İçeriğe atla

Oulipo

Oulipo (Fransızca. Ouvroir de littérature potentielle) Türkçeye "Potansiyel Edebiyat Çalışmaları" olarak çevrilebilecek, Fransızca konuşan yazar ve matematikçilerin oluşturduğu topluluğun adıdır.

Tarihçe

1960 yılında Raymond Queneau ve François Le Lionnais tarafından kurulan Oulipo'ya bağlı sanatçılar, "önceden belirlenmiş koşullara bağlı olarak" eser vermeye çalışmıştır. Grup La Lipo ile Le Second Manfeste adlı iki manifesto yayımlamıştır.[1]

Grubun tanınmış üyeleri arasında Georges Perec, Italo Calvino, Oskar Pastior ve Jean Lescure bulunmaktadır. 1960'tan beri Oulipo'ya yalnızca 6 kadın yazar katılmıştır. Bunların sonuncusu, gruba Haziran 2017'de katılan Clémentine Mélois'dır.[2] Grubun yaşayan en tanınmış üyesi 1932 doğumlu Jacques Roubaud'dur.

Yazım tekniği

Georges Perec'in Yaşam Kullanma Kılavuzu'nda[3] kullandığı "öyküleme makinası" gibi kısıtlamalar, fikirleri tetikleyecek ilhamı kaynakları olarak görülür. Grup lipogram ve palindrom gibi kimi yerleşmiş tekniklerin[4] yanı sıra matematiksel problemleri baz alan yöntemler de üretmiştir.[5] Bu tekniklerden birisi de S+7'dir (ya da N+7). Bu tekniğe göre, metnin içinde geçen her sözcük, sözlükte kendisinden sonra gelen yedinci sözcükle yer değiştirmelidir.

Eserler

Georges Perec, Kayboluş adlı romanını, Fransızcada en çok kullanılan harf olan “e” harfini kullanmadan yazmıştır. Perec, İkinci Dünya Savaşı sırasında anne babasının kayboluşuna tanık olan çocuğun yaşadığı eksikliği bir harfi yok ederek ifade etmeye çalışmıştır. Kayboluş, Celal Yardımcı tarafından “e” harfi kullanılmadan Türkçeye çevrilmiştir.

Oulipo'nun en tanınmış ürünlerinden birisi de, Oulipoyanları, "kaçmayı planladıkları labirenti inşa eden fareler" olarak tanımlayan Raymond Queneau'nun Biçem Alıştırmaları adlı eseridir.

1968 yılında gruptan davet alan Italo Calvino'nun Kesişen Yazgılar Şatosu ve Bir Kış Gecesi Eğer Bir Yolcu adlı eserleri oulipiyen araçlarla yazılmıştır.

Türkiye'de Oulipo

Türk edebiyatında Levent Şentürk, Enis Batur,[6] Cem Akaş ve Ferit Edgü gibi yazarlar Oulipo ile yakından ilişkilendirilmiştir. Ferit Edgü'nün Biçem Alıştırmaları'ndan esinlenerek yazdığı Yazmak Eylemi: Bir Toplumsal Siyasal Olay Üzerine 101 Çeşitleme adlı kitabı bir Oulipo örneği olarak değerlendirilmektedir.[7]

Kaynakça

  1. ^ "10 Soruda Oulipo". Oggito. 10 Ocak 2017. 30 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2021. 
  2. ^ "Who Are the Women of Oulipo?". Center For the Art of Translation. 12 Nisan 2017. 27 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  3. ^ Rubi Asa (7 Aralık 2011). "Yaşam kullanma kılavuzu". Şalom. 30 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2021. 
  4. ^ "Deneysel Bir Kısıtlı Yazma Tekniği: Oulipo Edebiyat Akımı Nedir?". Edebiyatla. 27 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  5. ^ "Kitap-lık: Bir Yazı Deneyi". Yapı Kredi Yayınları. Aralık 2005. ISSN 1300-0586. 23 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2021. 
  6. ^ "Armağan Ekici: Merak cemiyeti'nin inatçı üyeleri için". Futuristika. 14 Aralık 2012. 3 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  7. ^ "Turhan Yıldırım Yazdı- Oulipo Edebiyat Akımı". İshak Edebiyat. 9 Ağustos 2020. 30 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 

İlgili Araştırma Makaleleri

Ahmet Oktay asıl adı ile Ahmet Aktay Börtecene Türk şair, yazar, gazeteci.

