Apaçiler ya da Apaşlar, Amerika Birleşik Devletleri'nin Arizona, New Mexico ve Oklahoma eyaletlerinde yaşayan, Güneybatı Kızılderilileri kültür grubundan, Atabaskların Güney Atabaskları bölümünden ve Güney Atabask dillerine giren Ova Apaçicesi, Hikarilaca, Lipanca, Meskalero-Çirikavaca ile Batı Apaçicesi adlı dilleri konuşan Kızılderilileri topluca niteleyen ortak addır. Kendilerini Apaçi olarak nitelendiren kişi sayısı 2000 yılı rakamlarına göre 56.060 olup en yakın akrabaları Navaholardır.
Kiyovalar Oklahoma'da yaşayan bir kızılderili kabilesi.
Şayenler ya da Çeyenler, Büyük Düzlükler'de yaşamış Algonkin halklarından bir Kızılderili ulusudur. Ova Kızılderilileri kültür grubuna dahildirler. Cheyenne ulusu Sotaeo'o ve Tsitsistas adlarındaki iki kabilenin birleşmesinden oluşmuştur. Tsitsistas "Yürekli İnsanlar Gibi" anlamına gelirken; Sotaeo'o kelimesinin kesin bir tercümesi yoktur. Cheyenne ismi ise Siyu dili'nden gelir ve "Küçük Cree" anlamındadır.
Atabask dilleri, Athabaska dilleri ya da Dene dilleri olarak da bilinen bu grup, Sibirya kökenli Na-Dene dilleri ailesinin en büyük grubudur ve Eyakça ile birlikte bir üst grupta toplanırlar. Atabasklar tarafından konuşulurlar. Kanada ve Alaska'da yoğundurlar. ABD'nin Kuzey Pasifik kıyılarında ve orta güney bölgelerinden Meksika'nın kuzey sınır bölgelerine kadar adacıklar olarak yer alırlar. Coğrafi konumları baz alınarak Kuzey Atabask dilleri, Pasifik Atabask dilleri ve Güney Atabask dilleri biçiminde üç alt grupta toplanırlar. Apaçi ve Navahoların dilleri son grupta yer alır.
Na-Dene dilleri, Kuzey Amerika'da Na-Dene Kızılderilileri tarafından, ABD, Kanada ve ufak bir kısmı da Meksika’da konuşulan diller ailesidir.
Denesey ya da Dene-Yenisey dilleri, yeni oluşturulan bir dil ailesidir. Yupik-Aleut-Inuitlarını saymazsak, Asya ile Amerika arasındaki ilk gerçek dil bağlantısı 2008 yılında Denesey dillerinin oluşturulmasıyla uzmanlarınca teyid edildi. Grubun Sibirya kolu Yenisey dilleri, Amerika kolu ise Kızılderili Na-Dene dilleridir.
Batı Apaçicesi ya da Batı Apaçi dili, ABD'de Arizona eyaletinde Apaçiler tarafından konuşulan Atabask dillerinden bir Kızılderili dilidir. Güney Atabask dilleri alt grubunda sınıflandırılan Batı Apaçicesinin en yakın akrabası diğer bir Apaçi dili olan Meskalero-Çirikavacadır. Konuşanı yaklaşık 12.700 kişidir.
Meskalero-Çirikavaca ya da Meskalero-Çirikava Apaçicesi, ABD'de New Mexico, Arizona ve Oklahoma eyaletlerinde Apaçiler tarafından konuşulan Atabask dillerinden bir Kızılderili dilidir. En yakın akrabası Batı Apaçicesi ile Navahocadır. Konuşanı 1800 kişidir.
Hikarilaca ya da Hikarila Apaçicesi, ABD'de New Mexico eyaletinde daha fazla, Kolorado ve Oklahoma eyaletlerinde ise daha az olarak Apaçiler tarafından konuşulan Atabask dillerinden bir Kızılderili dilidir. En yakın akrabası Lipanca ile birlikte Doğu Apaçi dilleri alt grubunu oluşturur. 3000 kişilik Hikarila nüfusundan yaklaşık 1000 kadarı dili konuşabiliyor.
