Türkiye'de mimarlık, Türk mimarisi veya Cumhuriyet Dönemi Türk Mimarisi 1923'te kurulan Türkiye Cumhuriyeti devletinin toprakları üzerinde süregelen mimarlık sürecini inceler. Türkiye’deki mimarlık uygulamaları belli dönemlerde yaygın olan mimari akımlardan, cumhuriyet tarihi boyunca yaşanan belli sorunlardan ve çelişkilerden etkilenerek veya onlara tepki olarak oluşmuştur. Bu çelişkilerden başta geleni özellikle cumhuriyetin ilk dönemlerinde gündeme gelen Doğu-Batı ikilemidir. Buna ek olarak ulusal-evrensel, geleneksel-modern veya dindarlık-laiklik gibi ikilemler ve farklı siyasi görüşler de mimarlık uygulamalarının seyrini etkilemiştir. Bu dönemlerin birbirinden kesin olarak ayrılması pek mümkün değildir. Bazı akımlar diğerleri ile iç içe belirli bir zaman dilimine kadar varlığını sürdümüşler; bir dönemin veya ekolün temsilcisi olarak nitelendirilen bazı Türk mimarlar, kariyerlerinin ileriki dönemlerinde daha farklı stillerde de eserler tasarlamışlardır.
Mimarlar Odası 1954 yılında çıkarılan 6235 sayılı Türk Mühendis ve Mimarlar Birliği yasası ile kurulmuştur. Yasa, Mimarlar Odasına şu görevleri vermektedir:
- Mimarların ortak ihtiyaçlarını karşılamak, mesleki çalışmalarını kolaylaştırmak,
- Mesleğin genel çıkarlara uygun olarak gelişimini sağlamak,
- Mimarların birbirleriyle ve halk ile olan ilişkilerinde dürüstlüğü hakim kılmak üzere meslek disiplinini korumak.
- Meslek ve meslek çıkarlarıyla ilgili konularda resmi makamlarla iş birliği yaparak yardım ve önerilerde bulunmak,
- Meslekle ilgili bütün mevzuat, normlar şartnameleri incelemek, bunlar hakkındaki görüş ve düşüncelerini ilgililere bildirmek.
Sedad Hakkı Eldem, Türk mimar, akademisyen ve yazar. 20. yüzyılın önde gelen Türk mimarlarındandır. Osmanlı dönemi evleri ve 18. ve 19. yüzyıl saray ve köşkleri üzerinde yaptığı çalışmalar ve klasik Osmanlı mimarisi üzerine araştırmalar yaparak, mimari tasarımda geleneksel motiflerin yeniden kullanılmasına öncülük etmiştir.
Peyzaj Mimarlığı Örgütü süreci, ilk kez 1966 yılında Ankara'da kurulan "Peyzaj Mimarisi Derneği" ile başlamış; 13 Mayıs 1994 yılı TMMOB 33. Genel Kurulunda odalaşma kararının çıkması ile Peyzaj Mimarları Odası kurulmuştur. İzleyen süreçte; Adana, Antalya, İstanbul ve İzmir bölge şubeleri; Aydın, Balıkesir, Bartın, Bursa, Denizli, Erzurum, Eskişehir, Gaziantep, Kahramanmaraş, Kayseri, Kocaeli, Konya, Malatya, Mersin, Muğla, Tekirdağ, Trabzon ve Yalova İl temsilcilikleri, Alanya ve Manavgat ilçe temsilcilikleri kurularak, hızlı bir örgütlenme dönemine girilmiştir.
Ziraat Mühendisleri Odası. 1954 yılında kurulup, Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği'ne bağlı olarak etkinlik gösteren TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası; TMMOB Yasası; 7472 sayılı ziraat mühendisliği yasası, oda tüzüğü ve ziraat mühendislerinin görev ve yetkilerine ilişkin tüzük hükümleri doğrultusunda mesleki faaliyette bulunmaktadır.
Mehmet Vedat Tek, Türk mimar. 20. yüzyılın başlarındaki çalışmalarıyla tanınmakta ve Birinci Ulusal Mimarlık Akımı'nın Mimar Kemalettin Bey ile birlikte en önde gelen iki isminden biridir.
