İçeriğe atla

Otorotasyon

Otorotasyon

Otorotasyon veya tam adıyla Otomatik Rotasyon, helikopter başta olmak üzere diğer döner kanatlı havacılık aletlerinin ana rotor sisteminin, rotoru hareket ettiren motor gücünden ziyade rotor boyunca hareket eden havanın etkisiyle döndüğü bir uçuş durumudur.

Bugünkü helikopterlerde otorotasyonun en yaygın kullanım amacı, motor arızası veya kuyruk rotor arızası durumunda uçağı güvenli bir şekilde yere indirmektir. Bu yüzden otorotasyon, helikopter pilotluğu eğitiminin bir parçası olarak öğretilen yaygın bir acil durum prosedürüdür. Otorotasyon terimi ilk ortaya çıktığı 1915-1920'li yıllardaki kullanımıyla ise genel olarak herhangi bir motor sistemine sahip olmadan uçma kabiliyeti gösterebilen hava araçlarını tanımlamıştır.

Teknik mantığı

Normal motorlu bir helikopter uçuşunda, hava ana rotor sistemine yukarıdan çekilir ve aşağı doğru tükenir. Ancak teknik bir problem durumunda, yani motor dönüsünün ana rotor dönüsünden az olduğu durumlarda bir serbest bırakma düzeneği devreye girer ve otorotasyona başlanır. Otorotasyon sırasında, helikopter alçaldıkça hava aşağıdan rotor sistemine doğru hareket eder.

Otorotasyon gerçek bir motor arızası durumunda helikopterin güvenli bir şekilde yere inebileceğinin bir göstergesidir. Sonuç olarak, tüm tek motorlu helikopterler, bir uçuş izni sertifikası alabilmek için otorotasyon kabiliyeti göstermelidir.[1][2]

Kaynakça

  1. ^ Helikopterlerde Otorotasyon Esasları 4 Mart 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Ercan CANER, SunSavunmaNet
  2. ^ Rotorcraft Flying Handbook (PDF). ABD Federal Havacılık İdaresi. 2001. ISBN 1-56027-404-2. 20 Nisan 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 

İlgili Araştırma Makaleleri

Pan-pan, telsiz dilinde aciliyet (urgency) anlamına gelen, bir teknede, gemide, uçakta veya başka bir araçta bulunan birinin acil bir durum olduğunu beyan etmek için kullandığı uluslararası standart acil durum sinyalidir lakin kimsenin hayatı veya geminin kendisi için acil bir tehlike oluşturmadığında kullanılır. Mayday şeklindeki tehlike (distress) sinyalinin bir alt kademesindeki çağrıdır ve farkı Mayday, hayati veya aracın kendisinin sürekliliği için bir tehlike olduğu anlamına gelir.

<span class="mw-page-title-main">Bell AH-1 Cobra</span> tek ve çift motorlu taarruz helikopteri

AH-1 Kobra, Bell Helicopter firması tarafından üretilen tek ve çift motorlu taarruz helikopteri. Türünün öncülerindendir ve modelleri bugün dünyanın birçok ordusu tarafından hâlâ kullanılmaktadır. Yüksek performans ve ateş gücünü küçük bir gövdeye sığdırmış nadir savaş helikopterlerindendir.

<span class="mw-page-title-main">Uçak</span> Motorlu hava taşıtı

Uçak veya tayyare; hava akımının başta kanatlar olmak üzere kanat profilli parçaların alt ve üst yüzeyleri arasında basınç farkı oluşturması sayesinde havada tutunarak yükselebilen, uçma özellikli motorlu bir hava gemisi ve hava taşıtıdır. Pistonlu ya da jet motorlu, sabit kanatlı ve havadan ağır pek çok hava taşıtı uçak kategorisine dahildir. Günümüzde en temel uçak tipleri, yolcu uçağı, savaş uçağı, kargo uçağı olarak bilinirken, farklı coğrafi şartlara göre özelleştirmiş uçaklar da mevcuttur.

<span class="mw-page-title-main">Helikopter</span>

Helikopter, dikey kalkış ve iniş yapabilen döner kanatlı bir hava taşıtıdır. İsmin kökü Yunancada heliko pteron yani hareketli kanatlar anlamından gelir. Fransız Gustave Ponton d'Amécourt tarafından 1861'de ortaya atılmıştır. 1907 yılında Fransız Paul Cornu ilk motorlu helikopteri uçurmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Havacılık tarihi</span> İnsanlığın uçuş serüveni

Havacılık tarihi, insanlığın ilk günlerindeki ilkel uçuş denemeleri ve 17 Aralık 1903'te Wright Kardeşlerin ilk havadan ağır motorlu uçuşu yapması da dahil olmak üzere insanlı uçuşun gelişiminin tamamıdır.

