Palaestra - Turkipedia

Palaestra (/pəˈliːstrə/) Antik Yunan güreş okulunun herhangi bir kısmıydı. Burada boks, güreş gibi çok az yer gerektiren sporlar yapılıyordu. Palaestra bağımsız ve halka açık spor salonlarının bir parçası olarak işlev görmekteydi. Gymnasium olmadan palaestra olabilirdi ama palaestra olmadan gymnasium olamazdı.

Etimoloji

Antik Yunan'da palaiein - "güreşmek" fiili ile palē - "güreş" kelimesini karşılaştırılabilir.

Palaestrophylax veya palaistrophylax (Yunanca "Palaestra muhafızı" anlamına gelir), bir Palaestra'nın koruyucusu veya yöneticisiydi.^[1]

Mimari

Antik Yunan

Palaestra'nın mimarisi, bazı farklılıklara da izin vermesine rağmen önceden belirlenmiş standart bir plan izliyordu. Palaestra esasen bitişik odalara sahip sütunlarla çevrili dikdörtgen bir avludan oluşmaktaydı. Bu odalar çeşitli işlevlere sahip olabilirdi: banyo yapmak, top oynamak, soyunmak, sosyalleşmek, gözlem veya eğitim için oturmak ve yağ, toz veya atletik ekipmanların depolanmak. Bu bina tipinin en güzel örnekleri iki Antik Yunan kenti olan Olimpia ve Delphi'den geliyor.

Vitruvius, De Architectura adlı metni aracılığıyla bu yapı türü hakkında önemli bir antik kaynak olarak bulunmaktadır. 5. Kitap, 11. Bölümde "Yunanlılar tarafından inşa edilen" Palaestra'nın bir tanımını yapmaktadır. Her ne kadar açıklamalarının ayrıntıları her zaman mimari kanıtlarla tam olarak örtüşmese de, öncelikle İtalyan mimarisiyle ilgilenen Romalı bir yazar olduğundan, onun açıklaması bu tip mekanların genel olarak tasarım ve kullanımları konusunda bize fikir vermektedir. Vitruvius'un tanımına göre, palaestra kare veya dikdörtgen şeklinde; dört tarafı boyunca revaklardan oluşan sütun dizileri vardı ve toplam iç çevresi iki stadyumdu. Palaestranın kuzeyindeki revak, hava koşullarından korunmak için iki kat derinlikteydi. Filozofların, hatiplerin ve diğer bilim adamlarının da kullanması için palaestranın tek derinlik kenarları boyunca oturmaya müsait olan yuvarlak salonlar (Eksedra, ἐξέδραι) inşa edildi. Çift derinlikli taraf üç bölüme ayrıldı. Ortada efebosların kullanması için daha büyük bir eksedra vardı. Solda bir kum torbası odası, güreşçilerin kavramasını geliştirmek için kullanılan kum-toz için bir depo ve soğuk banyo için bir oda bulunmaktaydı. Sağda bir yağ deposu, soğuk bir havuz (frigidarium ), bir fırın, tonozlu bir sauna, kuru bir terleme odası (laconicum ) ve sıcak banyo(caldarium) vardı. Palaestra'nın kuzeyinde üç tarafı revaklarla çevrili, kuzeyi açık ikinci bir avlu daha bulunmaktaydı. Bu revaklardan biri çift genişlikteydi ve sert hava koşullarında kullanılmak üzere kapalı bir güreş arenasını içeriyordu. Üç revağın arasındaki boşluk kısım ağaçlarla kaplı olan yürüyüş yollarını içeriyordu.^[2]

Roma hamamları

Roma'nın İmparatorluk döneminde palaestra genellikle roma hamam kompleksiyle birleştirilmiştir. Türkler ve Araplar hamam olarak Roma hamamı geleneğini benimsediler ama ona bağlı palaestra geleneğini sürdürmediler.

Kaynakça

^ Nuttall, P. Austin (1840). A Classical and Archaeological Dictionary of the Manners, Customs, Laws, Institutions, Arts, Etc. of the Celebrated Nations of Antiquity, and of the Middle Ages: To which is Prefixed A Synoptical and Chronological View of Ancient History. Whittaker and Company. s. 358.
^ "Vitruvius on Architecture: Book V, chapter 11". LacusCurtius. 30 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2022.

