İçeriğe atla

Oş

Oş
Ош
Oş bayrağı
Bayrak
Oş arması
Arma
ÜlkeKırgızistan Kırgızistan
İlOş İli
Rakım981 m
Nüfus
 (2012)
 • Toplam255.800
Zaman dilimi+5

Oş (Kırgızca: Ош), Fergana Vadisi'nin güneyinde bulunan ve "güneyin başkenti" olarak adlandırılan, Kırgızistan'ın en büyük ikinci şehridir.

Oş İli'nin merkezi olarak 1939 yılında kurulmuştur. 2012 verilerine göre 255.800 olan nüfus sırası ile Kırgızlar, Özbekler, Ruslar ve Tacikler'den oluşur.

Şehrin 3000 yıllık geçmişi olup, genel olarak Orta Asya'nın pazar şehri görünümündedir.

Coğrafya

Oş şehri Kırgızistan'ın güneybatısında yer alan Oş İli'nin kuzeyinde yer almaktadır. Kuzeyde Özbekistan, güneybatıda Tacikistan ve güneydoğuda Çin ile komşu olan Oş İli'nin Özbekistan ile komşu olduğu kısımda yer alan Oş, aynı zamanda Oş İli'nin yönetim merkezidir. Kırgızistan'ın en büyük 2. şehri olan Oş'un etrafı Süleyman Dağı ve Tanrı Dağları'na bağlı Kaklik-Uchar (Keklik-Uçar), Tur-Buas gibi diğer dağlar ile çevrilidir. Oş şehrine 19.8 km uzaklıkta Dozgundovan ve 20 km uzaklıkta Keskenbel' gibi dağ geçitleri konumlanır.

Oş'taki Karadenizliler ve Ahıska Türkleri

Özellikle bu bölgede 1944 yılında Sovyet diktatörü Stalin tarafından Batum'dan ve Ahıska'dan Kırgızistan'ın Oş bölgesine sürgün edilen Türk, Kürt, Terekeme ve Hemşinliler bulunmaktadır. Şehrin nüfusunun ortalama %2'sini Karadeniz Türkleri ve Ahıska Türkleri oluşturmaktadır.

Orta Asya'nın ıssız köylerinde yaşayan Sürmene ve Fındıklı kökenli sürgün Stalin Kurbanı Karadenizliler, Türkiye Cumhuriyeti devletinin kendilerine daha çok ilgi göstermelerini ve yurtlarına geri dönmelerini istemektedir.

Oş şehrinin Kırgızistan'daki konumu.

Tarihi

Şehir, Orta Asya'nın en eski yerleşimleri arasındadır. Oş, 8. yüzyılda İpek Yolu boyunca yapılan ipek üreticiliğinin merkezi olarak tanınırdı.

Hint imparatorlarının ve Timur'un torunlarının Babür hanedanının kurucusu olan Babür, Fergana Vadisi'ndeki Andican[1] yakınlarında doğdu ve Hindistan'ın kuzeyini fethetmek için oradan yola çıktı. İddiaya göre geleceğini, Fergana'nın sınırlarının onun savaşçı fatih prenslerin torunu olarak arzularını kısıtlayacağı sonucuna vararak Süleyman Dağı'nda biçimlendirdi. Şehir hakkında şunları yazdı:

Oş'un mükemmelliği ile ilgili söylenmiş çok sayıda söz vardır. Bara-Koh adı verilen dağın zirvesinde mevzun Oş kalesinin güneydoğu tarafında Sultan Mahmut Han bir otağ inşa etti. Hicri 902 (1496-7) yılında, daha aşağıda, aynı dağın eteğinde ben sundurmalı bir büyük çadır inşa ettim.[2]

Büyük Oyun adı verilen Britanya İmparatorluğu ve Çarlık Rusyası arasında geçen Orta Asya'da baskınlık (paylaşım) mücadelesi sırasında Çarlık Rusyası, Orta Asya hanlıklarını şaşkına uğrattı ve 1876 yılında şehir, Çarlık Rusyası tarafından işgal ve ilhak edildi.

