İçeriğe atla

Paflagonya

Anadolu'daki Paflagonya Bölgesi'nin konumu
Paflagonya'yı gösteren 15. yüzyıla ait bit harita.

Paflagonya (Grekçe: Παφλαγονία Paphlagonía, modern translit. Paflagonía), Anadolu'nun, Karadeniz'in kıyısında, Pontus ve Bitinya arasında kalan eski bir bölgedir.[1]

Coğrafya

Paflagonya Kayaiçi Oyma

Paflagonya, Frigya'dan Bithynia'nın doğusunda kalan bir uzantıyla ayrılmaktaydı. Strabon'a göre Parthenius (Bartın Çayı) nehri bölgenin batı sınırını, Halys (Kızılırmak) nehri de doğu sınırını çiziyordu. Bölge doğuda Kızılırmak, batıda Sakarya Nehri, güneyde Frigya ve Galatya ile çevrilidir.[1] Kuzeyde ise Karadeniz yer alır.[1]

Günümüzde Kastamonu, Sinop, Bartın, Çankırı ve Karabük bu bölgede yer alırken Çorum, Bolu, Zonguldak ve Samsun illerinin bir bölümü bölgenin içinde kalmaktadır. Batı Karadeniz ve Orta Karadeniz bölümünü kapsayan bölgeye Türklerden önce Paflagonya denmiştir. MÖ 1000 tarihinde bu bölgeye hâkim olan Paflagonlar kendi adlarını bu coğrafyaya vermişlerdir.[2]

Tarihi

Çağımıza ulaşan yazılı kaynaklara göre Paflagonların son kralının krallık merkezi İskilip olmuştur. Paflagonya antik bölgesinin tarihteki izlerinden söz eden en eski kaynak Homeros'un İlyada'sıdır. Yapılan arkeolojik kazılarda çıkan veriler ışığında Zonguldak, Bartın ve Kastamonu illerini kapsayan Paflagonya bölgesinin tarih öncesi kalıntıları 4 bin yıl öncesine işaret etmektedir

Homeros, Truva savaşlarına MÖ 1200'lerde katılan Paflagonyalıların bir bölümünün Pathenios (Bartın) çayı çevresinde Sesamos (Amasra), Kromna (Kurucaşile),Parthenios gibi kentler kurduklarını anlatmaktadır. Ayrıca bölgede Paflagonya antik yerleşimleri hakkında araştırma yapan Belgesel Yönetmeni Tekin Gün, Orta Tunç Çağının MÖ 2000 ile MÖ 1500 arasını kapsayan dönemine ait Çankırı'da 35 höyük, nekropol ve Eski Tuç Çağına ait birçok yerleşim izlerinin bulunduğunu belirtmiştir.[3]

Herodot kaynaklarında Paflagonya halkının kendi kendine kabile gibi yaşadıklarını söylemektedir. Birçok mitolojik öykünün kahramanı olan Amazonlar, Karadeniz Ereğlisi ve çevresinin (Heraklea-Sinop arası) bilinen ilk sakinleri olarak ifade edilir. Yine Kaskalar ve Kukonlar da Hatti ve Hititlerden sonra bu toprakların eski halkları olarak bilinmektedir.

Büyük İskender, Paflagonya'yı zaptedememiş ise de onun kumandanı Antigon istilaya muvaffak olmuştur. Helenlerden sonra 183'te Pontuslar bölgeyi ve sahillerini almışlar, 200'de Galatyalılar Ilgaz'ın güneyini ele geçirmişler, 12'de Pontuslara vermişler, 104'te bölge Pontuslardan Bitinyalılara geçmiştir. Bitinyalılar 64'te Romalılarla yaptıkları savaşta yok olmuşlardır.

Romalılar, Kastamonu dahil bölgeyi tamamen işgal ettikten sonra Taşköprü'yü hükûmet merkezi yapmışlar ve bu şehri General Pompe aldığından şehre Pompeipolis adını vermişlerdir. Roma İmparatorluğu'nun 395'te ikiye bölünmesiyle kurulan Doğu Roma İmparatorluğu 1100'e kadar Kastamonu'ya hâkim olmuş fakat o tarihte kenti Danişmentlilere terk etmeye mecbur kalmışlardır.

