İçeriğe atla

Osmanlı başdefterdarları listesi

Osmanlı'da bir başdefterdar, y. 1809

Başdeftardar, 14. yüzyıl ile 19. yüzyıl arasinda Osmanlı Devleti'nin en yüksek maliye görevlisi idi. Fatih'in kanunnamesine göre bașdefterdar padișahın malının vekili ve veziri-azam da nazırı idi. Devlet hazinesinin açılıp kapanması başdefterdar bulunmasıyla yapılırdı. "Başdefterdar" Divan-ı Hümayun üyesi idi. Başdefterdar 14. yüzyıl ile 19. yüzyıl dönemi protokolüne göre vezir ve kazasker rütbelerinden daha aşağıda ama Yeniçeri Ağası'nın üzerinde bulunmaktaydı.

Ne zaman kurulduğu bilinmemektedir. Bazı kaynaklara gore ilk "başdefterdar" I. Murat saltanat doneminde 1359-1360 döneminde görevlendirilen Mihaliç Kadısı "Çelebi bin Mehmet" idi.[1] I. Beyazid döneminde (1389-1402) ise şair Zahiri "başdefterdar" olarak belgelere geçmiştir.[1]

14. yüzyılda başdefterdarlar ulema sınıfından kadılar ve müderrisler arasından seçilirdi. Sonları defterdarlık kendi iç eğitim sistemini de geliştirerek burada defterdar yetiştirmeye başladı. Bu eğitim sisteminin binası Topkapı Sarayındadır. Böylece defterdarlık bir hiyerarşik devlet görevi oldu ve defterdarlar hiyerarşisi içinde en üst defterdar seviyesi "başdefterdarlık" idi.

Eyaletlerde de defterdarlar bulunup bunlar mukataa adı verilen vergi birimleri ile maden ve tuzla türü işletmelerin elde ettiği gelirleri merkeze transfer etmek ve bunun muhasebesini yapmakla görevliydiler. Osmanlı devletinde 14. yüzyılda itibaren devlet merkezinde tek bir defterdar bulunmakta iken devlet arazisi büyüdükce merkezî defterdar adedi 3'e kadar defterdar çıkmıştı. Ama yine tek bir "basdefterdar" bulunmuştur. Özellikle 17. yüzyıldan itibaren "Rumeli Deferdarı" veya "şıkk-ı evvel defterdarı" başdefterdar olarak en üst seviyeye geçmiştir. 1783'ten itibaren Hazine-i Amire ile birlikte birkaç daha "hazine" kuruldu ve bunlar için de ayrı merkezî deftedar tayin edilmeye başlandı. Fakat tek Hazine-i Amire'nin tek "defter" tutucusu olarak tek bir merkezi devlet başdeftardari bulunduğu kabul edilmiş idi.[2]

II. Mahmut döneminde devlet memurları reformları yapılmakta iken devletin en yuksek maliye gorevlisi olarak "Başdefterdar" unvanı ortadan kaldırıldı. 28 Şubat 1838 tarihli bir ferman ile Hazîne-i Âmire ve Mansûre Hazînesi birleştirilip Maliye Nazırlığı kuruldu ve bu nazırlıkta en yüksek maliye görevlisi "Maliye Nazırı" olarak isimlendirildi.

Hükümdarlar itibarıyla başdefterdarlar listesi

Sultan II. Mehmed

  1. Titrek Sinan Çelebi (1452-1459)
  2. Hekim Yakup Pasa (1459)
  3. Osman Çelebi (1461)
  4. Fenarizade Ahmed Çelebi (1474-1479)
  5. Nureddin Hamza ibni Ali Efendi (Leys Çelebi) (1479-1482) (1.kez)

Sultan II. Bayezid

  1. Feylezofzade Ahmed Çelebi (1482-1485)
  2. Isa Fakih (1485-1486)
  3. Nureddin Hamza Ibn-i Ali Efendi (Leys Çelebi) (1486-1492), (2. kez)
  4. Cenderecizade/Çandarlı Şemseddin (1492-1495)
  5. Nureddin Hamza Ibn-i Ali Efendi (Leys Çelebi) (1495-1499), (3.kez)
  6. Ahmed Çelebi (1499-1501)
  7. Hüseyin Çelebi (1501-1502)
  8. Taci Bey (1502)
  9. Nureddin Hamza Ibn-i Ali Efendi (Leys Çelebi) (1502-1504), (4. kez)
  10. Cezerizade Koca Kasım Safı Çelebi (1504)
  11. Hüsameddin Çelebi (1511)
  12. Piri Mehmed Çelebi (1511)

