Osmanlı'nın Fas seferi
| Osmanlı'nın Fas seferi | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
1554 seferi Osmanlı İmparatorluğu Kuku KrallığıDebdou Eyaleti 1576 seferi
|  Saadi Sultanlığı | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
Ali Ebu Hasan Mervan el-Malik I. Süleyman III. Murad Salih Reis Ramazan Paşa | Muhammed eş-Şeyh Muhammed el-Mutawakkil | ||||||
Osmanlı'nın Fas seferi, 16. yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu'nun Fas'a düzenlediği birkaç seferden oluşur.
Fes'in Ele Geçirilmesi (1554)
Arka plan
16. yüzyılın başlarında Fas, tek bir hanedan altında birleşmemişti ve Vattâsîler ile Saadiler arasındaki düşmanlık başladı. Bu düşmanlıktan dolayı Vattâsîler, Osmanlı İmparatorluğu'ndan askeri yardım istedi.
İlk himayelik
1545'te Kuzey Fas'taki Wattasid hükümdarı Ali Abu Hassun, Osmanlı padişahının tam yetkisini tanıdı, bir bağlılık mektubu gönderdi ve kendisini bir Osmanlı vasalı olarak Fez'i Osmanlı toprağı olarak ilan etti.[8][9][10][11] Daha sonra 1549'da, Wattasidler Fez'i liderleri Muhammed eş-Şeyh komutasındaki Saadî rakiplerine kaptırınca Osmanlılar askeri olarak müdahale etmedi.[9]
İkinci himayelik
Ebu Hasan'ın Osmanlılarla ittifakı nihayetinde 1554'te Fez'in alınmasına yol açtı. Louis de Chénier'e göre, Salih Reis'in kuvvetleri 4.000 askerden oluşuyordu ve Muhammed kül-Şeyh'in kuvvetleri 20.000'den fazlaydı ve Salih Reis'in ordusundan sayıca üstündü.[12] Ernest Mercier'e göre Salih Reis'in birliklerinin sayısı 11.000, kül Şeyh'in kuvvetlerinin sayısı 40.000 idi.[13] Salah Reis, Saadianları yenmeyi ve Fes'i fethetmeyi başardı ve Wattasid hükümdarı Ebu Hassun'u Osmanlıların bir tebası olarak tahta çıkardı.[14]
Sonraları
Kabîliye'dekiler Osmanlılar'ın ve Berberiler'in çekilmesini talep ederek dört ay boyunca halka zulüm ederek Fes'de kaldılar. Fes'den çekilmesi üzerine Salih Reis, Saadi hükümdarına düşmanı Ali Ebu Hasan'a daha fazla yardım etmeyeceğine dair güvence verdi.[15] Ali Ebu Hasan daha sonra ordusuna paralı askerler aldı. Ancak Vattâsîler, Osmanlı birliklerinin yardımı olmadan Tadla Savaşı'nda yenildiler ve Fes, Saadiler tarafından yeniden ele geçirildi.[16]
Fes'in Ele Geçirilmesi (1576)
Saadi hükümdarı eş-Şeyh, Osmanlılar tarafından öldürüldükten sonra Abdülmelik ve kardeşi Fas'tan kaçtı. Abdülmelik sürgünü sırasında Osmanlı müesses nizamının bir üyesi oldu. III. Murad, Saadi tahtını kazanmasına yardım etme desteği karşılığında Abdülmelik tarafından Fas'ı Osmanlı himayesine alma teklifini kabul etti.[17] III. Murad daha sonra Cezayir valisi Ramazan Paşa'ya Fas'ı işgal etmesini ve Abdülmelik'i Osmanlıya bağlı bey olarak tahta oturtmasını emretti.[18][19]
Üçüncü himayelik
Ramazan Paşa, Abdülmelik ve Osmanlı ordusuyla birlikte Fes'e geldi, Fes kolayca fethedildi. Bu mağlubiyetin ardından Saadi hükümdarı Ebu Abdullah Muhammed, Marakeş'e kaçtı. Ancak Marakeş de fethedildi.[1]
Abdülmelik, Osmanlı himayesi altında Fas'ın yönetimini üstlendi.[3][6][7][20][21][22] III. Murad'ın adı Cuma namazında anıldı ve İslam dünyasındaki iki egemenlik simgesi olarak madeni paraların üzerinde yer aldı.[23]
Kaynakça
- ^ a b هيسبريس تمودا Volume 29, Issue 1 Editions techniques nord-africaines, 1991
- ^ a b Page 406-408, The Cambridge History of Africa, Vol. 3: c. 1050-c. 1600 (Volume 3)
- ^ a b Barletta, Vincent (15 Mayıs 2010). Death in Babylon: Alexander the Great and Iberian Empire in the Muslim Orient: Pages 82 and 104 (İngilizce). University of Chicago Press. s. 82. ISBN 978-0-226-03739-4.
- ^ Langues et littératures, Volume 1 Faculté des lettres et des sciences humaines
- ^ La bataille de l'Oued el-Makhâzen: dite bataille des Trois Rois (4 aout 1578) Pierre Berthier Editions du Centre national de la recherche scientifique, 1985
- ^ a b La Kalaa des Béni Abbès au XVIe siècle. p.276. Youssef Benoudjit Dahlab, 1997
- ^ a b Islam et Occident méditerranéen: de la conquête aux Ottomans p.289 - Comité des travaux historiques et scientifiques
- ^ a b The Appearance of Vassal States and “Suzerainty” in the Ottoman Empire:The Case of Wallachia and Moldavia 30 Kasım 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. - Mayuzumi Akitsu
- ^ a b Jamil M. Abun-Nasr (20 August 1987).
- ^ Ahmad Al-Mansur: Islamic Visionary - s.11 Richard Lee Smith Pearson Longman,
- ^ The Last Great Muslim Empires. s.103.
- ^ The Present State of the Empire of Morocco.
- ^ Mercier, Ernest (1891).
- ^ Page 406, The Cambridge History of Africa, Vol. 3: c. 1050-c. 1600 (Volume 3)
- ^ The Present State of the Empire of Morocco.
- ^ Page 406-407, The Cambridge History of Africa, Vol. 3: c. 1050-c. 1600 (Volume 3)
- ^ Akyeampong, Emmanuel Kwaku; Jr, Professor Henry Louis Gates (2012-02-02).
- ^ The Cambridge History of Africa, Volume 3 - J. D. Fage: Pg 408
- ^ Hess, Andrew (1978).
- ^ Langues et littératures, Volume 1Faculté des lettres et des sciences humaines
- ^ Hess, Andrew (1978). The Forgotten Frontier : A History of the Sixteenth-Century Ibero-African Frontier. University of Chicago Press. 978-0-226-33031-0
- ^ A Struggle for the Sahara:Idrīs ibn ‘Alī’s Embassy toAḥmad al-Manṣūr in the Context ofBorno-Morocco-Ottoman Relations 22 Şubat 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., 1577-1583 Rémi Dewière Université de Paris Panthéon Sorbonne
- ^ Page 67, Ottoman Empire and Islamic Tradition, By Norman Itzkowitz
