İçeriğe atla

Otlukbeli Muharebesi

Otlukbeli Muharebesi
Osmanlı İmparatorluğu'nun Yakın Doğu'daki savaşları

Muharebeyi anlatan bir minyatür
Tarih11 Ağustos 1473
Bölge
Otlukbeli, Erzincan
Sonuç Kesin Osmanlı zaferi.
Taraflar
Osmanlı İmparatorluğu Akkoyunlu Devleti
Komutanlar ve liderler
II. Mehmed
Şehzade Mustafa (şehzade)
II. Bayezid (şehzade)[1]
Koca Davud Paşa[2]		 Uzun Hasan
Zeynel Mirza(şehzade)
Uğurlu Mehmet Bey (şehzade)
Güçler
70.000 - 100.000[3] 80.000 - 110.000[3]
Kayıplar
1.000[4] 20.000 - 34.000[4]
4,000 kişi idam edildi, 2,050 esir[5]

Otlukbeli Muharebesi ya da Başkent Muharebesi,[6][7] 11 Ağustos 1473 tarihinde Osmanlı padişahı II. Mehmed ile Akkoyunlu sultanı Uzun Hasan arasında yapılmış bir meydan muharebesidir.[6]

Otlukbeli Muharebesi birçok tarihçiye göre döneme oranla kullanılan taktik, teknoloji ve insan gücü bakımından 15. yüzyılın en büyük savaşlarından biri olarak kabul edilir.[6]

Muharebe öncesi

Osmanlı ve Akkoyunlu hanedanları arasındaki düşmanlık, Yıldırım Bayezid ve Kara Yölük Osman zamanına dek uzanıyordu. Osmanlılar Karakoyunlularla müttefikken Akkoyunlular da Timur'u desteklemişlerdi.

Uzun Hasan, 1458'de Trabzon İmparatoru IV. İoannis'in kızı Despina Hatun (Theodora Megale Komnini) ile evlenmiştir. Uzun Hasan, yeğeni Murad'ı İstanbul'a gönderdi. Osmanlı Sultanı II. Mehmed'ten, Trabzon İmparatorluğu vergisinin affedilmesinden başka, Despina Hatun'a çeyiz olarak verilmiş olan Kayseri bölgesini ve önceki hediyeleri istedi. Fatih, vergi işini bölgeye gelerek bizzat halledeceğini bildirdi. Fatih, Uzun Hasan ve müttefiki Trabzon İmparatorluğu ile Gürcülere karşı 1461'de harekete geçti. Uzun Hasan'ın, 1459'da zapt ettiği Koyulhisar'ı aldı. Akkoyunlu ordusu Erzincan'daki Munzur Dağlarında Osmanlılara yenildi. Uzun Hasan, annesini Fâtih'e gönderip, antlaşmayı sağladı. Uzun Hasan tarafsız kaldı ve Fatih, 26 Ekim 1461'de Trabzon'u fethedip, bölgedeki Rum hâkimiyetine son verdi.

1466'dan itibaren Osmanlı kuvvetleri Orta Anadolu'ya girerek Karamanoğullarını takibe başladı. Karamanoğlu kuvvetleri doğuya kaçarken Akkoyunlular sınırı geçti ve 1472'de Osmanlı birlikleriyle çatışmalar yaşandı. Ertesi yıl II. Mehmed, bizzat ordunun başına geçerek doğuya yürüdü.

Ordular ve taktikler

Uzun Hasan'ın ordusu Karamanoğullarından arda kalanlarla takviye edilmişti. Ordu, kalabalık fakat düzensiz bir Türkmen ordusuydu. Asıl gücünü hafif süvariler ve mızraklı piyadeler oluşturuyordu. Uzun Hasan'ın amacı Osmanlı sipahilerini mızraklı yayalarla devirmek ve süvarileriyle de kıskaca sarıp yok etmekti.

Osmanlı ordusunda her ne kadar topçu yeniçeriler olsa da asıl çarpışmalar sipahiler arasında oldu. Meydan savaşında sonucu belirleyecek olan da sipahiler ile akıncıların hücumu idi. Ancak II. Mehmed, İstanbul'un fethi sırasında gücünü ispatlayan topların meydan savaşında da kullanılmasını istiyordu. Bu amaçla ilk kez hafif havan topları üretildi ve bunlar, doğu seferine götürüldü.