I. Selim

  1. Piri Mehmed Çelebi (1512-1520), Önceki sultan saltanatından devam
  2. Şemsi Bey/Paşa (1514-1516)
  3. İskender Çelebi (1516-1517)
  4. Çömlekçizade Kemalettin Çelebi (1517-1518)
  5. Hocazade Mehmed Çelebi (1518-1519)
  6. Abdülkerimzade Abdülvahhab Hayali Çelebi (1519)
  7. Cezerizade Koca Kasım Safı Çelebi/Paşa (1519), 2.kez
  8. Ahmed Çelebi (1519-1520), 2. kez

Kanuni Sultan Süleyman

  1. Ahmed Çelebi (1520-1521), Önceki sultan saltanatından devam
  2. Mehmed Çelebi (1521-1525)
  3. Abdülselam Çelebi (1525)
  4. İskender Çelebi (1525-Mart 1535 [4])
  5. Mustafa Çelebi (1534-1536)
  6. Ramazanzade Yeşilce Mehmed Çelebi (1536-1537)
  7. Nazlı Mahmud Çelebi (1537-1542)
  8. İbrahim Çelebi/Paşa (1542-1544)
  9. Nazlı Mahmud Çelebi (1544-1546), (2.kez)
  10. Sinan Çelebi Paşa (1546-1548)
  11. Çivizade Abdullah/Abdi Çelebi (1548-1553)
  12. Lütfi Bey/Çelebi (1553-1556)
  13. Hasan Çelebi (1556-1557)
  14. Muytab-zade Ahmed Çelebi (1557)
  15. Eğri Abdizade Mehmed Bey/Çelebi (1557-1561)
  16. Baba Nakkaşzade Derviş Çelebi (1561-1562)
  17. Murad Çelebi (1562-1566)

II. Selim

  1. Murad Çelebi (1566), Önceki sultan saltanatından devam
  2. Ebu'l-fazl Mehmed Çelebi (1566-1569)
  3. Baba Nakkaş-zade Derviş Çelebi (1569-1573), (2. kez)
  4. Lalei izar/Lalezarzade/Lalelizade Mehmed Çelebi (1573-1574)

III. Murad

  1. Kara Üveys Paşa (1574-1578)
  2. Lale-i izar/Lalezar-zade/Laleli-zade Mehmed Çelebi (1578-1581), (2. kez)
  3. Kara Üveys Paşa (1581-1582), (2. kez)
  4. Okçu-zade Mehmed Paşa (1582)
  5. Hacı İbrahim Efendi/Paşa (1582-1583)
  6. Mahmud Efendi/Çelebi (1583-1585)
  7. Hüsrev Bey (1585)
  8. Burhaneddin Efendi/Paşa (1585-1586)
  9. Kara Üveys Paşa (1586-1587), (3. kez)
  10. Ramazan Efendi/Paşa (1587)
  11. Hacı İbrahim Efendi/Paşa (1587-1588)
  12. Ramazan Efendi/Paşa (1588), (2. kez)
  13. Mahmud Efendi/Çelebi (1588-1589), (2. kez)
  14. Şerif/Seyyid/Emir Mehmed Efendi/Paşa (1589-1593)
  15. Hacı İbrahim Efendi/Paşa (1593-1594)
  16. Nuh Paşa (1594-1595)

III. Mehmed

  1. Baş-Hasan Efendi/Paşa (1595)
  2. Şerif/Seyyid/Emir Mehmed Efendi/Paşa (1595), (2. kez)
  3. Mezbeleturpu Mahmud Efendi/Paşa (1595-1596)
  4. Hacı Ibrahim Pasha (1596)
  5. Ali Çavuş/Efendi (1596-1597)
  6. Tophaneli Mahmud Efendi/Paşa (1597)
  7. Ali Çavuş/Efendi (1597)
  8. Tophaneli Mahmud Efendi/Paşa (1597-1598), (2. kez)
  9. Tezkirecizade Mahmud Paşa (1598-1599)
  10. Burhaneddin Paşa (1599-1600)
  11. Tophaneli Mahmud Efendi/Pasha (1600-1603), (3. kez)

