nun tutuklanmasını ve idam edilmesini tavsiye ettiler. Sutuhu, Panu'ya tavsiyeleri konusunda uyarı aldı ve misilleme olarak memurlara saldırmak için yaklaşık 50.000 adam topladı. Daha sonra Sutuhu güneye Ordos bölgesine taşındı. MS 48/49 kışında Sutuhu Han hanedanlığı ile ittifak kurdu ve kendini Pi Çanyu ilan etti.[1]

MS 49'da Pi, kardeşi Mo'yu Panu'ya saldırması için gönderdi. Panu'nun küçük kardeşi Aojian'ı ele geçirdiler ve 10.000 esirin yanı sıra binlerce hayvanla geri döndüler. Panu'nun şeflerinden ikisi de Pi'ye katılmak için iltica etti. Panu, Gobi Çölü'nün kuzeyine taşınmak zorunda kaldı. Panu'nun kardeşi Pi'den kaçtı ama kendini başka bir Çanyu ilan etmeye karar verdi. Birkaç ay içinde Panu tarafından yenildi.

MS 62'de Kuzey Xiongnu büyük bir baskın düzenledi ancak püskürtüldü.[2]

MS 73'te Dou Gu, Xiongnu'ya karşı 12.000kişilik bir kuvvet yönetti ve modern kuzeydoğu Sincan'da Huyan'ı yendi.

MS 75'te Xiongnu Jushi'yi kuşattı ve Chen Mu yerliler tarafından öldürüldü.

Panu belirsiz bir zamanda öldü ve Kuzey Xiongnu'nun bir sonraki adı geçen çanyu, torunlarından biri olan Uluğ idi.[1]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

İkinci Han Kitabı, C.89, "Güney Hiung-nu" 79 後漢書 卷八十九 南匈奴列傳第七十九21 Temmuz 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Dış bağlantılar

  1. ^ a b Crespigny, Rafe de (1 Aralık 2006). A Biographical Dictionary of Later Han to the Three Kingdoms (23-220 AD) (İngilizce). Brill. ISBN 978-90-474-1184-0. 21 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2022. 
  2. ^ "Military Culture in Imperial China — Nicola Di Cosmo". www.hup.harvard.edu (İngilizce). 16 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2022. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Teoman</span> Asya Hun İmparatorluğunun kurucusu

Teoman, Asya Hun İmparatorluğu'nun kurucusu ve ilk hükümdarı olan Hun devlet adamı Tuvu Tanhu'nun oğlu ve Mete Han'nin babası. MÖ 3. yüzyıl dolaylarında yaşayan Teoman, bilinen ilk Hun (Hiung-nu) hükümdarıdır. Oğuz Han'ın babası Kara Han ile aynı kişi olduğu düşünülmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Hiung-nu</span> İlk Çağda Orta Asyada yaşamış göçebe Avrasya Türk İmparatorluğu

Hiung-nu, Türkçe tarihyazımında bilinen isimleri ile Büyük Hun İmparatorluğu veya Asya Hun İmparatorluğu, eski Çin kaynaklarına göre MÖ 3. yüzyıl ile MS 1. yüzyılın sonları arasında doğu Avrasya bozkırlarında yaşamış göçebe halklardan oluşan boylar konfederasyonudur. Bilinen ilk Türk devletidir. Hiung-nu halkı hakkındaki bütün bilgiler dağınık Çin kaynaklarına ve arkeolojik bulgulara dayanmaktadır. Dilleri hakkındaki değişik varsayımlar, Çin kaynaklarında bulunabilen çoğunluğu kişi ve unvan adları olan sözcüklere dayanmaktadır. Dillerindeki sözcüklerin Çin lehçelerindeki transkripsiyonlarına göre dillerinin Türk, İrani, Moğol, Ural, Yenisey kökenli veya yalıtık dil olduğuna ve hatta halkın çok uluslu olduğundan dilin de karışık bir dil olabileceğine dair görüşler bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Mete</span> Türk Hun Devletinin Ve Ordusunun Kurucusu

Mete, Mao-tun (Çince: 冒頓單于 pinyin: Mòdú Chānyú;, MÖ 209 - MÖ 174 arasında hüküm sürmüş Asya Hun İmparatorluğu hükümdarı olan Türk-Hun hükümdardır. Oğuz Kağan Destanı'ndaki Oğuz Kağan ile aynı kişi olduğu düşünülmektedir. Babası Teoman'dır. Kendisi Baideng Muharebesi sırasında Han Hanedanlığı'nı yenmiş ve vergiye bağlamıştır. Yüeçi ve Tunguz milletlerini de yenerek devletini Hazar Denizi'nden Mançurya'ya kadar uzatmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Batı Hiung-nu</span> Hunların ayrılarak Çiçi Yabgu tarafından yönetilen bir Türk devleti

Batı Hun, Hun'nun tanhu sülalesinden Çi-çi Tanhu 'nun batıya kayarak kurduğu yönetim.

