İçeriğe atla

Pancho Villa

Torreon muharebesinde Pancho Villa

Pancho Villa (gerçek adı: Doroteo Arango Arámbula, d. 5 Haziran 1878 - ö. 20 Temmuz 1923), Meksikalı devrimci, general, asi. 1913 devriminde Zapata ile birlikte Huerta'ya karşı savaşmıştır.

Yaşamı

5 Haziran 1878'de doğdu. Francisko Villa olarak bilinirse de, asıl adı Doreteo Arango'dur. Yoksul bir köylü çocuğuydu. Babasının ölümünden sonra ailesini geçindirmek zorunda kaldı. Eşkiyalığa başlamasıyla ilgili yaygın öykü (ki kendisi bu öyküyü reddeder) bir gün tarladan döndüğünde kız kardeşine çalıştığı çiftlik sahibinin oğlunun tecavüz ettiğini görmesiyle başlar.

Devrim Yılları

1909 yılında Porfirio Diaz'a karşı savaşan Modero güçlerine katıldı. Kısa zamanda albaylığa yükseldi. 1912 deki ayaklanmada Huerta tarafından tutuklandı. Ölüme mahkûm edildi. Ancak hapisten kaçtı ve ABD'ye gitti. 1913'te Huerta Modero'yu öldürdükten sonra Meksika'ya geri döndü ve Zapata ile birlikte Huertaya karşı savaşmaya devam etti. Bu sefer yanlarına Venustiano Carranza Garza'yı da almışlardı. Huerta'ya karşı birçok askeri başarı kazandılar. 1914'te Carranza ile birlikte Zacates savaşında Huerta'yı kesin olarak yendiler. Bundan sonra Caranza ile aralarındaki birlik bozuldu. Yine 1914'te Zapata ile başkent Meksiko'ya girdiler. 1915 te Carranza ve Obregon'a yenildi. Meksika'nın kuzeyindeki dağlara çekildi. 1915 ve 1916 yıllarında ABD ile arası açıldı ve Kuzey bölgelerde iki yıl gerilla savaşı yaptı. 1920'de Carranza'nın Álvaro Obregón tarafından devrilmesinin ardından affa uğradı. Kalan yaşamını bir çiftlikte geçirdi. 23 Temmuz 1923'te arabasıyla partiden evine dönerken bir suikaste kurban gitti.

Ayrıca bakınız

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">I. Dünya Savaşı</span> Avrupada başlayan küresel savaş (1914–1918)

I. Dünya Savaşı, 28 Temmuz 1914 tarihinde başlayıp 11 Kasım 1918 tarihinde sona eren Avrupa merkezli küresel bir savaştır. II. Dünya Savaşı'na (1939-1945) kadar Dünya Savaşı veya Büyük Savaş olarak adlandırılmıştır. Savaşın taraflarından biri olan Osmanlı İmparatorluğu'nda "Genel Savaş" anlamında Harb-i Umumi, halk arasında ise Seferberlik olarak adlandırılmıştır. 1917'de Amerika Birleşik Devletleri'nin savaşa katılmasına kadar bu savaş ABD basınında Avrupa Savaşı olarak anılmıştır. Savaşan taraflar, çoğunlukla Avrupa, Kafkasya, Amerika, Orta Doğu ve Afrika ile Asya'nın bazı bölgelerinde çatıştılar.

<span class="mw-page-title-main">Emiliano Zapata</span>

Emiliano Zapata, 1910'da başlayan Meksika Devrimi'nin lideridir.

<span class="mw-page-title-main">Eleftherios Venizelos</span> Yunanistan başbakanı (1864-1936; hd. 1910-1915 & 1917-1920 & 1924 & 1928-1933)

Elefterios Venizelos, Yunanistan'ın eski başbakanı, Megali İdea'nın mimarı ve modern Yunanistan'ın en önemli siyasetçilerinden biriydi.

<span class="mw-page-title-main">Diego Rivera</span>

Diego Rivera, özellikle duvar resimleriyle ünlü Meksikalı ressam. Meksikalı ressam Frida Kahlo'nun kocası.

