İçeriğe atla

Osmanlı döneminde Ukrayna

Osmanlı döneminde Ukrayna (Osmanlı Ukraynası)
Ханська Україна (Ukraynaca)
Resmî din
İslam
Ukrayna Ortodoks Kilisesi
DemonimUkraynalılar
HükûmetBeylerbeyi, Paşa, Ağa, Ataman
Tarihçe
• Andrusovo Ateşkesi
1667
1686
Günümüzdeki durumuUkrayna
1686 Kutsal İttifak Savaşı sırasında Polonya-Litvanya Birliği haritası. Birliğin güneydoğusunda Bratslav, Kamyanets-Podilski ve Terebovleya gibi şehirleri ve Dinyeper nehri üzerinden Muskovi ile olan sınırı içeren Ukrayna'daki Osmanlı İmparatorluğu toprakları (Osmanlı Ukraynası) yer almaktadır.

Osmanlı Ukraynası (Ukraynaca: Османська Україна), Han Ukraynası (Ukraynaca: Ханська Україна, Rumence: Ucraina Hanului), Hanşçina (Ukraynaca: Ганьщина)[1] Ukrayna'nın sağ yakası (ve Kiev Voyvodalığı'nın güney bölgeleri) için kullanılan ve Türkçe adı Yedisan olarak da bilinen tarihi bir terimdir. Khanska Ukraina teriminin kayıtlara geçen ilk kullanımı, Rus gizli ajanı Lupul'un Rusya İmparatoriçesi Anna'yı Osmanlı Ukrayna'sına saldırmaya teşvik ettiği 1737 yılına kadar uzanmaktadır.[]

Tarihçe

Resmî olarak, bölgenin güney kıyı kenarı, köle baskınlarına olanak sağlamak için 1520'lerden bu yana Kırım Hanlığı tarafından kontrol edilmekteydi. Bölge, Polonya-Litvanya Topluluğu ile Rusya Çarlığı arasındaki yerel nüfus dikkate alınmaksızın Kazak Hetmanlığı'nı bölen 1667 Andrusovo Mütarekesi'nin sonucunda ortaya çıktı. 1669'dan itibaren Osmanlı makamları, Dinyeper'in batısındaki Kazak eyaletine himaye verdi ve Kazak Hetman'ı Petro Doroşenko tarafından yönetilen ayrı bir sancak haline getirdi. Bu durum 1672 yılında Bucaş Antlaşması ile teyit edildi.

Bölgenin batısında Podolya Eyaleti, güneyinde ise Silistre Eyaleti bulunmaktaydı. Osmanlılar, Petro Doroşenko'nun yardımıyla Podolya'yı ele geçirerek 1672'de söz konusu paşalığı kurmayı başardılar. 1676'da Polonya'nın yeni kralı III. Jan Sobieski, Ukrayna'nın kaybedilen topraklarının bir kısmını geri almayı başardı ve İzvança Antlaşması ile birlikte Osmanlı'ya vergi ödemeyi bıraktı. 1676'da İvan Samoyloviç, Grigory Romodanovski ile birlikte Doroşenko'ya karşı başarılı bir sefer düzenleyerek teslim olmaya zorladı ve Kazak başkenti Çehrin'i işgal etti. 1677 ile 1678 yılları arasında İbrahim Paşa'nın ordusu Çehrin'i tekrar almak için savaştı (bkz. 1676-1681 Osmanlı-Rus Savaşı). Sonunda, Sadrazam Kara Mustafa Paşa'nın ordusu 1678'de Çehrin'i kontrol altına almayı başardı. Nemyriv şehri 1670'ler ile 1699 yılları arasında Hetman'ın ikamet ettiği şehirdi.

1681'deki Bahçesaray Antlaşması'ndan sonra Osmanlı Ukraynası Hospodar George Ducas'ın başında olduğu Boğdan yönetimi altına girdi.

1685'te Polonya Kralı III. John Sobieski Ukrayna'nın sağ yakasında bazı Kazak özgürlüklerini yeniden canlandırdı ve Rusya ile 1686'da Ebedi Barış Antlaşması'nı imzalayarak Osmanlı İmparatorluğu'na karşı bir ittifak kurdu.

Sancak-beyleri

Osmanlı İmparatorluğu'nun bir parçası olarak kalan Özi bölgesi dışında, Osmanlı Ukrayna'sının büyük kısmı 1774'te Kırım Hanlığı'nın (Rus İmparatorluğu'nun himayesi altında) bir parçası oldu.