Osmanlı mimarisi, Osmanlı İmparatorluğu'nun beylik olarak kurulup, imparatorluk olarak yayıldığı ve hüküm sürdüğü dönemlerde inşa ettiği veya fikir öncülüğü yaptığı mimari üslupları ve eserleri kapsar. Osmanlı mimarisi kendinden önce gelen Erken dönem Anadolu Türk mimarisi, Selçuklu mimarisi, Bizans mimarisi, İran mimarisi ve Memlük mimarisi'nden etkilenmiştir. Osmanlı mimarisinin, Akdeniz ile Ortadoğu mimari geleneklerinin sentezi olduğunu düşünen mimarlık eleştirmenleri de vardır. Her ne kadar farklı dönemlerdeki ihtiyaca ve teknolojiye göre farklı yapı türleri inşa edildiyse de, genelde Osmanlı'nın hakim olduğu bölgelerde camiler ve çevresinde yapıların inşa edilmesi sıklıkla rastlanan bir olguydu. Camiler, çevrelerine yapılan sosyal yapılarla birlikte bir külliye teşkil ediyorlardı.
Ahmed Kemaleddin, 20. yüzyılın başlarındaki çalışmalarıyla tanınan ve Birinci Ulusal Mimarlık Akımı'nın önde gelen isimlerinden olan Türk mimar.
Cengiz Bektaş Türk mimar, şair, yazar.
Birinci ulusal mimarlık akımı, neoklasik Türk üslûbu veya millî mimarî rönesansı; ağırlıklı olarak 1908 ile 1930 yılları arasında yaygın olan mimarî üslûptur. Her ne kadar Osmanlı İmparatorluğu döneminde başlamış bir üslûp olsa da esas etkisini cumhuriyet döneminde göstermiştir.
1923 yılında kurulan Türkiye Cumhuriyeti'nin yeni bir devlet olması ve kendini mümkün mertebe Osmanlı İmparatorluğu'nu temsil eden kavramlardan uzak tutması mimariye de yansıdı. Aynı bağlamda iç politik nedenlerden dolayı Osmanlı döneminde çalışmış kadrolardan da uzak durulması tercih edilmeye başlanmıştı. Bu sebeple 1920'li yıllar ile 1940'lı yıllar arasındaki süreçte kalifiye yerli mimar eksikliğini telafi etmek için ve yeni gelecek idari kadroları eğitmek için ağırlıklı olarak başkent Ankara'nın mimarisinde Avrupa kökenli mimarlar tercih edilmiştir.
Hassa Mimarlar Ocağı, Saraya Bağlı Mimarlar anlamına gelmekte olup Osmanlı İmparatorluğu döneminde kurulmuş ilk mimarlık örgütlenmesi sayılmaktadır.
Güzel Sanatlar Birliği İstanbul'lu sanatçıların 1909 yılında kurdukları bir örgütlenmedir. Mimarlık bölümüne ek olarak diğer sanat dalları da mevcut idi.
Mimarlar Derneği veya Mimarlar Derneği 1927 Türkiye döneminde kurulmuş ilk bağımsız mimar örgütlenmesidir. Günümüzde halen kullanılan ismi olan Mimarlar Derneği'ni alana kadar farklı dönemlerde Türk Mimarlar Cemiyeti sonradan Türk Yüksek Mimarlar Birliği ve en son olarak Türk Mimarlar Derneği olarak isimlendirilmiştir.
Fatin Uluengin, Türk mimardır. En çok Ankara'da yer alan Kocatepe Camii tasarımıyla tanınmıştır. Ayrıca Osmanlı mimarisi'nin klasik yapı detayları alanında önemli bir uzmandır.
Ziya Tanalı Türk mimar. 2008 yılında Sinan Ödülü’ne layık görülmüştür.
Afife Batur, Türk bir mimar, mimarlık tarihçisi ve eğitimcidir. İTÜ Mimarlık Fakültesinde profesör olarak cumhuriyet dönemi Türkiye mimarisi, geç dönem Osmanlı mimarisi, çağdaş mimarlık, rölöve ve restorasyon alanlarında ders vermiş, sayısız tez danışmanlığı yürütmüştür.
Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB), 7303 sayılı Yasa, 66 ve 85 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamelerle, 6235 sayılı Yasayla 1954 yılında kurulmuştur. TMMOB tüzel kişiliğe sahip, Anayasanın 135. Maddesinde belirtilen kamu kurumu niteliğinde bir meslek kuruluşudur. Kuruluşunda 10 Odası ve yaklaşık olarak 8.000 üyesi bulunan TMMOB‘nin, 15.01.2019 itibarıyla Oda sayısı 24, üye sayısı ise 579.868 ‘dur.
Mehmet Hulusi Bey Türk bürokrat, yüksek mühendis ve Fenerbahçe'nin 9. başkanıdır.
Çiğdem Toker, Türk gazeteci yazar ve hukukçu.