<span class="mw-page-title-main">Model uçak</span> Uçak kopyalarına verilen ad

Model uçak, uçak olarak tanımlanan cisimlerin belirli ölçeklerde küçültülerek oluşturulmuş uçma yeteneğine sahip kopyalarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Boeing CH-47 Chinook</span> çift motorlu ardardına çift rotorlu ağır yük helikopteri

CH-47 Chinook Boeing firması tarafından üretilen, çift motorlu ve diğer helikopter türlerinden farklı olarak ardardına çift rotorlu ağır yük helikopteridir. Saatteki maksimum hızı 315 km/s'tir. Ana görevi askerî birlik, topçu ünitesi ve mühimmat taşımaktır.

<span class="mw-page-title-main">Pervane</span>

Pervane ya da uskur, döner bir milin üzerine yerleştirilmiş, uygun bir aerodinamik ya da hidrodinamik biçim verilmiş palalardan oluşan; itme veya çekme gücü sağlayan alet. Pervaneler hava ve su taşıtlarında kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Zorunlu iniş</span> bir hava aracının normal uçuşuna devam etmesinin mümkün olmadığı koşullarda yaptığı iniş

Zorunlu iniş veya mecburî iniş, bir hava aracının normal uçuşuna devam etmesinin mümkün olmadığı koşullarda yaptığı inişi tanımlamakta kullanılan bir havacılık terimi. Bununla birlikte gündelik konuşmada zaman zaman uçuşa müdahale edilmesi ve pilotun inişe zorlanması durumu için de kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Asgarî emniyet irtifâsı</span>

Asgarî emniyet irtifası (MSA), bir hava taşıtının iniş ve kalkış haricinde alçalabileceği minimum irtifa. MSA kısaltması İngilizce minimum safe altitude kavramının akronimidir.

<span class="mw-page-title-main">Otomatik pilot</span>

Otomatik pilot, bir hava aracı, deniz aracı veya uzay aracının yolunu bir insan operatör tarafından sürekli manuel kontrol gerektirmeden kontrol etmek için kullanılan bir sistemdir. Otomatik pilotlar operatörlerin yerini almaz. Bunun yerine, otomatik pilot operatörün aracı kontrol etmesine yardımcı olarak operatörün operasyonların daha geniş yönlerine odaklanmasına imkan sağlar.

<span class="mw-page-title-main">Cayrokopter</span>

Cayrokopter veya otojir, döner kanatlı ve pervaneli bir hava taşıtı. İleri hareket için bir pervanesi ve dikey hareket (taşıma) için motorsuz ve serbest dönen bir rotoru bulunur. Helikopterin atalarından olan cayrokopterler II. Dünya Savaşı'ndan sonra yerini ağırlıklı olarak daha verimli olan helikopterlere bırakmış olsa da hâlen eğlence, keşif ve helikopter eğitimi gibi amaçlarla yaygın olarak kullanılır. Cayroplanör ise motoru olmayan bir cayrokopterdir ve süzülmeden önce başka bir hava aracı ile çekilmesi gerekir.

<span class="mw-page-title-main">Kumandalı helikopter</span> Hava taşıtı

Kumandalı helikopter ya da RC helikopter, model helikopterlerdir. Model uçak yapım farklılıkları, aerodinamik ve uçuş eğitimi nedeniyle daha farklıdır. Kumandalı helikopterler temel tasarım ögelerinden biri olan [örneğin toplu pist kontrolü ] ile daha iyi manevra yapabilir. Daha iyi manevraya yönelik tasarımlarda kullanılması genellikle zordur, fakat akrobasi yetenekleri için daha işe yarar.

<span class="mw-page-title-main">Darrieus rüzgâr türbini</span>

Darrieus rüzgâr türbini, rüzgar enerjisinden elektrik üretmek için kullanılan bir tür dikey eksenli rüzgâr türbinidir (DERT). Türbin, dönen bir şaft veya çerçeve üzerine monte edilmiş bir çok kavisli kanat profili kanatlarından oluşur. Kanatların kavisi, kanadın yalnızca yüksek dönüş hızlarında gerilim altında gerilmesine olanak tanır. Düz kanatlar kullanan birkaç yakından ilişkili rüzgar türbini vardır. Türbinin bu tasarımı, Fransız havacılık mühendisi Georges Jean Marie Darrieus tarafından patentlenmiştir; patent başvurusu 1 Ekim 1926'da yapılmıştır. Darrieus türbinini aşırı rüzgar koşullarından korumak ve kendi kendine çalışmasını sağlamak konusunda büyük zorluklar vardır.

