İçeriğe atla

Ortorombik kristal yapı

Ortorombik kristal sistemi kristal kafes yapılarından biridir. Bu sistemde a, b ve c eksenleri farklı boylarda, bunlar arasındaki açılar da 90o'e eşittir a≠b≠c ve α=β=γ=90° olmalıdır.

Bravais motifleri

Ortorombik sisteminin Basit, Taban merkezli, İç merkezli ve Yüzey merkezli olmak üzere 4 adet Bravais motifi vardır.

  • Basit (P)
    Basit (P)
  • Taban merkezli (C)
    Taban merkezli (C)
  • İç merkezli (I)
    İç merkezli (I)
  • Yüzey merkezli (F)
    Yüzey merkezli (F)

Kristal sınıfları

Ortorombik sistemin, 59 adet kristal sınıfı vardır.

# Gösterim Biçimleri Örnek Cins Uzay Grupları
İsim Schönflies Intl Orbifold Coxeter
16-24 sfenoidal [1]D2222 222 [2,2]+epsomit enantiomorphic P222, P2221, P21212, P212121, C2221, C222, F222, I222, I212121
25-46 pyramidal [1]C2vmm2 *22 [2] hemimorfit, bertrandit polar Pmm2, Pmc21, Pcc2, Pma2, Pca21, Pnc2, Pmn21, Pba2, Pna21, Pnn2, Cmm2, Cmc21, Ccc2, Amm2, Aem2, Ama2,Aea2, Fmm2, Fdd2, Imm2, Iba2, Ima2
47-74 bipyramidal [1]D2hmmm *222 [2,2] olivin, aragonit, markazit centrosymmetric Pmmm, Pnnn, Pccm, Pban, Pmma, Pnna, Pmna, Pcca, Pbam, Pccn, Pbcm, Pnnm, Pmmn, Pbcn, Pbca, Pnma, Cmcm, Cmca, Cmmm, Cccm, Cmme, Ccce, Fmmm, Fddd, Immm, Ibam, Ibca, Imma

Ortorombik Kristal Yapısına Sahip Bazı Mineraller

Krizoberil

Krizoberil-Oksit

Kimyasal Bileşimi, BeAl2O4

Kristal Sistemi: Ortorombik

Kristal Biçimi: Genellikle levhamsı kristalli

İkizlenme: {130} yüzeyinde yaygın kontakt ve interpenetrasyon ikizleri

Sertlik: 8.5 - 9

Özgül Ağırlık: 3.65 - 3.80

Dilinim: {110} zayıf

Renk ve Şeffaflık: Sarımsı yeşilin değişik tonları, sarı, gri, kahverengi, mavi-yeşil, zümrüt yeşili; şeffaf-yarı şeffaf

Çizgi Rengi: Beyaz Parlaklık: Camsı parlaklıkta

Ayırıcı Özellikleri: Rengi, sertliği ve kristal şekli

Bulunuşu: Granitik kayalarda, pegmatitlerde ve mikaşistlerde oluşur. Ayrıca, dolomitik mermerlerde ve alüvyonlarda da rastlanılabilir.

Aragonit

Aragonit-Karbonat

Kimyasal Bileşimi, CaCO3

Kristal Sistemi: Ortorombik

Kristal Biçimi: İkizlenme göstermeyen türleri nadir, iğnemsi, bazen levha şekillidir. Güçlü ikizlenme gösteren türleri iğnemsi, prizmatik, lifsi, pizolitik, sarkıt ve sütun şekillidir.

İkizlenme: Çok yaygın pseudo-hegzagonal şekilli ikizleri, özellikle {110} yüzeyinde altılı prizmalar halinde gözlenir.

Sertlik: 3.5-4

Özgül Ağırlık: 2.947

Dilinim: {010} belirgin

Renk ve Şeffaflık: Renksiz, beyaz, sarımsı, gri, yeşil, mavimsi yeşil, mavi, kırmızı, kahverengi; şeffaf-yarı şeffaf

Çizgi Rengi: Beyaz

Parlaklık: Camsı, reçine parlaklığı

Ayırıcı Özellikleri: HCl'de çözünebilirlik, CaCO3'ın polimorfu olan kalsitten kristal formu ve özgül ağırlığının fazla olması nedeniyle ayrılabilir.

