Oşora
Oşora (Gürcüce: ოშორა; okunuşu: "oşora"), Gürcistan'ın Samtshe-Cavaheti bölgesinde, Aspindza Belediyesi'nde bir köydür. Ahaltsihe Havzası'nın doğu kesiminde, Kura Nehri'ne sağdan katılan Oşora Çayı kıyısında, deniz seviyesinden 1.200 metre yükseklikte yer alır. Aspindza kasabasına 8 km, Ahaltsihe kentine 37 km uzaklıktadır.
Oşora, İdumala köyüyle birlikte İdumala temini oluşturmaktadır.[1] Kaplıca sularıyla (28-29 °C) da ünlüdür.
Tarihçe
Oşora'da 14. yüzyıldan kalma kilisenin varlığı, buranın eski bir yerleşme olduğunu göstermektedir. Erken ve geç Orta Çağ'da Gürcü Krallığı ve Gürcü atabeglerin yönettiği Samtshe-Saatabago sınırları içinde bulunan Oşora, bu dönemde Aşağı Oşora ve Yukarı Oşora adıyla iki ayrı köydü. Gürcü tarihçi Ekvtime Takaişvili, Yukarı Oşora köyü, Oşora Çayı vadisinin yukarı kesiminde, dar vadi içinde ve Aşağı Oşora'nın da Kura Nehri'nin sağ kolu olan Oşora Çayı kıyısında yer aldığını yazmıştır.
16. yüzyılın son çeyreğinde burayı ele geçiren Osmanlılar da Oşora'yı iki ayrı köy olarak kaydetmiştir. 1595 tarihli Osmanlı mufassal defterine bu iki köy Oşora-i Süfla (اوشورە سفلا) ve Oşora-i Ulya (اوشورە علیا) olarak kaydedilmiştir. Oşora-i Süfla (Aşağı Oşora) ve Oşora-i Ulya (Yukarı Oşora) Ahısha livasının Aspinza nahiyesine bağlıydı. Yukarı Oşora'da ispenç vergisi vermekle yükümlü 15 hane, Aşağı Oşora'da 7 hane yaşıyordu. Hane reisleri Romanoz, Mazana, Gogiça, Pavle, İoseb, Vardzel, Maharebel, Badria gibi adlar taşıyordu. Bu kayıtlar bu iki yerleşmenin Hristiyan Gürcü köyü olduğunu göstermektedir. Bu iki köyde buğday, arpa, çavdar, darı tarımı ve şarapçılık yapılıyor, domuz ve koyun besleniyordu.[2]
Yaklaşık 250 yıl Osmanlı egemenliğinde kalan Oşora, 1828-1829 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından Çarlık Rusyası'nın eline geçti. Bu dönemde Gürcistan bu imparatorluğunu bir parçasıydı ve köy bu şekilde yeniden Gürcistan'a katılmış oldu. Oşora'da 1886 yılında, 82 hanede 737 kişi yaşıyordu ve nüfusun tamamı Osmanlı döneminde Müslümanlaşmış Gürcülerden oluşuyordu.[3] 1898 yılında Oşora'yı ziyaret eden Gürcü yazar İlia Alhazişvili de Yukarı Oşora ve Aşağı Oşora olmak üzere iki köyden söz etmiştir. Burada yaşayan halkın Gürcüceyi neredeyse olduğu gibi koruduğunu, yaşlı Gürcülerin ise Türkçe bilmediğini yazmıştır.[4] Köyün Müslüman nüfusu 1944 yılında Sovyet yönetimi tarafından Orta Asya'ya sürülmüştür. Bu sürgünün sonucunda Yukarı Oşora köyü boşalmış, Aşağı Oşora köyüne ise İmereti'den gelen yeni bir nüfus yerleştirilmiştir.
Oşora'da 14. yüzyılda inşa edilmiş olan Meryem Ana Kilisesi, iç süslemeleri ve freskleri olan bir kilisedir. Büyük ölçüde zarar görmüş olan kilise, 2009 yılında restore edilmiştir. Kilisenin güney kısmındaki Gürcüce yazıt kilisenin yapılışına dair bilgi vermektedir. Güney cephesindeki pencerenin üst kısmında, günümüzde Gürcistan'ın ulusal sembolü olarak kullanılan Bolnisi haçı bulunmaktadır. Kilisenin banisinin "İsakay" adında biri olduğu doğu cephesinde, pencerenin üstündeki yazıttan anlaşılmaktadır.
Oşora köyünde, Osmanlı döneminde ortaya çıkmış Müslüman nüfus tarafından 1900 yılında inşa edilmiş olan bir cami bulunmaktadır. İç ölçüleri 10,80 x 13,30 metre olan camiye kuzey cephede bulunan çift kanatlı ahşap kapıdan girilir. Kapının üstündeki kemer alınlığındaki kitabede Arap harfleriyle "Lâ ilahe illellah Muhammedun Rasulullah" yazısı bulunmaktadır.[5] Camiye 2012 yılında kültürel miras anıtı statüsü verilmiştir.[6]
Nüfus
2014 yılı verilerine göre köyde 531 kişi yaşıyordu. Nüfusunun çoğunluğu Gürcülerden oluşuyordu.[7]
| Yılı | Nüfus |
|---|---|
| 1886 | 737 |
| 2002 | 637 |
| 2014 | 531 |
Galeri
Oşora Kilisesi, girişi
Oşora Kilisesi, pencerenin üstündeki kabartma
Oşora Kilisesi, güney duvarındaki yazıt
Oşora Kilisesi, güney duvarındaki yazıt
Kaynakça
- ^ Samshe-Cavaheti (Gürcüce), Yazarlar (Dali Nikolaişvili, Davit Sartania, Avtandil Ucmacuridze, Lamzira Lağidze, Vaja Trapaidze, Tinatin Nanobaşvili), Tiflis, 2016, s. 118 26 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-8626-7
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; I. cilt (1947) s. 142-143, II. cilt (1941) s. 143-144". 22 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2021.
- ^ Roland Topçişvili (editör), Gürcistan'ın Etnografyası / Etnolojisi (Gürcüce), Tiflis, 210, s. 98 ISBN 578-9941-12-882-0
- ^ İlia Alhazişvili, İveria gazetesi, 17 Şubat 1898, sayı: 34.
- ^ Nebi Gümüş - Nicole Kancal-Ferrari, Ahıska Bölgesindeki Türk İslam Mimarı Yadigarları, İstanbul, 2019, s. 566, ISBN 978-975-17-4362-6.
- ^ "Camilere Kültürel Miras Anıtı Statüsü Verildi" (Gürcüce)
- ^ Samshe-Cavaheti (Gürcüce), Yazarlar (Dali Nikolaişvili, Davit Sartania, Avtandil Ucmacuridze, Lamzira Lağidze, Vaja Trapaidze, Tinatin Nanobaşvili), Tiflis, 2016, s. 182 26 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-8626-7]