Osmanlı ordusu Doğu Karadeniz dağları arasında ilerlerken Uzun Hasan'ın birlikleri gizlice yaklaştı. Uzun Hasan, dağlarda baskın yapmayı planlamıştı. Osmanlı keşif birlikleri çok yakına sokulan düşmanı son anda fark etti ve II. Mehmed, derhal savaş düzeni alınmasını emretti.

İki ordunun karşılaştığı arazi, akarsu tarafından yarılmış bir vadiydi ve savaşa hiç müsait değildi. Kayalıklar ve engebe yüzünden atların kullanımı çok zordu. Osmanlı beyleri geri çekilip ova bulmayı önerdiyse de düşman bu kadar yakındayken geri çekilme manevrasının tehlikeli olacağını düşünen II. Mehmed muharebe yapmaya karar verdi.

Muharebe öncesinde Rumeli Beylerbeyi Has Murad Paşa, Uğurlu Mehmet Bey'in tuzağına düştü ve geri çekilirken Fırat Nehri'nde boğuldu. Bu asker içinde büyük üzüntüye neden olduysa da asıl muharebeler Tercan Ovası'nda Otlukbeli'nde yapıldı. Öncü birliklerle yapılan muharebede Davud Paşa galip gelip Akkoyunlu öncü birliklerini yenilgiye uğrattı. Sonra Akkoyunlu sağ cenah komutanı Zeynel Mirza'nın Davud Paşa'ya hücuma geçmesi üzerine Osmanlı sol cenah komutanı Karaman Valisi Şehzade Mustafa Akkoyunlu sağ cenahını bozguna uğratıp Zeynel Mirza'yı azapların içine çekip onu öldürdü.[8] Böylece Akkoyunlu sağ cenahı bozguna uğrayıp dağıldı. Bu sırada Osmanlı sağ cenah komutanı Amasya Valisi Şehzade Bayezid önce Uğurlu Mehmet Bey'e saldırıp onun savaş alanından kaçmasına neden oldu. Uğurlu Mehmet Bey çekildikten sonra Akkoyunlu sol cenahını Mehmed Bakır komuta ediyordu. Şehzade Bayezid üzerine saldırıp Akkoyunlu sol cenahını bozguna uğratıp, kendisini esir aldıktan sonra Uzun Hasan'a saldırdı. Hem Şehzade Mustafa hem de Şehzade Bayezid'in hücumlarına karşı koyamayan Uzun Hasan yerine kendisine benzeyen bir askerini bırakıp savaş alanından uzaklaştı.

Muharebe sonrası

Zaferden sonra Osmanlı beyleri düşmanı takibi önerse de II. Mehmed ileri gitmedi.[9] Arazi pusu kurmaya elverişliydi, keşif birliklerinin düşmanı fark etmede geç kalmasını da göz önünde bulunduran II. Mehmed, düşmanın gitmesine göz yumdu.

Ertesi yıl çatışmalar devam ettiyse de Akkoyunlular için çöküş dönemi başladı.[10] Savaştan sonra Fatih Sultan Mehmed, pek çok ülkeye, çeşitli dillerde fetihnâmeler yolladı.[11] Bunlardan biri de, Timurlular'a yollanan, Uygur alfabesiyle yazılmış olan fetihnâmedir.[12]