La Cucaracha, 1910'da başlayan Meksika reform hareketlerinin ateşlediği kültürel değişim dalgasının sonrasında ünlenen bir Meksika halk şarkısıdır.

<span class="mw-page-title-main">Plutarco Elías Calles</span> 47. Meksika devlet başkanı

Plutarco Elías Calles, Meksikalı general ve siyasetçi. Calles, Meksika Devrimi sırasında general rütbesine yükseldi, Katolik isyancılarla devlet güçleri arasında 1927'de çıkan Cristero Savaşı'na yol açmasıyla tanındı. 1924-28 yıllarında devlet başkanlığı yaptı, "maximato" olarak adlandırılan 1928-35 yılları arasında ise de facto olarak ülkeyi yönetti. Ulusal Devrimci Parti'yi (PNR) kurdu. Bu parti 1946 yılında Kurumsal Devrimci Parti (PRI) adını alarak 2000'e kadar Meksika'da iktidarı elinde tuttu.

<span class="mw-page-title-main">Meksika Devrimi</span>

Meksika devrimi (1910-17), 20. yüzyılın ilk büyük devrimi.

<span class="mw-page-title-main">Álvaro Obregón</span> 46. Meksika devlet başkanı

Álvaro Obregón Salido, Meksikalı asker ve siyasetçidir. On yıl süren bir iç savaşın ardından başkan olmuş ve bu görevi sırasında ülkede barış ve istikrarı yeniden sağlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">John Reed (gazeteci)</span> Amerikalı gazeteci ve yazar (1887 – 1920)

John Reed, Amerikalı şair, gazeteci, yazar ve komünist aktivist. Moskova'daki Kremlin Duvarı Mezarlığı'nda gömülü olan tek Amerikalıdır.

<i>Viva Zapata</i> (film)

Viva Zapata, 1952 ABD yapımı, biyografik dramatik western filmdir. Filmin adı İspanyolcada Yaşasın Zapata anlamına gelmektedir. Film Türkiye'de ilk kez Aralık 1953'te sinemalarda, son olarak da 4-19 Nisan 2009 tarihleri arasında yapılan 28. Uluslararası İstanbul Film Festivali'nde gösterilmiştir.

Şevki Savaşçı, Türk asker.

<span class="mw-page-title-main">Karekin Pastırmacıyan</span>

Pastırmacıyan Karekin Efendi ya da Armen Karo, Ermeni Devrimci Federasyonu (Taşnak) liderlerinden, 1896 Osmanlı Bankası Baskını elebaşı, 1908-1912 dönemi Meclis-i Mebûsan Erzurum mebusu, Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti'nin ABD elçisidir.

<span class="mw-page-title-main">Petra Herrera</span>

Petra Herrera, Meksika Devrimi sırasında savaşan ve Soldaderas olarak bilinen kadın askerî birliğine mensup kadın devrimci.

<span class="mw-page-title-main">Meksika Silahlı Kuvvetleri</span>

Meksika Silahlı Kuvvetleri Birleşik Meksika Devletleri'nin askerî kuvvetleridir. İspanyol kraliyeti 18. yüzyılda sömürge Meksika'sında daimi bir ordu kurmuştur. 1821'de Meksika'nın bağımsızlığını kazanmasından sonra ordu önemli bir siyasi rol oynamış, ordu generalleri devlet başkanı olarak görev yapmıştır. 1910-1920 Meksika Devrimi sırasında Federal Ordunun çöküşünü takiben, eski devrimci generaller ordunun boyutunu ve gücünü sistematik olarak küçültmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Meksika sineması</span>

Meksika sineması, 19. yüzyılın sonlarına ve 20. yüzyılın başlarına uzanmaktadır. Yeni aracın birkaç meraklısı özellikle Meksika Devrimi gibi tarihsel olayları belgelediler ve son dönemlerde keşfedilen birkaç film yaptılar. Meksika sinemasının altın çağı boyunca Meksika, Latin Amerika film endüstrisine hakimdi.

