İçeriğe atla

Osman Şevki Uludağ

Osman Şevki Uludağ
Doğum1889
Bursa
Ölüm1964
İstanbul
Defin yeriZincirlikuyu Mezarlığı
MeslekAsker, radyalog, tıp tarihçisi, besteci, milletvekili ve yazar

Osman Şevki Uludağ (1889, Bursa - 1964, İstanbul) Türk asker, doktor (radyoloji uzmanı), tıp tarihçisi, besteci, milletvekili, yazar.

1925 yılında cumhuriyet tarihinin ilk tırmanışını gerçekleştirerek zirvesine çıktığı Uludağ'ın isim babasıdır. Türkiye'de tıp tarihi ile ilgili yazı yazan ilk kişidir. 120'den fazla Türk musikisi eseri bestelemiş bir sanatçıdır ve "Genç Osman Türküsü"' nü derlemiştir. V., VI., VII. dönem TBMM milletvekilidir.

Yaşamı

1889 yılında Bulgaristan göçmeni Ayşe ve Mahmud Kamburoğulları'nın oğlu olarak Bursa'da doğdu. İlk ve orta tahsilini Bursa'da tamamladıktan sonra 1905 yılında İstanbul’a gelerek Mekteb-i Tıbbiye-i Askeriye-i Şahane’ye girdi. Bu okulda öğrenci iken Türk müziği ile tanıştı ve sevdi[1] Askerî Tıbbiye’den 1913 yılında doktor yüzbaşı olarak mezun olduktan sonra 10 yıl boyunca cephelerde çalıştı. Balkan Harbi, I. Dünya Savaşı ve Türk Kurtuluş Savaşı’nda görev yaptı.

Tıp Tarihçisi Yönü

Osman Şevki Bey, ülkenin ilk radyologlarından ve Türk Tıp Tarihi Kurumu’nun kurucularındandı. “Osmanlı Tababet Tarihi” (1918) ve “Beş Buçuk Asırlık Türk Tababet Tarihi” (1925) eserleriyle Türkiye’de tıp tarihi ile ilgili yazı yazan ilk kişi unvanını aldı.

1921 Sağlık Bakanı Dr. Refik Bey’den (Saydam) Bursa Verem Dispanseri’nin Röntgen Mütahasıslığı görevini alan Osman Şevki Bey, 1922 yılında Makbule Hanım ile evlendi. Bu evlilikten Emel (1923)ve Ela (1927) isimli iki kızı oldu. 1924 yılında İstanbul'da Eyüp Verem Dispanseri’nde şef olarak göreve başladı.

Bursa Şehrine Katkıları

Osman Şevki Bey, 1925 yılında Bursa’ya giderek öğretmenlerden oluşan Coğrafya Encümen Azası gezisine katıldı.[2] 2545 metre yüksekliğindeki Keşiş Dağı’nın zirvesine çıkarak Cumhuriyet tarihindeki ilk tırmanışı yapmış oldu. Dağın heybetinden etkilenip dağın isminin “Uludağ” olarak değiştirilmesini önerdi; teklifi kabul görünce dağın isim babası oldu. 1934’te Soyadı Kanunu çıktığında Uludağ ismini soyadı olarak aldı. Bu dönemde Bursa ile ilgili araştırmaları olan “Bursa ve Uludağ”, “Yeşil Camii” ve “Uludağ Keşişleri ve Dervişleri” kitaplarını yayınladı. Bursa’daki Yıldırım Darüşşifa Hastanesi’nin Osmanlıların Anadolu’da kurduğu ilk hastane olduğunu ortaya koydu.

Milletvekilliği

1930 yılında binbaşı rütbesi ile malulen askerlikten emekli olan Dr. Osman Şevki Bey, Eyüp Dispanseri şefliği yaparken 1935 yılında Atatürk tarafından milletvekilliği görevine atandı. 11 yıl (V, VI, VII. devreler) Konya milletvekili olarak görevini sürdürdü. 1940'larda milletvekilliği sırasında Devlet Konservatuvarı Kanunu'nun görüşüldüğü oturumlarda Millî Eğitim Bakanı Hasan Âli Yücel ile kıran kırana polemiğe girmesi ile Türk müzik tarihinde yer edindi; Türk Musikisi Şubesi kurulması için ısrar etti.

