İçeriğe atla

Pan-STARRS

Koordinatlar: 20°42′26″N 156°15′21″W / 20.707318°K 156.25589°B / 20.707318; -156.25589
Pan-STARRS
PS1 ve PS2 teleskoplarının kubbeleri
Koordinatlar20°42′26″N 156°15′21″W / 20.707318°K 156.25589°B / 20.707318; -156.25589 Bunu Vikiveri'de düzenleyin
Web sitesipswww.ifa.hawaii.edu/pswww/
  Wikimedia Commons'ta ilgili ortam
[Vikiveri'de düzenle]

Panoramik Araştırma Teleskobu ve Hızlı Yanıt Sistemi (İngilizce: Panoramic Survey Telescope and Rapid Response System, Pan-STARRS1 gözlemevi kodu: F51 ve Pan-STARRS2 gözlemevi kodu: F52), ABD'nin Hawaii eyaletindeki Haleakalā Gözlemevi'nde gökyüzünü sürekli olarak hareketli veya değişen gök cisimleri için tarayan ve aynı zamanda daha önce tespit edilen cisimlerin astrometri ve fotometrisini hassas şekilde ölçen astronomik kameralar, teleskoplar ve bir bilgi işlem tesisinden oluşmaktadır. Ocak 2019'da ikinci Pan-STARRS veri sürümü duyuruldu. 1,6 petabaytlık boyutu ile bugüne kadar yayımlanan en büyük astronomi veri hacmidir.

Giriş

Çeşitli projeler tarafından tespit edilen DYC'lerin sayısı:
      LINEAR
      NEAT
      Spacewatch
      LONEOS 		      CSS
      Pan-STARRS
      NEOWISE
      diğer

Pan-STARRS Projesi, Hawaii Üniversitesi Astronomi Enstitüsü, MIT Lincoln Laboratuvarı, Maui Yüksek Performanslı Bilgi İşlem Merkezi (MHPCC) ve Science Applications International Corporation işbirliğidir. Teleskop yapımı ise ABD Hava Kuvvetleri tarafından finanse edildi.

Gökyüzündeki aynı bölgelerin önceki gözlemlerden farklılıklarını tespit eden Pan-STARRS, birçok yeni asteroit,[1] kuyruklu yıldız, değişen yıldız, süpernova ve diğer gök cisimlerini keşfetmektedir. Şu anki ana amacı, çarpma potansiyeli ile tehdit oluşturan Dünya'ya yakın cisimleri tespit etmek olan Pan-STARRS'ın, Hawaii'den görülebilen tüm cisimlerin (gözlemlenebilir gökyüzünün dörtte üçü) 24 kadir büyüklüğe kadar bir veritabanını oluşturması beklenmektedir. Pan-STARRS'ın inşası büyük ölçüde ABD Hava Kuvvetleri Araştırma Laboratuvarı tarafından finanse edildi. Pan-STARRS2'nin tamamlanması için ek finansman ise çoğu teleskobun işletilmesine de kaynak sağlayan NASA Dünya'ya yakın cisim Gözlem Programı'ndan sağlanmıştır. Pan-STARRS NEO araştırması, -47,5 yükselimin kuzeyindeki tüm gökyüzünü taramaktadır.[2]

İlk Pan-STARRS teleskobu (PS1), Maui, Hawaii'de Haleakalā zirvesinde yer alır ve 6 Aralık 2008 tarihinde Hawaii Üniversitesi'nin yönetimi altında çevrimiçi hale gelmiştir.[3][4] PS1, tam zamanlı bilimsel gözlemlere 13 Mayıs 2010 tarihinde başladı[5] ve PS1 Bilim Misyonu Mart 2014'e kadar sürdü. Operasyonlar, Almanya'daki Max Planck Topluluğu, Tayvan'daki Ulusal Merkez Üniversitesi, Birleşik Krallık'taki Edinburgh, Durham ve Queen's Belfast Üniversiteleri ve Amerika Birleşik Devletleri'ndeki Johns Hopkins ve Harvard Üniversiteleri ile Las Cumbres Gözlemevi Küresel Teleskop Ağı'nı da içeren bir konsorsiyum olan PS1 Bilim Konsorsiyumu (PS1SC) tarafından finanse edildi. Tüm gökyüzü (Hawaii'den görüldüğü kadarıyla) taraması için yapılan gözlemler Nisan 2014'te tamamlandı.

