İçeriğe atla

Panormus Muharebesi

Panormus Deniz Muharebesi
Birinci Pön Savaşı
TarihMÖ 251
Bölge
Panormus, bugünkü Palermo, Sicilya
Sonuç Roma zaferi
Taraflar
Roma CumhuriyetiKartaca
Komutanlar ve liderler
Lucius Caecilius Metellus Hasdrubal
Güçler
60 bin 21 bin
Kayıplar
2.500 20 bin[1]


Panormus Muharebesi, MÖ 251 yılında Roma Cumhuriyeti ile Kartaca arasında gerçekleşen Birinci Pön Savaşı'nın bir muharebesidir. Roma kuvvetlerine Lucius Caecilius Metelius, Kartaca kuvvetlerine ise Hasdrubal komuta etmiştir. Muharebe sonucu ortaya çıkan Roma zaferi, Sicilya'daki Panormus'un savaşın sonuna kadar Roma Cumhuriyeti hakimiyeti altında kalmasını sağlamıştır.[2] Panormus Muharebesi, Birinci Pön Savaşı'nın en büyük kara muharebesidir.[3]

Öncesi

MÖ 252 sonu, MÖ 251 başı gibi Kartaca, Kuzey Afrika'da Libya'daki bir ayaklanmayı bastırmıştı ve Hanno komutasındaki bir orduyu Sicilya'ya göndermişti. Hasdrubal, Tunis Muharebesi sırasında paralı asker General Xanthippus'la birlikteydi ve bu muharebe deneyiminden çok şey öğrenmişti. Yunan tarihçi Polybius'a göre Hasdrubal, batı Sicilya'da Lilybaeum ve Selinus kentleri civarını incelemişti. Panormus, MÖ 254 yılında Roma lejyonları ve donanması tarafından kuşatılmış, koçbaşlarının kullanılığı kuşatma etkili olmuştu. Kent teslim oldu. Yunan tarihçi Diodorus Siculus 'a göre varlıklı Panormuslular 200 drahmi ödeyerek özgür kaldılar, ancak 13 bin kişi köle olarak alındı.[4] Öte yandan, Roma Cumhuriyeti Panormus'un bağımsızlığına ilişmemiş, herhangi bir yükümlülük de getirmemiştir. Bu arada Kartaca'nın Panormus'ta çevre yerleşimlerden rehineler tuttuğu, bu insanların Roma yönetimi tarafından serbest bırakıldığı belirtilmektedir. Bu durumlar, civardaki diğer Sicilya kentleri üzerinde olumlu bir etki yaptı ve taraf değiştirmelerini sağladı.[4] Panormus'un kaybıyla Sicilya'daki Kartaca toprakları, Lilybaeum ve Drepana gibi iki direnek noktasının yer aldığı ve Ada'nın batı kıyıları boyunca uzanan dar bir kıyı şeridi halinede daralmış oldu. Roma Cumhuriyeti, doğrudan bu kentlere karşı bir kara harekâtına girişmek yerine, Libya'nın desteğini sağlamayı da umarak Kuzey Afrika'ya bir sefer düzenlemeye karar vermiştir.[4] Bu bölgeler, son iki yıldır yüksek araziye hakim Roma lejyonlarının kontrolü altındaydı. Ancak Hasdrubal, Panormus civarında hasat toplamakta olan Konsül Lucius Caecilius Metellus komutasındaki Roma Ordusu'na saldırmaya karar vermiştir. Saldırı için en uygun zaman olduğunu düşünmesinde geçerli nedenleri vardı. Görev değişimi yapacak olan diğer Konsül, Sicilya'daki Roma Ordusu'nun yarısıyla Roma'ya dönmüştü. Metellus ise Panormus'ta, Ordu'nun yarı kuvvetiyle kalmıştı.[1]