Kaynakça

  1. ^ Petro Kraliuk. The Ukrainian Hanshchyna that preceded Novorossiya (Украинская Ганьщина, предшествовавшая Новороссии) 23 Şubat 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Newspaper "Den". 5 December 2019

Kaynaklar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Merzifonlu Kara Mustafa Paşa</span> 91. Osmanlı sadrazamı

Merzifonlu Kara Mustafa Paşa, Osmanlı padişahı Avcı Mehmet saltanatı sırasında 3 Kasım 1676 - 15 Aralık 1683 tarihleri arasında yedi yıl bir ay on iki gün sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır. 1672-1676 Osmanlı-Lehistan Savaşı ve 1676-1681 Osmanlı-Rus Savaşında kazandığı başarılara rağmen, II. Viyana Kuşatması ile özdeşlemiş olan sadrazamdır ve kuşatmanın hüsranla sonuçlanması üzerine idam edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">1676-1681 Osmanlı-Rus Savaşı</span> Osmanlı İmparatorluğu ile Rus Çarlığı arasında 1676-1681 yılları arasında yapılmış savaş

1676-1681 Osmanlı-Rus Savaşı veya Moskof Seferi, Osmanlı İmparatorluğu ile Rus Çarlığı arasında yapılan ilk büyük savaştır. Bu savaş sırasında Merzifonlu Kara Mustafa Paşa sadrazam olmuştur. 5 yıllık savaş sonucunda henüz güçlenemeyen Rus Çarlığı yenilgi aldı ve 31 Ocak 1681 tarihinde Bahçesaray Anlaşması ile günümüzde Çigirin olarak adlandırılan yerde bulunan Çehrin Kalesi'ni ve Ukrayna'nın geri kalan kısmını Osmanlılara bıraktı.

<span class="mw-page-title-main">Kamyanets-Podilski</span>

Kamyanets-Podilski ya da Kamaniçe, bugün Ukrayna sınırları içinde kalan şehirdir. Osmanlı tarihinde Kamaniçe adıyla Osmanlı Devleti'nin Podolya Eyaletinin de idarî merkezi olmuştu.

<span class="mw-page-title-main">Kazak Hetmanlığı</span>

Kazak Hetmanlığı, Hetmanlık veya Viysko Zaporozke 1649 ile 1775 yılları arası bugünkü Ukrayna'nın merkezi ve kuzeydoğusunda var olmuş bir Kazak devletidir. Khmelnytsky İsyanı ve Kayıtlı Kazaklar, Zaporozya Siçi Kazakları ve Ukrayna'da yaşayan diğer halkların ittifakı sonucu ortaya çıkmıştır. Hetmanlık'ın ilk hetmanı yani yöneticisi 1648–57 yılları arası ülkeyi yöneten Bogdan Hmelnitski'dir.

<span class="mw-page-title-main">Petro Doroşenko</span>

Petro Doroşenko (1627-1698) Kazakların askeri lideri, Ukrayna'nın Dinyeper'in sağ kıyısında kalan bölümünün atamanı (1665-1672) ve Rusya'nın voyvodasıydı.

<span class="mw-page-title-main">Podolya (eyalet)</span> 1672 - 1699 arasında var olmuş Osmanlı Devleti eyaleti

Podolya Eyaleti veya Kamaniçe Eyaleti, Osmanlı Devleti eyaletidir. 1672 yılında kurulmuş 1699 yılında yıkılmıştır. Eyaletin yüzölçümü 20.000 km2 kadardır.

İzvança Antlaşması, 1672-1676 Osmanlı-Lehistan Savaşı'nı sonlandıran barış antlaşması. 27 Ekim 1676'da bugün Ukrayna'da yer alan Zurawno kentinde imzalandığı için Zurawno Antlaşması olarak da bilinir. Türkçe adını ise Zorawno kentine Türklerin verdiği İzvança adından alır.

Bahçesaray Antlaşması ya da Çehrin Antlaşması, 1676-1681 Osmanlı-Rus Savaşı sonunda Osmanlı İmparatorluğu ile Kırım Hanlığı ve Rusya Çarlığı arasında Bahçesaray, Kırım'da 3 Ocak 1681'de imzalanmış olan bir antlaşmadır. Aynı zamanda Rus Çarlığı ile Osmanlı İmparatorluğu arasında yapılan ilk resmî antlaşmadır.