I. Ahmed

  1. Tophaneli Mahmud Efendi/Paşa (1603), Önceki sultan saltanatından devam
  2. Musa Çelebi-zade Mehmed Paşa (1603-1604)
  3. Hafız Mahmud Efendi (1604-1605)
  4. Tophaneli Mahmud Efendi/Paşa (1605-1606), (4. kez)
  5. Etmekçi/Ekmekçi-zade Ahmed Paşa (1606-1613)
  6. Lanka-zade Mustafa Efendi (1614-1615)
  7. Abdülbaki/Baki Efendi/Paşa (1614-1615)
  8. Lanka-zade Mustafa Efendi (1615-1616), (2. kez)
  9. Rizeli Hasan Paşa (1617)

I. Mustafa 1. kez

  1. Rizeli Hasan Paşa (1618), Önceki sultan saltanatından devam
  2. Yahnikapan Abdulkerim Efendi/Paşa (1618)

II. Osman

  1. Yahnikapan Abdulkerim Efendi/Paşa (1619), Önceki sultan saltanatından devam
  2. Rizeli Hasan Paşa (1620-1621), (2. kez)
  3. Abdulbaki/Baki Paşa (1621-1622), (2. kez)

I. Mustafa 2. kez

  1. Rizeli Hasan Paşa (1622-1624), (3. kez)

IV. Murad

  1. Abdulbaki/Baki Paşa (1624-1625), (3. kez)
  2. Yahnikapan Abdulkerim Paşa (1625), (2. kez)
  3. Ebubekir Efendi/Pasha (1625)
  4. Ömer Paşa (1625-1626)
  5. Ebubekir Paşa (1626-1629), (2. kez)
  6. Softa Mustafa Paşa (1629-1632)
  7. Hüseyin Efendi (1632)
  8. Prevezeli Mustafa Paşa (1632-1633)
  9. Mostarlı İbrahim Paşa (1633-1636)
  10. Sofu Mehmed Paşa (1636-1639)
  11. Defterdarzade İbrahim Paşa (1639)

Kaynakça

  1. ^ a b (1994/3) Maliye Teşkilatı Tarihçesi ve Mevzuatı. Ankara: T.C. Maliye Bakanlığı ). 1994. say. 5. 1994/3.
  2. ^ "Tarihçe-i Defterdarlık". T.C. Maliye Bakanlığı (Turkish Ministry of Finance). [1] 17 Şubat 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Erisim:2007-01-15.

Ayrıca bakınız

  • Osmanlı Maliye Nazırları listesi

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">V. Mehmed</span> 35. Osmanlı padişahı (1909–1918)

V. Mehmed ya da Mehmed Reşad, Osmanlı İmparatorluğu'nun 35. padişahı ve 114. İslam halifesi.

<span class="mw-page-title-main">Mehmed Emin Rauf Paşa</span> 168. Osmanlı sadrazamı

Mehmet Emin Rauf Paşa iki kez II. Mahmud ve üç kez Abdülmecid döneminde toplam 5 kez 14 sene 7 ay 36 gün sadrazamlık yapmış olan Osmanlı devlet adamıdır.

<span class="mw-page-title-main">Patrona Halil İsyanı</span> Lideri Patrona Halil olan Lale Devrini bitiren isyan

Patrona Halil İsyanı, Osmanlı Devleti'ndeki Lale Devri'nin sonunu getiren ayaklanmadır. Patrona Halil idaresindeki ayaklanma 28 Eylül 1730'da başlayıp günlerce sürmüştür. Sadrazam Nevşehirli Damat İbrahim Paşa idam edilmiş; Sultan III. Ahmed tahttan indirilmiş, yerine yeğeni I. Mahmud tahta geçirilmiş ve böylece Lâle Devri sona erdirilmiştir.

Damat İbrahim Paşa, III. Mehmed saltanatı döneminde 4 Nisan 1596-27 Ekim 1596, 5 Aralık 1596-3 Kasım 1597 ve 6 Ocak 1599-10 Temmuz 1601 tarihleri arasında üç kez, toplam üç yıl on bir ay yirmi yedi gün sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır.

Hadım Hasan Paşa, III. Mehmed saltanatı döneminde 3 Kasım 1597-9 Nisan 1598 tarihleri arasında beş ay altı gün sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamı.

Nevesinli Salih Paşa, Osmanlı Padişahı İbrahim saltanatında 17 Aralık 1645 - 16 Eylül 1647 tarihleri arasında bir yıl dokuz ay sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamıdır.

