İçeriğe atla

Oruro Karnavalı

Oruro Karnavalı'nın tipik ve ana dansı olan Diablada, 2001'den beri Bolivya'da İnsanlığın Sözlü ve Somut Olmayan Mirasının Başyapıtıdır ( Resim: Fraternidad Artística y Cultural "La Diablada" .
Karnavalda Llamerada Dansçıları

Oruro Karnavalı, Bolivya'nın Oruro kentinde18. yüzyıldan beri düzenlenen dini ve kültürel bir festivaldir. Başlangıçta yerli bir festivali olan kutlama, daha sonra Candelaria Bakiresi (Socavón Bakiresi) etrafında bir Hristiyan ritüelini içerecek şekilde dönüştürüldü. Karnaval, UNESCO'nun İnsanlığın Sözlü ve Somut Olmayan Mirasının Başyapıtlarından biridir.

Festival boyunca, 18 farklı halk dansında uzmanlaşmış 48'den fazla halk dansçısı, karnavalın her Cumartesi günü geleneksel bir geçit töreninde Tünel Mabedi'ne hac ziyareti gerçekleştirir. Geleneksel Lama Lama veya Diablada dansları, festivalin önde gelen geleneksel dansı oldu.

Arka Plan

Yerli Itu törenleri, İspanyollar tarafından 17. yüzyılda, Yukarı Peru'ya hükmettikleri dönemde yasaklandı. Ancak Uru, festivali her Şubat ayının ilk haftasında, Mum Masalları'nda bir Katolik ritüeli şeklinde gözlemlemeye devam etti. And tanrılarının tasvirlerini gizlemek için Hristiyan ikonları kullanıldı ve Hristiyan azizler, diğer küçük And tanrılarının yerini aldı. Tören Paskalya'dan kırk gün önce başladı.

Efsaneye göre 1756'da Oruro'daki en zengin gümüş madeninin maden ocağında Meryem Ana'nın bir duvar resmi mucizevi bir şekilde ortaya çıktı. Karnaval , Virgen de la Candelaria (Mum Masalı Bakire) veya Virgen del Socavon (Maden Kuyusu Bakiresi) onuruna kutlandığından beri. Karnavalın en önemli unsurları artık Sanctuaria del Socavon'da (Maden Şaftı Kilisesi) ve çevresinde meydana geliyor.

İspanyol Öncesi Dönem

Bir zamanlar Jururu (Uru Uru) olarak adlandırılan Oruro çevresindeki bölge, eski And zamanlarında dini hac için önemli bir merkezdi. "Kutsal Urus Dağı", hacıların wakas, achachilas ve apus gibi koruyucu tanrılara dua edebilecekleri yerdi. Bunların arasında Jamp'atu Qullu (tepe kurbağası), Argentillo Arankani (tepe kertenkelesi), Quwak (engerek), akbaba ve Wakallusta vardı. Kültür, İnka İmparatorluğu'nun genişlemesiyle genişledi. Kötü yarı tanrı WariDesam ve kutsal yarı tanrı Apus waka bunu açıklamak için kullanılabilir.

İspanyol kolonizasyonu, yerli yerli mirasın parçalanmasına yol açtı. Bununla birlikte, birçok yerli ayin, sakinler tarafından korunarak Katoliklik ve Wari Kültürünün dini bir senkretizmine yol açtı. Katolik öğretilerinden Bakire ve Şeytan hakkındaki Hristiyan fikirleri, Karnaval sırasında hala görülebilen dini sembolizmin bir karışımı olan Pachamama ve Tio Supay'ın yerel fikirlerine dahil edildi.

Modern Karnaval

Modern festival, bölgede devam eden pagan-Katolik dini uygulama karışımını göstermektedir. Karnaval, Virgen del Socavon'a adanmış bir törenle başlar. Bando grupları, Meryem Ana'yı selamlamak için Pazar günü Pie de Gallo mağarasında aynı anda yarışır. Festivalin en önemli özelliği, 48 grup halk dansçısının tünelin kutsal alanına giden dört kilometrelik bir rota üzerinde üç gün üç gece süren geçit törenidir. Bu Cumartesi gününde hac ziyaretinden üç gün önce, insanlar sembolik pagan akbabasını ziyaret ediyor. Hacdan bir hafta sonra şehrin güneyindeki yılanı, kuzeyindeki kurbağayı ve doğusundaki karıncaları ziyaret ederler.