<span class="mw-page-title-main">Yuri Hmelnitski</span>

Yuri Hmelnitski Kazak hetmanı. Kazaklar'ın en ünlü lideri Bogdan Hmelnitski'nin en küçük oğludur. Babasının 6 Ağustos 1657'de ölümünün ardından 27 Ağustos 1657'de Kazak hetmanı olmuştur ancak 2 ay sonra yerine Ivan Vhovski hetman olmuştur. 17 Ekim 1659'da Ivan Vhovski tahttan feragat edince 2. kez Kazak Hetmanlığı tahtına oturmuştur. 2. kez tahta çıkmasının ardından 1663'te tekrar tahttan indilirip yerine Ivan Briukhovetsky, hetman olmuştur. 1678'den 1681'e kadar Osmanlı Ukraynası'nın lideri olmuştur. 1685'te Subotiv, Lehistan'da ölmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Bohdan Hmelnitski</span> Kazak Hetmanlığının kurucusu (1648–1657)

Bohdan Hmelnitski Kazak Hetmanlığı'nın kurucusu. Polonya-Litvanya Birliği'ne (1648-1654) karşı ayaklanma başlatan Zaporojya Kazakları önderi. Ölümünden sonra yerine oğlu Yuri Hmelnitski Kazak hetmanı olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Michał Korybut Wiśniowiecki</span> Polonya-Litvanya birliğinin kralı ve dükü

Michał Korybut Wiśniowiecki 29 Eylül 1669'dan 1673'e kadar hüküm süren Polonya kralı ve Litvanya Büyük Dükü. Babası Leh kodaman Jeremi Wiśniowiecki, Hmelnitski Ayaklanması sırasında doğu Polonya'daki Don Kazakları'na karşı mücadelede yardımcı olan önemli biriydi.

<span class="mw-page-title-main">Mihaylo Hanenko</span>

Mihaylo Stepanoviç Hanenko, Ukraynalı Kazak askeri lideri ve 1669-1674 yılları arasında Sağ-kıyı Ukraynası'nın Petro Doroşenko ile Harabe sırasında rekabet ettiği Kazak hetmanı idi.

<span class="mw-page-title-main">Harabe (Ukrayna tarihi)</span>

Harabe Kazak tarih yazarı Samiylo Velychko (1670-1728) tarafından 17. yüzyılın ikinci yarısında Ukrayna tarihindeki siyasi durumunu tasvir eden tarihi bir terimdir.

<span class="mw-page-title-main">İvan Bryuhovetski</span>

İvan Bryuhovetski 1663'ten 1668'e kadar Sol-kıyı Ukraynası'nın hetmanı idi. Hüküm sürdüğü zamanların ilk yıllarında Rus yanlısı politikalar izledi. Daha sonra itibarını ve otoritesini kurtarmak için bir isyan başlattı. Ayrıca Rus Çarlığı himayesi karşıtı ayaklanmanın lideridir. Tarihçilere göre İvan'ın politikaları, bir zamanlar destekçisi olan Petro Doroşenko ile aynı değildi. Doroşenko tarafından zincirlenerek ve dövülerek öldürüldü.

Bu Royal Society'nin dördüncü yılı olan 1663'te seçilen üyelerin tam bir listesidir.

<span class="mw-page-title-main">Çehrin Kuşatması (1677)</span>

Çehrin Kuşatması, Özi Beylerbeyi Melek İbrahim Paşa komutasındaki Osmanlı kolordusunun Kırım Hanı I. Selim Giray'la birlikte, Osmanlılara tâbi Kazak hetmanı Petro Doroşenko'nun Rusya'ya terkettiği Çehrin Kalesi'ne yönelik 3-29 Ağustos 1677 tarihleri arasındaki sonuçsuz kuşatması.

<span class="mw-page-title-main">Çehrin Kuşatması (1678)</span>

Çehrin Kuşatması, 1676-1681 Osmanlı-Rus Savaşı'nda evre.

Çehrin, Ukrayna'da şehir.

<span class="mw-page-title-main">İvan Samoyloviç</span>

İvan Samoyloviç, 1672'den 1687'ye kadar Sol-kıyı Ukraynası hetman'ıydı. Hüküm sürdüğü dönem, Kazak Hetmanlığı'nın Rusya Çarlığı'na sıkıca bağlanması ve Sağ-kıyı Ukrayna'sını Lehistan-Litvanya Birliği'nden geri alma girişimleriyle geçmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Kazak Radası</span>

Kazak Radası askeri alanda kararlar alan Slav Kazak meclisiydi.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.