İçeriğe atla

Panthera

Kontrol Edilmiş
Panthera
Yaşadığı dönem aralığı: 4,2-0 myö
Blankan-Günümüz[1] 
PreЄ
J
↓
Bengal kaplanı (Panthera tigris tigris)
Biyolojik sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Âlem:Animalia
Şube:Chordata
Sınıf:Mammalia
Takım:Carnivora
Alt takım:Feliformia
Familya:Felidae
Alt familya:Pantherinae
Cins:Panthera
Oken, 1816
Türler
Tüm Panthera  tür ve alt türlerinin listesi için metne bakınız.

Panthera, kedigiller (Felidae) familyası içinde sınıflanan bir cinstir. Çok iyi bilinen ve soyunu sürdürmekte olan aslan, kaplan, pars, jaguar ve kar parsını içeren Panthera, bünyesindeki bu beş türle, büyük kedilerin çoğunu kapsar.

Kedigiller içinde, kükreyebilmek için gerekli olan anatomik değişiklikler yalnızca bu dört türde bulunmaktadır. Önceleri, kükreyebilmek için temel nedenin hiyoid kemikteki (dil kemiğindeki) tamamlanmamış kemikleşme olduğu düşünülürdü. Ancak yakın tarihli araştırmalarda, asıl nedenin özellikle gırtlaktaki başka bazı yapısal değişiklikler olduğu anlaşılmıştır. Örneğin, Panthera cinsi içinde sınıflanan kar parsı (Uncia uncia) da kemikleşmesini tamamlamamış bir dil kemiğine sahiptir ama gırtlağı bahsi geçen özel yapıya sahip olmadığı için kükreyemez.

Terim bilgisi

Latince olan panthera sözcüğü, Eski Yunanca'daki "πάνθηρ" (panther) sözcüğünden gelir ve günümüzün birçok dilindeki yazım, söyleniş ve anlam benzerliği içeren sözcüklere kaynaklık etmiştir.[2][3][4][5] Örnekler şöyle verilebilir:

Tür ve alt türler

Pars ve aslan için önerilmiş pek çok alt tür olmuştur ama bunların çoğunluğu şüpheye açıktır.Yakın dönemde, birbirleri arasında yeterli genetik farklılıkların saptanamaması nedeniyle, tüm Sahra altı parsların ve tüm Sahra altı aslanların aynı pars ve aslan alt türleri olduğu ileri sürülmüştür. Bazı tarih öncesi aslan alt türleri de fosillere ve tarihi verilere dayanarak tanımlanmıştır ancak bunların ayrı türler olması da olasıdır.

Panthera cinsi içinde sınıflanan tüm tür ve alt tülerin güncel listesi aşağıda sunulmuştur. Soyu tükenmiş tür ve alt türler "(st)" kısaltması ile gösterilmiştir.