Hac, iki Orta Çağ tarzı didaktiğin veya gizem oyununun canlandırılmasıyla sonuçlanır. İlki İspanyol fethi hakkında, diğeri ise Başmelek Mikail'in sonunda Şeytan'a ve Yedi Ölümcül Günah'a karşı zafer kazanmasıyla iyi ve kötü arasındaki klasik savaş etrafında dönüyor. Gerçekleştirilen son oyun ise 1818'de Katolik din adamları tarafından tanıtıldı.

Toplamda 28.000'den fazla dansçı, 150 grupta yaklaşık 10.000 müzisyen ve dört mil boyunca uzanan 400.000 ziyaretçi var. Gruplar, Karnavalın gerçekleşeceği hafta sonundan önceki Pazartesi günü Bolivya televizyonunda yayınlanan ve Bolivya Devlet Başkanı ve hükûmet yetkililerinin katıldığı ulusal bir festivalde yer almaktadır.

UNESCO tanımı

UNESCO tarafından toplanan tanınmış kişilerden oluşan ve yazar Juan Goitisilo'nun başkanlık ettiği uluslararası bir jüri, Karnavalı 18 Mayıs 2001'de İnsanlığın Sözlü ve Somut Olmayan Mirasının Başyapıtlarından biri ilan etti. Bildiri Fransa'nın Paris kentinden yayınlandı. Jürinin diğer üyeleri arasında Mali Cumhurbaşkanı Alpha Oumar Konare, Uganda Kabakası, Majesteleri Ronald Muwenda Mutebi il, Ürdün Prensesi Basma Bint Talal, Bolivyalı şarkıcı Zulma Yugar ve Meksikalı yazar Carlos Fuentes yer aldı.

Dans Uzmanlıkları

Oruro'nun kültürel ve dini etkisinin yanı sıra tarihsel önemi, karnavalını Bolivya'nın çok kültürlülüğünü ve özellikle halk danslarının çeşitliliğini göstermek için doğal bir unsur haline geliyor. Katılan dans grupları, çeşitli yerel dans stillerini temsil eder ve birkaç grup eşlik eder. Dansçılar tarafından temsil edilen alanlar şunları içerir:

  • Bolivya Altiplano'nun And bölgesi ve Yungas vadileri: Gruplar arasında negritos, Afro-Bolivian saya ve Euro-Bolivian caporales bulunur. Potosí, Oruro bölümleri ve La Paz'ın bir kısmı da dahil olmak üzere bu alan yoğun bir nüfusa sahiptir. Bu bölge, tinku, llamerada (llameros), kullawada, kallawaya, siklla (wayra, doctorcitos), Inkas ve kantu gibi danslarla zengin bir folklora sahiptir.
  • Vadiler bölgesi: Potolos ve pukllay dansları dahil olmak üzere Cochabamba, Tarija ve Chuquisaca .
  • Ovalar ve ormanlar: Santa Cruz, Beni, Pando, Tarija ve Chuquisaca'nın çok etnikli savaş dansları sergileyen bölümleri.
  • Şeytanların dansı veya diablada, morenada, antawara, awatiri, suri sikuri, wititi, intillaqta, tarqueadas ve sampoñaris gibi tüm danslar Oruro kökenini paylaşır.

Diğerleri

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Peru</span> Güney Amerika ülkesi

Peru, ya da resmî adıyla Peru Cumhuriyeti Güney Amerika'nın batısında bir ülkedir. Kuzeyde Ekvador ve Kolombiya, doğuda Brezilya, güneydoğuda Bolivya, güneyde Şili ve batıda Büyük Okyanus'la sınırlıdır.

<span class="mw-page-title-main">Kanarya Adaları</span> Atlas Okyanusunda İspanyaya bağlı takımadalar

Kanarya Adaları, Fas'ın batısında İspanya'ya bağlı, Atlas Okyanusu'nda yer alan takımadalar. Kanarya Adaları yerel idare bakımından 2 Ağustos 1982'de yürürlüğe giren bir kanunla Kanarya Adaları Özerk Topluluğu" olarak kabul edilmişlerdir. Kanarya Adaları Tenerife, Fuerteventura, Gran Canaria, Lanzarote, La Palma, La Gomera ve El Hierro olmak üzere başlıca 7 ada ile birkaç küçük adacıktan oluşur.

Düalist kozmoloji veya Düalizm, genellikle birbirine karşı çıkan iki temel kavramın var olduğuna dair ahlaki veya ruhsal inançtır. Hem geleneksel dinler hem de kutsal kitap dinleri dahil olmak üzere çeşitli dinlerden çeşitli görüşleri kapsayan şemsiye bir terimdir.