İlgili Araştırma Makaleleri

Pergamon, günümüzde İzmir iline bağlı Bergama ilçesinin merkezinin yerinde kurulu antik kentin adıdır. Pergamon, eski çağlarda Misya bölgesinin önemli merkezlerinden biriydi. MÖ 282-133 arasında da Pergamon Krallığı'nın başkentiydi. Pergamon adı, bir söylence kahramanı olan Pergamos'tan gelir. Pergamos'un, Teuthrania kralını öldürdükten sonra kenti ele geçirdiği ve kendi adını verdiği sanılır. Başka bir söylenceye göre de Teuthrania Kralı Grynos savaşta Pergamos'tan yardım istemiş, zaferden sonra iki kent kurdurarak birine onun onuruna Pergamon, ötekine de Gryneion adını vermiştir.

Agora, antik Yunan kentlerinde, şehirle ilgili politik, dini, ticari her türlü faaliyetin gerçekleştiği, tüm kamu binalarının etrafında sıralandığı halka ait geniş açık alan olup, Helenistik dönemde şekillenip Roma İmparatorluğu’nda ortaya çıkan forumların öncülüdür.

Priene, Aydın Söke'de Selçuk-Efes'e yaklaşık 100 km uzaklıkta kurulmuş bir İyon şehridir. Şehir Menderes nehrinin 10 km kuzeyindedir. Şehir kurulduğunda deniz kıyısındaydı. Menderesin alüvyonu nedeniyle şehir şimdi kilometrelerce kara içerisindedir.

Hierapolis, Pamukkale (Denizli) yakınlarında bulunan ve Frigler döneminde ana tanrıça Kibele kültünün merkezlerinden biri olarak faaliyet göstermiş bir antik kenttir. Antik coğrafyacı Strabon ile Ptolemaios verdikleri bilgilerde, Karia bölgesine sınır olan Laodikeia ve Tripolis kentlerine yakınlığı ile Hierapolisin bir Frigya kenti olduğunu ileri sürülmektedir.

Süleymaniye Camii, Kanuni Sultan Süleyman adına 1551-1557 yılları arasında İstanbul'da Mimar Sinan tarafından inşa edilen camidir.

Ankara Roma Hamamı veya Caracalla Hamamı; Ankara'nın Altındağ ilçesinde bulunan bir Roma hamamıdır. Günümüzde Hacı Bayram Mahallesi sınırları içerisinde yer alan yapı, ilk katmanı Frigler dönemine kadar uzanan bir höyük üzerine inşa edilmiştir.

Hamam, özel bir düzenle ısıtılan sıcak ve soğuk suyu bulunan, yıkanma amacıyla kullanılan yapı.

Eyüp Sultan Camii, İstanbul'un Konstantinopolis Surları dışındaki, Haliç kıyısında yer alan ilçesi Eyüpsultan'daki bir camidir. Külliyede, İslam peygamberi Muhammed'in sancaktarı ve sahabesi Ebu Eyyûb el-Ensarî'nin gömüldüğü türbe de yer almaktadır. Çok daha eski bir alanda bulunan mevcut yapı 19. yüzyılın başlarından kalmadır.

Salamis veya Salamis harabeleri, Kıbrıs adasında, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin Gazimağusa şehrinin 6 km kadar kuzeyinde yer alan bir antik kenttir. Kent Trodos dağından doğan Pedios (Kanlıdere) nehrinin denize döküldüğü havzaya yakın bir yerde kurulmuştur.

Roma hamamı, Roma İmparatorluğu'ndaki halk hamamıdır. Romalılar yıkanmak istediklerine bu hamamlara gider ve temizlenirlerdi. Çoğu Roma kentinde bulunur ve kamuya açık yıkanma ve sosyalleşme merkezi olarak işlev görürdü. Roma hamamlarında kullanılan su genellikle su kemerleri yardımıyla su kaynağından hamama taşınmıştır.

Augustaion ya da (Yunanca: Augustaeum, Antik ve Orta Çağ Konstantinopolis şehrinin tören meydanı, yaklaşık olarak günümüzde Aya Sofya Meydanı olarak adlandırılan alana karşılık gelir. Başlangıçta pazar yeriydi, 6. yüzyılda revaklarla çevrelemiş kapalı bir saray avlusuna dönüştürülmüş ve Bizans İmparatorluğu başkentinin en önemli binalarının bazıları ile ilişkilenmesi sağlanmıştır. Meydan, geç Bizans dönemine kadar yaşamış, ancak harabeleri ve izleri erken 16. yüzyılda bile hala görülebiliyordu.

