İçeriğe atla

Ovannes Kaçaznuni

Hovhannes Kaçaznuni

Hovhannes Kaçaznuni (Ermenice: Յովհաննէս Քաջազնունի, 14 Şubat 1868, Ahıska – 15 Ocak 1938, Erivan), Ermeni siyasetçi ve Ermenistan'ın ilk başbakanıdır.

Hayatı

1868'de Ahıska'da doğmuştur. İlk öğrenimini doğduğu kentte, orta öğrenimi Tiflis'te tamamladıktan sonra 1887'de Sankt-Peterburg'daki Mimarlık Enstitüsünden 1893'te birincilikle mezun olmuştur. Mimarlık okurken Ermeni Devrimci Federasyonu (Taşnaksutyun) Partisine katılmış ve zamanla partinin en önemli üyelerinden biri olmuştur. Mezuniyeti sonrasında 1893-1895 ve 1899-1906 atasında Bakü, 1895-1897 arasında Batum ve 1897-1899 arasında Tiflis'te mimar olarak çalışmıştır.

1911'de Rusya'da görülen Taşnak davasında tanık olarak çağrılmışsa da deşifre olmamak için Kafkasya'yı terk etmiş ve 1914'e kadar önce Kostantiniyye (İstanbul), sonra da Van'da yaşadıktan sonra Kafkasya'ya dönmüştür.

1917 yılında Rusya Meclisine Bakü delegesi seçilmiş, 1918 yılında Transkafkasya Parlamentosu'nda Taşnak temsilcisi olarak görev almıştır. Traskafkasya hükûmeti ile Türkiye arasında Trabzon ve Batum'da yapılan barış görüşmelerine delege olarak katılmıştır. Transkafkasya Cumhuriyeti'nin dağılmasından sonra 1918 yılı Mayıs ayında kurulan Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti'nin ilk başbakanı olmuştur. Kaçaznuni başbakan olarak 1919 yılının Ağustos ayına kadar görevini sürdürmüştür. Kaçaznuni 1920'de Ermenistan Meclisi başkanı seçilse de görevi Sovyetlerin Ermenistan'ı işgali yüzünden 1 ay sürmüştür.

Ermenistan'da 1920'de Bolşevik yönetiminin kurulmasından sonra tutuklanmış ve 1921'de serbest bırakılmasının ardından ülkesini terk etmiştir. 1921-1924 arasında Bükreş'te yaşadıktan sonra 1925'te ülkesine dönmüştür. Hem Leninakan kentinde mimar olarak çalışmış, hem de Erivan Devlet Üniversitesi'nde inşaat ve mimarlık dersleri vermiştir. 1930'da o dönem üniversiteye bağlı İnşaat Enstitüsü'ne geçmiş ve İnşaat Mühendisliği dalında profesör olmuştur. 1937'de Büyük Temizlik kapsamında tutuklanmış ve 1938'de hapiste ölmüştür.

Yayınları

Kaçaznuni´nin 1923 yılında Bükreş'te Taşnaksutyun genel kurultayına sunduğu raporu, partinin geçmişiyle keskin bir hesaplaşma ve özeleştiri niteliğindedir. Kitap haline getirilerek İngilizce "The Armenian Revolutionary Federation (Dashnagtzoutiun) has Nothing to do Anymore",[1] Almanca "Für Daschnakzutyun gibt es nichts mehr zu tun" adıyla yayımlanmıştır.[2]

Yazar, kitabında tek taraflı olarak ileri sürülen Ermeni milliyetçi tezlerine karşı çıkmakta, 1915 ve 1920 Ermeni Soykırımı felaketlerinde Türkler kadar Taşnaksutyun yönetiminin de suçlu olduğunu savunmakta, Ermenilerin yaptığı Müslüman katliamlarına değinmekte ve Taşnak partisinin artık kendini feshetmesi gerektiğini savunmaktadır.[2]

