İçeriğe atla

Pacs

Bir görüntü arşivleme ve iletişim sistemi (PACS) üzerinde saklanan görüntü
Aynı resmin kontrast değerleri değiştirilmiş hali. Keskinleştirme ve ölçme etiketleri sistem tarafından eklenmiştir

Görüntü Arşivleme ve İletişim Sistemleri (PACS- Picture Archiving Communication Systems) görüntülerin saklanması, geri çağrılması, dağıtımı ve sunumu için kullanılan yazılım ya da ağlara verilen isimdir. Medikal görüntüler PACS sistemlerinden bağımsız bir formatta saklanır. Medikal görüntülerin saklanması için en çok kullanılan format DICOM (Digital Imaging and Communications in Medicine) formatıdır.

Resim Tipleri

Birçok PACS yazılımı, ultrasonografi, manyetik rezonans (MR), positron emission tomography (PET), bilgisayarlı tomografi (CT), endoskopi, mammografi vb. farklı medikal cihazlardan gelen resimleri yönetebilir.

Kullanım Alanları

PACS sistemlerinin iki temel kullanım alanı vardır:

  • Baskıyı ortadan kaldırmak: PACS sistemleri, film arşivleri gibi kâğıt tabanlı medikal görüntüleri ortadan kaldırmaktadır. Dijital yedekleme birimlerinin ucuzlamasıyla, PACS hem maliyet açısından hem de saklama alanı açısından film arşivlerinden daha avantajlı hale gelmiştir. Aynı sağlık merkezinde çekilen görüntülere anında erişim sağlanabiliyor olması PACS'ın film arşivlerine olan bir diğer üstünlüğüdür.
  • Uzaktan erişim: PACS, geleneksel yöntemlerle mümkün olmayacak sağlık merkezi dışından görüntülere erişebilmeyi ve raporlayabilmeyi mümkün hale getirmiştir. teleradyoloji sistemleri sayesinde farklı lokasyonlarda bulunan pratisyenler aynı görüntülere ve aynı bilgilere aynı anda ulaşabilmektedirler.

Günümüzde GE Healthcare, FUJIFILM ve Siemens DentaPacs gibi hemen hemen tüm büyük medikal görüntü cihazı üreticilerinin, bazı medikal IT şirketlerinin ve bazı başka bağımsız yazılım firmalarının PACS yazılımları bulunmaktadır.

PACS sistemlerinin karşılaştığı zorluklardan biri DICOM görüntü formatının işlenmesidir. DICOM formatının karmaşıklığı sebebiyle bazı PACS sağlayıcıların sistemleri arasında farklılıklar oluşmuştur. Bu da DICOM tabanlı uygulama geliştirme işini zorlu bir iş haline getirmiştir.

Mimari

Tipik olarak bir PACS ağı LAN ya da WAN üzerinden bir ana sunucuya bağlanan ve bu ana sunucuya görüntü sağlayan ya da görüntülerini kullanan istemcilerden oluşur.

Her geçen gün daha fazla PACS sistemi iletişim için İnternet ortamını kullanmakta ve web tabanlı arayüzleri tercih etmektedirler. Veri iletişiminde güvenliğin sağlanması için VPN (Virtual Private Network) ve SSL (Secure Sockets Layer) teknolojileri kullanılmaktadır. Bazı uygulamalar JavaScript ya da Java üzerinde çalışmaktadırlar.

Birçok farklı tanımlama olmasına rağmen, birçok otorite bir PACS sisteminin tamamen web tabanlı olduğunun söylenebilmesi için, her bir görüntünün kendi URL'sinin olması gerektiği konusunda hemfikirdir.

İstemci iş istasyonları filmlerin taranarak sisteme aktarılabilmesi, görüntülerin yazdırılabilmesi ve dijital resimlerin interaktif olarak görüntülenebilmesi için iş istasyonuna direkt bağlı arabirimlere sahip olabilirler. PACS iş istasyonları temelde resimlerin manipüle edilmesini (kesme-biçme, yön belirleme, yakınlaşma-uzaklaşma, parlaklık ve kontrast ayarlama vb) sağlayan sistemlerdir.

Modern radyoloji ekipmanları ve modaliteler, hasta görüntülerini PACS sistemlerine direkt olarak dijital formda iletebilmektedirler. Geriye uyumluluk açısından, birçok hastanenin görüntüleme ve radyoloji departmanları bir film sayısallaştırıcı da bulundurmaktadırlar.