<span class="mw-page-title-main">Hergé</span> Belçikalı karikatürcü (1907 – 1983)

Georges Prosper Remi veya tanınan adıyla Hergésöylenişi, Belçikalı çizer. Çizgi roman karakteri Tenten'in yaratıcısıdır.

İsmail Ferit Edgü, Türk öykücü, şair, romancı, deneme yazarı, yayıncı, sanat koleksiyoneri.

Postmodern roman, bir anlamda söylemsel olarak mimaride başlayıp gelişen, kurumsal, kuramsal ve düşünsel alanlarda hızla yayılan ve 20. yüzyılın ikinci yarısından itibaren edebiyat dünyasında da kendisini gösteren postmodernizmin ürünüdür. Edebiyat yapıtlarında özellikle romanlarda görülen postmodern eğilim, genel postmodernizmin söylemsel ve düşünsel yönelimlerinden doğrudan etkilenir ve o söylemsel yapının özelliklerini barındırır.

Georges Perec, Fransız sosyolog ve edebiyatçıdır. Tüm yaşamı Paris'te geçti. II. Dünya Savaşı'nda henüz 3 yaşındayken babasını kaybetti. Annesi 1942'de Paris'te ortadan kayboldu. Sonradan Auschwitz kampında öldüğü öğrenildi. Akrabaları tarafından büyütüldü. İlk romanı Les Choses 1965'te yayınlandı ve Renaudot Ödülü aldı. Bu tarihten sonra yirmiye yakın kitap yazdı. 1969'da yayınlanan La Disparition (Kayboluş) adlı romanını hiç E harfi kullanmadan yazdı. Verdiği bir röportajda neden E harfini kullanmadığını şu şekilde açıklar: Bir roman en çok ihtiyaç duyduğu harf olmadan nasıl yazılır? İşte ben bir romanım ve o kullanamadığım E harfi de benim ailem. 1978'de yayınlanan La vie mode d'emploi en önemli yapıtlarındandır ve Médicis Ödülüne değer görülmüştür. 1981 yılında ağır bir sigara tiryakisi olan Perec'e Akciğer kanseri teşhisi kondu. 46. doğum gününden 4 gün önce, 3 Mart 1982'de öldü.

<span class="mw-page-title-main">Karaçay-Balkarca</span>

Karaçay-Balkarca, Karaçay-Malkarca ya da Davluca, Kuzey Kafkasya'da yaşayan Karaçaylar ve Balkarların konuştukları dil. İki halkın dilleri birbirine çok yakın olduğu için ortak bir adla adlandırılmaktadır.

Remzi Kitabevi, 1927 yılında İstanbul'da kurulmuş yayınevi ve kitapevi.

<span class="mw-page-title-main">Rekin Teksoy</span> Yazar, çevirmen, sinema eleştirmeni (1928 - 2012)

Rekin Teksoy, yazar, çevirmen, sinema eleştirmeni.

<span class="mw-page-title-main">Osmanlıca</span> Osmanlı İmparatorluğunda kullanılan dil

Osmanlıca veya Osmanlı Türkçesi, Osmanlı İmparatorluğu'nun ilk anayasası olan 1876 tarihli Kânûn-ı Esâsî'de geçtiği hâliyle Türkçe, 13 ile 20. yüzyıllar arasında Anadolu'da ve Osmanlı Devleti'nin yayıldığı bütün ülkelerde kullanılmış olan, Arapça ve Farsçanın etkisi altında kalan Türk dili. Alfabe olarak çoğunlukla Arap alfabesinin Farsça ve Türkçe için uyarlanmış bir biçimi kullanılmıştır. Halk arasında bazen bu dil dönemi için "Eski Türkçe" de kullanılmaktadır.

Türk edebiyatında LGBT temaları, Türk edebiyatı içinde eser veren kişilerin, eşcinsellik ya da LGBT temaları tamamen ya da kısmi olarak ele almasıdır. Kemal Tahir, Attilâ İlhan, Demir Özlü, Ferit Edgü, Selim İleri, Bilge Karasu, Adalet Ağaoğlu, Leyla Erbil, Kamuran Şipal, Fazıl Hüsnü Dağlarca gibi yazarlar eserlerinde bu temaya yer veren bazı yazarlardır. Kimi az kimi çok, kimi belli belirsiz ve kimi de açık bir biçimde, eşcinselliğe değindiler.