1936 yılında Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu başkanı oldu. 1945’te İstanbul’un susuzluk sorununu çözmek üzere, İstanbul su yollarının tarihini arşiv ve vesikalara dayanarak inceledi.

1946’da İstanbul’daki İnhisarlar'da çalıştı. İstanbul Verem Dispanseri Müfettişliğini yaptı. 1947’de İstanbul Belediyesi Zehirli Gaz Mütehassıslığı, 1947’de Gümrük Genel Müdürlüğü Şefliği, 1948’de Cibali Tütün Fabrikası Tabibi olarak pek çok işte görev aldı. 1949-1953 tarihleri arasında da İstanbul Merkez Hükümet Tabipliği görevindeyken emekli oldu.

Cenevre’de kaldığı dönemde antropoloji kursları aldı. Daha sonra Beyrut Üniversitesi ve 1943’te de Almanya’ya davet edilmişse de bunları kabul etmeyerek ülkesinde kalmayı yeğledi. 1964 yılında hayatını kaybeden Uludağ, Zincirlikuyu Mezarlığı'nda toprağa verildi.

Müzisyenliği

Musikiye çocukluğunda başladı. Askeri Tıbbiye’de öğrenci iken Dellâl-zâde’nin talebesi İsmail Efendi’den meşk etti. Balkan Savaşı’ndan sonra Tıbbiye’deki musiki topluluğunun şefliğini yaptı.

İlk Devlet Konservatuvarı kanunu kabulu sırasında Türk Musikisi’nin de ders olarak alınması için mecliste açtığı tartışmalarla Türk Musiki tarihinde önemli bir isim oldu.

Osman Zeki Üngör’e ait İstiklâl Marşı bestesinin "Carmen Silva" valsinden ve Cemal Reşit Rey imzasını taşıyan 10. Yıl Marşı’nın ise Jean-Jacques Rousseau’nun "Le Devin du Village" adlı operasından alıntı olduğu iddiasını ortaya koydu.

Rauf Yekta, İsmail Hakkı ve Ali Rifat Çağatay, Hafız Ahmet (Irsoy) Beylerle tanışarak Türk Ocağı'nda Türk musikisi konusunda önemli faaliyetlerde bulundu. Sonra da arkadaşlarıyla birlikte “Musiki Federasyonu”'nu kurdu. İleri Türk Musikisi Konservatuvarı Derneği’nin yönetim kurulu üyeliğini yaptı. Daha önceden "Şehbal" mecmuasından tanıdığı Hüseyin Sadettin Arel’le, Arel’in vefatına kadar birlikte çalıştı.

Aydın yöresinden derlediği "Genç Osman" türküsünün yanında çoğu klasik üslupta olan 120'den fazla bestesi vardır.

Kitapları

  • Osmanlı Tababeti Tarihi (1334/1918)
  • Harb-i Umumi'de Sıhhi Tecrübeler (1338/1922)
  • Yeşil Camii (1933)
  • IV. Mıntıka Ettiba Odası (1935)
  • Uludağ Tapınakları, Keşişleri, Dervişleri (1936)
  • Tanzimat ve Hekimlik (1940)
  • Çocuklar, Gençler, Filmler (1943)
  • Osmanlılar Devrinde Türk Hekimliği