PS1'i tamamlayan Pan-STARRS Projesi, ilk ışığın 2013'te elde edildiği Pan-STARRS 2'yi (PS2) inşa etmeye odaklandı. 2014 yılı için tam bilimsel operasyonlar[6] ve ardından bazen PS4 olarak da adlandırılan dört teleskop dizisi planlandı. Dört teleskop dizisini tamamlamanın toplam maliyetinin tüm dizi için 100 milyon ABD Doları olduğu tahmin edilmektedir.[3]

2014 yılı ortası itibarıyla, Pan-STARRS 2 devreye alınma sürecindeydi.[7] Ciddi finansman sıkıntılarıyla birlikte,[8] ikinci teleskobun ötesinde ek teleskoplar için net bir zaman çizelgesi mevcut değildi. Pan-STARRS 2, Mart 2018'de potansiyel olarak tehlikeli Apollo asteroiti (515767) 2015 JA2'nin keşfiyle Küçük Gezegen Merkezi tarafından takdir edildi. Bu, 13 Mayıs 2015 tarihinde Haleakala'da yapılan ilk küçük gezegen keşfiydi.[9]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ "Minor Planet Discoverers (by number)". IAU Minor Planet Center. 12 Mart 2017. 14 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2017. 
  2. ^ @astrokiwi (30 Haziran 2014). "Don't have a clue were the "title" is in a tweet, BUT it is a required parameter for the citation!" (X gönderisi) – X vasıtasıyla. ;
  3. ^ a b "Watching and waiting". The Economist. 4 Aralık 2008. 16 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Aralık 2008. 
  4. ^ Robert Lemos (24 Aralık 2008). "Giant Camera Tracks Asteroids". MIT Technology Review. 29 Aralık 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Aralık 2008. 
  5. ^ "Pan-STARRS 1 Telescope Begins Science Mission". Institute for Astronomy (Basın açıklaması). University of Hawaiʻi. 16 Haziran 2010. 3 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mayıs 2016. 
  6. ^ Wen-Ping Chen (16 Ekim 2013). "Current Status of the Pan-STARRS Project and Beyond" (PDF). 27 Nisan 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  7. ^ Morgan, Jeffrey S.; Burgett, William; Onaka, Peter (22 Temmuz 2014). "The Pan-STARRS Project in 2014" (PDF). Stepp, Larry M; Gilmozzi, Roberto; Hall, Helen J (Ed.). Ground-based and Airborne Telescopes V. SPIE Digital Library. 9145. ss. 91450Y. doi:10.1117/12.2055680. Erişim tarihi: 1 Mayıs 2016. 
  8. ^ "$3M Donation for Pan-STARRS". Institute for Astronomy (Basın açıklaması). University of Hawaiʻi. 22 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mayıs 2016. 
  9. ^ "(515767) 2015 JA2". Minor Planet Center. 11 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Nisan 2018. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Astrometri</span>

Gök ölçümü, gökölçüm veya astrometri, yıldızların ve diğer gökyüzü cisimlerinin konumlarının ve hareketlerinin yüksek hassasiyetle hesaplanmasını içine alan bir gök bilimi dalıdır. Astrometrik ölçümlerden elde edilen bilgiler kinematik, Güneş Sistemi'nin fiziksel kökeni ve galaksimiz Samanyolu ile ilgili bilgiler sunar.

<span class="mw-page-title-main">Gözlemsel astronomi</span>

Gözlemsel astronomi astronomi bilimlerinin, teorik astrofizikten farklı olarak veri almayla ilgilenen bir dalıdır. Ana olarak fiziksel modellerin ölçülebilir içeriklerini bulmaya dayanır. Uygulama olarak, Teleskop ve diğer astronomi araç gereçleri kullanılarak gökcisimlerinin gözlenmesidir.