Kaynakça

  1. ^ Babinger, Franz (1978). Mehmed the Conqueror and His Time (İngilizce). Princeton University Press. ISBN 978-0-691-01078-6. 1 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2020. 
  2. ^ Har-El, Shai (1995). Struggle for Domination in the Middle East: The Ottoman-Mamluk War, 1485-91 (İngilizce). BRILL. ISBN 978-90-04-10180-7. 4 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2020. 
  3. ^ a b Diyanet İslam Ansiklopedisi, Otlukbeli Maddesi,Erhan Afyoncu c.34, s.5
  4. ^ a b Franz Babinger, Fatih Sultan Mehmet ve Zamanı, çev. Dost Körpe, Oğlak Yayınları, İstanbul 2003
  5. ^ "MEHMED II, Halil İnalcık". islamansiklopedisi.org.tr. 30 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  6. ^ a b c Erdem,İlhan. Akkoyunlu Kaynaklarına Göre Otluk Beli (Başkent) Savaşı[] Erişim tarihi:4 Ağustos 2020
  7. ^ Afyoncu, Erhan (2007). TDV İslâm Ansiklopedisi (34.cilt) (PDF). İstanbul. ss. 4-6. 1 Şubat 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2020. (...)Tercan yakınlarında Otlukbeli (Başkent) mevkiinde meydana gelen bu savaş(...) 
  8. ^ "OTLUKBELİ SAVAŞI". TDV İslâm Ansiklopedisi. 25 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2023. 
  9. ^ Kılıç, Remzi. "Fatih Devri Osmanlı-Akkoyunlu İlişkileri". Dergipark. 27 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2020. 
  10. ^ Erdem, İlhan. "Otlukbeli Sonrası Ak-Koyunlular (1473-1478)" (PDF). s. 1. 23 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 3 Ağustos 2020. 
  11. ^ Aksoy, Hasan (Temmuz-Aralık 1997). "Tarihi Bir Belge ve Türk İslâm Edebiyatında Bir Tür Olarak Fetihnâmeler" (PDF). İLAM. Cilt 2. İSAM Kütüphanesi. s. 2. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2020. []
  12. ^ Keskin, Mustafa Çağhan (Haziran 2011). "OSMANLI'NIN TİMURLU-TÜRKMEN DÜNYASINA BAKIŞI EKSENİNDE MİMARİ ETKİLENMELER (1402-1520)" (PDF). İstanbul Teknik Üniversitesi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2020. []

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">I. Bayezid</span> 4. Osmanlı padişahı (1389–1402)

I. Bayezid veya Yıldırım Bayezid, dördüncü Osmanlı padişahı. 1389'dan 1402 yılına kadar hükümdarlık yapmıştır. Babası Sultan I. Murad, annesi ise Gülçiçek Hatun'dur.

<span class="mw-page-title-main">II. Bayezid</span> 8. Osmanlı padişahı (1481–1512)

II. Bayezid veya II. Beyazıt, Osmanlı İmparatorluğu'nun sekizinci padişahı. Babası Fatih Sultan Mehmed, annesi Emine Gülbahar Hatûn'dur. Yavuz Sultan Selim'in babasıdır. Tahta geçtiğinde 511.000 km²si Asya'da, 1.703.000 km²si Avrupa'da olmak üzere toplam 2.214.000 km² olan imparatorluk toprakları ölümünde yaklaşık 2.375.000 km²ydi.

Uzun Hasan, Akkoyunlu hükümdarı olup, bugünkü İran, Irak, Azerbaycan, Ermenistan ve Türkiye'nin bir bölümünü kapsayan bir coğrafyada 1453-1478 yılları arasında hüküm sürmüştür. Akkoyunluların en güçlü hükümdarı olarak kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Karamanoğulları Beyliği</span> Türk beyliği

Karamanoğulları Beyliği, Anadolu Selçuklu Devleti yıkılmadan önce Nureddin Bey tarafından temelleri atılan ve Kerimüddin Karaman Bey tarafından kurulan Larende merkezli beyliktir. Karamanoğlu Mehmet Bey, Türkçeyi beylik sınırları içerisinde konuşulacak dil ilan etmişti ancak zamanla beylikte Farsça resmî dil olmuştur. 13. yüzyılda Anadolu'daki en güçlü Türk beyliği kabul ediliyordu. Beylerinin Afşar boyuna veya Salur boyunun, Karamanlı oymağının, Begbölük uruğunun, Kallaklar tiresine bağlı olduğu belirtilmiştir. Beyliğin halk kitlesi ise çoğunlukla Salur ve Afşar boyuna bağlıdır.

<span class="mw-page-title-main">Osmanlı İmparatorluğu yükselme dönemi</span> Osmanlı İmparatorluğunun altın çağı olarak kabul edilen tarihî dönem (1453–1683)

Osmanlı İmparatorluğu yükselme dönemi, Osmanlı İmparatorluğu'nun kuruluş döneminden (1299-1453) sonra geldiği kabul edilen dönemdir. 29 Mayıs 1453 tarihinde İstanbul'un Fethi ile başladığı kabul edilen bu olgunluk döneminin ne zaman sona erdiğiyle ilgili farklı görüşler bulunmaktadır. Osmanlı aydını Kâtip Çelebi, imparatorluğun bu döneminin 1593'te Celâlîlerin ortaya çıkmasına kadar sürdüğünü belirtirken, Naîmâ ise 1683'teki Viyana bozgununu bu dönemin bitişi ve yeni bir dönemin başlangıcı olarak ilan eder.