Bulunuşu: Kalsit kadar yaygın değildir. Yüzeye yakın kesimlerde oluşan düşük sıcaklıklı yataklardan itibaren jips bantları ile birlikte oluşur. Maden yataklarının oksidasyon zonlarında malahit ve smitsonit gibi ikincil minerallerle birlikte; değişik metamorfik ve sedimanter kayalarda oluşabilir.

Markazit

Markazit-Sülfür

Kimyasal Bileşimi: FeS2

Kristal Sistemi: Ortorombik

Kristal Biçimi: Çoğunlukla levhamsı kristalli, masif, ışınsal lifler şeklinde

İkizlenme: { 101} yüzeyinde olağan

Sertlik: 6 - 6.5

Özgül Ağırlık: 4.87 - 4.92

Dilinim: { 101} yüzeyinde belirsiz

Renk ve Şeffaflık: Soluk bronz sarısı, opak

Çizgi Rengi: Grimsi siyah

Parlaklık: Metalik

Ayırıcı Özellikleri Pirite çok benzer ancak, yoğunluğu daha düşük ve rengi daha soluktur.

Bulunuşu, Markazit: 450 oC'den düşük sıcaklıklarda, çinko-kurşun içeren hidrotermal damarlarda oluşur. Tebeşir ve kireçtaşı gibi sedimanter çökellerde de oluşabilir.

Talk

Talk-Silikat

Kimyasal Bileşimi: Mg3Si4O10(OH)2

Kristal Sistemi: Monoklinik

Kristal Biçimi: Kristalleri çoğunlukla ince levhamsı; masif, ince taneli kompakt

Sertlik: 1

Özgül Ağırlık: 2.58 - 2.83

Dilinim: { 001} mükemmel

Renk ve Şeffaflık: Beyaz, gri, donuk yeşil, gümüş beyazı; Yarı şeffaf

Çizgi Rengi: Beyaz

Parlaklık: İnci pırıltılı

Ayırıcı Özellikleri: Yumuşaklığı, sabunsu olması, rengi

Bulunuşu: Olivin, piroksen ve amfibol grubu minerallerin alterasyonu ile ikincil olarak meydana gelir. Magnezyumlu kayaların düşük-orta mertebeli metamorfizmasıyla birincil olarak oluşur ve genellikle tremolitle beraber bulunur.

Götit

Götit-Hidroksit

Kimyasal Bileşimi: HFeO2 - FeO(OH)

Kristal Sistemi: Ortorombik

Kristal Biçimi: Genellikle masif, böbreğimsi, lifsi, ışınsal dokuda ve nadir bulunan bir mineraldir.

Sertlik: 5 - 5.5

Özgül Ağırlık: 3.3 - 4.3

Dilinim: {010} mükemmel

Renk ve Şeffaflık: Kristal olanlar siyahımsı kahverengi, masif olan türleri kırmızımsı-sarımsı kahverengi; opak

Çizgi Rengi: Turuncu-kahverengimsi sarı

Bulunuşu: Yaygın olarak bulunan bir mineraldir. Demir içeren pirit, manyetit, kalkopirit ve sideritin alterasyonu ile oluşur.

Kükürt

Kükürt-Doğal Element

Kimyasal Bileşimi: S

Kristal Sistemi: Ortorombik

Kristal Biçimi: Çubuksu veya bipramidal kristalleri nadir, kristal yüzeyleri düzensiz gelitim gösterir

İkizlenme: {011}, {101} ve {110} yüzeylerinde nadir.

Sertlik: 1.5 - 2.5

Özgül Ağırlık: 2.07 - 2.1

Renk ve Şeffaflık: Parlak sarı, sarımsı, kahverengimsi sarımsı gri. Kırmızımsı, yeşilimsi; Şeffaf-yarı şeffaf

Çizgi Rengi: Beyaz

Parlaklık: Reçinemsi

Ayırıcı Özellikleri: Renk, düşük sertlik, düşük erime noktası, suda ve derişik hidroklorik asitte çözünmesi.