<span class="mw-page-title-main">Dünya'ya yakın cisim</span>

Dünya'ya Yakın Cisimler, yörüngeleri günberi noktasında Dünya'ya 1,3 Astronomik Birim (AB) mesafeden daha yakın olup Dünya'nın çok yakınına gelen gök cisimleridirler. Bunlar birkaç bin Dünya'ya Yakın Asteroit (DYA), Dünya'ya Yakın Kuyruklu yıldız (DYK), bir miktar Güneş etrâfında dolanan uzay aracı ve uzayda Dünya'yla çarpışmadan tâkip edilebilecek büyüklükte meteoritlerden oluşurlar. Makbul olan görüşe göre DYC'lerin geçmişte Dünya'yla çarpışmalarının gezegenimizin jeolojik ve biyolojik târihinde kayda değer rolü olduğu merkezindedir. Dünya'mıza getireceği tehlikelerin farkına varılmasıyla 1980'lerden beri gittikçe artan ilgiyle bu cisimler izlenmişler, gelebilecek tehlikeleri aktif olarak azaltmak için çözümler aranmaya başlamışlardır.

<span class="mw-page-title-main">Mars'ın uyduları</span>

Mars'ın uyduları Phobos ve Deimos adında iki küçük uydu olup nasıl oluştukları ve Mars'ın yörüngesine ne zaman geçtikleri bilinmemektedir. Fakat Mars'ın kütleçekim alanına kapılmış asteroitler oldukları düşünülmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Haleakala Ulusal Parkı</span>

Haleakala Ulusal Parkı, ABD'nin Hawai Eyaleti'nde Maui Adası'nda bulunan ulusal park. Parkın yüzölçümü 134,62 kilometre karedir; bunun 77.92 km²si "Vahşi Yaşam Bölgesi" olarak daha sıkı özel koruma altındadır. Bu ulusal park arazisinin 100km2 alanı çöldür. İsmini ulusal park içinde Maui Adası doğusunda bulunan Haleakala Dağı'dan alır. "Haleakala" sözcüğü Hawaii dilinde "Güneş'in Evi" anlamına gelir ve yerel Maui adası efsanesine göre yarı tanrı olan Maui günü dah uzun yapmak için güneşi bu dağ içinde tutuklamıştır. Haleakala Dağı bir uyuyan yanardağdır ve en son püskürmesini 1480 ila 1600 arasından yapmıştır. Bu ulusal park iki ayrık kısımdan oluşmaktadır: Haleakala Dağı zirvesi alanı ve Kipahulku sahili alanı.

<span class="mw-page-title-main">Haleakala Dağı</span>

Haleakala Dağı; ABD'de Büyük Okyanus içindeki adalardan oluşan Hawaii eyaletindeki Maui Adası'nda bulunan ve bu adanın arazisinin %75'ini kapsayan, uyuyan eski masif "kalkan (shield) tipinde" bir volkan dağı.

<span class="mw-page-title-main">ʻOumuamua</span> Güneş Sisteminin dışından geldiği tespit edilebilen ilk yıldızlararası nesne

1I/ʻOumuamua, Güneş Sistemi'nin dışından geldiği tespit edilebilen ilk yıldızlararası nesnedir. 19 Ekim 2017'de Robert Weryk tarafından oldukça eksantrik hiperbolik bir yörüngede, Güneş'ten döndükten 40 gün sonra keşfedildi. İlk gözlemler, cismin Güneş'ten uzaklaştığı sırada Dünya'dan 0,2 AU uzaklıktayken Pan-STARRS teleskobu ile yapıldı. Başlangıçta bir kuyrukluyıldız olarak kabul edilen cisim, bir hafta sonra bir asteroit olarak yeniden sınıflandırıldı. Yıldızlararası nesnelere ait yeni bir sınıfın ilkidir. Hiperbolik yörüngesinin bir sonucu olarak 2022'de Neptün'ün yörüngesinden geçecek ve Oort bulutunu yaklaşık 20.000 yıllık bir sürede geride bırakacaktır. Nesnenin galaktik diskteki yıldızlar arasında sürüklendiği süre ise bilinmemektedir.