<span class="mw-page-title-main">Venustiano Carranza</span> 44. Meksika devlet başkanı

José Venustiano Carranza de la Garza, Meksikalı siyasetçi. Diktatör Porfirio Díaz'ın devrilmesini izleyen Meksika Devrimi'nin önderlerinden ve demokrasiye dönüş sonrasında yeni rejimin ilk devlet başkanı.

<span class="mw-page-title-main">Adolfo Ruiz Cortines</span> 54. Meksika devlet başkanı

Adolfo Tomás Ruiz Cortines tartışmalı 1952 seçimlerini Kurumsal Devrimci Parti adayı olarak kazanıp 1952 ile 1958 yılları arasında Meksika devlet başkanlığı yapmış Meksikalı siyasetçi. Selefi Miguel Alemán Valdés ve halefi Adolfo López Mateos'un aksine Meksika Devrimi'ne katılmıştır. Meksika'nın en yaşlı devlet başkanlarından olan Ruiz Cortines kadınlara seçme ve seçilme hakkı vermesi ve Meksika Mucizesi olarak bilinen dönemde ekonomiyi büyütmesiyle hatırlanır.

<span class="mw-page-title-main">Giuseppe Garibaldi II</span> İtalyan devlet adamı (1879-1950)

Daha çok Peppino Garibaldi olarak bilinen Tuğgeneral Giuseppe Garibaldi II, Giuseppe Garibaldi'nin torunu olan bir İtalyan askeri, vatansever ve devrimciydi.

<span class="mw-page-title-main">Latin Amerika Tarihi</span>

Latin Amerika, Batı Yarımküre'de İspanyolca ve Portekizce konuşulan ülkeleri kapsayan bir bölgedir. Avrupalıların 15. yüzyılın sonları ve 16. yüzyılın başlarında bölgeye gelişinden önce, birçoğu özellikle güneyde Olmek, Maya, Muisca ve İnka gibi ileri medeniyetler geliştirmiş olan çeşitli yerli halklar yaşıyordu. Bölge, kendi dillerini ve Roma Katolikliğini bölgeye empoze eden ve özellikle zorla çalıştırılabilecek yerli nüfusun bulunmadığı bölgelere işçi olarak Afrikalı köleler getiren İspanya ve Portekiz'in kontrolü altına girdi. 19. yüzyılın başlarında, Küba ve Porto Riko hariç, İspanyol Amerika'sındaki ülkelerin çoğu silahlı mücadele yoluyla bağımsızlıklarını kazandı. Portekiz'den ayrı bir monarşi haline gelen Brezilya, 19. yüzyılın sonlarında bir cumhuriyet haline geldi. Ancak, Avrupa monarşilerinden siyasi bağımsızlık, yeni egemen uluslarda köleliğin kaldırılmasına yol açmadı. Bağımsızlıktan sonra Latin Amerika siyasi ve ekonomik istikrarsızlık yaşadı ve Büyük Britanya ve Amerika Birleşik Devletleri gibi yabancı güçler önemli bir etkiye sahip oldu; bu da ülkelerin siyasi egemenliğini koruduğu ancak yabancı güçlerin önemli ekonomik güce sahip olduğu bir tür yeni sömürgeciliğe yol açtı.

<span class="mw-page-title-main">Ayala Planı</span>

Ayala Planı, devrimci lider Emiliano Zapata tarafından Meksika Devrimi sırasında hazırlanan bir belgedir. Zapata bu yazıda Başkan Francisco Madero'yu, devrimin önemli bir siyasi belgesi olan San Luis Potosí Planı'nda somutlaşan devrimci ideallere ihanet etmekle suçlamış ve toprak reformu vizyonunu ortaya koymuştur. Plan ilk olarak 28 Kasım 1911 tarihinde Ayala, Morelos kasabasında ilan edilmiş ve daha sonra 19 Haziran 1914 tarihinde değiştirilmiştir. Ayala Planı devrime etki eden önemli bir belge olmuş, bununla birlikte 1920'ler ve 1930'larda Meksika'daki toprak reformunu etkilemiştir. Aynı zamanda Ayala Planı, Zapatistaların temel metnidir.