<span class="mw-page-title-main">Evo Morales</span>

Juan Evo Morales Ayma, eski Bolivya devlet başkanı, Movimiento al Socialismo lideridir. Aymara asıllı Morales, 2006-2019 yılları arasında Bolivya Devlet Başkanlığı görevini yürütmüştür. Morales ve hükûmeti, fakirlik oranlarını düşürmeyi ve Amerika Birleşik Devletleri ve/veya çok uluslu şirketlerin ülkedeki etkisini azaltmayı hedefleyen solcu politikaları ile karakterize edilir.

Ekümeniklik, günümüzde genellikle, daha büyük bir dinî birliği ya da dinlerarası iş birliğini sağlama amacını güden girişimleri ifade eder.

<span class="mw-page-title-main">Amerika yerlileri</span>

Amerika yerlileri, Avrupalılar'ın gelişinden önce Amerika kıtasında yaşayan Eskimo-Aleut halkları ile Kızılderilileri kapsayan ortak ad. Bazıları bu adı İngilizce Amerindian terimin karşılığı olarak yalnızca Kızılderililer için kullanır ve Eskimo-Aleut halklarını dahil etmez. Alaska ve Kanada gibi hem Eskimo hem de Kızılderili nüfus barındıran yörelerde Amerika yerlisi adı her ikisi için kullanılırken, Kıta ABD'sinden Arjantin'e kadar Eskimo barındırmayan diğer yörelerde yalnızca Kızılderili anlamındadır.

<span class="mw-page-title-main">Tespih</span> Belli sayıda boncuk tanesinin oluşturduğu halka

Tespih, tekrarlanan monoton işlemleri saymak amacıyla ipe dizilmiş ve belli sayıda boncuk tanesinin oluşturduğu halkaya denir. Tespihin 11, 33 ve 99 taneli olanları Müslümanlar, 33 ve 59 taneli olanları Hristiyanlar ve 108 taneli olanı Budistler tarafından kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Tenerife</span>

Tenerife İspanya'da ada. Kanarya Adaları Özerk Bölgesinin yedi adasından en büyüğüdür. Yüzölçümü 2.034 km² nüfusu ise 917.841 kişidir. Böylece Tenerife adasında tüm Kanarya Adaları nüfusunun yaklaşık %43'ü yaşar. İspanya'nın en kalabalık adasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Cizvitler</span> Katolik Kilisesinin erkek dinî cemaati

Cizvitler ya da İsa Cemiyeti, genel merkezi Roma'da olan, Katolik Kilisesi’nin erkek bir tarikatıdır. 1528’de Paris’te tanışan ve içinde Francisco de Xavier, Pierre Favre ve Tarikatın ilk lideri olan Loyolalı Ignatius’un da olduğu yedi arkadaş ve öğrenci tarafından kurulmuştur. Kendilerine Compañía de Jesús ve Amigos en El Señor yani ‘Rabbin Arkadaşları’ diyorlardı çünkü İsa tarafından bir araya getirildiklerini düşünüyorlardı. İsimdeki ‘Compania’ Latinceye societas (topluluk/cemiyet) olarak çevrilmiş bu sebeple de daha yaygın olarak ‘İsa Cemiyeti’ olarak tanınmışlardır.

<span class="mw-page-title-main">Kuzey Dakota</span> Amerika Birleşik Devletlerinde eyalet

Kuzey Dakota, Amerika Birleşik Devletleri'nin Kanada sınırı boyunca uzanan, ülkenin Ortabatı eyaletlerilerinden birisidir. Eyaletin komşuları kuzeyde Kanada, doğuda Minnesota, güneyde Güney Dakota ve batıda Montana eyaletleridir. Kuzey Dakota Birleşik Devletler'in büyüklük açısından 19. Eyaleti olmasına rağmen en az nüfusa sahip 3. eyaletidir. Kuzey Dakota, Dakota bölgesinin Kuzey bölgesinden oluşturulmuş bir eyalettir ve 2 Kasım 1889 tarihinde ABD'ye kabul edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Dinler tarihi</span> Dinlerin tarihsel gelişimleri

Dinler tarihi, dinleri benzer ve farklı yönleri ile karşılaştırmalı olarak inceleyen bir bilim dalıdır. Bu bilim dalının temelinde karşılaştırma, tarih ve din olmak üzere üç olgu bulunmaktadır. Bunlardan karşılaştırma kelimesi bu bilim dalının genel metodunu belirtir. Tarih kelimesi bu bilimin bir tarih bilimi olduğunu, din ise bu bilimin konusunun din olduğunu ifade eder. İnsan hayatında özel bir yere sahip olan dinleri konu edinen tarih branşına da ''karşılaştırmalı dinler tarihi'' veya sadece ''dinler tarihi'' denir.