Paflagonya kentleri

Paflagonya kentlerinin bazıları şunlardır:

Galeri

Kaynakça

  1. ^ a b c Nijman, Jan (2020). Geography: Realms, Regions, and Concepts (20. bas.). Wiley. ISBN 978-1119607410. 
  2. ^ "Paflagonya". Araştırma yazısı,Yönetmen Tekin Gün. Mootol,Kültür Sanat-Haziran 2010. 9 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  3. ^ "Paflagonya Bölgesi Tarihi". Paflagonya çalışma yazı.Yönetmen Tekin Gün. Mootol,Kültür Sanat, Haziran 2010. 9 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Karadeniz</span> Avrupa ve Asya arasında yer alan bir iç deniz

Karadeniz, güneydoğu Avrupa ile Anadolu yarımadası arasında yer alan, kuzeyinde Ukrayna, kuzeydoğusunda Rusya, doğusunda Gürcistan; güneyinde Türkiye, batısında Romanya ve Bulgaristanla çevrili, Atlas Okyanusu'na Akdeniz, Ege Denizi ve Marmara Denizi aracılığıyla bağlanan bir iç denizdir. İstanbul Boğazı vasıtasıyla Marmara, Kerç Boğazı vasıtasıyla ise Azak Denizi'ne bağlanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Sinop</span> Sinop ilinin merkezi olan şehir

Sinop, Türkiye'nin Karadeniz Bölgesi'nin batı karadeniz bölümünde bulunan Sinop ilinin merkezi olan şehirdir. Karadeniz kıyısında, Boztepe Burnu'nun karayla birleşme noktasında yer alır. Sinop Kalesi, tarihi ve turizm açısından kentin en ilginç yeridir. Türkiye'nin kuzeyde en uç noktası olan İnceburun Sinop ilindedir. Aynı zamanda Sinop yaklaşık 55 bin kişi olan şehir merkezi nüfusuyla Türkiye'nin en küçük illerinden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Kastamonu</span> Kastamonu ilinin merkezi olan şehir

Kastamonu, Türkiye Cumhuriyeti'nin Karadeniz Bölgesi'nde yer alan Kastamonu ilinin merkezi olan şehirdir.

<span class="mw-page-title-main">Zonguldak</span> Zonguldak ilinin merkezi olan şehir

Zonguldak, Zonguldak ilinin merkezi olan şehirdir. Karadeniz kıyısında bulunur ve limanıyla Türkiye'nin Karadeniz ülkeleriyle olan deniz ticaretinde önemli bir yere sahiptir. Ayrıca Türkiye'nin en zengin taşkömürü madenlerini barındırır.

<span class="mw-page-title-main">Bartın (il)</span> Türkiyenin Karadeniz Bölgesinde bir il

Bartın, Türkiye'nin Karadeniz Bölgesi'nde Batı Karadeniz Bölümü'ndeki bir ildir. 1991 yılında Zonguldak ilinden ayrılarak Türkiye'nin 74. ili olmuştur. Doğusunda Kastamonu, güneyinde Karabük, batısında Zonguldak illeri, kuzeyinde Karadeniz bulunur. Orman bakımından zengin olan ilin büyük bir kısmı Küre Dağları Millî Parkı sınırları içerisinde yer almaktadır. Bartın Çayı, Türkiye'de üzerinde taşımacılık yapılan tek akarsudur.

<span class="mw-page-title-main">Karadeniz Bölgesi</span> Türkiyenin Karadeniz kıyısındaki coğrafi bölgesi

Karadeniz Bölgesi, ismini Karadeniz'den alan, Sakarya Ovası'nın doğusundan Gürcistan sınırına kadar uzanan Türkiye'nin yedi coğrafi bölgesinden biridir. Gürcistan, Doğu Anadolu Bölgesi, İç Anadolu Bölgesi, Marmara Bölgesi ve adını aldığı deniz ile komşudur. Türkiye'deki bölgeler arasında büyüklük bakımından üçüncü sırada yer almaktadır, ayrıca doğu batı genişliği ve yerel saat farkı en fazla olan bölgedir. Karadeniz Bölgesi'nin en büyük ve gelişmiş şehirleri sırasıyla 1.371.274 nüfusuyla Samsun, ardından Trabzon ve Ordu'dur.

<span class="mw-page-title-main">Kızılırmak</span> Türkiye topraklarından doğup Türkiye topraklarından denize dökülen en uzun akarsu

Kızılırmak, eskiden Halis veya Alis, Sivas'ın İmranlı ilçesindeki Kızıldağ eteklerinden doğan ve Samsun'un Bafra ilçesinde Karadeniz'e dökülen bir nehir. 1.355 km. uzunluğu ile Türkiye'nin kendi sınırları içerisinde doğup kendi sınırları içinde denize dökülen en uzun akarsuyu olma özelliğini taşır. Sivas, Kayseri, Nevşehir, Kırşehir, Kırıkkale, Ankara, Çankırı, Çorum, Sinop ve Samsun illerinden geçen Kızılırmak, aralarında Delice Irmağı, Devrez ve Gökırmak gibi çok sayıda akarsu ve çayın sularını da toplayarak büyük bir kavis çizerek Bafra Burnu'ndan Karadeniz'e ulaşır.