Küçük Kitap ve Risaleler

  • Tababet Tarihimizde 12 Mayıs Tarihinin Mânâsı (1334/1918)
  • Tıb Tedrisatımızda Kıdem Meselesi (1334/1918)
  • Tıb Tarihimizde Fakülte (1334/1918)
  • Bursa'da Verem Dispanseri (1334/1918)
  • Birinci Tıbbî ve Sıhhî Kitaplar Sergisi (1334/1918)
  • Tarihimizde İki Tane Tıphane Vardır (1334/1918)
  • Osmanlı Sarayının Yabancı Hekimleri (1334/1918)
  • Bursa Kumaşları (1334/1918)
  • La Science Medicale Et Les Turcs Ottomans (1334/1918)
  • Osmanlı Türklerinde Tababet (1334/1918)
  • Haseki Darüşşifası (1334/1918)
  • Son Kapitülasyonlardan Biri Karantina (1334/1918)
  • Tıb Tarihimizde Sülük Hekimliği (1334/1918)

Piyesleri

  • Hafiye Gözü
  • Meslek İntihabı

Dış bağlantılar

Dr. Osman Şevki Uludağ'ın kişisel arşivi

Kaynakça

  1. ^ "Salih Zeki Çavdaroğlu, Musikişinas Bir Siyasetçi:Osman Şevki Uludağ (1889-1964), Musiki Dergisi". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2011. 
  2. ^ "Uludağ'a Uludağ Diyen Adam, Dünyabizim.com, 28.08.2009". 17 Eylül 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2011. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Mesut Cemil</span> Türk müzisyen

Mesut Cemil Tel, Tamburi Cemil Bey’in oğludur. Bir ara “Tel” soyadını kullanmışsa da, kısa bir süre sonra bundan vazgeçmiştir. Çocukluk yılları babasının musiki çevresinde geçti. Babasından birkaç ders dışında musiki dersi almadı. İstanbul Sultanîsi'nde öğrenciyken, on üç yaşında Daniel-Fitzinger'den keman dersleri alarak Batı musikisi bilgileri öğrenmeye başladı; keman üzerindeki çalışmalarını daha sonra Aliye Berger'in eşi Karl Berger’den aldığı derslerle sürdürdü.

<span class="mw-page-title-main">Osman Zeki Üngör</span> Türk besteci

Osman Zeki Üngör, şair, besteci, orkestra şefi, keman virtüözüdür.

<span class="mw-page-title-main">Türk müziği</span> Türklerin müziği

Türk müziği, Türklerin Orta Asya'dan beri geliştirdikleri, bugünkü özellikleri Anadolu Selçukluları ve Osmanlılar döneminde belirginleşen müzik tarzı. Musiki, Osmanlı döneminde halk ve üst kültür çevrelerinde birbiriyle ilişkili, fakat karakterleri farklı iki ana dal olarak gelişmiştir. Osmanlı'nın son dönemindeki modernleşme hareketleriyle Batı etkisi görülmeye başlanmış, bu etki Cumhuriyet döneminde daha da artmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Bursa Uludağ Üniversitesi</span> Bursada kurulu devlet üniversitesi

Bursa Uludağ Üniversitesi, Bursa’daki ilk üniversite olarak 11 Nisan 1975 tarihinde "Bursa Üniversitesi" adıyla kurulan, 1982 yılında ise "Uludağ Üniversitesi" adını alan, 2018 tarihinde ise "Bursa Uludağ Üniversitesi" ismini alan ve bünyesinde 15 fakülte, 2 yüksekokul, 15 meslek yüksekokulu, 1 konservatuvar, 4 enstitü, 27 araştırma ve uygulama merkezi ve rektörlüğe bağlı 5 bölümü olan yükseköğretim kurumudur.

<span class="mw-page-title-main">Uludağ</span> Bursa ili sınırları içinde, 2.543 m rakımlı, Türkiyenin en büyük kış ve doğa sporları merkezi olan dağ