Latin Amerika'daki Yahudilerin tarihi, bazı bakış açılarına göre Christopher Columbus'un İspanya'dan yola çıkıp Atlantik Okyanusu'nu geçtiği tarih olan 3 Ağustos 1492'de başlar. Onun yola çıktığı tarih, Katolik Monarklar olan I. Isabel ve II. Fernando'nun İspanya'daki Yahudilere ya Katolisizm'e geçmelerini ya da ülkeyi terk etmelerini emreden bildirgeyi yayınladığı tarihe denk gelir.

<span class="mw-page-title-main">Üstsüzlük</span> erkek ya da kadının gövdesinin kolları baş hizasına kadar çıplak hali

Üstsüzlük ya da yarı çıplaklık, erkek ya da kadının gövdesinin kolları baş hizasına kadar çıplak halidir. Sadece gövdesi çıplak olmak üzere üstsüz yüzme veya spor ya da festival gibi geniş katılımlı etkinlikler yaygın yapılan bir uygulamadır. Sosyal ve siyasal eylem amacıyla da yarı çıplak ya da tam üstsüz yasa dışı eylemler de gerçekleşebilmektedir. FEMEN eylemleri buna örnek gösterilebilir. Yarı çıplaklığın kadın ve erkeklerde meme kısmının da görünürlüğünden cinsel dürtüleri artırdığı ileri sürülmektedir. Tarih boyunca, özellikle erkek çiftçi, madenci ve diğer emekçiler arasında bu şekilde üstsüz çalışma yaygındır.

Slav mitolojisi, Slavların Hristiyanlığı kabul etmelerinden önce inandıkları çok tanrılı dinin mitolojisidir. Din, Ön Hint-Avrupa dinleriyle bağlantısı olan pek çok dinle ortak özelliklere sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Oruro, Bolivya</span>

Oruro veya Uru Uru, Bolivya'nın Oruro departmanının Cercado bölgesinde yer alan bir şehirdir. Şehrin toplam nüfusu 2012'deki nüfus sayımına göre 264.683'tür. Ülkenin resmi başkenti Sucre ile fiili başkenti La Paz'ın hemen hemen ortasında yer alan şehir, yaklaşık 3709 metrelik bir rakıma sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Çin'de din</span> Çin içerisindeki birçok din

Çin, dünyanın en eski ve sürekli öğreti ve felsefi geleneklerinin beşiği olmuştur. Çin'de batıdaki anlamıyla bire bir örtüşen bir din anlayışı hiç olmamıştır. Milattan önce 6. yüzyıldan itibaren görülmeye başlayan düşünce okulları kendi içinde özgün olarak sürekli gelişmiştir. Bu yüzden Çin'de inanç sistemleri olarak Çin kültürünü tarihi boyunca şekillendiren Konfüçyüsçülük, Taoizm ve çok sonradan gelen Budizm düşünce okulları sıralanır. Bu iç içe geçmiş düşünce okulları kendi aralarında kökten farklı bir evren anlayışı taşımazlar ancak klasik anlamıyla batıda ortaya çıkan Musevilik, Hristiyanlık ve Müslümanlık dinlerinden kökten ayrıdırlar. Bu düşünce okulları öncesinde de Çin'in hem toplayıcı ve avcı şamanik toplumlarında hem de yerleşik tarım toplumları döneminde kainatın doğuşuyla ilgili anlatılan masal ve efsanelerde evrenin; klasik dinlerde olduğu gibi bir yaratıcı tarafından yaratılmasından çok her şeye hamile olan ve hiçbir şeyin henüz bir biçimi olmadığı karanlık bulamaç bir şeyden doğduğu inançları yer bulmaktadır. Bu bulamaç, karanlık hiçbir nesnenin henüz şekil almadığı ama her şeye hamile olunan bu hale masallarda Hundun, düşünce okullarında Dao denmektedir. Dao'dan Gök ve Yer yani somut ve soyut olan her şey doğar, yin ve yang değişim ilkeleriyle her şey biçim alır ve dönüşür. Günümüzde Kuantum Kuramı'nın kozmogoni görüşleri Çin'de ortaya çıkan bu evren anlayışına daha yakın durmaktadır. Gök uzayı, yer ise yıldızlar, gezegenler gibi yoğun her şeyi temsil etmektedir. Dao düşünce okulunda Gök ve Yerin ham doğası yani kendiliğindenlik hali olan Zìrán (自然)'a uyması çabasız çabayı uygulaması en uygun yönetim olarak anlatılırken, Konfüçyüsçü okullara göre ise Gök ve Yer ilişkisi hiyerarşik ele alınır, erdem ve görevlere önem verilir, dolayısıyla devletin yönetimi ve halk ile ilişkisi buna uymalıdır anlayışı hakim olmuştur. Çin imparatorları, özellikle Konfüçyüs okuluna göre Gök gibi olmalıydılar ve bu yüzden "Göğün Vekaleti"ni (Tianming) talep edip Çin efsanevi ve geleneksel pratiklerine katılırlardı. Yaygın inanç sistemi bu şekilde kendini gösterirken sonraki yüz yıllarda Batıda ortaya çıkan dinler Çin'de yayılmak istemiş olsa da halk arasında bu inanç sistemleri çok rağbet görmemiştir. Ancak günümüzde sayıları fazla olmasa da Çin'de Hristiyanlık ve müslümanlık da yaşamaktadır. 1949 Mao Zedong devriminden beri Çin, bir ateist ve Marksist kurum olan Çin Komünist Partisi tarafından yönetilmektedir. Bu dönemde bilimsel bir zemini olmayan hiçbir görüşe izin verilmedi. Dini hareketler ve kurumlar önce hükûmet kontrolü altına alındı, sonra Kültür Devrimi (1966-1976) sırasında baskıya uğradı. Devrimin yumuşama döneminde geleneksel öğretiler ve sonradan gelen dini örgütlere haklar verilmeye başlanmıştır. Hükûmet henüz beş tane öğreti ve dini resmen tanımaktadır: Budizm, Taoizm, İslam, Protestanlık ve Katoliklik. 21. yüzyılın başında kurumsal idarelerde Konfüçyüsçülük ve Çin halk gelenekleri giderek daha fazla tanınma kazanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Diablada</span> And halk dansları

