İçeriğe atla

Osman Nedim Tuna

Osman Nedim Tuna (1923-17 Temmuz 2001), Türk dilbilimci.

Mesleki hayatı

Kabataş Erkek Lisesi 1941 fen bölümü mezunudur. Prof. Dr. Osman Nedim Tuna, ileri sürdüğü delillere[1][2][3] dayanarak Türkçenin en az 8.500 yaşında olduğunu hesaplamıştır.

Görüşlerine dair bazı eleştiriler gelmiştir. Ancak, Osman Nedim Tuna vardığı görüşleri desteklemek ve tesadüfi olmadığını ispatlamak için Sümerce ile Türkçenin karşılaştırmasında matematiksel yöntemler kullanmıştır.[4] sümerolog Muazzez İlmiye Çığ ve türkolog Reha Oğuz Türkkan ile ayrı ayrı yaptıkları çalışmalarda benzer sonuçlara ulaşmışlardır.

Sümer ve Türk Dillerinin Tarihî İlgisi ve Türk Dilinin Yaşı Meselesi adlı Türkçe (Çağatay Türkçesi) ile Sümerce arasındaki benzerlikleri açıkladığı eseri yaklaşık 20 yıllık çalışmalarının tamamını kapsamaktadır. 1962’de doktora için gittiği Amerika’da, bu konudaki çalışmalarını yoğunlaştırmış ve 1982’de çalışmalarını topladığı Sümer ve Türk Dillerinin Tarihî İlgisi ve Türk Dilinin Yaşı Meselesi adlı eserini altı başlık altında toplanmıştır: 1. Giriş; 2. Sümerce Türkçe Ses Denklikleri ‘Kurallar’; 3. Malzemenin Tartışılması, Metod ve Yorum; 4. Sonuç; 5. Son Söz; 6. Bibliyografya ve Kısaltmalar.

Türk Dünyası El Kitabı'nda Ural-Altay dilleri hakkında bir yazısı vardır. Türk dilinin Altay dillerinden geldiğini ispata giriştiği bu yazısında bunun örneklerle açıklamasını yaparak Türk diliyle ilgili birçok bilgiyi bizlerle paylaşır. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi altında Türk Dili ve Edebiyatı Eğitimi bölümünü kurmuş ve Bölüm Başkanlığı, Eğitim Fakültesi Dekan Yardımcılığı, Fakülte Yönetim Kurulu Üyeliği, İnönü Üniversitesi Senatosu’nda Fakülte Temsilciliği, İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü’nde Yönetim ve Kurul Üyeliği gibi görevlerde bulunmuştur. İnönü Üniversitesi'ndeki konferans salonlarından birine adı verilmiştir.

Türk Dil Kurumu tarafından düzenlenen 3. Uluslararası Türk Dili Kurultayı’nda Sümer ve Türk Dillerinin Tarihî İlgisi İle Türk Dili’nin Yaşı Meselesi adlı kitabı için kendisine Türk Dili’ne Üstün Hizmet Ödülü ve Onurluk verilmiştir.[5]

Eserleri

Kitapları

  • Altay Dilleri Teorisi, Türk Dünyası Araştırmaları Yayını:6, Istanbul, 1983.
  • Sümer ve Türk Dillerinin Tarihi İlgisi ile Türk Dilinin Yaşı Meselesi, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara, 1990.

