İçeriğe atla

Paşalık

Paşalık, Osmanlı İmparatorluğu idari sisteminde paşa adlı yönetici tarafından yönetilen idari birim. Paşalıklar, daha küçük idari birimler olarak sancak adlı birimlerden oluşur.

Köken Bilimi

Söz Türkçe kökenlidir. Sözün anlamı “1. Paşa unvanı veya paşa olma durumu. 2. Bir paşanın yönetimindeki bölge” şeklindedir.[1] Osmanlı Türkçesi Sözlüğü'nde “paşalık” sözü “1. Paşa unvanı, paşaya verilen rütbe. 2. Bir paşanın yönetimi altında bulunan memleket” olarak belirtilmiştir.[2]

Sözün Dolaşımı

Balkanlar’da konuşulan dillerde (Boşnakça, Sırpça gibi) bu söz bugün de Paşaluk biçiminde, yuvarlak ünlülüdür.[3][4] Sözün bu yapısı da, Türkçeden ilgili dillere geçen bu sözün eski bir alıntı olduğunu gösterir. Çünkü, ilgili söz, Osmanlı Türkçesinin ilk dönemlerinde yuvarlak ünlülü olarak “paşaluk” (پاشالوق) hâlinde olmuştur. Sonrasında düzlük-yuvarlaklık uyumu neticesinde “paşalık” hâlini almıştır.

Kaynakça

  1. ^ Güncel Türkçe Sözlük, TDK “Paşalık
  2. ^ Prof. Dr. İsmail Parlatır, Osmanlı Türkçesi Sözlüğü, Yargı Yayınevi, Ankara 2009, s. 1342 ISBN 978-6120-90-8
  3. ^ Rjecnik.ba: Boşnakça-Türkçe 4 Eylül 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Boşnakça Pašaluk
  4. ^ Vokabular[] Sırpça Пашалук / Pašaluk

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Türk Dil Kurumu</span> Türkçeyi incelemek ve Türkçenin gelişmesi için çalışmak amacıyla oluşturulmuş kamu kurumu

Türk Dil Kurumu (TDK), Türkçeyi incelemek ve Türkçenin gelişmesi için çalışmak amacıyla 12 Temmuz 1932'de Mustafa Kemal Atatürk tarafından kurulan kurumdur. Türkiye'nin başkenti Ankara'da yer alan kurum, Türk dili üzerine çalışmaların yapılıp yayımlandığı bir merkezdir. Türk Dil Kurumu 1955'ten başlayarak çeşitli dallarda ödüller verdi. Ödüller her yıl 26 Eylül Dil Bayramı'nda Ankara'da yapılan törenle sahiplerine verilirdi. Ödül verilen dallar farklı yönetmeliklere göre zaman zaman değişirdi. 1983'te Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu bünyesine alındıktan sonra Türk Dil Kurumu ödülleri kaldırıldı. Günümüzde "Türk Diline Hizmet Ödülleri"ni vermektedir.

<span class="mw-page-title-main">Türk alfabesi</span> Türkçenin yazımında kullanılan alfabe

Türk alfabesi, Türkçenin yazımında kullanılan Latin alfabesi temelli alfabedir. 1 Kasım 1928 tarihli ve 1353 sayılı yasayla tespit ve kabul edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Türkçe</span> Türk halkının Oğuz Türkçesi dili

Türkçe ya da Türk dili, Güneydoğu Avrupa ve Batı Asya'da konuşulan, Türk dilleri dil ailesine ait sondan eklemeli bir dildir. Türk dilleri ailesinin Oğuz dilleri grubundan bir Batı Oğuz dili olan Osmanlı Türkçesinin devamını oluşturur. Dil, başta Türkiye olmak üzere Balkanlar, Ege Adaları, Kıbrıs ve Orta Doğu'yu kapsayan eski Osmanlı İmparatorluğu coğrafyasında konuşulur. Ethnologue'a göre Türkçe, yaklaşık 90 milyon konuşanı ile dünyada en çok konuşulan 18. dildir. Türkçe, Türkiye, Kuzey Kıbrıs ve Kıbrıs Cumhuriyeti'nde ulusal resmî dil statüsüne sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Azerice</span> Azerbaycanın resmî dili olan Türk dili