Bu Rapor 1923 yılında Bükreş'te Taşnaksutyun Partisi tarafından sunulduktan sonra Ermenistan'da yasaklanmıştır ve ayrıca farklı dillerde kitap haline getirildikten sonraki çevirileri de Avrupa'da birçok kütüphaneden toplanmış ve yok edilmiştir.[2]

Dünya Ermenileri arasında yaygın olarak tartışılan bu kitap, Mehmet Perinçek tarafından Rusya'da Lenin Kütüphanesinde keşfedilerek 2005 yılında Kaynak Yayınları tarafından basılmıştır.[2]

Kaynakça

Notlar

  1. ^ "The Armenian Revolutionary Federation Has Nothing To Do Any More: The manifesto of hovhannes Katchaznouni". Erişim tarihi: 10 Mayıs 2021. 
  2. ^ a b c d "Sovyet belgeleriyle Ermeni meselesi". 25 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Aralık 2008. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti</span>

Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti ya da kısaca Ermenistan SSC, Sovyetler Birliğini oluşturan Sovyet cumhuriyetlerinden biriydi. Bu dönemden önce bağımsız Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti bazen "Birinci Ermeni Cumhuriyeti" olarak adlandırıldığı için Ermenistan SSC bazen "İkinci Ermeni Cumhuriyeti" olarak adlandırılır. 37 rayondan oluşan ve başkenti Erivan olan Ermenistan SSC, Sovyetler Birliği Komünist Partisi'nin Ermenistan kolu olan Ermenistan Komünist Partisi tarafından yönetiliyordu.

Drastamat Kanayan, daha çok "Dro" lakâbı ile tanınan Ermeni isyancı, eşkıyâ; daha sonra asker ve siyâsetçi.

<span class="mw-page-title-main">Silva Kaputikyan</span>

Silva Kaputikyan, Ermeni, Sovyet şair, yazar ve siyaset polemikçisi. Ermenistan’da şiirin en önemli temsilcilerinden birisidir.

<span class="mw-page-title-main">Ermeni Devrimci Federasyonu</span> Ermenistan’da bir siyasi parti

Ermeni Devrimci Federasyonu, Ermeni siyasi partisi. Ermenistan'ın bağımsızlığını sağlamak amacıyla 1890'da kuruldu. Hâlen gerek Ermenistan Cumhuriyeti'nde gerek diasporadaki Ermeniler arasında aktif bir siyasi partidir. Doğu Ermenice adıyla Daşnaktsutyun olan örgütün adı Türkçeye Batı Ermenice'den bir takım ses değişikliklerinden sonra Taşnaksutyun olarak geçmiştir ve kısaca Taşnak adıyla da bilinir. Ermenicede Federasyon anlamına gelir; çünkü örgüt özellikle Rusya'daki Ermeni örgütleri başta olmak üzere birçok örgütün birleşmesinden oluştuğundan bu adın verilmesi uygun görülmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Ermenistan tarihi</span>

Ermenistan tarihi, günümüzdeki Ermenistan Cumhuriyeti'nin sınırları içinde kalan bölgelerin tarih öncesi zamanlardan günümüze kadar süregelen tarihidir. Antik Ermenistan tarihsel olarak Ermeni krallığı olarak biliniyordu. İmparatorluk Büyük Dikran hükümdarlığı altında zirveye ulaştı. Ermenistan, MS 300 yılında dünyada Hıristiyanlığı kabul eden ilk ülke oldu.

<span class="mw-page-title-main">Ermenistan'ın posta tarihi ve posta pulları</span>

Ermenistan'ın posta tarihi ve posta pulları, Ermenistan'daki posta sistemini ve posta pullarını tanımlar. Çarlık Rusya'sı posta damgası ve pulları 1858 yılından itibaren Ermenistan'da kullanılıyordu. İlk posta damgaları farklı biçimlerdeki noktalardan oluşturuldu. Şehir isimli tarihli posta damgaları kısa süre sonra oluştu. Pek çok sahte damga işaretleri bilinmektedir 1909 yılından itibaren 1918 yılına kadar Ermenistan posta servisini tanımlayan birkaç Rus pulu sürşarjlandı.