<span class="mw-page-title-main">Küçük gezegenler listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Aşağıda, artan sayısal sırayla numaralandırılmış küçük gezegenlerin bir listesi bulunmaktadır. Kuyruklu yıldızlar hariç, asteroitler, uzak cisimler ve cüce gezegenler dahil olmak üzere küçük gezegenlerin tümü Güneş Sistemi'ndeki küçük gök cisimleri olarak bilinir. Bu gezegenlerin listeleri, her biri 1000 küçük gezegen içeren yüzlerce sayfalık kataloglardan oluşmaktadır. Uluslararası Astronomi Birliği adına, Küçük Gezegen Merkezi, Minor Planet Sirkülerlerinde her yıl binlerce yeni numaralandırılmış küçük gezegen yayınlamaktadır. Haziran 2024 itibarıyla, toplamda 1.367.486 adet gözlemlenen cisimden 669.991 tanesi numaralandırılmış küçük gezegenlerdir. Geriye kalanlar ise henüz numaralandırılmamış küçük gezegenler ve kuyruklu yıldızlardır.

<span class="mw-page-title-main">Subaru Teleskobu</span>

Subaru Telescope Hawaii'deki Mauna Kea Gözlemevi'nde bulunan Japonya Ulusal Astronomi Gözlemevi'nin 8,2 metrelik amiral gemisi teleskopudur. Adını İngilizcede Pleiades olarak bilinen açık yıldız kümesinden almıştır. Devreye alınmasından 2005 yılına kadar dünyanın en büyük monolitik birincil aynasına sahipti.

<span class="mw-page-title-main">1042 Amazone</span> Asteroit

1042 Amazone, geçici ismi 1925 HA, yaklaşık 70 kilometre çapında, dış asteroit kuşağında karanlık bir asteroit ve yavaş dönendir. 22 Nisan 1925'te Alman gök bilimci Karl Reinmuth tarafından güney Almanya'daki Heidelberg Gözlemevi'nde keşfedilmiştir. Adını Yunan mitolojisindeki Amazonlardan almıştır.

<span class="mw-page-title-main">1046 Edwin</span> Asteroit

1046 Edwin, geçici ismi 1924 UA, asteroit kuşağının dış bölgelerinden gelen, yaklaşık 30 kilometre (19 mi) kilometre çapında bir arka plan asteroitidir. 1 Aralık 1924'te ABD'nin Wisconsin kentindeki Yerkes Gözlemevi'nde Belçikalı-Amerikalı astronom George Van Biesbroeck tarafından keşfedilmiş ve oğlu Edwin Van Biesbroeck'in adını almıştır. Potansiyel olarak metalik asteroit, 5,29 saatlik kısa bir dönüş periyoduna sahiptir.

1051 Merope, asteroit kuşağının en dış bölgesinden gelen, yaklaşık 68 kilometre çapında koyu renkli bir Alauda asteroittir. 16 Eylül 1925'te Alman gök bilimci Karl Reinmuth tarafından Heidelberg, Almanya'daki Heidelberg-Königstuhl Devlet Gözlemevi'nde keşfedildi ve geçici olarak 1925 SA olarak adlandırıldı. Reinmuth, asteoide Yunan mitolojisindeki nemfi Merope'nin adını verdi. Asteroit 27,2 saatlik bir dönüş süresine sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Wendy Freedman</span> Amerikalı astronom, astrofizikçi ve akademisyen

Wendy Laurel Freedman, Hubble sabitini ölçmesiyle tanınan Kanada asıllı Amerikalı astronom ve astrofizikçi. Carnegie ve Şili'deki Las Calampanas Gözlemevlerinin yöneticiliğini yaptı. Günümüzde Chicago Üniversitesi'nde astronomi ve astrofizik profesörüdür.

<span class="mw-page-title-main">21900 Orus</span> Asteroit

21900 Orus Yunan kampı olarak adlandırılan bölümde bulunan, yaklaşık 53 kilometre çapında, büyük bir Jüpiter truvalısıdır. Kasım 2028'de Lucy misyonu kapsamında yakın uçuş yapılması planlanan hedeflerden biridir. 13,5 saatlik bir dönüş süresine sahiptir. 9 Kasım 1999'da Japon amatör gökbilimci Takao Kobayashi tarafından Japonya'nın Gunma Eyaletindeki özel Ōizumi Gözlemevi'nde keşfedilmiş ve daha sonra İlyada'da Hektor tarafından öldürülen bir Akha savaşçısı olan Orus'un adını almıştır.