Bulunuşu: Volkanik süreçlerde ve hidrotermal yataklarda, jips içeren sedimentar kayaçlarda, tuz domlarında ve cevher yataklarında ikincil olarak bulunur.

Sölestin

Sölestin-Sülfat

Kimyasal Bileşimi: SrSO4

Kristal Sistemi: Ortorombik

Kristal Biçimi: Levhamsı veya prizmatik kristalli, bazen lifsi veya tanesel

Sertlik: 3 - 3.5

Özgül Ağırlık: 3.97

Dilinim: {001} mükemmel

Renk ve Şeffaflık: Renksiz-mavimsi beyaz, beyaz, mavi, bazen kırmızımsı; şeffaf-yarı şeffaf

Çizgi Rengi: Beyaz

Parlaklık: Camsı

Ayırıcı Özellikleri: Yüksek özgül ağırlığı, dilinimi, rengi

Bulunuşu: Yaygın olarak sedimanter kayalarda özellikle dolomitlerde boşlukların çeperlerinde, anhidrit ile birlikte evaporit çökellerde, hidrotermal damarlarda, nadiren bazik magmatik kayalarda oluşur. Barit, jips, halit, anhidrit, kalsit, dolomit ve fluorit ile birlikte bulunur.

Kaynakça

  1. ^ a b c "The 32 crystal classes". 13 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Temmuz 2009. 

[1]

  1. ^ "MTA Mineraller". 13 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Aralık 2012. 

[1]

  1. ^ "Orthorhombic crystal system". İngilizce vikipedi. 3 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Aralık 2012. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Dolomit</span> kalsiyum ve magnezyumlu karbonat birleşiminde mineral

Dolomit, kalsiyum ve magnezyumlu karbonat birleşiminde meydana gelen bir mineral.

<span class="mw-page-title-main">Mineral</span> inorganik kristalleşmiş katı madde

Mineral, doğal şekilde oluşan, homojen, belirli kimyasal bileşime sahip inorganik kristalleşmiş katı bir maddedir. Buna göre minerallerin özellikleri şöyledir; doğal olarak oluşur, herhangi bir parçası bütününün özelliklerini taşır, belirli bir kimyasal formülü vardır, katı hâlde olup nadiren sıvıdır ve inorganiktir.

<span class="mw-page-title-main">Kalsit</span>

Kalsit, kimyasal formülü CaCO3 olan kristalleşmiş kalsiyum karbonat. Saydam, beyaz, sarı, rustik yeşil ve mavimsi renkte olabilir. Sertliği 3, özgül ağırlığı 2.71'dir. Soğuk ve seyreltik hidroklorik asitte (tuz ruhu) şiddetli bir köpürme ile ayrışır. Çakı ile çizilir. CO2'li sularda çözünerek Ca(HCO3)2 yapar.

<span class="mw-page-title-main">Kuvars</span> saf silisyum dioksit (SiO2) kristallerine verilen ad

Kuvars, oldukça saf silisyum dioksit (SiO2) kristallerine verilen addır. Silisyum ve oksijen atomlarından oluşan sert, kristalli bir mineraldir. Birçoğu yarı değerli taşlar olan birçok farklı kuvars çeşidi vardır. Antik çağlardan beri, kuvars çeşitleri, özellikle Avrasya'da mücevher ve sert taş oymalarının yapımında en çok kullanılan mineraller olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Topaz</span> yay burçlarının ait taşlar olarak da bilinir

Topaz, kimyasal yapısı Al2SiO4(OH,F)2 olan, kıymetli taş özelliğine sahip florlu alüminyum silikat minerali. Beyaz topaz buji porseleni yapımında kullanılır. Isıya dayanıklılığı oldukça yüksektir. Katışıksız topaz renksiz olabilir ve pırlanta kesim yoluyla traşlandığında elmasla karıştırılabilir. Topaz sarı, kırmızı, pembe, mavi veya kahverenginin çeşitli tonlarında da olabilir. Taşın rengi çoğunlukla kararsızdır ve güneş ışığında rengini kaybedebilir. Mesela Sibirya'nın kahverengi topazı güneş ışığında beyazlaşır. 1750'lerde ilk defa bir kuyumcu Brezilya topazının hafifçe ısıtıldığında pembeleştiğini buldu. Sonra bu metot yaygınlaştı. Böyle yanık topaza çoğu yerde Brezilya yakutu denir ve nadir bulunan tabii kırmızı topaz aynı isimle anılır.