Azerice, Azerbaycanca veya Azerbaycan Türkçesi, Türk dilleri dil ailesinin Oğuz grubu içerisinde yer alan ve bir Türk halkı olan Azerilerin ana dilini oluşturan dil. En çok konuşucusu İran Azerbaycanı'nda bulunan dil, Azerbaycan Cumhuriyeti'nin resmî dilidir. Rusya'ya bağlı özerk bir cumhuriyet olan Dağıstan'ın ise resmî dilleri arasında yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Rumeli</span>

Rumeli, Osmanlı İmparatorluğu döneminde 15. yüzyıldan itibaren Balkanlar’ın güneyine verilen addır. Aslı Rum İli olan coğrafik terim zamanla Rum Eli olarak dile otursa da 19. asra kadar evrakta Rum İli olarak yazımı devam etmiştir. Rumeli, sözündeki "Rum" kelimesi "Doğu Roma İmparatorluğu sınırları içinde olan toprak, halklar" anlamıyla kelimenin yapısına katılmıştır.

Dilbilgisi ya da gramer, bir dilin ses, biçim ve cümle yapısını inceleyip, kurallarını saptayan bilim dalı. Bir dili seslerinden cümlelere kadar, içerdiği bütün dil birliklerini, geniş bir şekilde anlam ve görevlerini kapsayacak şekilde inceler ve sözcüklerden anlam üretmeyi sağlar. Dilbilgisi kuralları, bir grup tarafından hazırlanmayıp, o dili kullanan insanların zaman içinde gerekli kuralları yaratmaları veya var olan kuralları dilin gelişimine göre değiştirmeleri sonucu oluşur. Bir dili veya bir dilin değişkesini akıcı olarak konuşanlar bu kuralları içselleştirmişlerdir.

<span class="mw-page-title-main">Sırpça</span> Sırbistanın resmi dili

Sırpça, Slav dillerinin güney grubuna ait, çoğunlukla Sırplar tarafından konuşulan dil. Hırvatça, Karadağca ve Boşnakçanın da dahil olduğu Sırp-Hırvat dili'nin standart bir formu olarak kabul edilmektedir. Sırpça, Sırbistan'ın ve Kosova'nın resmî dilidir. Ayrıca Bosna-Hersek'in 3 resmî dilinden biridir. Dil aynı zamanda Karadağ, Hırvatistan, Makedonya, Romanya, Slovakya ve Çekya'da azınlık dili olarak tanınmaktadır. Yaklaşık 10 milyon Sırp tarafından konuşulmaktadır. Dil, Türkçeden kelimeler almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Sırp-Hırvatça</span>

Sırp-Hırvatça, Sırbistan, Hırvatistan, Bosna Hersek ve Karadağ'da konuşulan bir bir Güney Slav dilidir. Sırp-Hırvatça karşılıklı anlaşabilir dört standart çeşite sahip bir çok merkezli dildir.

Türkçe dil bilgisi, Türkçeyi meydana getiren ses, sözcük yapılışı, sözcük hazinesi, anlam değişmeleri, tümce kuruluşu ve yapısı gibi ögeleri inceleyip kurallara bağlayan dil bilgisi bütünüdür.

<span class="mw-page-title-main">Paşa</span> Osmanlı sivil ve askeri bürokrasisinde rütbe ve unvan

Paşa, Osmanlı Devleti zamanında yüksek sivil memurlara ve albaydan üstün rütbede bulunan askerlere verilen unvan. Bunun yanında Osmanlı himayesindeki Mısır baş yöneticilerine de paşa unvanı verilmiştir.