Dünya'ya yakın asteroit takibi araştırması (NEAT), İng. Near-Earth Asteroid Tracking, Dünya'ya yakın cisimlerin tespiti için gökyüzü taraması yapılabilmesi amacıyla NASA ve Jet İtki Laboratuvarı tarafından yürütülen bir programdır. NEAT Kaliforniya'da bulunan Palomar Gözlemevi ile birlikte Hawaii'de bulunan GEODSS araştırmasında Aralık 1995'ten Nisan 2007'ye kadar yürütülmüştür. Bu araştırma kapsamında 40 binden fazla küçük gezegen keşfedilmiş olup, NEAT Catalina Sky Survey, LONEOS ve Mount Lemmon Survey ile birlikte bu alandaki en başarılı çalışmalardan biridir.

<span class="mw-page-title-main">Haleakala Gözlemevi</span> Hawaiideki ilk astronomik araştırma gözlemevi

Haleakala Gözlemevi, Hawaii'nin ilk astronomik araştırma gözlemevidir. Hawaii Üniversitesi Astronomi Enstitüsü'ne ait olan tesis, Maui adasında bulunur. Enstitü, alandaki bazı tesisleri işletir ve bazı kısımları diğer kuruluşlara kiralar. Kiracılar arasında ABD Hava Kuvvetleri Araştırma Laboratuvarı (AFRL) ve Las Cumbres Gözlemevi Küresel Teleskop Ağı (LCOGTN) bulunmaktadır. 3.050 metre (10.010 ft) üzerindeki yüksekliğiyle Haleakala zirvesi, Dünya troposferinin üçte birinin üzerindedir ve mükemmel astronomik gözlem koşullarına sahiptir.

(614689) 2020 XL5 12 Aralık 2020 tarihinde Hawaii'de bulunan Haleakala Gözlemevi'nde Pan-STARRS 1 araştırması kapsamında keşfedilen bir Dünya'ya yakın cisim ve Dünya truvalısı asteroittir. Güneş-Dünya çevresinde iribaş yörüngede salınım halindedir ve kütleçekim etkisi ile Dünya ve Güneş'in çift merkezi aracılığıyla hareket eden dinamik olarak kararlı olan L4 (60° önünde) noktasında hareket etmektedir.

(636872) 2014 YX49 (geçici adlandırması 2014 YX49), Pan-STARRS araştırması kapsamında 26 Aralık 2014 tarihinde keşfedilen bir centaur ve Uranüs eş yörüngeli asteroittir. Uranüs ile iribaş yörünge ilişkisi içinde olduğu bilinen ikinci centarur olup, 83982 Crantor, 2011 QF99 ve (472651) 2015 DB216'den sonra Uranüs ile eş yörüngeli olduğu tespit edilen dördüncü nesnedir.

<span class="mw-page-title-main">541132 Leleākūhonua</span> Asteroit

541132 Leleākūhonua (geçici adlandırması 2015 TG387) Güneş Sistemi'nin en dış kısmında bulunan bir aşırı Neptün ötesi nesne ve sednoiddir. İlk olarak 13 Ekim 2015'te Hawaii'de bulunan Mauna Kea Gözlemevi'nde gözlemlenmiştir. Cadılar Bayramı tarihine yakın bir tarihte keşfedilmiş olması ve geçici adlandırması olan 2015 TG387'de yer alan harflere dayanarak, kaşifleri tarafından gayri resmi olarak "Goblin" olarak adlandırılmış ve daha sonra yörüngesini Pasifik altın yağmur kuşunun uçuşuna benzemesi sebebiyle Leleākūhonua adını almıştır. Sedna ve 2012 VP113'ten sonra keşfedilen üçüncü sednoiddir ve yaklaşık 220 kilometre (140 mil) çapındadır.

2754 Efimov, geçici adıyla 1966 PD, asteroit kuşağının iç bölgelerinden yaklaşık 5 kilometre çapında taşlı bir asteroit ve ikili sistemdir. 13 Ağustos 1966 tarihinde Rus gök bilimci Tamara Smirnova tarafından Kırım yarımadasındaki Nauchnyj'deki Kırım Astrofizik Gözlemevi'nde keşfedilmiştir. Asteroide Rus havacı Mikhail Efimov'un adı verilmiştir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.