1990 yılında Orta Asya'daki Sovyetler Birliği gücünün sona ermesinden hemen önce Oş ve civarında, 1,000 civarında kişinin ölümüyle sonuçlanan, Kırgız ve Özbekler arasında etnik fikir ayrılıkları ve sonucunda kanlı 1990 Oş Olayları yaşandı. Bugün Kırgızistanın ikinci Başkenti konumunda olup Kırgızistan'ın yaşamında önemli yer almaktadır.

Kardeş kentler

Ayrıca bakınız

Resimler

Dipnot ve kaynakça

  1. ^ Bugün Özbekistan'da
  2. ^ The Babur-nama Ed. & trans. Wheeler M. Thackston (New York) 2002 pp4-5

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Osh ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Özbekçe</span> Özbekistanın resmî dili olan Türk dili

Özbekçe veya Özbek Türkçesi, Özbekistan'ın resmî dilidir. Türk dillerinin içerisinde sınıflanan Karluk grubuna bağlı bir dil ve tarihî Çağataycanın çağdaş devamı olan Türk yazı dillerinden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Bişkek</span> Kırgızistanın başkenti

Bişkek, Kırgızistan'ın başkentidir. 1878 yılında kurulan kentte, 2023 sayımına göre 1.104.742 kişi yaşar. Kent, Sovyetler Birliği döneminde, Bolşevik askeri önderlerinden Mihail Frunze'nin anısına Frunze adıyla anılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Kırgızistan</span> Orta Asyada yer alan bir ülke

Kırgızistan, resmî adıyla Kırgız Cumhuriyeti, Orta Asya'daki bir ülkedir. Kırgızistan, günümüzdeki yedi bağımsız Türk devletlerinden biri olup Türk Devletleri Teşkilatı ve TÜRKSOY'un üyesidir. Denize kıyısı olmayan ülkenin komşuları kuzeyde Kazakistan; batıda Özbekistan, güneybatıda Tacikistan ve güneydoğuda Çin'dir.

<span class="mw-page-title-main">Hokand Hanlığı</span> Türkistan coğrafyasında toprakları olmuş eski bir monarşi

Hokand Hanlığı,, bugünkü Özbekistan, Kırgızistan, Kazakistan, Tacikistan ve Doğu Türkistan'ı da kapsayan bölgede 1709 ile 1876 yılları arasında hüküm sürmüş Mangıt-Ming Hanedanlığı. Buhara Hanlığı ve Hive Hanlığı ile birlikte Buhara Hanlıkları olarak anılmıştır. Başkenti Hokand olan hanlığın yönetimi içerisinde Tacikler, Özbekler, Kırgızlar, Kazaklar, Farslar, Kıpçaklar, Soğdlar, Uygurlar bulunmaktaydı. Yönettiği şehirler arasında; Hokand, Taşkent, Buhara, Semerkand, Margilan, Namangan, Fergana, Andican, Türkistan, Çimkent, Taraz(Talas), Bişkek, Oş, Zaferabad, İsfara, Aksu, Kaşgar, Hoten vb şehirler bulunmaktaydı.,

<span class="mw-page-title-main">Fergana</span>

Fergana, Özbekistan'da Fergana ili'nin yönetim merkezi olan şehir.

<span class="mw-page-title-main">Fergana Vadisi</span>

Fergana Vadisi, Orta Asya'da Özbekistan'ın doğusunu, Kırgızistan'ın güneyini ve Tacikistan'ın kuzeyini kapsayan vadi.

<span class="mw-page-title-main">Fergana (il)</span>

Fergana Eyaleti Özbekistan'ın 12 ilinden birisidir.

<span class="mw-page-title-main">Kırgızlar</span> Orta Asyada yaşayan bir Türk halkı

Kırgızlar, çoğunluğu Kırgızistan'da yaşayan Türk halkı. Türklerin bilinen en eski yazılı belgeleri olan Yenisey ve Orhon Yazıtları'nda Kırgızlar, tarihleri çok eskiye dayanan Türk kavimleri arasında zikredilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Oş (il)</span>

Oş İli, Kırgızistan'da bulunan bir il. Merkezi Oş şehridir.