<span class="mw-page-title-main">Metropolis (antik kent)</span>

Metropolis, kuruluşu günümüzden yaklaşık 5000 yıl öncesine dayanan, İzmir'in Torbalı ilçesinin 5 km güneybatısında bulunan bir antik kenttir.

Elaiussa Sebaste veya Elaeousa Sebaste Mersin'e 55 km uzaklıkta, Silifke yönünde bulunan bir antik Roma şehri. Elaiussa terimi zeytin manasına gelmekte olup, şehir M. Ö. 2. yüzyılda kurulmuştur.

Hadrianus Kütüphanesi, Yunanistan'ın başkenti Atina'da bulunan bir antik kütüphanedir. MS 132 yılında Roma İmparatoru Hadrianus tarafından inşa edilmiş olup Akropolis'in kuzeyinde Monastiraki'de yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Strigilis</span> Antik Çağda deriyi temizlemek için kullanılan bronz ya da demir bir nesne

Strigilis Antik Çağ'da vücuda yapışan ter, kum, toz, yağ ya da kirleri temizlemek için kullanılmış olan, boynuz veya metalden yapılan kavisli bir nesnedir. Genellikle spor yaptıktan ya da sudatorium sonrası kullanılırdı.Roma ve Yunan atletleri ya da sporcuları, banyo veya egzersiz sonrası vücutlarına sürülen zeytinyağını bu nesne ile temizlerdi. Romalılar bu nesneyi özellikle sıcak odada (caldarium) kullanırlardı ve bu temizleme işlemini genellikle köleler gerçekleştirildi. Pek çok Atina çanak çömleğinde sporcular elinde strigilis ile gösterilir.

<span class="mw-page-title-main">Peripteros</span> Çevresi sütunlarla çevrili bir çeşit antik tapınak çeşidi

Peripteros, çevresi sütundan revaklarla çevrili bir çeşit Antik Yunan veya Roma tapınağı çeşididir. Dört tarafı da pteron adı verilen sütunlar cellayı kapsamaktadır. Bu kavram genelde Dor düzenine uyan tapınaklar için kullanılır.

Bozdoğan Su Kemeri ile Burmalı Minare Mescidi arasında yer alan, su kemerinin bitişiğinde ve günümüzde Kalenderhane Camii'nin olduğu alanda bulunan Bizans Dönemi hamam kalıntılarıdır. MS.4.yüzyıl sonu ile 5.yüzyıl başlarında inşa edilmişlerdir.Belki de çifte hamam olarak nitelendirilebilecek tesisin 6.yüzyıln ortalarına doğru kısmen kullanımdan çıkmış olabileceği düşünülmektedir.

Titus Hamamları veya Thermae Titi, Roma İmparatoru Titus tarafından MS 81 yılında Roma'da inşa edilen halka açık hamamlardı (Thermae). Hamamlar, Nero'nun Domus Aurea adını verdikleri için park ve lüks mülklerden oluşan bir alan olan Esquiline Tepesi'nin dibinde bulunuyordu. Titus'un hamamları, yüksek ihtimalle sevilmeyen Domus Aurea'ya ait hali hazırda mevcut veya kısmen inşa edilmiş bir hamam kompleksinin dönüştürülmesiyle aceleyle inşa edilmiştir. Bu hamamlar geniş değildi ve çok daha büyük olan Traianus Hamamları gelecek yüzyılın başında hemen yanlarına inşa edildi.

Laconicum Roma hamamının kuru terleme odasıydı ve bazen caldarium veya sıcak odaya bitişik pozisyonda bulunurdu. Spartalıların kabul ettiği tek sıcak banyo şekli olduğundan ona bu isim verilmiştir. Laconicum genellikle köşegenlerin eksenlerinde nişler bulunan dairesel şekilde bir odaydı ve Vitruvius'a göre, pirinçten bir kalkanın zincirlerle asıldığı, üstte dairesel bir açıklığa sahip sıcaklığı düzenleyecek kadar alçaltılıp yükseltilebilmesini sağlayan konik bir çatı ile örtülmüştü.

Prieneli Hermogenes Helenistik döneme ait bir mimardır ve Batı Anadolu'da Maeander Nehri kıyısındaki bir İyon kolonisi olan Lidya'daki Magnesia kentinde Artemis Leukophryene (Artemision) tapınağının mimarı olarak tanınır.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.