<span class="mw-page-title-main">İskilip</span> Çorumun bir ilçesi

İskilip, Çorum ilinin bir ilçesidir.

<span class="mw-page-title-main">Ksanthos</span> Türkiyedeki UNESCO Dünya Mirası listesinde bulunan Likya antik kenti

Ksantos, Kaş'ın Kınık köyündeki antik kent. Kaş kara yoluna 70 km uzaklıkta bulunmaktadır. Antik Çağda Likya'ya başkentlik yapmıştır. UNESCO tarafından ’Dünya Kültür Mirası’ listesine alınmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Kurucaşile</span> Bartın ilçesi

Kurucaşile, Bartın ilinin bir ilçesidir.

<span class="mw-page-title-main">Pontus</span> Karadenizin güney kıyısında, günümüz Türkiyesinin Doğu Karadeniz Bölgesinde yer alan bir bölge

Pontus Karadeniz'in güney kıyısında, günümüz Türkiye'sinin Doğu Karadeniz Bölgesi'nde yer alan bir bölgedir. Bu ad bölgenin kıyıları ve iç kesimlerinde yer alan dağlar için, Arkaik Dönem itibarıyla burayı kolonileştiren Grekler tarafından Karadeniz'in Grekçe ismi olan: Πόντος Εὔξεινος, Pontos Eukseinos 'dan türetilerek verilmiştir. Daha sonra Eshilos'un Persler eseri ve Herodot'un Herodot Tarihi eseri dönemlerinde sadeleşerek Pontos adı kullanılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Gideros, Cide</span> Cidede koy, ayrıca antik kent

Gideros, Karadeniz Bölgesi'nde, Cide ilçesi sınırları içerisinde yer almakta ve Cide ilçesi ile Bartın iline bağlı olan Kurucaşile ilçesi arasındaki karayolu üzerinde bulunan doğal sit alanıdır. Koyun denize açıldığı ağız ancak büyükçe iki tekne genişliğindedir. Eskiden korsanların saklanma yeri olduğu söylenir.

<span class="mw-page-title-main">Pontus Krallığı</span> Devlet

Pontus Krallığı ya da Pontus İmparatorluğu, Karadeniz'in güney kıyısında kurulan Helenistik Dönem devletlerinden biridir. Krallık önceleri Pontus Kapadokyası, sonra yalnız Pontus olarak adlandırılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Filetairos</span>

Philetairos, MÖ 343 - MÖ 263), MÖ 2. ve 3. yüzyıllarda Anadolu'da Toros Dağları'ndan Marmara Denizi'ne kadar uzanan bir alanda egemen olan Pergamon Krallığı'nın ve bu Krallığı yöneten Attalos Hanedanı'nın kurucusudur. MÖ 343-263 yılları arasında yaşamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Tieion</span>

Tieion Anadolu'nun Karadeniz Bölgesi'nde, antik çağda Paflagonya denen bölgede bulunan antik Tieion kenttir. Antik kayıtlarda adı "Tius, Tium, Tieium, Tios, Tion", olarak da geçer.

<span class="mw-page-title-main">Köroğlu Dağları</span>

Köroğlu Dağları, Türkiye'nin Batı Karadeniz Bölgesi'nin iç kısmında yer alan sıradağlardır.

Pontus Krallığı Klasik Yunan dönemini takip eden Helenistik dönemde Anadolu'da kurulan hükümdarlıklarından biridir. Bu krallık Anadolu'nun birçok yörelerini zaman zaman elinde bulundurmakla beraber en önemli merkezi Doğu Karadeniz bölgesinde idi.

<span class="mw-page-title-main">Batı Karadeniz (istatistiki bölge)</span>

Batı Karadeniz Bölgesi (TR8) Türkiye'nin İBBS'sinin 12 istatistiki bölgesinden birisidir.

Pompeiopolis, Antik Paflagonya bölgesinde yer alan bugün Kastamonu'nun Taşköprü bölgesine düşen antik bir kenttir. Şehir Pompey tarafından kurulmuştur.

Batı Grubu Anadolu ağızları Türkiye Türkçesi ağızlarının Anadolu ağız bölgesinde yer alan alt ağız gruplarından biridir. Anadolu kolu ana ağız grupları bakımından Doğu Grubu, Kuzeydoğu Grubu ve Batı Grubu olarak üçe ayrılır. Batı Grubu da söz konusu üç ana alt gruptan birini oluşturur.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.