Batken, Kırgızistan'da bir şehir. Kırgızistan'da oblast olarak adlandırılan illerden Batken ilinin merkezidir. Batken şehri yaklaşık 12.000 nüfusu ile Kırgızistan'ın güneybatısında küçük bir şehirdir. Fergana Vadisi'nin güney kenarında bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Kırgızistan coğrafyası</span>

Kırgızistan, Orta Asya'da, Çin'in batısında karayla çevrili bir ülkedir. Orta Asya'nın yeni bağımsız ülkelerinin en küçüğü olan Kırgızistan, yaklaşık 198,500 kilometrekarelik yüzölçümüyle Türkiye Cumhuriyeti'nin Doğu Anadolu Bölgesi ile hemen hemen aynı büyüklüktedir. Millî toprakları yaklaşık olarak doğudan batıya 900 kilometre, kuzeyden güneye 410 kilometre halinde erişmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Süleyman Dağı</span>

Süleyman Dağı, tamamen Kırgızistan'da bulunan tek Dünya Mirası alanıdır. Oş şehrinde bulunur ve bir zamanlar Müslüman ve Müslüman öncesi hacılar için önemli bir yerdi. Kayalılar, Fergana Vadisi'ni çevreleyen ovaların ortasında aniden yükselmekte ve turistler için popüler bir yerdir.

Fergana olayları, Özbekistan'ın Fergana vadisi bölgesinde 1-5 Haziran 1989 tarihleri arasında çıkan ve yaklaşık 100 bin Ahıska Türkünün Özbekistan'dan göç etmesiyle sonuçlanan olaylardır.

<span class="mw-page-title-main">Talas Ala Dağları</span>

Talas Ala dağları, Orta Asya'da bulunan Özbekistan, Kırgızistan ve Kazakistan'da bir dağ sırasıdır. Talas Ala dağları'nın en yüksek doruğu 4484 metre olan Özbekistan sınırına yakın Manas Dağı'dır.

<span class="mw-page-title-main">Özgön ilçesi</span>

Özgön ilçesi, Orta Kırgızistan'da Oş İline bağlı merkezi Özgön şehri olan bir rayondur.

<span class="mw-page-title-main">Kazakistan-Kırgızistan sınırı</span> Kırgızistan ve Kazakistan Bölgerini Ayırır

Kazakistan–Kırgızistan sınırı 1.212 kilometredir. Özbekistan ile olan üçlü sınır noktasından Çin ile olan üçlü sınır noktasına kadardır. Kırgızistan'ın başkenti Bişkek, bu sınırın 16 km (10m) güneyinde, Almatı ise sadece 29 km (18.4m) kuzeyinde kalmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Kırgızistan-Özbekistan sınırı</span>

Kırgızistan-Özbekistan sınırı 1.314 km uzunluğundadır ve Kazakistan sınırından Tacikistan sınırına kadar uzanır. Kırgızistan'ın komşuları ile olan sınırları içinde en uzun olan sınırıdır.

<span class="mw-page-title-main">Sovyet Orta Asyası</span> orta Asyadaki Sovyet Cumhuriyetleri

Sovyet Orta Asyası, Orta Asya'nın bir dönem Sovyetler Birliği tarafından kontrol edilen bölümünü ve Sovyet yönetiminin kontrol sağladığı zaman aralığını ifade eder (1918-1991). Orta Asya Sovyet Sosyalist Cumhuriyetleri (SSC) 1991'de bağımsızlıklarını ilan etti. Bölgesel kullanım açısından, bölgenin adı Rus İmparatorluğu sırasında kullanılan Rus Türkistanı ile neredeyse eş anlamlıdır. Sovyet Orta Asyası, mevcut sınırlar 1920'lerde ve 1930'larda oluşturulmadan önce birçok bölgesel bölünmeden geçti.

2011 Fergana Vadisi depremi, 19 Temmuz 2011 tarihinde yerel saat ile sabaha karşı 01.35'te 6.1 büyüklüğünde meydana gelen Fergana Vadisi merkezli depremdir.

<span class="mw-page-title-main">Tacikistan coğrafyası</span>

Tacikistan'ın sınır komşuları Afganistan, Kırgızistan, Çin ve Özbekistan'dır. Tacikistan genelde dağlık bölgedir. Tacikistan'ın yarısından fazlası 3000 metreden yüksektir. Karasal iklim hüküm sürmektedir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.