  • Cins: Panthera
    • Tür: Panthera gombaszoegensis - Avrupa jaguarı (st)
    • Tür: Panthera leo - Aslan
      • Alt tür: Panthera leo atrox - Amerika aslanı ya da Kuzey Amerika mağara aslanı (st)
      • Alt tür: Panthera leo azandica - Kuzeydoğu Kongo aslanı
      • Alt tür: Panthera leo bleyenberghi - Katanga aslanı ya da Güneybatı Afrika aslanı
      • Alt tür: Panthera leo europaea - Avrupa aslanı (st)
      • Alt tür: Panthera leo fossilis - Erken orta Pleistosen Avrupa mağara aslanı (st)
      • Alt tür: Panthera leo hollisteri - Kongo aslanı
      • Alt tür: Panthera leo krugeri - Güney Afrika aslanı ya da Güneydoğu Afrika aslanı
      • Alt tür: Panthera leo leo - Berberi aslanı (st)
      • Alt tür: Panthera leo melanochaita - Cape aslanı (st)
      • Alt tür: Panthera leo massaicus - Masai aslanı
      • Alt tür: Panthera leo nubica - Doğu Afrika aslanı
      • Alt tür: Panthera leo persica - Asya aslanı, Hint aslanı ya da Pers aslanı
      • Alt tür: Panthera leo roosevelti - Etyopya aslanı
      • Alt tür: Panthera leo sinhaleyus - Sri Lanka aslanı ya da Seylan aslanı (st)
      • Alt tür: Panthera leo somaliensis - Somali aslanı
      • Alt tür: Panthera leo spelaea - Avrasya mağara aslanı (st)
      • Alt tür: Panthera leo senegalensis - Batı Afrika aslanı ya da Senegal aslanı
      • Alt tür: Panthera leo vereshchagini - Doğu Siberya ve Bering mağara aslanı (st)
      • Alt tür: Panthera leo verneyi - Kalahari aslanı
    • Tür: Panthera onca - Jaguar
    • Tür: Panthera palaeosinensis - Pleistosen Çin kaplanı ya da parsı (st)
    • Tür: Panthera pardoides - ilkel bir pars (st)
    • Tür: Panthera pardus - Pars
      • Alt tür: Panthera pardus adersi - Zangibar parsı (st)
      • Alt tür: Panthera pardus delacouri - Hindiçin parsı
      • Alt tür: Panthera pardus fusca - Hint parsı
      • Alt tür: Panthera pardus jarvesi - Yehuda Çölü parsı
      • Alt tür: Panthera pardus japonensis - Kuzey Çin parsı
      • Alt tür: Panthera pardus jarvisi - Sina parsı
      • Alt tür: Panthera pardus kotiya - Sri Lanka parsı
      • Alt tür: Panthera pardus melas - Java parsı
      • Alt tür: Panthera pardus nimr - Arap parsı
      • Alt tür: Panthera pardus nimr - Güney Arabistan parsı
      • Alt tür: Panthera pardus orientalis - Amur parsı
      • Alt tür: Panthera pardus panthera - Berberi parsı
      • Alt tür: Panthera pardus pardus - Afrika parsı
      • Alt tür: Panthera pardus saxicolor - Pers parsı
      • Alt tür: Panthera pardus tulliana - Anadolu parsı
    • Tür: Panthera schaubi - kısa yüzlü bir pars (st)
    • Tür: Panthera tigris - Kaplan
      • Alt tür: Panthera tigris altaica - Sibirya kaplanı
      • Alt tür: Panthera tigris amoyensis - Güney Çin kaplanı
      • Alt tür: Panthera tigris balica - Bali kaplanı (st)
      • Alt tür: Panthera tigris corbetti - Hindiçin kaplanı
      • Alt tür: Panthera tigris jacksoni - Malaya kaplanı
      • Alt tür: Panthera tigris sondaica - Java kaplanı (st)
      • Alt tür: Panthera tigris sumatran - Sumatra kaplanı
      • Alt tür: Panthera tigris tigris - Bengal kaplanı
      • Alt tür: Panthera tigris trinilensis - Trinil kaplanı (st)
      • Alt tür: Panthera tigris virgata - Hazar kaplanı (st)
    • Tür: Panthera toscana - Toskana aslanı ya da Toskana jaguarı (st)
    • Tür: Panthera youngi - tarih öncesi bir aslan benzeri Çin kedisi (st)
    • Tür: Panthera uncia, kar leoparı

Notlar

  • Kara panter olarak bilinen hayvan, aslında, pars ve jaguarın mutasyon geçirmiş bir biçimidir: pars ve jaguar kürkündeki benekleri kontrol eden gendeki bir mutasyon, hayvanın tamamen siyah görünmesine yol açar.

Kaynakça

  1. ^ "Panthera". paleobiodb.org. 11 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Temmuz 2021. 
  2. ^ Panther 30 Eylül 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. The American Heritage® Dictionary of the English Language: 4. basım (2000). Bartelby.com. Erişim: 27 Kasım 2006.
  3. ^ Panther 3 Şubat 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Wictionary. Erişim: 27 Kasım 2006.
  4. ^ Kasım 2006 "Panter 27 Kasım 2006" Güncel Türkçe Sözlük. Türk Dil Kurumu. Erişim tarihi: {{{3}}}.
  5. ^ Kasım 2006 "Pars 27 Kasım 2006" Güncel Türkçe Sözlük. Türk Dil Kurumu. Erişim tarihi: {{{3}}}.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Aslan</span> Afrika ve Asyaya özgü büyük bir kedi

Aslan veya arslan, Panthera cinsindeki büyük kedilerden biridir ve kedigiller (Felidae) ailesinin bir üyesidir. 184-208 cm (72-82 in) kafa-gövde uzunluğuna sahip yetişkin erkek bireyler, 160-184 cm (63-72 in) uzunluğundaki dişilerden daha büyüktür. Pride adı verilen gruplar oluşturan sosyal bir türdür. Bir aslan grubu, birkaç yetişkin erkekten, ilgili dişilerden ve yavrulardan oluşur. Dişi aslan grupları genellikle birlikte avlanır ve çoğunlukla büyük toynaklıları hedef alır. Aslan bir süper avcı ve kilittaşı avcısıdır. Her ne kadar bazı aslanların fırsatlar ortaya çıktığında insanları avladıkları bilinse de, tipik olarak bunu yapmazlar.