Uludağ, Bursa ili sınırları içinde, 2.543 m yüksekliği ile Türkiye'nin en büyük kış ve doğa sporları merkezi olan dağ. Uludağ; Marmara Bölgesinin en yüksek dağıdır. Kuzeybatı-güneydoğu doğrultusunda uzanan Uludağ'ın uzunluğu 40 km'yi bulur. Genişliği ise 15–24 km'dir. Toplu ve heybetli bir görünüşe sahip olan bu dağın Bursa'ya bakan yamaçları kademeli, güneye Orhaneli'ne bakan tarafları ise düz ve daha diktir. En yüksek noktası göller bölgesinde yer alan Uludağ tepe'dir. Uzaktan Bursa'ya yaklaşılırken ve oteller bölgesinde görülen yüksek tepe genelde zirve olarak algılanır. Hâlbuki Zirve gibi görünen o tepenin ismi Keşiş Tepedir ve yüksekliği 2.486 m'dir. Uludağ tepe Keşiş Tepenin 5 km güneydoğusunda yer alır. Dağın kuzey tarafında Sarıalan, Kirazlı, Kadı, Sobra yaylaları vardır.

<span class="mw-page-title-main">Nevzat Atlığ</span>

Nevzat Atlığ, Türk tıp doktoru ve koro şefi.

<span class="mw-page-title-main">Dârülelhan</span>

Dârülelhan, Osmanlı Devleti’nin ilk resmi müzik okulu olarak İstanbul’da 1917-1927 arasında faaliyet gösteren dört yıllık eğitim kurumu. Osmanlı Devleti’nde Maarif Nezareti’ne bağlı okullarda öğretmenlik yapmak üzere hem Türk hem Batı müziğinin bilen öğretmenler yetiştirmek amacı ile kurulmuştur. Günümüzde İstanbul Üniversitesi Devlet Konservatuvarı olarak geçmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Bahaddin Şakir</span> Türk hekim ve siyasetçi

Bahaeddin Şakir, Türk hekim ve siyasetçi.

Selahattin İçli,. Türk müziği bestecisi, müzisyen, tıp doktoru. Bestekâr Şerif İçli, babasının amca oğludur.

Mithat Özyılmazel, Türk müzisyen.

<span class="mw-page-title-main">Ali Rıfat Çağatay</span> Türk müzisyen

Ali Rıfat Çağatay, Türk udî, çellist, kemençezen ve bestekâr. İstiklâl Marşı'nın ilk bestecisidir.

Sâdi Yâver Ataman, Türk müzikolog, folklor uzmanı, eğitimci ve sanatçı.

<span class="mw-page-title-main">Süheyl Ünver</span> Türk hekim ve yazar

Ahmet Süheyl Ünver, Türk yazar ve doktor.

Osmanlı tıbbı, İslam tıbbının bir parçası olan ve Osmanlı İmparatorluğu döneminde geliştirilen tıp biçimi.

Maddetü'l-Hayat veya Maidetü'l-Hayat, Akşemseddin'in Türkçe olarak tıp ilmini dair kaleme aldığı Risâletü’n-fi’t-Tıb olarak da bilinen bir eseridir. Akşemseddin, bitkilerin eczacılıkta yerini ve bitkilerin hastalıkların tedavisinde önemini anlatan bu eserde, ayni zamanda mikrobun katılımını ve bulaşmasını ele almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Suphi Ezgi</span> Türk müzikolog ve besteci

Mehmet Suphi Ezgi, Türk hekim, müzik bilimci ve besteci. Ezgi, Türk musikisinin ses sistemini bilimsel bir temele dayandırmaya çalışmış ilk kuramcılardan birisi olarak kabul edilmektedir.

Ali Rıza Şengel yahut Eyyubî Ali Rıza Bey, Klasik Türk müziği bestekârı ve hocası, nevbezen.

Emin Ongan, keman üstadı klasik Türk müziği bestecisi, Üsküdar Musikî Cemiyeti'ne ismi verilen eski başkanlarından.

Laika Karabey, Geleneksel Türk müziği yorumcusu, bestecisi, tanburi, İleri Türk Müziği Konservatuvarı'nın kurucularından, eğitimci.

Leon Hanciyan/Hancıyan, Osmanlı Ermenisi klasik Türk müziği sanatçısı ve bestekar. Eserlerinin çoğunun unutulmasına rağmen bir peşrev, üç saz semaisi, bir aksak semai ile onbeş kadar şarkısı bilinmektedir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.