Diablada veya Danza de los Diablos, dansçılar giydiği şeytan maskesi ve kostümlerinin karakterize ettiği Güney Amerika dansı. İspanya'dan getirilen dinî içerikli tiyatro oyunlarıyla Ant Dağları'ndaki yerlilerin Uru tanrısı Tiw onuruna yaptığı Llama llama ve Aymara madencilerin mağaralarda yaşayan şeytansı ruh Anchanchu hakkında yaptıkları rit gibi dinî dansların birleşmesiyle oluşmuştur. Özellikle 17. yüzyılda İspanyol otoritelerinin geleneksel dinî dansları yasaklamasıyla bu tür danslar Hristiyan ritüeli kisvesi altında devam ettirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Barranquilla Karnavalı</span>

Barranquilla Karnavalı, Kolombiya'nın en önemli folklorik kutlamalarından ve dünyanın en büyük karnavallarından biridir. Karnavalın 19. yüzyıla dayanan gelenekleri vardır. Kutsal Haftadan dört gün önce Barranquilla, ulusal ve yabancı turistleri toplamaya başlar ve bir araya gelir. Karanaval süresince şehrin normal aktiviteleri durur ve şehrin sokaklarında dans, müzik ve maskeli geçitler faaliyet gösterir. Barranquilla Karnavalı, İspanyol paloteo'su, Afrika soukous'u ve yerli mico y micas gibi danslardan oluşmaktadır. Kolombiya müziği olarak kumbiya ve enstrüman olarak da davullarla nefesliler topluluğu göze çarpmaktadır. Barranquilla Karnavalı, 2002 yılında Kolombiya Ulusal Kongresi tarafından Milletin Kültür Başyapıtı ilan edildi. Ayrıca UNESCO, 7 Kasım 2003'te Paris'te İnsanlığın Sözlü ve Somut Olmayan Kültürel Mirasının Başyapıtlarından biri olarak ilan edildi.

Münzevilik, yalnız ve izole yaşam tarzı olarak kabul edilen dini bir pratik biçimidir.

<span class="mw-page-title-main">Tlayacapan</span>

Tlayacapan Orta Meksika'da Morelos eyaletinin kuzeydoğu kesiminde yer alan bir kasaba ve belediyenin adıdır. Eyalet başkenti Cuernavaca'nın 60 km doğusunda ve Mexico City'nin yaklaşık 1.5 saat güneyinde yer alır. 20. yüzyılda yaşam tarzı pek değişmemiş, nüfusunun %90'ı hala kısmen veya tamamen tarıma bağlı olan kırsal bir alandır. Kasabanın eski konakları, kiremit çatılı evleri ve taş döşeli sokakları var. Birçok dağ geçidi bölgeyi çaprazlar ve çok sayıda taş köprü ile geçilir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.