<span class="mw-page-title-main">Grafit</span> yumuşak, yağlı, kâğıt üzerinde iz bırakan, gri-siyah renkli katı bir madde

Grafit ya da karataş yumuşak, yağlı, kâğıt üzerinde iz bırakan, gri-siyah renkli katı bir maddedir. Grafit, yağ haline getirilip makinelerde, çalışan parçaların birbirine sürtünürken aşınmasını azaltmak ya da engellemek amacıyla yağlayıcı olarak kullanılır. Adını, yazı yazmakta kullanılmasından almaktadır; "grafit" Yunanca grafein köküne, mineralleri belirtmekte kullanılan -it ekinin eklenmesiyle elde edilmiş bir sözcüktür. Kurşun kalemlerin içindeki uç, içine kil katılarak sertleştirilmiş grafittir.

<span class="mw-page-title-main">Kalsedon</span>

Kalsedon, kimyasal formülü SiO2, kuvars mineralinin kriptokristalin çeşitlerinden biridir. Yağımsı bir parlaklığa sahiptir. Saf kalsedon çok ince tabakalar halinde dizilmiş çok ince kuvars liflerinden oluşur. Saf kalsedonun rengi yarı şeffaf gri veya beyazdır. Grimsi mavi veya kahverengi gölgeli hatta siyahımsı olanları da vardır. Safsızlıklar sebebiyle şeritlerde farklı renk ve desenler olur. Bu renk ve desenlere göre ise kalsedonun farklı çeşitleri tanımlanır: akik (kornelian), oniks, jasp ve krizopras. Kalsedonun özgül ağırlığı 2.59-2.61'dir. Jeodlarda bulunan az sayıdaki minerallerdendir.

<span class="mw-page-title-main">Dumanlı kuvars</span>

Dumanlı kuvars kahverengimsi bir makrokristalin kuvars çeşidi. Bir dağ kristali türü olan dumanlı kuvars koyu duman renginde ve yarı şeffaftır. Çok koyu kahverengiden opak siyah renge kadar olan bir çeşidine morion denir.

Mika bir düzleme göre çok iyi dilinimli bir takım mineralleri içeren bir mineraller grubudur. Dilinim (şistozite), yaprakcıkları elastik olarak bükülebilir. Dilinim yüzeyleri sedef parıltıdır. Mika grubu mineraller, yer kabuğunu oluşturan kayaçlar içerisinde ortalama % 3.8 oranında dağılım frekansına sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Silikat</span> mineral grubu

Silikat, mineral grupları arasında en geniş gruptur.

<span class="mw-page-title-main">Piroksen</span>

Piroksen, mantonun önemli bileşenlerinden biri olduğu sanılan, magmatik ve metamorfik taşlarda sıkça rastlanan karmaşık bir inosilikat mineral grubudur.

<span class="mw-page-title-main">Biyotit</span>

Biyotit (K(Mg, Fe)3AlSi3O10(F, OH)2), mika ailesinin koyu renkli demirce zengin üyesidir. Diğer mikalar gibi levha yapısına sahiptir. Biyotit siyah parlak görünüşe sahiptir, bu onu diğer ferromagnezyen minerallerden ayırmaya yardım eder. Hornblend gibi biyotit de granit gibi kıtasal kayaçların bileşenidir.Biyotit 1998 yılına kadar mineral parçası olarak görülmüş fakat 1998 yılında Uluslararası Mineral Birliği tarafından mineral grubu olarak adlandırılmıştır. Biyotit terimi hala arazide bulunup analiz edilmemiş koyu renkli mika parçalarını tanımlamada kullanılmaktadır.Biyotit ismi 1847 yılında Fransız fizikçi Jean Baptiste Biot'un anısına ve yaptığı çalışmalara ithafen J.F.L Hausmann tarafından verilmiştir.Biyotit grubun üyeleri levha silikat minerallerdir. Demir,magnezyum,silikon,alüminyum,oksijen ve hidrojen elementleri bir araya gelerek potasyum iyon bağlarıyla birbirlerine zayıf bir şekilde bağlanırlar. "Demir Mika" terimi bazen demir yönünden zengin biyotitler için kullanılır bazı durumlarda dolgun mika yapılı hematitlerde de kullanılır. Biyotit bazı durumlarda "Siyah Mika" olarak da adlandırılır.