Entegrasyon

Tam bir PACS, görüntülere ve görüntülerle ilişkili verilere tek bir noktadan erişim sağlayabilir olmalıdır (örneğin birden çok modaliteyi destekleyebilmelidir). Aynı zamanda, mevcut hastane bilgi sistemleri ile de entegre edilebilmelidir. Hastane Bilgi Sistemleri HIS kısaltmasıyla, Radyoloji Bilgi Sistemleri RIS kısaltmasıyla anılmaktadırlar.

Birden çok sistemle arayüz oluşturmak daha kararlı ve tutarlı verilerin oluşturulmasına da yardımcı olur:

  • Hasta ID ya da tetkik bilgilerinin hatalı girilmesi riski azalır - DICOM çalışma listesi (worklist) özelliğini destekleyen modaliteler ilgili hasta bilgilerini (hasta ismi, hasta numarası, protokol numarası) hastane bilgi sisteminden çekebilir ve böylece verilerin ikinci kez modaliteye girilmesi ihtiyacını ortadan kaldırarak hata yapılması riskini azaltabilir. Görüntüleme işlemi tamamlandığında, PACS sistemi elde ettiği görüntü bilgileri ile RIS sistemine kayıtlı bilgileri karşılaştırabilir ve bir uyumsuzluk olması durumunda kullanıcıyı uyarabilir.
  • PACS sistemine kaydedilen veriler, HIS ortamından alınabilecek tekil belirleyiciler (TC Kimlik No gibi) ile etiketlenebilir. Bu şekilde farklı hastanelerin bilgi sistemlerinin dahi sorunsuz bir şekilde entegre edilmeleri mümkün olabilir.

Bir arayüz aynı zamanda iş akışlarının da iyileşmesini sağlayabilir:

- Bir tetkiğin bir radyolog tarafından raporlanması tamamlandığında, PACS sisteminde bu tetkik okundu olarak işaretlenebilir. Bu özellik sayesinde aynı tetkiğin birden fazla okunarak vakit kaybı yaşanması önlenmiş olunur. Rapor görüntüler ve tetkik ile ilişkilendirilerek saklanabilir.

Entegrasyon konusunun genişliği sebebiyle bazı tedarikçiler tümüyle entegre RIS/PACS sistemleri geliştirmişlerdir. Bu sistemler bazı gelişmiş özellikleri de sunabilmektedir:

  • Raporların dikte edilmesi PACS sistemine dahil edilebilir. Kaydedilen sesli raporlar, raportörün iş istasyonuna otomatik olarak gönderilebilir ve aynı anda klinik doktorların erişimine de sağlanabilir. Bu şekilde acil ihtiyaç duyulan sonuçların raporlarının yazılması beklenmemiş ve yazım esnasında oluşabilecek hataların riski minimize edilmiş olur.
  • Kalite kontrol ve denetim süreçleri için tek bir araç kullanılmış olur. Geri çevrilen görüntüler işaretlenebilir ve daha sonra analiz edilerek sorunun kaynağı araştırılabilir. İş yükü aynı şekilde bu sistem üzerinden takip edilebilir.

DICOM Görüntüleyiciler

Piyasada ücretli ve ücretsiz bazı DICOM görüntüleyiciler bulunmaktadır. Bunların arasında Centricity RA 600, DICOM Works, Osirix, SureVistaVision, UniPACS, Syngo Imaging, VRRender, ImageJ MicroDicom ve DentaPacs gibi yazılımlar yer almaktadir. Bu yazılımlar herhangi bir PACS sistemi ile direkt olarak bağlantı kurarak görüntülerin incelenebilmesini sağlarlar.

Tarihçe

PACS'ın çalışma prensipleri ilk olarak 1982 yılındaki radyologlar toplantısında tartışılmıştır. PACS teriminin gelişmesinde birçok kişinin etkisi bulunmaktadır. Kardiovasküler radyolog olan Dr Andre Duerinck 1983 yılındaki bir konuşmasında bu terimin ilk defa 1981 yılında kullanılmaya başlandığını belirtmiştir.[1] Dr Samuel Dwyer, though, credits Dr Judith M. Prewitt for introducing the term.[2]

Bir medikal fizyolog olan ve Londra'da 90'lı yılların başında yaşayan Dr Harold Glass, İngiliz hükûmeti tarafından finanse edilen ve yıllar süren bir projeyle Londrea'daki Hammersmith Hastanesi'ni Birleşik Krallık'taki ilk filmsiz hastane haline getirmiştir.[3] Dr Glass projenin hayata geçmesinden birkaç ay sonra ölmüştür. Dr Glass'ın ismi PACS'ın en önemli öncüleri arasında yer almaktadır.