Yüksel Arslan, Türk ressam. Kendi geliştirdiği teknikle çeşitli doğal malzemeleri kullanarak ürettiği ve arture adını verdiği resimlerle, özellikle Karl Marx'ın Kapital eserinin etkisiyle çizdiği Kapital serisiyle bilinir. Türkiye'de ve ülke dışında birçok kişisel ve karma sergi açmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Raymond Queneau</span> Fransız romancı ve şair (1903 – 1976)

Raymond Queneau, Fransız yazar ve şair.

Armağan Ekici, çevirmen ve yazar.

Ayberk Erkay, Türk Edebiyatçı, çevirmen, koleksiyoner.

<span class="mw-page-title-main">Nikolay Karamzin</span> Rus yazar, şair, tarihçi ve eleştirmen

Nikolay Mikhailovich Karamzin, Rus yazar, şair, tarihçi ve eleştirmen. Rus Devlet Tarihi adlı 12 ciltlik çalışmasıyla tanınmıştır. Bu eseri Rusya'da çok eski devirlerde yaşamış olan kavimlerden Kimmerler, İskitler ve Sarmatlar ile başlar. Karamzin Rusya'daki tutucu akımın kurucusu olarak bilinmektedir. Çalışmalarının en önemli özelliği, günlük dil ile edebi dili birbirine yaklaştırmasıdır. Bu çalışmalarının öncülüğünde, edebiyatta dilde sadeleşmeye gidilmiştir. Rusça, eski Slavcanın ağdalı dilinden arındırılmış; uzun ve karmaşık tümcelerin yerini daha sade bir sözdizimi almıştır. Çağdaşı ve kendisi gibi Rusçaya büyük katkılar sağlamış Lomonosov'un aksine kısa ve kolayca anlaşılabilen tümceler yazma taraftarıdır. Bunun yanında Rus dilinin kelime dağarcığını yeni sözcüklerle çeşitlendirmiştir. O dönemde edebi dil için kelime açısından yeniliğe ihtiyaç duyulmaktaydı. Bu yenilik ihtiyacını Karamzin karşılamıştır: Fransızcadan alınan birçok kelimeyi Rus diline kazandırarak Rus edebi dilini zenginleştirmeye oldukça önemli katkılar sağlamıştır. Sonuç olarak modern Rusçada dahi Karamzin'in günlük kullanıma kazandırdığı birçok kelime kullanılmaktadır. Bunun yanında yabancı dillerdeki kelimeleri Rusça dilbilgisinin gereklerine uyarlayarak büyük bir reform gerçekleştirmiştir. Bu kelimelere örnek olarak şunlar verilebilir: Serious: серьёзный, Moral: моральный, Aesthetic: эстетический Auditorium: аудитория, Harmony: гармония Enthusiasm: энтузиазм.

Birgül Oğuz, Türk yazar.

Biçem Alıştırmaları Raymond Queneau'nun 1947 tarihli eseridir. Hiçbir edebi türe ait olmayan, bir dilbilim kitabı gibi değerlendirilebileceği gibi mizah kitabı olarak da okunabilen Biçem Alıştırmaları, Queneau'nun en önemli eseridir.

Aslı Biçen, Türk çevirmen, yazar.

Modern Dünya Edebiyatı Antolojisi, Enis Batur'un hazırladığı, 1988 yılında Dönemli Yayıncılık tarafından yayımlanan edebiyat antolojisi. Türkçe dışındaki dillerde yazan 171 edebiyatçıdan seçme eserler ve parçalar içeren antoloji hem ele aldığı dönem hem de kapsamı itibarıyla Türkçede türünün tek örneğidir. Her ne kadar Ernest Hemingway gibi kimi ağır topları dışarıda bırakmış olsa da bu antoloji referans kaynağı olarak önemini korumaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Çağdaş Ekin Şişman</span> Türk tiyatro oyuncusu

Çağdaş Ekin Şişman, Türk tiyatro ve film oyuncusu, seslendirme sanatçısı, dramaturg ve çevirmen.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.