Muharebe

Hasdrubal, Orethus vadisi boyunca askerleri ve savaş filleriyle Panormus üzerine ilerledi. Romalıların Panormus surları gerisine çekilmiş olmaları nedeniyle Hasdrubal kuvvetleri vadi çıkışından kent yönünde ilerlediler ve Orethus Nehri'ni geçtiler. Esasen Konsül Metellus, Kartaca kuvvetlerini açık arazide karşılamaktan kaçınmış, kuvvetlerini kent surları gerisinde emniyete alarak savunma yapmaya karar vermişti. Konsül Metellus, Kartaca kuvvetlerinin nehri geçmeleri (askeri açıdan daha anlamlı bir ifadeyle nehri arkalarında bırakmaları) süresince beklemiştir. Bu aşamada, emrindeki veleslere, Kartaca ileri unsurlarını ve filler üzerindeki mızrakçılarını taciz etmelerini emretmiştir. Diğer yandan Roma hafif piyadesi kenti çevreleyen hendekler içine indiler.[1] Kartaca savaş filleri komutanı, direnmenin zayıf olacağını düşünerek bu hafif piyadeyi ezmek için harekete geçti. Fakat bu arada filler açığa çıkmış oldu. Kent surları üzerindeki mızrakçılar ve okçular, diğer yandan da hendeklerdeki hafif piyade hücuma geçerek fillerin paniğe kapılmalarına neden oldu. Bu panik halinde geriye kaçarak kendi hatlarına daldılar.

Dışarıda bunlar olurken Metellus ve lejyonları, kentin kapısı dışında Kartaca kuvvetlerinin sol kanadı karşısında konuşlanmıştır. Kartaca savaş filleri geri kaçarken Metellus da birliklerine, Kartaca kuvvetlerini sol kanadına taarruz emri verdi. Bu manevra Kartaca sol kanadında hattı yardı ve bozgun tüm orduya yayıldı. Ancak Romalılar dağılan Kartaca Ordusu'nun kılıç artıklarını takip etmeyecek, geride kalan filleri ele geçirmeye çalışacaklardır. Kartaca kuvvetlerinin büyük bir bölümü burada imha edilmiş, 60 savaş fili kontrol altına alınmıştır.[1] Bu filler Roma'ya gönderilerek halka açık alanlarda sergilendi.

Sonrası

Herhangi bir yenilgiden sonra Kartaca'da adet olduğu üzere Hasdrubal, cezalandırılmak için Kartaca'ya geri çağrıldı. Halefi Adhubal, Selinus'un uzun süre savunulamayacağına karar verdi ve kasaba ateşe verildi. Hamilcar Barca'nın vur kaç taktikleriyle sürdürdüğü savaşım hariç tutulursa bu yenilgiyle Sicilya'daki Kartaca kara harekâtları son bulmuştur.

Panormus Muharebesi ardından Roma Cumhuriyeti, Sicilya'da hakim güç haline gelmiştir. Ada'nın batı sahillerindeki birkaç direnek noktasında halen Kartaca hakimiyeti sürmektedir. Ancak Roma Cumhuriyeti'nin elinde, bu direnek noktalarını etkili şekilde ablukaya alacak güçte bir deniz kuvveti de yoktu. Öte yandan Roma birliklerinin açık arazide savaş filleriyle karşılaşmaktan kaçındıklarına ilişkin raporlar mevcuttur.[1]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ a b c d e "historyofwar.org - Battle of Panormus, 251 B.C." 24 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2011. 
  2. ^ annihilation.eu - battle of panormus[]
  3. ^ "Henry George Liddell, A history of Rome from the earliest times to the ...". 16 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2011. 
  4. ^ a b c "historyofwar.org - Siege of Panormus, 254 B.C." 24 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2011. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Pön Savaşları</span> Kartaca Savaşları

Pön Savaşları, Kartaca Savaşları olarak da bilinir. Kartaca ile Roma Cumhuriyeti arasında, MÖ 264-146 yılları arasında, Akdeniz deniz ticaretini ele geçirmek ve elde tutmak için yapılan ve üç evre olarak gerçekleşen savaşlardır. Döneminin bilinen en geniş çaplı savaşlarıdır. Pön sözcüğü, Latince'deki Punicus sözcüğünden türetilmiş bir sözcük olup "Kartacalı" anlamına gelmektedir ve Kartacalıların Fenike kökenini belirten bir sözcüktür.