Kaynakça

  1. ^ Duerinckx AJ, Pisa EJ. Filmless Picture Archiving and Communication System (PACS) in Diagnostic Radiology. Proc SPIE 1982;318;9-18. Reprinted in IEEE Computer Society Proceedings of PACS'82, order No 388.
  2. ^ Samuel J. Dwyer III. A personalized view of the history of PACS in the USA. In: Proceedings of the SPIE, "Medical Imaging 2000: PACS Design and Evaluation: Engineering and Clinical Issues", edited by G. James Blaine and Eliot L. Siegel. 2000;3980:2-9.
  3. ^ Bryan S, Weatherburn GC, Watkins JR, Buxton MJ (1999). "The benefits of hospital-wide picture archiving and communication systems: a survey of clinical users of radiology services". Br J Radiol. 72 (857). ss. 469-78. PMID 10505012. 

Ayrıca bakınız

  • X-ray
  • DICOM
  • Computed axial tomography
  • Telemedicine
  • Electronic health record (EHR)
  • Electronic medical record (EMR)

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Linux</span> Bir işletim sistemi çekirdeği

Linux ; Linux çekirdeğine dayalı, açık kaynak kodlu, Unix benzeri bir işletim sistemi ailesidir. GNU Genel Kamu Lisansı versiyon 2 ile sunulan ve Linux Vakfı çatısı altında geliştirilen bir özgür yazılım projesidir. Linux ismi ilk geliştiricisi olan Linus Torvalds tarafından 1991 yılında verilmiştir. Günümüzde süper bilgisayarlarda, akıllı cihazların ve internet altyapısında kullanılan cihazların işletim sistemlerinde yaygın olarak kullanılmaktadır. Bunlardan en popüler olanı Google tarafından geliştirilen Android işletim sistemidir.

<span class="mw-page-title-main">İşletim sistemi</span> bilgisayar donanım kaynaklarını yöneten yazılım

İşletim sistemi ya da işletim dizgesi, bir bilgisayarın donanım kaynaklarını yöneten ve uygulama yazılımlarına hizmet sağlayan yazılımların bir bütünüdür. İşletim sistemleri, bilgisayarın donanımı ile uygulama yazılımları arasında bir köprü görevi görerek kullanıcıların sistemle etkileşim kurmasını sağlar. Öne çıkan örnekler arasında Microsoft Windows, macOS, GNU/Linux dağıtımları, Android ve iOS yer alır.

<span class="mw-page-title-main">DOS</span> bilgisayarlar için ufak ve basit işletim sistemi

DOS, bilgisayarlar için ufak ve basit bir işletim sistemi türü olup, ana görevi disket ve sabit disk gibi saklama ortamlarının yönetimidir.

<span class="mw-page-title-main">Radyoloji</span> Tıp dalı

Radyoloji, x ışınları ve diğer görüntüleme yöntemlerinin tıpta tanı ve tedavi amacıyla kullanılmasıdır. Tanı ve tedavi amacıyla kullanılan yöntemlerden bazıları; radyografi, ultrason, bilgisayarlı tomografi (BT), manyetik rezonans görüntüleme (MR), nükleer tıp yöntemleri, pozitron emisyon tomografi (PET), mamografi, floroskopi ve X ışını kullanan diğer bazı yöntemler olarak sıralanabilir. Bu yöntemlerin tanı amacıyla kullanımı, tıbbi görüntüleme ile elde edilen görüntülerden hastalıkların tespitinde yararlanılması şeklinde olurken, tedavi amacıyla kullanımı ise bazı radyolojik belirti ve cerrahi işlemlerin görüntüleme yöntemleri sayesinde daha az zararla yapılmasını sağlamalarıdır. Radyoloji iki ana başlığa ayrılır. Bunlar, "Diagnostik Radyoloji" ve "Radyoterapi" dir. Bazı radyolojik yöntemler aşağıda verilmiştir.

