İçeriğe atla

Osman Reşer

Osman Reşer
Osman Reşer, 40’lı yaşlarında
Osman Reşer, 40’lı yaşlarında
Doğum1 Ekim 1883(1883-10-01)
Stuttgart, Almanya
Ölüm26 Mart 1972 (88 yaşında)
İstanbul, Türkiye
Defin yeriSilivrikapı Mezarlığı
Mezun olduğu okul(lar)
Kariyeri
Dalları
Çalıştığı kurumlarİstanbul Erkek Lisesi, Darülfünun, Topkapı Sarayı Müzesi
TezStudien über Ibn Ginni und sein Verhältnis zu den Theorien der Baṣrī und Baġdādī (1909)

Osman Yaşar Reşer (ya da Oskar Emil Rescher) (1 Ekim 1883, Stuttgart, Almanya - 26 Mart 1972 İstanbul, Türkiye), Alman şarkiyatçı.

20. yüzyılın aktif müsteşriklerinden olan Osman Reşer, ilmî çalışmalarının ve muhtelif kurumlarda üstlendiği vazifelerin haricinde uzun yıllar kitap ticaretiyle meşgul oldu. Matbu kitapların yanı sıra 1913 senesinden itibaren İslâm yazmalarının Batı'daki kurumlara satılmasına aracılık etti.

Hayatı

Oskar Rescher, 1 Ekim 1883'te Adolf (1856-1925) ve Leopoldina (ö. 1943?) çiftinin tek çocuğu olarak Stuttgart'ta dünyaya geldi. Tam adı Oskar Emil Rescher'dir. 1937 tarihinde Türk vatandaşı olduktan sonra Osman Yaşar Reşer adını aldı.

17. asırdan beri varlığı bilinen Rescher ailesi, Güney Almanya'nın en geniş Yahudi yerleşimcilerindendi.[1] Reşer'in dedesi Nehemias, hekim; annesinin babası Karl Kauffmann ise Stuttgartlı bir sanayiciydi. Otto (1852-1932) ve tek erkek kardeşi Adolf, babalarının köyü olan Schrozberg'den Stuttgart'a taşındı, burada tekstil ticaretiyle uğraştı ve zenginlik elde etti.[2] Adolf, 1882'de Dina olarak da bilinen Leopoldina ile evlendi. Leopoldina 1943'te muhtemelen Theresienstadt toplama kampında vefat etti.

Osman Reşer, 60’lı yaşlarında.

Oskar Rescher, 1902'de Stuttgart'ta Eberhard-Ludwig-Gymnasium'dan mezun oldu. Askerlik görevinden sonra 19 Ekim 1903'te Ludwig-Maximilians-Universität'ta (Münih Ludwig Maximilian Üniversitesi) hukuk tahsiline başladı; 18 Temmuz 1904'te kaydını sildirdi. Aynı sene, Friedrich-Wilhelms-Universität zu Berlin'de (bugün Humboldt-Universität zu Berlin) Filoloji Fakültesi'nde Şark Dilleri okumaya başladı. 1908'de mezun oldu. 26 Haziran 1909'da aynı üniversitede “Studien über Ibn Ginni und sein Verhältnis zu den Theorien der Baṣrī und Baġdādī” adını taşıyan teziyle doktor unvanını aldı.

Doktorasını tamamladıktan sonra sahasında ilerlemek için 1909-1910'da Leipzig Üniversitesi'ne devam etti; 1909 senesinde DMG'ye tam üye oldu. Sahasında devrin önde gelen yayın organı olan ZDMG’de yazıları yayınlanmaya başladı. Aynı dönemde İstanbul’a ziyaretler gerçekleştirdi. Bu seyahatler esnasında İstanbul ve Bursa’daki yazma eserleri inceledi, bu konuda çalışmalar yaptı ve bunları yayınladı.

1909-1914 yıllarında, yazmalardan ve İsmail Saip Sencer’den (1873-1940) beslenerek hazırladığı kitapları ve makaleleri yayınladığı verimli bir dönem geçirdi. I. Dünya Savaşı’nın başlamasıyla askere çağrıldı. Önce Montmédy’de, daha sonra Berlin yakınlarındaki Wünsdorf’ta bulunan Halbmondlager Esir Kampı’nda görev aldı. Wünsdorf’ta Müslüman esirlerin mektuplarını sansürlemekle görevliydi. Savaş sırasında bir süre Baalbek’te de bulundu.