<span class="mw-page-title-main">Publius Cornelius Scipio (MÖ 236'da doğan prokonsül)</span>

Publius Cornelius Scipio, bilinen adıyla Scipio Africanus, diğer adlarıyla Afrikalı Scipio, Scipio Africanus-Major, Yaşlı Scipio Africanus veya Büyük Scipio, İkinci Pön Savaşı sırasında general ve Roma Cumhuriyeti'nde bir devlet adamıdır. Birisi aynı adlı Publius Cornelius Scipio olan iki oğlu vardı ki, kendisi sağlık sorunları nedeniyle politik kariyer yapamamıştır, diğer oğluysa MÖ 174'te praetor olan Lucius'tur.

<span class="mw-page-title-main">Hasdrubal Barca</span>

Hasdrubal Barca, Hamilcar Barca'nın ikinci oğlu ve II. Pön Savaşında Kartaca komutanlarından biridir. Hannibal ve Mago Barca'nın kardeşi.

<span class="mw-page-title-main">Messana Muharebesi</span>

Messana Muharebesi, Roma Cumhuriyeti ile Kartaca arasındaki ilk askeri muharebedir. Yüzyılı aşkın bir zaman sürecek olan Pön Savaşları'nın başlangıcıdır. Bu dönemde İtalya'nın güneyinde hakimiyetini kuran Roma, giderek Sicilya'da güç kazanmaya başlar. Ancak adada Roma yalnız değildir; batı sahillerinde Kartaca, güneydoğuda ise Siraküza kentinde II. Heiro egemendir. Ayrıca Siraküzalı Agatokles döneminde adaya getirilmiş olan paralı askerler olan Mamertinler de kuzeydoğudaki Messana kenti çevresinde hakimdirler. Agatokles'in ölümü üzerine şehirde denetimi ele geçirmişlerdir.

<span class="mw-page-title-main">Mylae Deniz Muharebesi</span>

Mylae Deniz Muharebesi, Kartaca ile Roma Cumhuriyeti arasında yapılan ilk gerçek deniz muharebesidir. Muharebe, MÖ 260 yılında, Birinci Pön Savaşı'nın bir çatışmasıdır. Bu muharebe, Mylae'nin ele geçirilmesi kadar, Roma Cumhuriyeti'nin Sicilya üzerinde hakimiyet kurması yönünden de önemliydi. Aynı zamanda bir Roma filosunun ilk muharebe başarısı olmuştur.

Drepana Deniz Muharebesi, MÖ 249 yılında Birinci Pön Savaşı'nın bir parçası olarak Kartaca ile Roma Cumhuriyeti arasında gerçekleşen bir deniz muharebesidir. Muharebe, Sicilya'nın batısında bugünkü Trapani yakınlarında yapılmıştır.

Ecnomus Burnu Deniz Muharebesi, Birinci Pön Savaşı'nda Sicilya'daki Ecnomus Burnu açıklarında Kartaca Donanması ile Roma Cumhuriyeti Donanması arasında, MÖ 256 yılında gerçekleşen bir deniz muharebesidir. Muharebe esasen Roma Cumhuriyeti'nin, Kuzey Afrika topraklarında, doğrudan Kartaca üzerine bir harekât başlatmaya karar verilmesinin bir sonucu olmuştur. Muharebenin sonucunda Kartaca Donanması, gemilerinin yaklaşık yarısını kaybederek yenilgiye uğramıştır. Bu zaferin ardından Roma Donanması Kuzey Afrika kıyılarına doğru hareketine devam etmiştir.

Aspis Kuşatması ya da Clupea Kuşatması, Birinci Pön Savaşı'nın Kuzey Afrika'daki ilk kara muharebesi olarak MÖ 255 yılında Kartaca ile Roma Cumhuriyeti arasında gerçekleşen bir kuşatma muharebesidir.

Adys Muharebesi, MÖ 255 yılında Kartaca ile Roma Cumhuriyeti arasında yapılan bir muharebedir. Birinci Pön Savaşı içinde değerlendirilen muharebede Roma kuvvetlerine Marcus Atilius Regulus komuta etmiştir. Regulus savaş sonunda Kartaca kuvvetlerini ezici bir yenilgiye uğrattı ve Kartaca barış istemek zorunda kaldı. Ancak Kartaca'nın bu yenilgisi Birinci Pön Savaşı'nın sonunu getiremedi. Çünkü Regulus'un Kartaca ile yapılan müzakerelerde direttiği barış koşulları öylesine ağırdı ki Kartacalılar savaşa devam etmeye karar vermişlerdir.

