İçeriğe atla

Pandemi

1918-1919 yıllarında meydana gelen "İspanyol gribi" salgını dünya çapında dramatik ölümle sonuçlandı.

Pandemiler veya pandemik hastalıklar, dünyada birden fazla ülkede veya kıtada, çok geniş bir alanda yayılan ve etkisini gösteren salgın hastalıklara (epidemilere) verilen genel isimdir.[1]

Etimoloji

Pandemi, Eski Yunanca'da tüm anlamına gelen παν (pan) ile insanlar anlamına gelen δῆμος (demos) kelimelerinden türetilmiştir.

Tanım

WHO (Dünya Sağlık Örgütü) tanımlamasına göre bir pandemi ancak aşağıdaki 3 koşulu sağladığında başlamış sayılır:

  • Nüfusun daha önce maruz kalmadığı bir hastalığın ortaya çıkışı
  • Hastalığa sebep olan etmenin insanlara bulaşması ve tehlikeli bir hastalığa yol açması
  • Hastalık etmeninin insanlar arasında kolayca ve devamlı olarak yayılması

Bir hastalık veya tıbbi durum sadece yaygın olması ve çok sayıda insanın ölümüne yol açması nedeniyle pandemi olarak nitelendirilemez, aynı zamanda bulaşıcı olması gereklidir. Örneğin kanser, insanlarda çok sayıda ölüme sebep olan bir hastalık olmasına rağmen bulaşıcı olmadığı için pandemi olarak adlandırılmamaktadır (Bazı kanser türlerinin bulaşıcı etmenler tarafından ortaya çıkabildiği unutulmamalıdır).

Devam eden pandemiler

HIV/AIDS

Ana madde: HIV/AIDS pandemisi

AIDS küresel bir pandemidir.[2] 2014 yılı itibarıyla, dünyada yaklaşık 36,9 milyon insan HIV virüsüne sahiptir.[3] 2012 yılında, yaklaşık 17,2 milyon erkek, 16,8 milyon kadın ve 3,4 milyon 15 yaşından küçük çocuk AIDS hastasıydı.[4] 2010 yılında 1,8 milyon insan AIDS nedeniyle öldü, bu sayı 2005 yılında 2,2 milyondu.[4]

COVID-19

Ana madde: COVID-19 pandemisi

COVID-19 pandemisi, Aralık 2019'da başlamış, Çin'in Hubei bölgesinin başkenti olan Vuhan kökenli SARS-CoV-2 olarak adlandırılan yeni bir koronavirüsün neden olduğu pandemidir. İlerleyen zamanlarda Avrupa, Kuzey Amerika ve Asya-Pasifik'te yer alan çeşitli ülkelere yayılmış olan salgın, 11 Mart 2020'de Dünya Sağlık Örgütü tarafından pandemi ilan edildi.

Tarihi pandemi ve epidemiler

Kaynakça

  1. ^ "Pandemi Nedir? Corona Virüsü Neden Pandemi İlan Edildi? | Bunları Biliyor Musunuz? | Bilgi Köşesi | Medipol Sağlık Grubu". medipol.com.tr. 19 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mart 2024. 
  2. ^ Cohen, MS; Hellmann, N; Levy, JA; DeCock, K; Lange, J (Nisan 2008). "The spread, treatment, and prevention of HIV-1: evolution of a global pandemic". The Journal of Clinical Investigation. 118 (4). ss. 1244-54. doi:10.1172/JCI34706. PMC 2276790 $2. PMID 18382737. 
  3. ^ "Fact Sheet". UNAIDS.org. 2013. 15 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Aralık 2013. 
  4. ^ a b "UNAIDS 2011 pg. 1–10" (PDF). 16 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 13 Mart 2020. 
  5. ^ Küskü, Fırat. "II. Abdülhamid Pandemi ile Nasıl Başa Çıkmıştı? / How did Abdul Hamid II Cope With The Pandemic?". ULUSLARARASI KAPADOKYA SALGIN DÖNEMLERI KONGRESI. 28 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2021. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Grip</span> Yorgunluk, kırıklık, kas ağrıları, ateş vb. belirtileri olan, bulaşıcı, salgın hastalık

Grip, influenza veya enflüanza, viral bir hastalıktır. Sağlıklı insanlarda ortalama bir haftada geçmesine rağmen; vücut direncini düşüren kronik hastalığı olan kişilerde ve yaşlılarda pnömoni (zatürre), meningoensefalit, myokardit gibi ölümle sonuçlanabilecek hastalıklara yol açabilir. Bu tür risk grubundaki kişilere "yüksek risk grubundaki kişiler" denir.