<span class="mw-page-title-main">Kar leoparı</span> Büyük kedi türü

Kar leoparı, kar parsı olarak da bilinir, kedigiller (Felidae) familyasının Panthera cinsinin bir üyesi olan büyük kedi türü.

<span class="mw-page-title-main">Kedigiller</span> etçiller takımına ait familya

Kedigiller (Felidae), Etçiller (Carnivora) takımına ait bir familyadır.

<span class="mw-page-title-main">Jaguar</span> Amerika kökenli büyük bir kedi türü

Jaguar, kedigiller (Felidae) familyasından ve Panthera cinsinin dört büyük kedisinden biri olan bir Yeni Dünya memelisidir. Diğer üç büyük kedi, Eski Dünya’nın kaplan, aslan ve parstır. Kaplan ve aslandan sonra en büyük üçüncü kedi olan jaguar Batı Yarımküresinin en büyük ve en güçlü kedisidir. Jaguar günümüzde Meksika’dan Orta Amerika’ya ve Paraguay’ın güneyi ile kuzey Arjantin’e kadar dağılan bir alanda bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Büyük kediler</span> Kedigiller familyasının mevcut bir alt familyası, Pantherinae

Büyük kediler (Pantherinae), kedigiller (Felidae) familyasındaki, ağırlığı bazen birkaç yüz kiloya kadar varan kedi türleri. Boyutlardaki büyük farklara rağmen kedi türleri davranış ve yapı bakımından pek fark göstermezler. Bütün kediler Karnivor ve süper avcıdır.

<span class="mw-page-title-main">Sazlık kedisi</span> Görece uzun bacaklı ve kısa kuyruklu yaban kedisi

Sazlık kedisi, görece uzun bacaklı ve kısa kuyruklu bir yaban kedisidir. Asya'nın nemli bölgeleri bu kedinin yaşam alanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Panter</span>

Panter, genel olarak Panthera cinsine ait büyük kedilerin; Türkçede ise özellikle Panthera pardus türünün adıdır. Çoğu dilde pars, jaguar veya puma için kullanılabilir. Özellikle melanistik bireyler sıklıkla bu isimle anılırlar.

<span class="mw-page-title-main">Pars</span> Kedigiller familyasından bir büyük kedi türü

Pars veya leopar kedigiller (Felidae) familyasından Panthera cinsinin 4 büyük kedi türünden biridir. Önceleri parsın, aslan ve panterin melezi olduğu düşünülüyordu. Leopar ismi de Latince Leo (aslan) ile panter manasında kullanılan Pard kelimelerinin birleştirilmesiyle oluşturulmuştur. İlk doğa bilimciler leopar ve panterleri renkleriyle değil de panterin daha uzun olan kuyruğunu dikkate alarak kuyruk uzunluklarıyla ayırmışlardır.

<span class="mw-page-title-main">Avrupa jaguarı</span>

Avrupa jaguarı kedigiller familyasından yaklaşık olarak 1,5 milyon yıl önce yaşamış olan ve Avrupa'da bulunan ilk Panthera türüdür. İlk fosil kalıntılarına İtalya'nın Olivola kazı alanında rastlanmış ve Panthera toscana adı verilmiştir. Daha sonra benzer örnekler İngiltere, Almanya, İspanya, Fransa ve Hollanda'da bulunmuştur. Bazen jaguarın bir alt türü olarak tanınır.