Seçme Makaleleri

  • "Türkçede Tekrarlar", Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, C.III, No:3-4 (Kowalski Özel Sayısı), İstanbul, 1949, s.429-477.
  • "Türkçede Tekrarlar", Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, C.IV, No:1, Istanbul, 1950, s.39-81.
  • "Bazı İmla Gelenekleri, Bunların Metin incelenmelerindeki Önemi ve Orhon Yazıtlarında Birkaç Açıklama"; Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten 1957, s.41-81.
  • "Köktürk Yazıtlarında Ölüm Kavramı İle İlgili Kelimeler ve 'Kergek Bolmak' Deyiminin İzahı"; VII. Türk Dili Kurultayı'nda Okunan Bilimsel Bildiriler, 1957, Ankara 1960, s.131-148.
  • "Köktürk Yazılı Belgelerinde ve Uygurcada Uzun Vokaller" Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten 1960, s.213-282.
  • "Mongolian Hpagspa Text and 118 Turkish Translation in the Collection of Curiosities" by Osman Nedim Tuna and James E. Bosson, JSFOu, No:63, article 3, Helsinki, 1963, 16 s.
  • "On the Phonetic Values ofthe SymbolsUsed in Some of the Texts in Kökturkish Script", CAsJ vol. IX, No:4, Wiesbaden, 1962, s.241-263.
  • "Türkçenin Sayıca Eş Heceli İkilemelerinden Sıralama Kaideleri ve Tabii Bir Konson Dizisi", Türk Dili Arasstirmalan Yilhgi Belleten 1982-1983, s.163-228 + iki tablo.
  • "Türkçede Transitive-Causative 'Geçişli-Ettirgen' Fiiller ve Bunlarla ilgili Morfoloji ve Öğretim Meselelerinin Çözümü" Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, C.XXIV-XXV, istanbul 1986, s.381-428.
  • "Türk Dilinde Sayılar Üzerinde Karşılaştırmalı Bir Deneme", Sabahattin Zaim'e Armağan, İktisat Fakültesi Mecmuası, 1994/B-3, C.l-4, İstanbul 1996, s.1055-1076.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ "Osman Nedim Tuna, Altay Dilleri Teorisi" (PDF). 21 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 30 Ocak 2010. 
  2. ^ "Osman Nedim Tuna, Eski Doğu Türk Yazısında Ligatürler" (PDF). 12 Kasım 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 30 Ocak 2010. 
  3. ^ "Sumerian Evidence: Turkic-Sumerian Cognates". 29 Ocak 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Haziran 2010. 
  4. ^ Osman Nedim Tuna, Sümer ve Türk Dillerinin Tarihî İlgisi ve Türk Dilinin Yaşı Meselesi, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara 1997, s. 5-21. ISBN 975-16-0249-1
  5. ^ "Prof. Dr. Osman Nedim Tuna'nın hayatı". 7 Haziran 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2008. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Altay dilleri</span> bir dil ailesi

Altay dilleri ilk olarak 18. yüzyılda ileri sürülmüş Avrasya'da yaygınca konuşulan Türk dilleri, Moğolca, Tunguzca ve bazen Japonca, Korece ve Aynu dillerinin ortak bir ataya sahip olduklarını savunan varsayımsal bir dil ailesidir.

<span class="mw-page-title-main">Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi</span> Ankara Üniversitesinin bir fakültesi

Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi, Ankara Üniversitesi'nin ilk ve en büyük fakültesidir. Aynı zamanda Türkiye Cumhuriyeti'nde İstanbul'un sınırları dışında kurulan ilk yükseköğretim kurumudur.

Sümerce, Sümerlerin ana dili. Güney Mezopotamya'da MÖ 4000 yılında konuşuluyordu. MÖ 2000'li yılların başlarında yerini konuşma dili olarak Akadcaya bıraktı ancak Mezopotamya'da MS 1. yüzyıla kadar kutsal, şölensel, edebî ve bilimsel bir dil olarak kullanılmaya devam etti. Daha sonra ise bu dil 19. yüzyıla kadar unutuldu. Mezopotamya'da konuşulan diğer dillerin aksine Sümercenin izole dillerden olduğu kabul edilir.

Sümer ve Türk Dillerinin Tarihî İlgisi ve Türk Dilinin Yaşı Meselesi, Osman Nedim Tuna tarafından yazılan Sümerce ve Türkçe arasındaki ilişkiyi karşılaştırmalı olarak inceleyen kitap.

<span class="mw-page-title-main">Agop Dilâçar</span> Türk dilbilimci

Agop Dilâçar, Türk dilleri üzerine uzmanlaşmış Ermeni asıllı Türk dilbilimcidir.

<span class="mw-page-title-main">Sadri Maksudi Arsal</span> Türk tarihçi

Sadri Maksudi Arsal, Türk-Tatar devlet adamı, hukukçu, akademisyen, düşünür ve siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">Kıpçak grubu</span> Türk dillerinin bir kolu

Kıpçak dilleri, Ukrayna'dan Çin'e kadar uzanan Orta Asya ve Doğu Avrupa'nın çoğunda yaklaşık 28 milyon kişi tarafından konuşulan Türk dil ailesinin bir alt koludur. Bu grupta en çok konuşulan dillerden bazıları Kazakça, Kırgızca ve Tatarcadır.