Turahan Bey. Osmanlı Devleti'nde 15. yüzyılın ikinci yarısında Rumeli'de Teselya'da sancak beyi ve Mora'da akıncı olarak görev yapmış asker ve devlet adamıdır. Teselya sancak beyi iken emri altında bulunan akıncı birlikleri ile Mora'ya akınlar düzenlemişti. Korint Körfezi'ne birkaç kez hücum ederek oradaki surları tahrip etmişti. Mora'ya yaptığı akınlarla Mora Despotluğu Osmanlı Devleti'ne yıllık tazminat ödeyen tabi devlet haline gelmiş ve Mora'nın daha sonra Osmanlı toprağı olmasına giden süreci başlatmıştır. 10 Kasım 1444 tarihinde, Papalık önderliğinde Macar, Leh, Eflak ve çeşitli Balkan milletlerinden oluşan, Kral I. Ulászló komutasındaki Haçlı ordusu ile II. Murad'in yaptığı Varna Muharebesi'ne kendi sancak askerleri ile katıldı. Teselya Sancakbeyi iken bu bölgeye Türklerin yerleşmesine önem vermiş; Teselya Tırnova'sı kentini kurmuş; yerel ekonomiyi yeniden diriltmiş ve bu bölgede yüzyıllarca sürecek olan Osmanlı idaresine sağlam bir temel atmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Otlukbeli</span> Erzincanın ilçesi

Otlukbeli, eski ismiyle Karakulak, Erzincan'a bağlı olan 9 ilçeden biridir ancak Karadeniz Bölgesi'nde yer alır. Nüfusu 2.423 kişi olup bu bakımdan 922 ilçe arasında sondan yedincidir.

<span class="mw-page-title-main">Çandarlı Ali Paşa</span> 6. Osmanlı sadrazamı

Çandarlı Ali Paşa, 22 Ocak 1387'de babası Çandarlı Kara Halil Hayreddin Paşa'nın ölümü üzerine yerine geçerek, 18 Aralık 1406 tarihinde ölümüne kadar, I. Murad ve I. Bayezid için Ankara Muharebesi'ne kadar 15 yıl 6 ay ve Fetret Devri döneminde Süleyman Çelebi'nin yanında 4 yıl 4 küsur ay vezir-i azamlık yapmış ve Osmanlı Devleti'nin kuruluş sürecinde önemli rol oynamış bir Osmanlı devlet adamıdır.

<span class="mw-page-title-main">Çaldıran Muharebesi</span> I. Selim ve I. İsmail arasındaki askeri muharebe

Çaldıran Muharebesi, Osmanlı padişahı I. Selim ile Safevi hükümdarı Şah İsmail arasında 23 Ağustos 1514'te, günümüzde İran sınırları içinde yer alan Maku şehri yakınlarındaki Çaldıran Ovası'nda yapılan meydan muharebesidir. Muharebe, Osmanlı imparatorluğu'nun kesin zaferiyle sonuçlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Türk askerî tarihi</span>

Türk askerî tarihi yaklaşık 2200 yıl öncesinden günümüze kadar süren dönem içinde ilk Türklerden günümüzdeki Türk Silahlı Kuvvetleri'ne kadarki askerî yapılanmayı ve savaşları içine alır. Türklerdeki askerî düzen siyasi düzen ile iç içe geçmiş ve tarih boyunca birlikte gelişmiştir. Orta Asya'da başlayan bu tarih tüm anakaralara yayılarak süregelmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Karakoyunlular</span> 1380-1469 yılları arasında bugünkü Doğu Anadolu Bölgesi, Güney Kafkasya, Azerbaycan ve Kuzey Irak topraklarında egemenlik sürmüş Oğuz Türklerinin kurduğu bir devlet

Karakoyunlular ya da Karakoyunlu Devleti, başkenti Tebriz olan ve 1380-1469 yılları arasında bugünkü Doğu Anadolu Bölgesi, Güney Kafkasya, Azerbaycan ve Kuzey Irak topraklarında egemenlik sürmüş Oğuz Türklerinin kurmuş olduğu bir devlettir.