Epidemiyolojide, salgın belli bir insan popülasyonunda, belli bir periyotta, yeni vakalar gibi görülen ancak önceki tecrübelere göre beklenenden fazla etki gösteren hastalıktır,. Belli bir bölgede yayılan salgınlara epidemi, dünya çapında yayılan salgınlara pandemi denir.

<span class="mw-page-title-main">Dünya AIDS Günü</span>

Dünya AIDS Günü her yıl 1 Aralık tarihi olarak kabul edilmiştir. Bu gün HIV'in yayılması ve AIDS hastalığının artışına karşın bilincin yükseltilmesi amacına adanmıştır. Böyle bir günün varoluşunun diğer bir amacı ise bu hastalıktan yaşamını yitirenleri anmak ve onları onurlandırmaktır. Hükûmetler ve sağlık yetkilileri bu günde çeşitli forumlar ve konuşmalar düzenlerler. 1995 yılından bu yana ABD Dünya AIDS Gününü resmî olarak tanımıştır. Diğer ülke hükûmetleri de benzer tutumlar alarak, aynı konuda açıklamalar yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">2009 domuz gribi salgını</span> H1N1 grip virüsü pandemisi

2009 domuz gribi salgını, grip virüsünün yeni bir şekli ile Nisan 2009 ayında yayılmaya başlayan bir salgındır. Virüsün bu yeni türüne genelde domuz gribi denilmesine karşılık, bazı otoriteler Meksika gribi, domuz merkezli grip, Kuzey Amerika Gribi ve H1N1 gribi de denilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">HIV/AIDS pandemisi</span>

AIDS küresel bir pandemidir. 2014 yılı itibarıyla, dünyada yaklaşık 36.9 milyon insan HIV virüsüne sahiptir. 2012 yılında, yaklaşık 17.2 milyon erkek, 16.8 milyon kadın ve 3.4 milyon 15 yaşından küçük çocuk AIDS hastasıydı. 2010 yılında 1.8 milyon insan AIDS nedeniyle öldü, bu sayı 2005 yılında 2.2 milyondu. The Lancet'te yayınlanan bir raporda, 2015 Global Hastalık Yükü Çalışmasına göre HIV enfeksiyonunun 1997 yılında 3,3 milyon hastayla zirve noktasına eriştiğini tahmin ediyor. Bu sayı 1997 yılından 2005 yılına kadar hızla düşerek 2.5 milyona indi ancak 2005'ten 2015 yılına kadar sabit kaldı.

Pandemik İnfluenza Ulusal Hazırlık Planı veya Ulusal Pandemi Planı, Türkiye'de, küresel grip salgınlarına karşı alınması gereken tedbirleri tanımlayan plan. Aralık 2019'da Türkiye Sağlık Bakanlığı tarafından yayımlandı.

<span class="mw-page-title-main">Avusturya'da COVID-19 pandemisi</span> 2019-20 koronavirüs pandemisinin Avusturyadaki etkileri

Avusturya'da COVID-19 pandemisi, devam eden küresel koronavirüs hastalığı 2019 (COVID-19) viral pandemisinin bir parçasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Finlandiya'da COVID-19 pandemisi</span> Virüs pandemisi

Finlandiya'da COVID-19 pandemisi Şiddetli akut solunum yolu sendromu koronavirüsü 2'nin (SARS-CoV-2) neden olduğu yeni bir bulaşıcı hastalık olan koronavirüs hastalığı COVID-19'un devam eden bir viral pandemisidir. Finlandiya'da COVID-19 pandemisi sırasında ilk COVID-19 vakasının, Vuhan'dan Ivalo'ya gelen birisi ile başladığı 29 Ocak 2020'de bildirildi. Kişinin virüs testi pozitif çıktı. 7 Nisan 2023 itibarıyla Finlandiya'da koronavirüs ile enfekte olmuş toplam 9.097 kişinin öldüğü, toplam vaka sayısının ise 1.468.123 olduğu açıklandı. hasta ise iyileşti ve taburcu edildi.