Lipanca ya da Lipan Apaçicesi, ABD'de New Mexico, Teksas ve Oklahoma eyaletlerinde Apaçiler tarafından konuşulan Atabask dillerinden bir Kızılderili dilidir. En yakın akrabası Hikarilaca ile birlikte Doğu Apaçi dilleri alt grubunu oluşturur. Günümüzde konuşanı kalmamıştır.
Algonkin halkları, Kuzey Amerika'da çoğu Kanada'da, birazı da Amerika Birleşik Devletleri'nde yaşayan ve Algonkin dillerini konuşan Kızılderili halklarıdır. En üst reis yapılanması olarak büyük reislere sakima denir.
Atabasklar, Atabask halkları, Atabask Kızılderilileri, Athabaskalar ya da Deneler, Kuzey Amerika'da Amerika Birleşik Devletleri ile Kanada'da yaşayan ve Na-Dene dillerinin Atabask dilleri grubundan dilleri konuşan, avcı ve toplayıcı, yarı göçebe, anasoylu, animist-şamanist Kızılderili halkları. Toplam nüfusları yaklaşık 200.000 kişidir ve çoğunluğu Navaholar oluşturur. En yakın akrabaları birlikte dilce bir üst grup oluşturan Eyaklar, en uzak akrabaları ise Eyak-Atabask dillerine paralel Na-Dene dillerinin diğer ana grubunu oluşturan Tlingitlerdir.
Subarktik Kızılderilileri, Kuzey Amerika'da Kuzey Amerika yerlileri kültür bölgesinden Arktika'nın güneyinde kalan Subarktik bölgede, İç Alaska, Batı Subarktik ya da Batı Kanada Kalkanı ile Doğu Subarktik ya da Doğu Kanada Kalkanı ve Mackenzie Nehri drenaj sahasındaki yerli kültürü oluşturan Kızılderililer. Kuzey ve kuzeybatıdan Arktika halkları olan Eskimo-Aleutlarla çevrilidirler. Batıda Atabask dillerinin konuşan Atabasklar doğuda ise Algonkin dillerini konuşan Algonkin halkları (kısmen) olmak üzere iki ana büyük grup görülür. Güneydoğusunda Kuzeydoğu Kızılderilileri, güneyinde Ova Kızılderilileri, güneybatısında Plato Kızılderilileri, batısında Pasifik Kuzeybatısı Kızılderilileri kültür grupları yer alır. Eskimolar'a komşu olanlar onların kültüründen etkilenmişlerdir.
Ova Kızılderilileri ya da Ovalar Bölgesi Yerlileri veya Buffalo Yerlileri, Kuzey Amerika'nın ortasında Büyük Ovalar bölgesinde Kuzey Amerika yerlileri kültür bölgesinden yerli kültürü oluşturan Kızılderililer. Kuzeyde Subarktik Kızılderilileri, batıda Plato Kızılderilileri, Büyük Havza Kızılderilileri, güneybatıda Güneybatı Kızılderilileri, güneydoğuda Güneydoğu Kızılderilileri, doğuda ise Kuzeydoğu Kızılderilileri kültür gruplarıyla çevrilidir. Algonkin dilleri, Siyu dilleri, Atabask dilleri gibi birbirinden oldukça farklı dilleri konuşsalar da aynı kültürde buluşurlar.