“Studien über den Inhalt von 1001 Nacht” başlıklı habilitasyonunu 1 Mayıs 1919'da Friedrich-Wilhelms-Universität zu Breslau'da (bugün Wrocław Üniversitesi) tamamladı. Aynı üniversitede şark dilleri okuttu. Prusya Bilim, Kültür ve Eğitim Bakanı Carl Heinrich Becker'in (1876-1933) imzasını taşıyan ve aslı Güler Doğan Averbek'in şahsi arşivinde bulunan belgeye göre 11 Mayıs 1925 tarihinde profesör payesi almaya hak kazandı.

Osman Reşer’in kabri, 2020.

1924'te 41 yaşındayken kalıcı olarak İstanbul'a döndü. Ömrünün kalan kısmını kısmen Ankara'da, çoğunlukla İstanbul'da geçirdi. Almanya'daki Nazi iktidarı sebebiyle ülkesine dönemeyeceğini düşündüğünden Türk vatandaşlığına alınmak için başvurdu ve 2 Haziran 1937 tarihinde yayınlanan Resmî Gazete'deki kararnameye göre Türk vatandaşı oldu.

Türkiye'de yaşadığı yıllarda İstanbul Erkek Lisesi, Harbiye Mektebi, Darülfünun, Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi, Gülhane Eğitim ve Araştırma Hastanesi, İstanbul Arkeoloji Müzeleri, Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi, İslâm Tetkikleri Enstitüsü, İstanbul İmam-Hatip Okulu, Topkapı Sarayı Müzesi Yazma Eserler Kütüphanesi'nde çalıştı.

Son yılları hastalıklarla ve maddi imkansızlıklarla geçti. Bacaklarından rahatsızdı, egzema ve prostat büyümesinden muzdaripti, kolu uzun süredir alçıdaydı. Tedavisini Ayla König takip etti. 26 Mart 1972, Pazar gecesi saat 23.30'da vefat etti, İstanbul'un Zeytinburnu ilçesinde bulunan Silivrikapı Mezarlığı'na defnedildi.

Ayla König'in Reşer'in hayatında özel bir yeri vardı. 1918'de dünyaya gelen König, Reşer'in vefatına kadar onunla münasebetini sürdürdü. Reşer'in bazı çalışmalarını daktilo etti, son yıllarında mektuplarını yazdı, Reşer'in kitap ticaretinde özellikle son dönemde önemli rol oynadı. Vefatından sonra dördüncü şiir kitabının yayınlanmasını sağladı. Reşer'den kalan kütüphanenin büyük bir bölümünü sattı, kitapların bir kısmı ile Reşer'in terekesinin büyük bölümünü kendi nezdinde tuttu. Nişantaşı'nda bulunan dairesinde 20 Ağustos 1993'te çıkan yangının ardından intihar etti.

Osman Reşer’in kabri, 2022.

Çalışmaları

Velut bir âlim olan Reşer'in üretkenliği İsmail Saip Sencer'in vefatından sonra duraklasa da ölümüne kadar sürdü. 1909'da ilk makalesini yayınlayan Reşer, hayatı boyunca 58 kitap, 76 makale, 70 değerlendirme, 5 kitap tercümesi, 2 makale tercümesi neşretti. Kitapların dördü şiirlerinden ve bazı kısa yazılar ile hikâyelerden oluşmaktadır. Eserlerinin bir kısmı, doğumunun 100. yılı münasebetiyle Biblio Verlag Osnabrück tarafından tekrar neşredildi. İbn Hallikân'ın Vefeyât'ına hazırladığı indeks yayınlanamadı.

