Osmanlı İmparatorluğu'nda Tanzimat öncesi ıslahat hareketleri
II. Osman döneminde yapılan ıslahat hareketleri
II. Osman döneminde birçok ıslahat hareketine girişilmiş ancak başarılı olunamamıştır. Bunlar:
- Yeniçeri Ocağı'nı kaldırarak yerine Anadolu Türkleri ve Türkmenlerden yeni bir ordu kurmak[1]
- Başkenti İstanbul'dan Anadolu'daki bir şehre taşımak[1]
- Kıyafet inkılabı yapmak[1]
- Fatih Kanunnamesi'ni kaldırarak yeni bir kanun hazırlamak[1]
- İlmiye sınıfın siyasi ve mali hakimiyetini kırarak din ocağı haline getirmek[1]
Fakat 1622 yılında katledirilerek öldürülmesi üzerine bu ıslahatlar sözde kalmıştır.
IV. Murad döneminde yapılan ıslahat hareketleri
IV. Murad 2 Eylül 1633 yılında birtakım ıslahat hareketleri gerçekleştirdi.Bunlar;
- Kahvehaneler yıktırıldı[2]
- Tütün içmek yasaklandı[2]
- Gece fenersiz sokağa çıkılmadı[2]
- Koçi ve Katip Çelebi Risale'leri
Bizzat IV. Murad akşamları kıyafet değiştirerek kontrole çıkar, kurallara uymayanları cellat yardımıyla başlarını keserdi.[2]
III. Selim döneminde yapılan ıslahat hareketleri
III. Selim döneminde önemli ıslahatlar yapıldıysada Kabakçı Mustafa isyanı sonucu geçerliğini yitirmiştir.Bunlar;
- Yeniçerilerin Esame alımı yasaklandı.[3]
- Osmanlı-Rus savaşına katılmayan tımarlıların dirlikleri kesildi.[3]
- 1792 yılında ise Halıcıoğlu'nda bir Humbaracı ocağı kurmuştur.[3] Bu kışlanın bir bölümünde istihkamcı, diğer bir kısmında ise humbaracı yetiştiriliyordu.[3]
- 1800 yılında Humbaracı Ocağına bağlı olarak Mühendishane-i Berrî-i Hümâyûn kuruldu.[3]
- 1805 yılında yine bu okul inşaat ve seyrü sevafin adlı iki ana bölüme ayrılmıştır.[3]
- 1793 yılında Nizam-ı Cedit ordusu kuruldu.1.600 asker İstanbul'da, diğer 12.000 kişi ise diğer vilayetlere gönderildi.[4]
- Nizam-ı Cedit ordusunda uygulanan talim zamanla imparatorluğun çoğu yerinde uygulanmaya başlandı.[4]
III. Ahmed döneminde yapılan ıslahat hareketleri
I. Mahmud döneminde yapılan ıslahat hareketleri
- Humbaracı Ahmed Paşa tarafından Humbarhane ve Herdeshane kurulmuş, fakat yeniçerilerin kazan kaldırmasıyla kaldırılmıştır.[5]
I. Abdülhamid döneminde yapılan ıslahat hareketleri
- Sürat topçuları ocağının kontenjanı geliştirilerek 250'den 2.000'e çıkarıldı.[6]
- Haliç'teki istihkam okulu Camialtı'na taşındı.[6]
II. Mahmud döneminde yapılan ıslahat hareketleri
II. Mahmud döneminin en önemli ıslahatı yeniçeri ocağını kaldırmasıdır.
- 1808 yılının ocak ayında Nizam-ı Cedit ordusunun devamı olan Sekban-ı Cedit ordusu kuruldu.Daha sonra Yeniçerilerin baskısıyla kaldırıldı.[7]
- Yeniçeri Ocağı kaldırılarak yerine Asakir-i Mansure-i Muhammediyye (17 Haziran 1826) ordusunu kurmuştur.[8]
- Kıyafet inkılabı yaparak başlık, cepken ve şalvar yerine fes, ceket ve pantolon getirilmiştir.[9]
- İlk posta teşkilatı kuruldu.[9]
- İlk gazete olan Takvim-i Vekayi çıkarıldı.[9]
- Divan-ı Hümayun kaldırılarak yerine Nazırlıklar kuruldu.[9]
- 1827 yılında cerrahhane ve tıbhane birleştirilerek "Mektebi Tibbiyeyi Adliyeyi Şahane" kuruldu.[9]
- Tulumbacılar Ocağı kuruldu.[]
- Mecmua-i Fünun Münif Paşa önderliğinde çıktı.[]
- PTT kuruldu.[]
- Telgraf müdürlüğü kuruldu.[]
- İlk buharlı gemi "Buğu" kullanılamaya başlandı.[]
- Şehir hatları kuruldu.[]
- İlk demir yolu hattı kuruldu.[]
- Darülmuallimin,Darülmuallimat, İstanbul Üniversitesi, Mektebi Maarifi Adliyye kuruldu.[]
Kaynakça
- ^ a b c d e Türk ve İslam ansiklopedisi s. 646 (1980)
- ^ a b c d Türk ve İslam ansiklopedisi s. 654 (1980)
- ^ a b c d e f Türk ve İslam ansiklopedisi s. 719 (1980)
- ^ a b Türk ve İslam ansiklopedisi s. 721 (1980)
- ^ Türk ve İslam ansiklopedisi s. 698 (1980)
- ^ a b Türk ve İslam ansiklopedisi s. 712 (1980)
- ^ Türk ve İslam ansiklopedisi s. 729-730-731 (1980)
- ^ Türk ve İslam ansiklopedisi s. 736 (1980)
- ^ a b c d e Türk ve İslam ansiklopedisi s. 737 (1980)