Kanada Atabaskları, Yukon Toprakları, Kuzeybatı Toprakları, Britanya Kolombiyası ve Alberta eyaletlerinde daha çok Saskatchewan, Manitoba ve Nunavut eyaletinde ise daha az olmak üzere Kanada'nın batısında yaşayan ve Na-Dene dillerinin Atabask dilleri grubunun Kuzey Atabask dilleri alt grubundan dilleri konuşan Kuzey Atabasklarından, avcı ve toplayıcı, yarı göçebe, anasoylu, animist ya da şamanist Subarktik yerlisi Kızılderili halkları. Kanada yerlileri içinde First Nations yasal adıyla anılan Kanada Kızılderilileri arasında yer alır. Dil temelinde Kuzey Tuçoncası, Güney Tuçoncası, Tagişçe, Tahltanca, Kaskaca, Danezaca, Sekanice, Denetaca, Sahtuca, Tlınçonca, Denesulinece, Tsetsautça, Tsutinaca, Nadoten-Vetsuvetence, Dakelce, Çilkotince ve Nikolaca gibi 20 dil ve halk olarak sınıflandırılır. Esas olarak Alaska Atabasklarına giren ve Guçince, Hanca ve Yukarı Tananaca konuşanların yalnızca Kanada'da yaşayanları dahildir. Alaska Atabaskları ile birlikte Kuzey Atabaskları dil grubunu oluştururlar. Tsutinalar ile Nikola Atabaskları hariç tamamı Subarktik Kızılderilileri kültür grubuna dahildir.
Güney Atabask dilleri ya da Apaçi dilleri, Kuzey Amerika'nın güneybatısında, çoğu Amerika Birleşik Devletleri'nde Arizona, New Mexico, Kolorado, Utah, Teksas ve Oklahoma eyaletlerinde, birazı da Meksika'nın Sonora ve Chihuahua eyaletlerinde yaşayan Güney Atabaskları tarafından konuşulan ve 6 dilden oluşan Atabask dillerinin bir alt grubudur.
Na-Dene Kızılderilileri ya da Na-Dene halkları, Na-Dene dilli halklar, Kuzey Amerika'da ABD, Kanada ve ufak bir kısmı da Meksika’da yaşayan, Na-Dene dilleri ailesinden dilleri konuşan, avcı ve toplayıcı, yarı göçebe, anasoylu, animist ve şamanist Kızılderili halkları. Toplam nüfusları yaklaşık 200.000 kişidir ve çoğunluğu Atabasklar oluşturur. Asya kökenli olduğu 2008 yılında Edward Vajda başta olmak üzere uzmanlarınca kabul edilen tek Kızılderili grubudur. Bunların dışındaki diğer bütün Kızılderililer İngilizcede Amerindians olarak da adlandırılır ve dilleri Amerind dilleri olarak tek grupta da toplanır.
Güneybatı Kızılderilileri, Kuzey Amerika'nın güneybatısında Amerika Birleşik Devletleri'nde Arizona, Colorado, New Mexico ve Utah eyaletlerin ile Meksika'da Chihuahua ile Sonora bölgelerinde Kuzey Amerika yerlileri kültür bölgesinden yerli kültürü oluşturan Kızılderililer. Bazen Oasisamerica olarak da adlandırılır. Kuzeyde Büyük Havza Kızılderilileri ile Kaliforniya Kızılderilileri, kuzeydoğuda Ova Kızılderilileri, batıda çok az Güneydoğu Kızılderilileri, güneyde ise Meksika'daki Aridoamerika kültür gruplarıyla komşudur.
Teksas Kızılderilileri, Amerika Birleşik Devletleri'ne bağlı Teksas eyaletinde yaşayan Kızılderili halkları. Alaska'dan sonra en büyük araziye sahip ikinci eyalet olan Teksas'ta günümüzde federal olarak tanınan ve Teksas dışından tehcir edilen yalnızca iki Kızılderili rezervasyonu bulunmaktadır.
Güney Atabaskları ya da Apaçiler ve Navaholar, Amerika Birleşik Devletleri'nin Güneybatı bölgesinde, Utah, Kolorado, Arizona, New Mexico, Teksas ve Oklahoma eyaletleri ile Meksika'nın Sonora ve Chihuahua eyaletlerinde yaşayan, Na-Dene dillerinin Atabask dilleri grubunun 6 dilden oluşan Güney Atabask dilleri alt grubundan dilleri konuşan Atabasklardan, avcı ve toplayıcı, yarı göçebe, anasoylu, animist ya da şamanist Güneybatı Kızılderilileri ile Ova Kızılderilileri kültür gruplarından Kızılderili halkları.