Yazma Ticareti

Reşer, matbu kitaplardan oluşan ihtisas kütüphanesini 1939'da Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi'ne sattı. Bu kitapların kendisi tarafından düzenlenmiş ve notlandırılmış envanteri Güler Doğan Averbek'in şahsi arşivindedir. Daha sonra kurduğu ikinci kütüphanenin önemli bir bölümü, 1955-1972 yılları arasında İslâm Tetkikleri Enstitüsü'nde muhafaza edildi; vefatının ardından Ayla König tarafından Ruhr-Universität Bochum, Seminar für Orientalistik'e satıldı. Yaklaşık 50 yıl boyunca kütüphaneci olarak görev ifa eden ve 60 yıl boyunca kitap ticaretiyle meşgul olan Reşer, İslâm yazmalarını Batıyla, Batılı âlimlerin etütlerini ise Doğuyla buluşturmak istedi. İstanbul'da ve Ankara'da bulunduğu sürede pek çok İslam yazmasının Avrupa ve Amerika'daki kütüphanelere satılmasına aracılık etti. Bugün British Library (o zaman British Museum), Cambridge Üniversitesi Kütüphanesi, Oxford Üniversitesi Bodleian Kütüphanesi, Uppsala Üniversitesi Kütüphanesi, Basel Üniversitesi Kütüphanesi, Wrocław Üniversitesi Kütüphanesi, Yale Üniversitesi Beinecke Nadir Eser ve Yazma Kütüphanesi, California Üniversitesi Kütüphaneleri, Vatikan Havari Kütüphanesi, Prag Millî Kütüphanesi, Avusturya Millî Kütüphanesi, Berlin Devlet Kütüphanesi, Leipzig Üniversitesi Kütüphanesi, Hamburg Carl von Ossietzky Devlet ve Üniversite Kütüphanesi, Baverya Devlet Kütüphanesi-Münih, Heidelberg Üniversitesi Kütüphanesi, Göttingen Devlet Kütüphanesi ve Halle/Saale'deki Alman Şarkiyatçılar Birliği Kütüphanesi'nde Reşer'den satın alınmış Türkçe, Arapça ve Farsça binlerce yazma mevcuttur.

Bibliyografya

https://rescher.net/

  • Nemoy, Leon. "The Rescher Collection of Arabic, Persian, and Turkish Manuscripts." The Yale University Library Gazette 47/2 (1972):57-99.
  • Rescher, Nicholas. Autobiography. Berlin/Boston: De Gruyter, Inc., 2013.
  • Spuler, Bertold. "Oskar Rescher/Osman Reşer. Zum 100. Geburtstag 1. Okt. 1883/1983." Der Islam 61/1 (1984): 12-13.
  • Şensoy, Sedat. "Reşer, Osman". Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. c. 35. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı. 2008, s.10-11.

Kaynakça

  1. ^ Nicholas Rescher, Autobiography. Berlin/Boston: De Gruyter, Inc., 2013, s. 302.
  2. ^ Nicholas Rescher, age, s. 1.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Katalog</span> düzenli bir ürün listesi içeren iş, sınıflandırılmış nesne listesi içeren kitap

Katalog, Yunanca κατάλογος, Latince catalogus sözcüğünden gelir. Belli bir sıraya göre hazırlanan listeye denir. Çeşitli konularda hazırlanabilirler. Daha çok kütüphane ve yayın hayatında kullanılırlar. Ticari manada kullanılan kataloglar da vardır.

<span class="mw-page-title-main">Kütüphane</span> kitaplar, el yazmaları, ses kayıtları veya filmler gibi edebi, müzikal, sanatsal veya referans materyallerinin koleksiyonuyla ilgilenen bir kurum

Kütüphane anlamına gelen ve genellikle Batı dünyasında yaygın olarak kullanılan ‘bibliothek’ kelimesinin aslı Eski Yunancadır ve biblion kitap, baskılı ürünlerin saklandığı yer demektir. Türkçedeki kütüphane ise, Farsça ve Arapça kökenli kütüb (kitaplar) ile Farsça hane (ev) sözcüklerinden türemiştir ve kitapların evi anlamına gelmektedir. Her iki dilde de kütüphane terimi, kitapların saklandığı yer anlamında kullanılmaktadır.“Kütüphaneler, elde edilen bilginin toplanması, depolanması ve dağıtılması fonksiyonlarını gören hizmet işletmeleridir” Toplumsal gereksinimleri karşılamak için kurulan kütüphaneler, her türlü kayıtlı bilgi kaynağını bilgi gereksinimi olan kullanıcıya etkin biçimde sunar böylece bağlantı işlevini sağlamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Heidelberg Üniversitesi</span>