Hezarpare Ahmed Paşa, ölümünden önceki ismi Tezkereci Ahmed Paşa, Osmanlı padişahı İbrahim'in saltanatında 21 Eylül 1647-7 Ağustos 1648 tarihleri arasında on ay on altı gün sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamı.

Merzifonlu Çalık Hacı Ali Paşa, II. Ahmed saltanatında, 27 Mart 1692 - 27 Mart 1693 tarihleri arasında bir yıl bir gün sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamıdır. Merzifonlu Kara Mustafa Paşa'dan sonra Merzifon'un çıkardığı ikinci sadrazamdır.

<span class="mw-page-title-main">Pîrî Mehmed Paşa</span> 28. Osmanlı sadrazamı

Pîrî Mehmed Paşa, I. Selim saltanatının son yıllarında ve I. Süleyman saltanatının ilk yıllarında 25 Ocak 1518-27 Haziran 1523 tarihleri arasında beş yıl beş ay iki gün sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamıdır.

<span class="mw-page-title-main">Diyarbekir (eyalet)</span> Diyarbakır

Diyâr-ı Bekr Eyaleti tam adı Diyâr-ı Bekr Beylerbeyliği, 1515 yılında kurulan Osmanlı Devleti eyaleti. Eyaletin merkezi Diyarbakır'dır. Doğrudan Osmanlı İmparatorluğuna bağlı olarak yönetilmiştir.

Sofu Mehmet Paşa veya Mevlevi Mehmed Paşa, Osmanlı Padişahı I. İbrahim'in saltanatının son döneminde ve IV. Mehmed saltanatında 7 Ağustos 1648-21 Mayıs 1649 tarihleri arasında dokuz ay on beş gün sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamı. 18 Ağustos 1648'de İstanbul'da liderliğini yaptığı isyanda Sultan İbrahim'in boğdurulması emrini vermiştir.

Liste, 453 yıl Osmanlı hâkimiyetinde kalan Kosova'da Priştine, Prizren, İpek, Yakova, Gilan, Vıçıtırın, Mitroviça, Ferizovik, Kaçanik, Dragaş, İstok, Deçan, Nobırda şehir ve köylerinde yapılan 229 Osmanlı mimari eserini kapsar. Listede günümüze kadar gelebilen esereler sıralanmıştır ve liste, eserlerin tamamını değil derlenebildiği kadarını ifade eder.

Klâsik Türk Müziği'nin önemli bestekârları alfabetik sıra ile gösterilmiştir. Belirtilen rakamlar bazıları takribi olmak üzere bestekârın ölüm yılını göstermektedir.

<span class="mw-page-title-main">Adliye Nezâreti</span>

Adliye Nezâreti ya da Adliye Nazırlığı Son dönem Osmanlı Hükûmetleri'nde bugünkü Adalet Bakanlığı'nın yaptığı işi yapan nazırlıktır. Türkiye'de Cumhuriyet'in kurulmasıyla birlikte önce Ankara'ya taşınmış ve sonrasında ise dilde sâdeleşme çalışmalarının ardından adı "Adalet Bakanlığı" olarak değişmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Maliye Nezâreti</span>

Maliye Nâzırlığı veya Maliye Nezâreti, son dönem Osmanlı hükûmetlerinde maliye işlerinden sorumlu olan nâzırlıktır.

<span class="mw-page-title-main">Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi</span> İstanbulun Süleymaniye semtinde yer alan Süleymaniye Kütüphanesi, 1927de açılmıştır. Osmanlı döneminde kurulmuş olan kütüphane, önemli bir İslami koleksiyona sahiptir ve nadir eserler barındırır

Süleymaniye Kütüphanesi, İstanbul'daki Süleymaniye Camii medreselerinde, 1927 yılında kurulmuş olan kütüphane. I. Süleyman'ın oluşturmuş olduğu kütüphane bu kütüphanenin nüvesini oluşturdu.

<span class="mw-page-title-main">Eyüpsultan Mezarlığı</span> İstanbulun Eyüpsultan ilçesinde bulunan mezarlık

Eyüp Sultan Mezarlığı, İstanbul'un Eyüpsultan ilçesinde, Haliç kıyısında bulunan tarihi bir mezarlık.

Türkiye'deki türbeler listesi, türbelerin illere göre düzenlenmiş bir referans listedir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.