Mirliva, Osmanlı Devleti'nin son dönemi ve Türkiye'nin ilk yıllarında kullanılan, ferik ile miralay rütbeleri arasında olan ve günümüz rütbelerinden tuğgeneral ve tümgeneral rütbelerine denk bir askeri rütbe. Paşalık unvanı mirliva rütbesinden itibaren kazanılırdı.

<span class="mw-page-title-main">İpek, Kosova</span> Kosovada kent

İpek, Kosova'nın kuzeybatısında bir şehir ve belediye merkezi. Kosova’nın büyük yerleşim birimlerinden birisidir.

<span class="mw-page-title-main">Osmanlıca</span> Osmanlı İmparatorluğunda kullanılan dil

Osmanlıca veya Osmanlı Türkçesi, Osmanlı İmparatorluğu'nun ilk anayasası olan 1876 tarihli Kânûn-ı Esâsî'de geçtiği hâliyle Türkçe, 13 ile 20. yüzyıllar arasında Anadolu'da ve Osmanlı Devleti'nin yayıldığı bütün ülkelerde kullanılmış olan, Arapça ve Farsçanın etkisi altında kalan Türk dili. Alfabe olarak çoğunlukla Arap alfabesinin Farsça ve Türkçe için uyarlanmış bir biçimi kullanılmıştır. Halk arasında bazen bu dil dönemi için "Eski Türkçe" de kullanılmaktadır.

Türkçedeki alıntı sözcüklerin değiştirilmesi, Atatürk'ün Türkleştirme politikasının bir parçasıdır. Osmanlı Türkçesi, Arapça ve Farsçadan birçok alıntı sözcüğe sahipti, aynı zamanda Fransızca, Yunanca ve İtalyanca gibi Avrupa dillerinden bulunan diğer alıntı sözcükler de resmî olarak Türk Dil Kurumu (TDK) tarafından önerilen Türkçe karşılıkları ile değiştirildi. Türkçedeki yabancı kökenli sözcüklerin (alıntı) Türkçeleştirilmesi, Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşundan sonra Atatürk Devrimlerinin daha geniş çerçevesindeki kültürel reformların bir parçasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Seniçe</span>

Seniçe Sırbistan’ın Sancak bölgesindeki bir eski kasaba ve belediye merkezidir. İdari olarak Şumadiya ve Batı Sırbistan bölgesinin Zlatibor İlçesi sınırları içinde yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Şakir Bayhan</span> leksikograf

Şakir Bayhan, Türk orman yüksek mühendisi ve leksikograftır.

Türkçenin verintileri, Türkçeden diğer dillere geçen kelimelerdir. Verintiler birçok dilde vardır ve bunlar, Türkçenin temas şekline ve derinliğine bağlı olarak değişik yoğunluktadırlar.

<span class="mw-page-title-main">Baç, Sırbistan</span>

Baç veya Bač, Sırbistan'ın Voyvodina bölgesinde yer alan bir kasabadır. Şehrin nüfusu 5,339'dur.

<span class="mw-page-title-main">François de Mesgnien Meninski</span>

François de Mesgnien Meninski, Fransız dilbilimci ve oryantalist. Meniniski özellikle, dönemin Osmanlı Türkçesi söz varlığı ile dilbilgisini kapsayan Meninski Sözlüğü adlı eseri ile tanınmaktadır. Eserleri, Osmanlı İmparatorluğu odaklı Avrupa şarkiyatçılığı için en önemli kaynaklardan biri sayılmaktadır.

Lehçe-i Osmânî, 1873-1876 yılları arasında Ahmet Vefik Paşa tarafından yazılmış Türkçenin ilk millî sözlüğü ve Türkçeden Türkçeye telif edilen ilk lügattir. Eserde Osmanlı Türkçesi ve Doğu Türkçesindeki sözlerin köklerine, eski-yeni hâllerine yer verilmesi Türkçenin mukayeseli şekilde incelendiğini göstermektedir.