<span class="mw-page-title-main">Döner kanatlı hava aracı</span> döner kanatlı hava aracı 🚁

Dönerkanat ya da dönerkanatlı uçaklar, dikey bir şafta bağlı olarak dönen pallerin (kanatların) ürettiği kaldırma kuvvetiyle yerçekimini yenen ve uçuşunu gerçekleştiren hava araçlarıdır. Tek bir şafta bağlı pallerden oluşan sistem de rotor olarak adlandırılır. Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü tarafından yapılan dönerkanat tanımı, "uçuş için bir ya da birden fazla rotor tarafından desteklenen hava aracı" şeklindedir. Dönerkanat dendiğinde akla gelen hava araçları genellikle helikopter, cyclocopter, autogyro ve gyrodynedır. Bazı melez (hibrit) dönerkanatlı hava araçları ise motorlarıyla tahrik ettikleri ana rotorlarına ek olarak, fazladan itki sağlayan ek motorlar, pervaneler ve sabit taşıma yüzeylerine de sahip olabilirler.

<span class="mw-page-title-main">Genel maksat helikopteri</span>

Genel maksat helikopteri çok amaçlı görevler için tasarlanmış helikopterdir. Çok amaçlı askerî helikopterler, kara saldırı, hava saldırı, ulaştırma, tıbbi tahliye, komuta ve kontrol ve asker taşıma gibi görevlerde kullanılabilmektedir. Terim bazen nakliye helikopteri ile örtüşmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Baykar Malazgirt Döner Kanat Mini İHA</span>

Malazgirt Mini İHA, Baykar tarafından geliştirilmiş, Türk Silahlı Kuvvetleri tarafından kullanılan mini robot döner kanat (helikopter) sistemi.

<span class="mw-page-title-main">Ters itme</span>

Ters itme, revers veya itme tersindirme, bir uçak motorunun itme kuvvetinin geçici olarak saptırılmasıdır, böylece motorun itiş gücü uçağın önüne doğru yönlendirilerek uçağın yavaşlaması sağlanır. Ters itme sistemleri, iniş esnasında uçağın iniş takımının yere temasından hemen sonra yavaşlamaya yardımcı olmak, frenlerdeki aşınmayı azaltmak ve daha kısa iniş mesafeleri sağlamak için birçok jet uçağında bulunur. Bu tür cihazlar uçağı önemli ölçüde etkiler ve havayollarının güvenli operasyonları için önemli kabul edilir. Ölümcül olanlar dahil olmak üzere, itme geri dönüş sistemlerini içeren kazalar olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Askerî helikopter</span>

Askerî helikopter, askerî kuvvetler tarafından kullanılmak üzere özel olarak üretilmiş veya dönüştürülmüş helikopterdir. Bir askerî helikopterin misyonu, tasarımının veya dönüşümünün bir işlevidir. Askeri helikopterlerin en yaygın kullanımı birliklerin nakliyesidir, ancak nakliye helikopterleri muharebe arama-kurtarma (CSAR), sıhhi tahliye (MEDEVAC), hava komuta merkezi gibi diğer görevleri gerçekleştirmek için değiştirilebilir veya dönüştürülebilir. Bunun yanında yer hedeflerine saldırmak için silahlandırılabilir. Özel askerî helikopterler belirli görevleri yerine getirmesi için tasarlanmıştır. Özel askerî helikopterlere örnek olarak saldırı helikopterleri, gözlem helikopterleri ve anti denizaltı savaş helikopterleri verilebilir.

<span class="mw-page-title-main">Sırt çantası helikopteri</span>

Bir sırt çantası helikopterinde, bir helikopter motoru ve rotor bulunmaktadır. Bir kişinin sırtına takılabilen ve böylece yerde giyerek rahat dolaşabilmeleri ve uçmak için kullanabilmeleri için kontrol tertibatıdır. Paraşüt koşum takımı gibi bir koşum kullanılır. Bu koşum takımıyla bacaklar arasında bir kayış vardır. Böylece pilot uçuş sırasında koşumdan düşmemektedir. Bazı tasarımlar, yukarı itmeyi artırmak için kanallı bir fan tasarımı kullanabilmektedir. Birkaç mucit, karışık sonuçlarla sırt çantası helikopterleri yapmaya çalışmışlardır.