<span class="mw-page-title-main">Amerika aslanı</span> soyu tükenmiş etçil memeli

Amerika aslanı,, kedigiller familyasından, Pleistosen ila Holosen dönemleri arasında yaşamış bir soyu tükenmiş aslan alt türüdür. 1853'te Amerikalı doğa bilimci Joseph Leidy Missisippi'de eksik bir alt çene ve dişler bulmuş ve bu numuneler ışığında Felis atrox olarak bu dev kediyi tanımlamıştı. Büyük kedilerin Felis cinsi yerine Panthera cinsine alınması sonucu sınıflandırılma durumu değişmiş olan bu fosil canlı Avrasya mağara aslanı ile akrabadır ve günümüzün Afrika aslanından yaklaşık %20 daha büyüktür.

<span class="mw-page-title-main">Tehlikedeki tür</span>

Tehlikedeki türler, neslinin tükenme riski çok yüksek olan türlerdir.

<span class="mw-page-title-main">Anadolu parsı</span> İran parsının Anadoluda yaşayan bir ırkı

Anadolu parsı, Orta Doğu ve Batı Asya'da yaygın olan İran parsının Anadolu'da yaşayan bir alt türüdür. Uzun süre ayrı bir pars alt türü olarak kabul edilmiş ve Panthera pardus tulliana adı verilmiş, ancak modern genetik araştırmaların bu türün diğer batı ve orta Asya pars türlerinden genetik olarak çok az farklılık gösterdiğini kanıtlaması üzerine İran parsı alt türlerine eklenmesi görüşü hâkim olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Afrika'nın beş büyükleri</span>

Afrika'nın beş büyükleri, Afrika kıtasına özgü büyük hayvanların en tehlikelilerini belirtmek için kullanılır. Bu hayvanlar; aslan, pars, gergedan, fil ve Afrika mandasıdır. Bunlar, popüler kültürde belirgin bir şekilde yer alan karizmatik megafauna örnekleridir ve Afrika'nın en büyük hayvanları arasındadır. Büyük hayvan avcıları tarafından ortaya atılan bu terim, Afrika'da yaya olarak avlanması en zor beş hayvanı ifade etmektedir ancak artık oyun izleyen turistler ve safari tur operatörleri tarafından daha yaygın olarak kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Afrika parsı</span>

Afrika parsı, kedigiller (Felidae) familyasında Afrika'da görülen bir pars alt türü. Boyu kuyruğu ve ön ayaklarıyla en fazla 2 m 20 cm olur ve ortalama Sibirya parsı ile Anadolu parsı boyunda olur. Ağırlık ise 50–80 kg olur.

<span class="mw-page-title-main">Doğal ortamında tükenen türler</span>

Doğal ortamında tükenen türler (EW), doğal ortamında hiç kalmamış olup sadece hayvanat bahçeleri ve koruma alanlarında sergileme ve/veya üretme amaçlı olarak yaşayan türlerdir.

<span class="mw-page-title-main">Berberistan parsı</span>

Berberistan parsı, Atlas Dağları ve Afrika'nın kuzeybatı bölgelerinde yaşayan, akraba olduğu Afrika parsına yakından benzeyen bir pars alt türü. Kalın postu ve karlı bölgelerde yaşaması nedeniyle tipik bir parstan daha bodurdur. Bazı kaynaklara göre çöle deveye benzer şekilde adapte olmuş ve bu sayede aylarca su içmeden hayatta kalabilme becerisi geliştirmiştir. Diğer tüm parslar gibi Berberisitan parsı da mükemmel bir avcıdır. Kendisinden iki kat ağır bir antilopu alaşağı edebilir. Nadir olarak böcek ve Berberi şebeği başta olmak üzere küçük memelileri de avlar.

<span class="mw-page-title-main">Mağara aslanı</span> tarih öncesi memeli türü

Mağara aslanı, Panthera familyasından soyu tükenmiş bir kedigil türüdür. Geç Pleyistosen devrinden 11 bin yıl önceye dek Avrasya'da yaşamıştır. Boyutları yaklaşık olarak modern aslana benzer, yüzde on kadar daha büyük olduğu sanılmaktadır. 300 kg ortalama ağırlığa ve başından kuyruğuna en az 2.5 metre uzunluğa sahip olduğu sanılmaktadır.

Bu liste, Carnivora (etçiller) takımındaki türleri içerir.

"Büyük kedi" terimi, tipik olarak Panthera cinsinin yaşayan beş üyesinden kaplan, aslan, jaguar, pars ve kar leoparı ile Pantherinae türüne ait olmayan çita ve pumaya atıfta bulunmak için kullanılmaktadır. Son üçü dışındaki bu türlerin hepsi kükreyebilir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.