<span class="mw-page-title-main">Müge Çevik</span> Türk hekim

Müge Çevik, Saint Andrews Üniversitesi'nde hekim, bulaşıcı hastalıklar araştırmacısı ve bilim iletişimcisidir. Araştırmaları, gelişmekte olan ülkelerde HIV, viral hepatit, yeni ortaya çıkan enfeksiyonlar ve tropikal enfeksiyonları ele almaktadır. COVID-19 salgını sırasında, mücadelenin ön saflarında çalışmanın yanı sıra, İskoçya Baş Tıbbi Görevlisine ve Dünya Sağlık Örgütü'ne danışmanlık yapmaktaydı.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye'de sağlık</span>

31 Aralık 2016 tarihi itibarıyla Türkiye nüfusu 79.814.871 olup %23,7'si 0-14, %68'i 15-64 ve %8,3'ü 65 yaş üstüdür. Erkeklerde doğumda beklenen yaşam süresi 75,3, kadınlarda 80,7 yıldır. Anne ölüm oranı 2010-2015 yılları arasında 100.000 canlı doğumda 23'ten 16'ya düşmüştür. 2015 verilerine göre, 1000 canlı doğumda beş yaş altı ölüm ve bebek ölüm oranları 13,5 ve 11,6'dır.

Barbados'ta COVID-19 pandemisi, devam eden küresel koronavirüs hastalığı 2019 (COVID-19) viral pandemisinin bir parçasıdır. 17 Mart 2020'de Barbados'ta ilk iki vakanın tespit edildiği açıklandı.

Bermuda'da COVID-19 pandemisi, devam eden küresel koronavirüs hastalığı 2019 (COVID-19) viral pandemisinin bir parçasıdır. Bermuda'da ilk COVID-19 vakası İngiltere ve ABD'den gelen bireylerde tespit edildi. Böylece 18 Mart 2020'de Bermuda'ya virüsün ulaştığı teyit edildi.

Cayman Adaları'nda COVID-19 pandemisi, devam eden küresel koronavirüs hastalığı 2019 (COVID-19) viral pandemisinin bir parçasıdır. Cayman Adaları'nda ilk vaka 12 Mart 2020'de tespit edildi.

Nikaragua'da COVID-19 pandemisi, devam eden küresel koronavirüs hastalığı 2019 (COVID-19) viral pandemisinin bir parçasıdır. 18 Mart 2020'de Nikaragua'ya pandeminin ulaştığı doğrulandı.

Gambiya'da COVID-19 pandemisi, devam eden küresel koronavirüs hastalığı 2019 (COVID-19) viral pandemisinin bir parçasıdır. Sağlık Bakanı Dr. Ahmadou Samateh, 17 Mart 2020'de ülkedeki ilk vakayı açıkladı.

Liberya'da COVID-19 pandemisi, devam eden küresel koronavirüs hastalığı 2019 (COVID-19) viral pandemisinin bir parçasıdır. 16 Mart 2020'de İsviçre'den dönen bir hükûmet yetkilisinin havaalanında testinin pozitif çıktığı doğrulandı.

Palau'da COVID-19 pandemisi, devam eden küresel koronavirüs hastalığı 2019 (COVID-19) viral pandemisinin bir parçasıdır. Palau Başkanı 31 Mayıs 2021'de ilk vakayı doğruladı.

Kiribati'da COVID-19 pandemisi, devam eden küresel koronavirüs hastalığı 2019 (COVID-19) viral pandemisinin bir parçasıdır. Kiribati 18 Mayıs 2021'de ilk COVID-19 vakasını duyurdu.

Cook Adaları'nda COVID-19 pandemisi, devam eden küresel koronavirüs hastalığı 2019 (COVID-19) viral pandemisinin bir parçasıdır. Cook Adaları hükûmeti 3 Aralık 2021'de şüpheli bir vaka olduğunu duyurdu. Daha sonra bu vakanın bulaşıcı olmayan eski bir vaka olduğu tespit edildi. 15 Şubat 2022'de ise Yeni Zelanda Auckland'dan Rarotonga'ya gelen bir kişide omikron varyantı tespit edildi. Böylece Cook Adaları ilk vakasını duyurmuş oldu.

<span class="mw-page-title-main">Birleşmiş Milletler HIV/AIDS Ortak Programı</span>

Birleşmiş Milletler HIV ve AIDS Ortak Programı (UNAIDS), HIV/AIDS salgınına karşı hızlandırılmış, kapsamlı ve koordineli küresel eylemin ana savunucusu programdır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.