<span class="mw-page-title-main">Büyük Ermenistan</span> Ermeni Yaylasındaki bölgelere atıfta bulunan etno-milliyetçi ve irredantist kavram

Büyük Ermenistan veya Birleşik Ermenistan, Ermenilerin anavatanı olarak kabul edilen, tarihsel olarak Ermenilerin çoğunlukta olduğu ve bir kısmında hâlâ Ermenilerin çoğunluk olarak yaşadığı Ermeni Yaylası'ndaki bölgelere atıfta bulunan etno-milliyetçi ve irredantist kavramdır. Ermenilerin tarihi topraklarının birleştirilmesi olarak görülen ve 20. yüzyıl boyunca Ermeni düşünürlerce yaygın olan fikir başta Ermeni Devrimci Federasyonu, ASALA ve Miras olmak üzere çeşitli milliyetçi örgüt ve partilerce savunuldu.

<span class="mw-page-title-main">Ermeni Ulusal Hareketi</span>

Ermeni Ulusal Hareketi, 1780 Zeytun İsyanı ile başlayarak 1984 yılına kadar süren dönemdeki "Ermeni ulusal kurtuluş hareketi" olarak da bilinen Ermeni milliyetçiliğini savunan Ermenilerin tarihte kurulmuş olan Ermeni devletlerinin kapsadığı bölgelerde, Doğu Anadolu Bölgesi ve Kafkasya'da, yeniden bir Ermeni devleti kurma amacı doğrultusunda düzenlenen faaliyetlerdir.

<span class="mw-page-title-main">Şahan Natali</span>

Şahan Natali, Ermeni Devrimci Federasyonu'nun üyesi ve Nemesis Operasyonu'nun yöneticilerinden biri olan Ermeni yazardır.

<span class="mw-page-title-main">Garegin Njdeh</span> Ermeni siyasetçi ve filozof (1886-1955)

Garegin Ter-Harutyunyan veya savaşlardaki bilinen adıyla Garegin Njdeh (Njdeh Ermenicede "sürgün" veya "göçebe” anlamındadır., , Ermeni devlet adamı, asker, stratejist, gerilla lideri. Ermeni Devrimci Federasyonu üyesi olarak Ermeni Ulusal bağımsızlık hareketlerine katılmıştir. Balkan Savaşları ve 1.Dünya Savaşında Bulgaristan ve Rusya lehine Ermeni Taburlarını yöneterek Osmanlı'ya karşı çarpışmıştır. Başarıları yanında yönettiği birlikler müslüman halka, Türklere, Pomaklara, Kürtlere yaptığı katliamlarla bilinmektedir. Savaş sonrası ilk Ermeni Cumhuriyeti olan Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti 'nin önde gelen politik ve askeri figürlerindendir.Bu sebeple pek çok Ermeninin gözünde karizmatik ulusal kahramandır. Anti-bolşevik faaliyetleri ile Dağlık Ermenistan Cumhuriyeti'nin esas kurucularından olmakla birlikte Sünik bölgesinin Sovyet Azerbaycan'a değil Sovyet Ermenistan'a bağlanmasındaki temel faktörde kendisi olmuştur. İkinci Dünya Savaşı sırasında ise Sovyetler Birliği'ne karşı Nazi Almanyasını desteklemiş ve Wehrmacht için Ermeni Taburları kurarak Sovyetler Birliği'nin Nazilerce işgali onlarla birlikte Ermenistan'ı Sovyetlerden kurtarıp Türkiye'yi işgalini ve buralardan da bir kısım toprakların Ermenilere verilmesini sağlayıp tamamen bağımsız Büyük Ermenistan kurma hayali ile çarpışmıştır. 1944 sonrası ise bu defa SSCB'yi Türkiye'ye savaş açıp işgali için kışkırtmış ancak kendisine itibar eden olmamıştır. Adı çeşitli savaş suçlarına karıştığından Nazi işbirlikçisi olduğundan aynı zamanda 1920-1921 yılları arasında Sovyetlere karşı devrimci faaliyette bulunduğundan bahisle Sovyetlerce yakalanıp tutuklanmış sonrasında hapishanede 1955'te ölmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Aram Yerganyan</span>