Heidelberg Ruprecht Karl Üniversitesi, ya da kısa adıyla Heidelberg Üniversitesi, 1386'da Heidelberg'de kurulmuş, Almanya'nın en eski üniversitesi olmasının yanında; en ünlü ve prestijli üniversitelerinden biridir. Üniversitenin tarihi 14. yüzyıla kadar uzanır. 16. yüzyılda hümanizmin merkezi haline gelmiştir. 19. yüzyıl sonrasında bağımsız düşünürlerin, demokratik düşüncenin ve ileri seviye bilimsel araştırmaların merkezi haline gelmiştir. Bu dönemde Amerikan üniversitelerinde yüksek lisans eğitimi veren okullarına rol modeli olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">British Museum</span> Birleşik Krallık, Londrada bir ulusal müze

British Museum, İngiltere'nin Londra şehrinde bulunan bir insanlık tarihi, sanat ve kültür müzesidir. Sekiz milyon eserden oluşan kalıcı koleksiyonu, dünyanın en büyük ve en kapsamlı koleksiyonlarından biridir. Müze, başlangıcından günümüze kadar insan kültürünün öyküsünü kayıt altına almaktadır. British Museum, tüm bilgi alanlarını kapsayan ilk halka açık millî müzedir.

<span class="mw-page-title-main">Otto Hölder</span> Alman matematikçi (1859-1937)

Ludwig Otto Hölder Stuttgart doğumlu bir Alman matematikçidir.

<span class="mw-page-title-main">Pedanios Dioskurides</span>

Dioscorides Pedanius (40-90), Roma İmparatorluğu zamanında yaşamış, Anadolu'da Kilikia Bölgesi'nde bugün Adana'ya yakın olan, Anazarboslu'dur (Anazarva). Hekim ve farmakoloji bilgini. Osmanlı dönemi kitaplarında adı Skoridos olarak geçmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Alfred Hermann Fried</span> Avusturyalı gazeteci ve yazar; Nobel Barış Ödülü sahibi (1864-1921)

Alfred Hermann Fried, Avusturyalı Yahudi pasifist, yayıncı, gazeteci ve Alman Barış Hareketi'nin kurucularındandır. 1911 yılında Tobias Asser ile birlikte Nobel Barış Ödülü kazanmıştır.

Fatma Müjgân Cunbur, Türk kütüphaneci ve edebiyat araştırmacısı. Bazı kitap ve yazılarında "Müjde Nasiboğlu" ve "Salim Şehidoğlu" imzalarını kullanmıştır. Genel olarak Türk Edebiyatı ve kültürü konularında yaptığı inceleme ve bibliyografya çalışmalarıyla tanınmıştır.

Oxford Üniversitesi'nin ana araştırma kütüphanesi olan Bodleian Kütüphanesi, Avrupa'nın en eski kütüphanelerinden biridir. On iki milyonun üzerinde esere sahip olan kütüphane İngiliz Kütüphanesi'nden sonra İngiltere'nin en büyük ikinci kütüphanesidir. 2003 Resmi Derleme Kütüphaneleri Kanunu'na göre İngiltere'de yayınlanan eserlerin derlendiği altı resmi derleme kütüphanesinden biri olduğu gibi İrlanda Kanunu'na göre de İrlanda Cumhuriyeti'nde yayınlanan her kitaptan bir nüsha talep etme hakkı bulunmaktadır. Oxford'a mensup kişiler arasında “Bodley” veya “Bod” olarak bilinen kütüphane öncelikli olarak araştırma kütüphanesi hizmeti verdiğinden belgeler genelde okuma salonlarının dışına çıkartılamaz.

<span class="mw-page-title-main">Abraham Gotthelf Kästner</span> Alman matematikçi ve nükteci (1719-1800)

Abraham Gotthelf Kästner bir Alman matematikçi ve epigrammatist yani nükteci idi.

Sabri Kalkandelen, şair ve kütüphaneci. II. Abdülhamit devri ve sonrasında Yıldız Kütüphanesi müdürlüğü, İstanbul Üniversitesi kütüphane müdürlüğü yapmış kütüphaneci.