Fizik mühendisliğinin konusu, doğadaki maddelerin yapısını ve aralarındaki etkileşimi inceleyen fizik bilimi bulgularının uygulama alanına dönüştürülmesi ile ilgilidir.

<span class="mw-page-title-main">MS-DOS</span> 1980li yıllarda kişisel bilgisayar işletim sistemi

MS-DOS, Microsoft firmasının geliştirdiği bir DOS sistemidir. 1980'li yıllarda PC uyumlu platformlar üzerinde kullanılan en yaygın işletim sistemiydi. 1990'lı yılların ortalarından 2000 yılına kadarki en popüler işletim sistemleri olan Windows 9x ailesinin temeli olarak kullanıldı. Masaüstü bilgisayarlardaki popülerliğini, zamanla Windows NT mimarisi kullanan yeni nesil Windows işletim sistemlerine bıraktı.

<span class="mw-page-title-main">Kurumsal kaynak planlaması</span> kurumun kaynaklarını verimli şekilde kullanacak şekilde planlaması

Kurumsal kaynak planlaması ya da işletme kaynak planlaması, işletmelerde mal ve hizmet üretimi için gereken işgücü, makine, malzeme gibi kaynakların verimli bir şekilde kullanılmasını sağlayan bütünleşik yönetim sistemlerine verilen genel addır. Kurumsal kaynak planlaması (KKP) sistemleri, bir işletmenin tüm veri ve işlemlerini bir araya getirmeye veya bir araya getirilmesine yardımcı olmaya çalışan ve genelde kullanımı kolay olan sistemlerdir. Klasik bir KKP yazılımı işlem yapabilmek için bilgisayarın çeşitli yazılım ve donanımlarını kullanır. KKP sistemleri temel olarak değişik verilerin saklanabildiği bütünleşik bir veritabanı kullanırlar.

<span class="mw-page-title-main">Animasyon</span> animasyon filmleri ve dizileri oluşturma süreci

Animasyon (canlandırma), birden çok resmin arka arkaya hızlı bir şekilde gösterilmesiyle elde edilen hareketli görüntüdür. İlk animasyonlar birkaç kâğıda istenen resimlerin çizilmesi, kâğıtların hızlıca geçirilmesi veya bir çemberin içine konup döndürülmesi ile yapılıyordu. Animasyon yapan kişilere animatör denir.

<span class="mw-page-title-main">AmigaOS</span> Amiga kişisel bilgisayarının işletim sistemi

AmigaOS, Amiga kişisel bilgisayarının işletim sistemidir. Grafik arabirimi olan Workbench, CLI komut satırı arabirimi ile birlikte AmigaDOS ve çoğu Amiga modelinde ROM'da yer alan Kickstart'tan oluşur.

<span class="mw-page-title-main">Sun Microsystems</span>

Sun Microsystems, merkezi Santa Clara, Kaliforniya'daki Silikon Vadisi olan, 24 Şubat 1982 tarihinde kurulmuştur. Bilgisayar ve bilgisayar parçaları, yazılım ve bilgi teknolojileri de dahil olmak üzere birçok alanda üretim ve satış yapan şirkettir.

DICOM medikal görüntüleme cihazlarından alınan 2 ve 3 boyutlu bilimsel verilerin depolanması, görüntülenmesi ve analizinde kullanılmak maksadıyla geliştirilmiş olan bir dijital veri formatı standardıdır.

<span class="mw-page-title-main">Saldırı tespit sistemleri</span>

Saldırı Tespit Sistemleri (STS) (İngilizce: Intrusion Detection Systems (IDS)), ağlara veya sistemlere karşı yapılan kötü niyetli aktiviteleri ya da politika ihlallerini izlemeye yarayan cihaz ya da yazılımlardır. Tespit edilen herhangi bir aktivite veya ihlal, ya bir yöneticiye bildirilir ya da bir güvenlik bilgi ve olay yönetimi (SIEM) sistemi kullanılarak merkezi olarak toplanır. SIEM sistemi, çeşitli kaynaklardan gelen çıktıları birleştirir ve kötü niyetli alarmı yanlış alarmlardan ayırmak için alarm filtreleme teknikleri kullanır.