Tunus Muharebesi, Roma Cumhuriyeti ile Kartaca arasında MÖ 255 yılı bahar aylarında gerçekleşen, Birinci Pön Savaşı'nın bir muharebesidir. Muharebe kesin Kartaca zaferiyle sonuçlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Aegates Adaları Deniz Muharebesi</span>

Aegates Adaları Deniz Muharebesi ya da Aegusa Adaları Deniz Muharebesi MÖ 10 Mart 241 tarihinde Kartaca ile Roma Cumhuriyeti arasında gerçekleşen bir deniz muharebesidir. Muharebe, Sicilya'nın doğu açıklarındaki Aegadian Adaları civarında gerçekleşmiş olup Birinci Pön Savaşı'nın son muharebesidir. Kesin sonuçlu bir muharebe olması yanında Birinci Pön Savaşı'nın sonunu da belirlemiş, savaşın Roma tarafından kazanılmasında tayin edici muharebe olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Birinci Pön Savaşı</span> I. Pön Savaşı

Birinci Pön Savaşı, Kartaca ile Roma Cumhuriyeti arasında MÖ 264 - 241 yılları arasında gerçekleşmiş olan muharebelerdir. Bu muharebeler, iki devlet arasında yaşanan üç büyük savaştan ilkidir. Bu iki güç 23 yıl boyunca Batı Akdeniz hakimiyeti, öncelikle Sicilya Adası'nın ve civar suların kontrolü için mücadele etti. Kendi esas hakimiyet alanları olan İtalya Yarımadası ve Kuzey Afrika'dan daha küçük ölçekteki bu bölge için mücadele, Akdeniz ticareti açısından stratejik önemdeydi. Savaş başladığında, bugünkü Tunus sınırlarında yer alan Kartaca, Batı Akdeniz'de hakim güç durumundaydı. Ancak savaşın sonunda zafer Roma Cumhuriyeti'nin oldu ve Kartaca'ya son derece ağır antlaşma şartları ile büyük bir mali savaş tazminatını kabul ettirdi.

Kartaca ile Roma Cumhuriyeti arasında gerçekleşen Pön Savaşları'nın ve bu savaşlar sırasında gerçekleşen Paralı Askerler Savaşı'nın zaman dizinidir.

Lilybaeum Muharebesi, Kartaca ile Roma Cumhuriyeti arasındaki İkinci Pön Savaşı'nın ilk deniz muharebesidir. Kartaca, Sicilya'ya bir dizi baskın düzenlemek için 35 ağır savaş gemisi göndermişti. İlk baskının Lilybaeum'a yapılması planlanmıştı. Siraküza Kralı II. Hiero'nun verdiği alarm üzerine 20 ağır savaş gemisinden oluşan bir Roma donanması harekete geçmiş ve muharebede birkaç Kartaca savaş gemisini ele geçirmiş, Kartaca baskınını başarısız kılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">İkinci Pön Savaşı</span> M.Ö 218 ile 201 yılları arasında Roma ile Kartaca arasında gerçekleşen ikinci savaş

İkinci Pön Savaşı ya da diğer adlarıyla Hanibal Savaşı, Kartaca Savaşı MÖ 218 - MÖ 201 yılları arasında Roma ve Kartaca devletleri arasında batı ve Doğu Akdenizde meydana gelmiş büyük savaştır. Numidyalı ve Berberi kabilelerinin ve diğer Avrupa uluslarınında katılımıyla geniş çapta bölgeyi etkilemiştir. Pön Romalılar'ın Kartacalılara verdiği isimdir.