<span class="mw-page-title-main">Sana'a el yazmaları</span> parşömeni günümüzde var olan en eski Kuran yazmalarından biridir

Sana'a parşömeni günümüzde var olan en eski Kur'an yazmalarından biridir. Yemen'deki Sana'a Ulu Camii'nin restorasyonu sırasında diğer birçok Kur'an parçaları ve başka şeyler ile birlikte 1972 yılında bulunmuştur. El yazması, parşömen üzerine iki katmanlı yazı yazılmak suretiyle yazılmıştır. Üst katmandaki yazı, Osman döneminde kullanılan standart yazı ile yazılmış Kur'an iken, alt katman standart yazıya göre pek çok tür ihtiva etmektedir. Alt katmanın bir sürümü 2012 yılında yayınlandı. Yapılan karbon testleri sonucu yazmaların %99 doğruluk payı ile 671 yılından önceye dayandığını, %95.5 doğruluk payı ile 661 yılından önce, %75 doğruluk payı ile 646 yılından öncesine ait olabileceği sonuçları da elde edilmiştir.

Alfons Maria Schneider Alman arkeologu ve İstanbul tarihi uzmanı.

<span class="mw-page-title-main">Robert Curzon</span>

Robert Curzon Viktoria devrinde yaşamış Britanyalı bir diplomat ve Orta Doğu'ya yaptığı seyahatleri ile tanınan bir gezgindir. Robert Curzon, özellikle Orta Doğu'da bulunan kilise ve manastırları ziyaret ederek, buralardaki önemli Kitab-ı Mukaddes el yazmalarını satın alarak bir koleksiyon oluşturması ile bilinmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Çek Cumhuriyeti Millî Kütüphanesi</span>

Çek Cumhuriyeti Millî Kütüphanesi Çek Cumhuriyeti'nin merkez kütüphanesidir. Çek Cumhuriyeti Kültür Bakanlığı tarafından yönetilmektedir. Kütüphanenin ana binası ve kitaplarının yaklaşık yarısı Prag'ın merkezindeki tarihi Clementinum binasındadır. Koleksiyonun diğer yarısı Hostivař bölgesinde bulunuyor. Millî Kütüphane, yaklaşık 6 milyon belgeye ev sahipliği yapan Çek Cumhuriyeti'ndeki en büyük kütüphanedir. Kütüphanenin şu anda yaklaşık 20.000 kayıtlı okuyucusu bulunmaktadır. Çoğunlukla Çekçe metinlerden oluşmasına rağmen kütüphane, Türkiye, İran ve Hindistan'dan daha eski materyalleri de saklamaktadır. Kütüphane Prag'daki Charles Üniversitesi için de kitaplar barındırıyor.

<span class="mw-page-title-main">Chester Beatty Papirüsleri</span> Antik papirüs elyazmaları

Chester Beatty Papirüsleri, ekseriyetle Kitab-ı Mukaddes'ten parçalar içeren Yunanca kaleme alınmış bir grup antik papirüstür. Toplamda 15 farklı el yazması içeren papirüslerin 13'ü Kutsal Kitap'a ait içeriğe sahipken geriye kalan iki son el yazması apokrif kitaplardan parçalar ile Melito'nun bir vaazını içermektedir.

Karl Hadank, İran dillerinde uzman Alman dilbilimcidir.

<span class="mw-page-title-main">Papirüs 10</span>

Papirüs 10 Yunanca Kutsal Yazıların Grekçede yazılan eski bir kopyasıdır. Fragman Oxyrhynchus Papirüsleri Koleksiyonuna aittir. Bu el yazmasının Grekçe metni Romalılar Mektubu'nun 1. bölümünden 7 ayet içermektedir.

<span class="mw-page-title-main">Papirüs 11</span>

Papirüs 11 Yunanca Kutsal Yazıların Grekçede yazılan bir kopyasıdır. Bu el yazmasının Grekçe metni 1. Korintoslular Mektubu'nun çok ayetleri içermektedir.

<span class="mw-page-title-main">John Rylands Papirüsleri</span>

John Rylands Papirüsleri, İngiltere'nin Manchester kentindeki John Rylands Üniversitesi Kütüphanesinde tutulan Kuzey Afrika ve Yunanistan'dan binlerce papirüs fragmanı ve belgesinin bir koleksiyonudur. Koleksiyon, Yuhanna Fragmanı olarak da bilinen Papirüs 52'yi içerir; bu, kanonik bir incilin hayatta kalan en eski fragmanıdır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.