Bir iletişim ve iş birliği sistemi, bireylerin, çalışma gruplarının ve kurumların kendi içlerinde ya da birbirleri ile veri, enformasyon ve bilgi alışverişi için kullandıkları bir bilgisayar tabanlı bilişim sistemidir. Veri, enformasyon ve bilgi alışverişine mesajlaşma adı verilir. Mesajlaşma iki boyutta gerçekleşmektedir: Yer ve zaman. İletişim ve iş birliği sistemleri farklı yerlerde veya aynı yerde farklı zamanlarda bulunan birey ya da grupların mesajlaşma gereksinmelerini karşılamak için kullanılmaktadır. Mesajlaşma farklı zamanlarda gönderilen iletilerle gerçekleşebileceği gibi, iletileri eşzamanlı olarak paylaşma biçimini de alabilmektedir.

KoçSistem, Koç Holding bünyesinde yer alan bilgi teknolojileri şirketi.

Veri kurtarma veya Data recovery, cep telefonu, bilgisayar, notebook gibi ikincil depolama cihazlarındaki bilgilerin, herhangi bir nedenle bu bilgilere ulaşılamaması durumunda, bilgilerin yeniden ulaşılabilir hale getirilmesini, bir başka deyişle kaybolmuş bilgilerin geri getirilmesini ifade eder.

Medikal fizik genellikle fizik konularının, teorilerinin ve metodlarının sağlık ve ilaç sektöründe kullanılmasına dayanır.Hastanelerde çalışan fizikçilere medikal fizikçi denmektedir. Medikal fizikçiler genellikle özel sağlık görevlerinde doktorların yeterli bilgisinin olmadığı, radyoloji, nükleer medikal, radrasyon onkolojisi alanlarında çalışırlar. Bu alanlarda doktor fizikçi ilişkisi esastır. Medikal fizikçilerin diğer çalıştıkları alan ise psikolojidir ve psikiyatri alanıdır. Bu alanda hastaların psikolojik verilerinin toplanması ve analizinin yapılmasından sorumludur. Birçok ülkede medikal fizikçiler sağlık sektöründe etkin bir rol oynamaktadırlar. Örneğin, Finlandiya'da nürolojik bilimlerde ve Hollanda'da odyoloji alanında bile çalışmaktadırlar.

<span class="mw-page-title-main">Sunum programı</span>

Sunum programı bir slayt gösterisi şeklinde bilgi ve sunum görüntülemek için kullanılan bir yazılım paketidir. Üç ana işleve sahiptir: metin eklenip biçimlendirilebilen bir düzenleyici, grafik görüntülerin eklenmesi ve değiştirilmesi için bir yöntem ve içeriği görüntülemek için bir slayt gösterisi sistemi.

<span class="mw-page-title-main">Nintendo Switch sistem yazılımı</span> Nintendo Switch video oyun konsolu tarafından kullanılan, güncellenebilir bir ürün yazılımı ve işletim sistemi

Nintendo Switch sistem yazılımı, HAL Laboratory ve Nintendo tarafından hazırlanan Nintendo Switch video oyun konsolu tarafından kullanılan, güncellenebilir bir ürün yazılımı ve işletim sistemidir. Nintendo 3DS sistem yazılımına fazlasıyla benzemektedir.

<span class="mw-page-title-main">Yazılım kategorileri</span>

Yazılım kategorileri, yazılım gruplarıdır. Yazılımın bu kategoriler açısından anlaşılmasını sağlamaktadırlar. Farklı sınıflandırma şemaları, yazılımların farklı yönlerini dikkate alır.

Görüntü alma sistemi, geniş bir dijital görüntü veritabanından görüntülere göz atmak, aramak ve almak için kullanılan bir bilgisayar sistemidir. Görüntü almanın en geleneksel ve yaygın yöntemleri, görüntülere resim yazısı, anahtar sözcükler, başlık veya açıklamalar gibi meta veriler eklemeye yönelik bazı yöntemleri kullanır, böylece erişim açıklama sözcükleri üzerinden gerçekleştirilebilir. Görüntüye manuel açıklama eklemek zaman alıcı, zahmetli ve pahalıdır; Bu sorunu çözmek için otomatik görüntü açıklaması üzerine çok sayıda araştırma yapılmıştır. Ek olarak, sosyal web uygulamalarının ve anlamsal webin artması, birçok web tabanlı görsel açıklama aracının geliştirilmesine ilham kaynağı olmuştur.