Ron Geçişi Muharebesi, İkinci Pön Savaşı'nın bir muharebesidir. Hannibal Barca komutasındaki Kartaca ordusu, MÖ 218 yılı sonbaharında İtalya'ya doğru yürüyüşü sırasında, Nehrin doğu yakasında bir Kelt kabile konfederasyonuyla çatışmaya girmiştir. Roma yanlısı ve Roma ordusu lehine hareket eden kelt savaşçıları, nehrin doğu yakasında Marsilya'da kamp kurdular. Amaçları Kartaca Ordusu'nun İtalya üzerine ilerlemesini önlemekti. Nehir geçişi için alınan bu önlemi gören Hannibal bir karşı önlem almıştır. Buna göre Bomilcar'ın oğlu Hanno komutasında bir görev kuvveti, nehri başka bir noktadan geçerek Kelt kampının gerisine sarkacaktır. Planlanan bölgeye ulaşan Hanno dumanla işaret verdiğinde Hannibal de ordunun büyük kısmıyla nehri geçmeye başlamıştır. Kelt kuvvetleri Hannibal'in ordusu karşısında toplanmışlardı. Bu durumdan yararlanan Hanno saldırıya geçti ve kesin bir bozgun sağladı. Kartaca kuvvetlerinin kazandığı bu zafer, her ne kadar Roma kuvvetleri karşısında elde edilen bir başarı değilse de savaşın gidişatı üzerinde derin bir etki yaratmıştır. Kartaca ordusu Ron boylarında durdurulabilmiş olsaydı İtalya topraklarına girişi aynı yıl içinde olmayabilirdi. Hannibal için bu zafer, Hİspanya dışında elde ettiği ilk büyük başarıdır.

Tiberius Sempronius Longus, İkinci Pön Savaşı'nda Romalı komutan ve konsül, Publius Cornelius Scipio'nun çağdaşı. MÖ 218'de, Sempronius, 160 Adet gemi ile Afrika'ya kuvvet ve destek toplamak üzere, Scipio ise İberya'ya Hannibal'ın yolunu kesmek üzere gönderildi. Bu günlerde, Sempronius Lilybaeum'dan hareket ederek Sicilya'dan Kartacalıların elinde bulunan Malta adasını ele geçirdi.

<span class="mw-page-title-main">Antik Kartaca</span> Fenikeli şehir devleti ve imparatorluğu

Kartaca İmparatorluğu veya daha bilinen şekilde Kartaca,, MÖ 814 yılında Tunus yarımadasında kurulmuş olan bir Fenike kolonisi ve şehir devletidir. Bu şehir devletinin siyasî etki alanı MÖ 7. yüzyıldan MÖ 3. yüzyıl kadarki dönemde Kuzey Afrika sahillerinin büyük bir kısmı ile İber yarımadasının sahillerinin büyük bir kısmını ve batı Akdeniz adalarını ihtiva etmekte idi.

<span class="mw-page-title-main">Üçüncü Pön Savaşı</span>

Üçüncü Pön Savaşı, MÖ 149 - MÖ 146 döneminde eski Fenike kolonisi olan Kartaca Cumhuriyeti ile antik Roma Cumhuriyeti arasından yapılan üçüncü ve son savaştır.

Lilybaeum Kuşatması, Birinci Pön Savaşı'nde Kartaca ile Roma Cumhuriyeti arasındaki MÖ 249'de yapılan bir kuşatma muharebesidir. Bu muharebede Roma Cumhuriyeti'nin o yılki iki konsülü, "Publius Claudius Pulcher" ve "Lucius Junius Pullus" ile "Gaius Atilius Regulus Serranus" ve "Lucius Manlius Vulso Longus" komutalarındaki yaklaşık 100.000 kişilik bir donanma ve ordu, Kartacalı general Himilco komutasında Lilybaeum kalesini savunan yaklaşık 10.000 kişilik nispeten çok küçük bir Kartaca ordusunu bu kalede kuşattı. Bu kuşatma devam etmekte iken Drepana Deniz Muharebesi yapıldı; bu deniz muharebesini Kartaca donanması kazandı ve galip gelen Kartacalılar Roma ordusunu Sicilya'ya getiren donanma filosunu tahrip ettiler. Bunun üzerine Romalı ordusu Lilybaeum Kuşatması'nı kaldırıp geri çekilmek zorunda kaldı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.