<span class="mw-page-title-main">Ankara Muharebesi</span> Osmanlı Devleti ile Timurlu İmparatorluğu arasında 1402 yılında yaşanan meydan muharebesi

Ankara Muharebesi, farklı kaynaklara göre 20 veya 28 Temmuz 1402'de Ankara'nın kuzeydoğusundaki Çubuk Ovası'nda, Osmanlı Devleti ile Timur İmparatorluğu arasında gerçekleşen muharebedir. Timur İmparatorluğu'nun kesin zaferiyle sonuçlanan muharebe sonrasında, Osmanlı Padişahı I. Bayezid Timurlulara esir düşmüş ve devlet, Fetret Devri olarak bilinen 11 yıllık hükümdarsız bir döneme girmiştir.

<span class="mw-page-title-main">II. Mehmed</span> 7. Osmanlı padişahı (1444–1446; 1451–1481)

II. Mehmed veya bilinen adıyla Fatih Sultan Mehmed ya da kısaca Fatih, Osmanlı İmparatorluğu'nun 7. padişahıdır. İlk olarak 1444–1446 yılları arasında kısa bir dönem, daha sonra 1451'den 1481 yılındaki ölümüne kadar 30 yıl boyunca hüküm sürdü. 29 Mayıs 1453 tarihinde İstanbul'u fethetti ve yaklaşık bin yıllık Doğu Roma (Bizans) İmparatorluğu'na son verdi. Fetihten sonra "Fâtih" ünvanıyla anılmaya başladı. Bu olay, birçok uzman kişi tarafından Orta Çağ'ın sonu ve Yeni Çağ'ın başlangıcına neden olan tarihî olaylardan biri olarak görülmektedir. Ayrıca bu vesileyle İslam peygamberi Muhammed'in konuyla ilgili "Konstantiniyye elbet fetholunacaktır. Onu fetheden komutan ne güzel komutan, onu fetheden ordu ne güzel ordudur." hadisine nâil olduğu için günümüzde Müslüman dünyasının bir kesiminde "kahraman" olarak görülmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Dulkadiroğulları Beyliği</span> Türk beyliği

Dulkadiroğulları Devleti (Beyliği), II. Dönem Anadolu beyliklerinden biridir. 1339-1522 yılları arasında Anadolu'nun güneyinde, Elbistan merkez olmak üzere kurulmuş bir Türkmen devletidir. Dulkadiroğulları Oğuzlar'ın Bozok kolundan, Yıldız Han soyundan, Avşar, Beydilli, Kargın boyundandır. İlk reisi Zeyneddin Karaca Bey'dir. Osmanlı İmparatorluğu ve Memlükler arasında mücadelelere neden olan devlet, 1515 yılı Turnadağ Muharebesi sonucunda yıkılarak Osmanlı İmparatorluğu'na bağlanmıştır.

Gevherhan Hatun II. Mehmed'in I. Gülbahar Hatun'dan olan tarihte bilinen tek kızıdır.

<span class="mw-page-title-main">Uğurlu Mehmed Bey</span>

Uğurlu Mehmed Bey ya da Uğurlu Muhammed Bey, Akkoyunlu şehzadesi, Akkoyunlu hükümdarı Uzun Hasan'ın büyük oğlu ve 10. Akkoyunlu hükümdarı Göde Ahmet'in babasıdır. Otlukbeli Savaşı'nda Akkoyunlu Ordusunun sol kanadını yönetmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Şebinkarahisar Kuşatması</span>

Şebinkarahisar Kuşatması, II. Mehmed'in Akkoyunlular üzerine yaptığı Otlukbeli Seferi dönüşünde yaptığı bir kuşatmadır.

Otlukbeli Muharebesi Şehitleri Anıtı — Türkiyenin Erzincan bölgesinin Otlukbeli ilçesinde inşa edilmiş anıt. 2008 yılında açılışı edilen anıt 1473 yılında bu bölgede iki Türk-Müslüman devleti olan Akkoyunlular ve Osmanlı arasında meydana çıkmış savaşda hayatını kaybeden savaşçıların anısına ithaf edilmiştir.

Malatya Muharebesi, 4 Ağustos 1473'te Malatya'da Akkoyunlu Devleti ve Osmanlı İmparatorluğu arasında gerçekleşen ve Akkoyunlu zaferi ile sonuçlanan muharebedir. Uzun Hasan'ın taktiği ile Akkoyunlu süvarileri Osmanlı kuvvetlerini aldatarak Fırat'ın sol yakasına çekilmiştir. Osmanlı Padişahı barış yapması için bir subayını Akkoyunlu hükümdarına göndermiştir. Fakat Akkoyunlu hükümdarı Uzun Hasan bu teklifi kabul etmemiş ve Tercan'a doğru harekete geçmiştir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.