Necati Demir, Türk öğretmen ve Türkoloji üzerine araştırmalar yapan halen Gazi Üniversitesi'nde görevli profesör.

Özcan Başkan (Prof. Dr.) Türk akademisyen, dilbilimci ve yazar.

Hatice Şahin, d. 1965 Türk profesör.

<span class="mw-page-title-main">Reşit Rahmeti Arat</span>

Reşit Rahmeti Arat, (tam adı, Abdürreşid Rahmeti Arat,, ordinaryüs profesör unvanına sahip Türk dil bilimci ve bilim insanı.

Zeynep Korkmaz, Türkolog ve akademisyendir.

<span class="mw-page-title-main">Uçmag</span>

Uçmag - Türk ve Altay mitolojisinde Cennet. Uçmağ olarak da söylenir. Karşıtı Tamagdır. Burada Türkçe uçmak havalanmak, yükselmek kelimesi ile Soğdca Uştmaht cennet aynılaşarak uçmak şeklinde tek kelime oluşuyor ve Uştmaht biçimi kullanımdan kalkıyor. Ancak Uştmaht’ın anlamı Türkçe “uçmak” kelimesi üzerine taşınıyor. Böylece iki farklı kelime tek kelime oluyor. Bu hadisede ses yapılarının benzerliği, Türk milletinin kelimeyi fonetik algısı, Türkçeleştirme ve en az çaba kanununun etkisi düşünülebilir. Türk’ün tasavvuru ise burada en önemli unsurdur. Dili yapan ve kullanan halktır. Gök Tanrı’ya inanan Türk, cennete gitmek için “uçmak” gerektiğini düşünüyor. Hatta eski Türkler Şamanların atlarıyla uçup Tanrının yanına gidip geldiğine inanmaktadır. Eski Türkçede ölüm için kullanılan “kergek bolmak ” şeklinin de “uçmak”la ilgili olduğu hatırlanırsa bu husus daha iyi anlaşılır. Ayrıca “ölmek” kelimesinin de asıl anlamının “yükselmek, havalanmak” olduğu ileri sürülmesi bizi desteklemektedir. Uçmak kelimesi Türk kültür tarihinde bir dönem "Cennet" sözcüğünden çok daha fazla kullanılmıştır ve daha yaygındır. Yunus Emre'nin dizelerinde sık sık rastlanan bir kelimedir.

Tutulmadı Yunus canı, geçti Tamu'dan, Uçmak'tan
Yola düşüp Dost'a gider, ol aslına uyakmağa

Mehmet Talât Tekin, Türk dil bilimci, Türk edebiyatına önemli katkıları olan araştırmacı ve yazar.

Johann Wilhelm "Willi " Max Julius Bang-Kaup, Alman Türkologdur.

<span class="mw-page-title-main">Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi</span> Ankarada bulunan bir devlet üniversitesi

Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi (ASBÜ), Ankara'nın altıncı devlet üniversitesi olarak 5 fakülte ve 5 enstitü ile kurulan bir devlet üniversitesidir.

Türk dili tarihi, çivi yazılı Sümerce tabletlerdeki alıntı kelimeler şeklinde bilinen ilk örneklerine rastlanan, coğrafya olarak Moğolistan ve Çin içlerinden Avrupa’nın ortalarına, Sibirya’dan Hindistan ve Kuzey Afrika sahasına kadar yayılmış olan Türk dilinin tarihidir. Günümüzde Asya ve Avrupa kıtalarında konuşulan ve yazılan Türk yazı dilleri ve bunların ağızlarının tarihî süreçlerini kapsar.

Ana Altay dili veya Ana Altayca, birçok akademisyence varlığı reddedilen Altay dillerinin kökeni olan dil. Tarihî dönemde konuşulmuş olduğu düşünülen bu dilden sonraki tarihlerde Türk, Moğol, Mançu-Tunguz, Kore ve Japon dilleri çıkmıştır. Bu asıl dilin yapısı, özelliklerine dair çeşitli çalışmalar ortaya koyulmuştur.

Faruk Sümer, Türk Orta Çağ tarihçisi, ağırlıkla Selçuklu ve Türk beylikleri üzerine çalıştı.

Mehmet Necati Lugal, Türk edebiyat profesörüdür.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.