Aram Yerganyan (Ermenice: Արամ Երկանեան;, Ermeni devrimci. Ermeni Kırımı'nda ve Bakü'deki Ermenilerin katledilişinde rol aldıkları iddiasıyla intikam eyleminde bulunarak Bahattin Şakir ve Fetali Han Hoyski'ye suikast düzenlemiştir. Ermeni ulusal kahramanı olarak kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Aleksandr Hatisyan</span> Fransız siyasetçi (1874-1945)

Aleksander Hatisyan, Ermeni siyasetçi ve gazeteci. 28 Mayıs 1919 ile 5 Mayıs 1920 tarihleri arasında Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti'nin başbakanlık görevini yürütmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Gürcü-Ermeni Savaşı</span>

Gürcistan-Ermenistan Savaşı, 1917'de Ekim Devrimi yani Bolşevik Devrimi'nden sonra başlamıştır. 7 ilâ 31 Aralık 1918 tarihleri arasında sürmüştür. Yeni kurulan Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti ve Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti'nin Kvemo Kartli ve Lori'nin kontrolünü ele geçirmek için verdikleri savaştır.

<span class="mw-page-title-main">Kızıl Ordu'nun Ermenistan'ı işgâli</span>

Kızıl Ordu'nun Ermenistan'ı işgâli veya Ermenistan'ın Sovyetleştirilmesi, Rus-Ermeni savaşı, Sovyet Rusya'nın 11. Ordusunun, Eylül ayından başlayarak 4 Aralık 1920 tarihine kadar geçen sürede, eski Rus İmparatorluğu ve Osmanlı İmparatorluğu toprakları üzerinde kurulmuş olan Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti'nde yeni Sovyet hükûmeti kurmak için gerçekleştirdiği askerî seferdir. Müdahale, Ermeni Bolşeviklerin başkent Erivan ve diğer şehirlerde çıkardıkları ayaklanma ile de eş zamanlıdır. Müdahale, Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti'nin varlığının sona ermesine ve Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin kurulmasına neden olmuştur.

Bu madde, Ermenistan'ın başkenti Erivan'daki müzelerin bir listesidir.

Armenpress, Ermenistan'daki en eski haber ajansıdır.

Anayasal Haklar Birliği (CRU), Ermenistan'da görünen muhafazakâr bir siyasi partidir. 1985 yılında kurulmuştur ve lideri Hayk Babukhanyan'dır. Merkezi Erivan şehridir.

Ermeni Ulusal Konseyi Ekim 1917'de Tiflis'te Ermeni Ulusal Kongresi tarafından oluşturulan kalıcı bir yürütme organıydı. Konsey, Mayıs 1918'de Orta Çağ'dan bu yana ilk bağımsız Ermeni devleti olan Birinci Ermenistan Cumhuriyeti'nin kurulmasından sorumluydu.

<span class="mw-page-title-main">Tamar Tumanyan</span> Ermeni mimar

Tamar Tumanyan, Sovyet Ermeni mimar. Kendisine Ermenistan SSC'nin Onursal Kültür Emektarı unvanı verildi (1977). Babası şair ve yazar Hovhannes Tumanyan'dır.

<span class="mw-page-title-main">Knarik Vardanyan</span>

Knarik Grigori Vardanyan ; Çoğunlukla ressam ve grafiker olarak tanınan Ermeni Sovyet sanatçısıydı. Kendisine Ermeni SSC'nin Onurlu Sanatçısı unvanı verildi (1967).


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.