<span class="mw-page-title-main">Usun</span> Halk

Usun ya da Wusun ya da Vusun,, Han Hanedanı döneminde yaşamış göçebe-yarı göçebe Türk veya Hint-Avrupa kökenli bir halk. Çin kaynaklarının aktardığına göre Çin'in kuzey batısında Yüeçiler'e yakın bir bölgede yaşamış, Yüeçiler tarafından yenilgiye uğratılınca MÖ 176 yıllarında Hiung-nu'ların egemenliğine girmiş, daha sonra İli Nehri ve Issık Göl bölgesine yerleşmiş ve en azından beş yüzyıl boyunca bölgedeki gücünü korumuştur.

Güney Hiung-nu, Ho-han-ye yönetimindeki Doğu Hiung-nu'nun tekrar parçalanmasında Güney topraklarını idare eden devlettir.

Ho-han-ye, Hiung-nu'nun Tanhu'su.

Şanyu, Hiung-nu liderlerinin kullandıkları unvandır.

<span class="mw-page-title-main">Kuzey Liang (16 Krallık)</span>

Kuzey Lyang, Çin tarihinde 'Beş Barbar Onaltı Krallık döneminde Hiung-nuların bir kolu olduğu tahmin edilen Lushui Hu (盧水胡)'nun Juqu Mengxun (沮渠蒙遜) tarafından kurulmuş bir devlet. Etnik Han Duan Ye, başlangıçta Juqu klanının desteğiyle Kuzey Liang hükümdarı olarak tahta çıkarılsa da, Duan daha sonra 401'de devrildi ve Juqu Mengxun hükümdar ilan edildi.

Büyük Hun İmparatorluğu, Doğu Hun Devleti, Ak Hun İmparatorluğu, Batı Hun Devleti, Kuzey Hun Devleti, Avrupa Hun İmparatorluğu ve Güney Hun Devleti liderleri listesi:

<span class="mw-page-title-main">Önceki Chao (16 Krallık)</span> Çinde Hunlar tarafından yönetilen devlet

Önceki Chao, Birinci Chao, Han Zhao, Çin tarihinde 'Beş Hu Onaltı Krallık döneminde Güney Hiung-nu'nun 19. tanhu'suolan Teçişi Tanhu 'nun sülalesinden Yufuluo 'nın torunlarından Jin Hanedanı'nca "Hiung-nu Beş boyu Büyük müfettişi" görevine atanmış Liu Yuan tarafından kurulmuş bir hanedan.

<span class="mw-page-title-main">Kuzey Hiung-nu</span> Hun devletinin bölünmesi sonucu kurulmuş bir Türk devleti

Kuzey Hiung-nu, Ho-han-ye yönetimindeki Doğu Hiung-nu'nun tekrar parçalanmasından sonra kuzey topraklarını idare eden devlettir.

Pi, Güney Hiung-nu'nun tanhu. Doğu Hiung-nu'nun Vuçulu Joti Tanhu 'nun oğlu ve Ho-han-ye Tanhu ’nun torunu.

<span class="mw-page-title-main">Siyenpiler</span>

Siyenpiler veya Sien-piler, Moğolistan ve Mançurya sınırı civarında yaşamış göçebe kabile.

<span class="mw-page-title-main">Yenisey dilleri</span>

Yenisey dilleri, Orta Sibirya'da Yenisey Nehri yakınlarında konuşulan bir dil ailesidir. Ket dili hariç gruptaki diğer dillerin soyu tükenmiştir. Yenisey dilleri, Kuzey Amerika'daki Kızılderili Na-Dene dilleri ile birlikte Dene-Yenisey dil ailesi altında sınıflandırılması önerilmektedir. Tonlamalı dillerdir.

<span class="mw-page-title-main">Han-Hiung-nu Savaşı</span> Savaş

Han-Hiung-nu Savaşı ayrıca Çin-Hiung-nu Savaşı olarak da bilinir, Çin Han İmparatorluğu ile göçebe Hiung-nu konfederasyonu arasında MÖ 133'ten MS 89'a kadar yapılan bir dizi askeri savaştı.

Altay Dağları Muharebesi, MS 89 Haziran'ında Han Hanedanı tarafından Kuzey Hiung-nu'ya karşı başlatılan büyük bir seferdi. Savaş Dou Xian yönetiminde Han Hanedanı için başarıyla sonuçlandı.

<span class="mw-page-title-main">Kuzey Şanyu</span>

Kuzey Şanyu, MS 1. yüzyılda yaşayan, isimsiz ve belirsiz bir şanyu veya Hiung-nu hükümdarıydı.

Yufuluo, Güney Hiung-nu'nun tanınmayan şanyusuydu. Saltanatı MS 188'den MS 195 yılında ölümüne kadar sürmüştür.

Yiwulu Muharebesi, Xin Hanedanlığının düşüşünden sonra MS 73 Şubatında Han hanedanı tarafından Hiung-nu'ya karşı başlatılan büyük bir sefer sırasında gerçekleşti. Muharebe, Dou Gu liderliğindeki Han için bir başarıydı. 73 yılında, Hiung-nu'nun kuzey sınırına yönelik sürekli saldırılarından rahatsız olan Han Hanedanı, Jiuquan'dan Hiung-nu'ya karşı bir orduya liderlik etmeleri için dört kol gönderdi, generaller Dou Gu ve Geng Chong'u görevlendirdi. Bu keşif gezisinin çoğunluğu yalnızca küçük başarılar elde etti, ancak bu savaşta Hami bölgesini ele geçirdi.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.