<span class="mw-page-title-main">Pirit</span> Demir (II) disülfür minerali

Pirit, formülü FeS2 olan, kübik sistemde billurlaşan demir sülfür.

<span class="mw-page-title-main">Kübik zirkonya</span>

Kübik zirkonya (CZ), sinterleme sonucu mono kristal fazdan polikristalin kübik forma dönüşen zirkonya (ZrO2) derivesidir. Kuyumculukta terminoloji hatası olarak kübik zirkonya yerine zirkon tabiri yerleşmiştir. Hâlbuki zirkonyum oksit yani zirkonya (ZrO2) derivesidir. Asıl zirkon ise kimyasal kompozisyonu ZrSiO4 olan zirkonyum mineralidir.

<span class="mw-page-title-main">Alçı taşı</span>

Alçı taşı, kalsiyum sülfat dihidrattan oluşan yumuşak bir sülfat mineralidir ve kimyasal formül CaSO4 · 2H2O'dur. Alçıtaşı ayrıca selenitin yarı saydam kristalleri olarak kristalleşir. Aynı zamanda bir evaporit minerali ve anhidritin hidrasyon ürünü olarak oluşur. İçinde su bulunan kalsiyum sülfat minerali, tek veya ikiz sütunlar hâlinde billûrlanır. Alçı billurlarına kil ve marn içinde veya tuzlu ve alçılı dağların boşluklarında rastlanır.

<span class="mw-page-title-main">Kuvarsit</span>

Kuvarsit, genel olarak kuvars kumu tanelerinin, silisten meydana gelmiş bir çimento ile birbirlerine çok sağlam şekilde bağlanmalarıyla oluşmuş direnci yüksek bir kayaç olup, sedimanter ve metamorfik olmak üzere 2 çeşidi mevcuttur. Kuvarsitin kimyasal bileşimi, kuvars, kumtaşı ve kuvars kumu gibi SiO2 olup, ancak kuvarsit içerisinde çeşitli miktarlarda feldspat, mika, kil, manyetit, hematit, granat, rutil, kireçtaşı vb. bulunabilir.

<span class="mw-page-title-main">Değerli taş</span>

Değerli taş, kesildiğinde veya parlatıldığında mücevher veya diğer süs eşyaları yapmak için kullanılan mineral kristal parçasıdır.

Düzlemsel veya çizgisel paralelliği çok iyi gelişmiş, oldukça ileri derecede değişikliğe uğramış orta taneli bir kayaçtır. Bazen, özellikle mika grubu minerallerin çokluğunda kayaç yaprak yaprak ayrılır. Şist içindeki tek tek mineral taneleri, sıcaklık ve basınç sonucu gözle görülebilen ince tabakalar halinde oluşabilir. Bu karakteristik yaprak yaprak ayrılma dokusu, şistozite kavramını oluşturur. Diğer bir deyişle, şistozitesi oldukça belirgindir. Şistlerin mineralleri gözle ayırtlanabilir. Orta ve iri tanelidir. Şistlerde içerdikleri en fazla mineral cinsine göre sınıflandırırlar;

<span class="mw-page-title-main">Şelit</span>

Şelit kimyasal formülü CaWO4 olan kalsiyum tungstat mineralidir. Volfram metalinin en önemli cevheridir. Düzgün kristalli şelit koleksiyoncular tarafından aranan bir mineraldir ve sıklıkla kusursuz mineraller değerli taş olarak işlenir. Şelit Czochralski işlemi ile sentezlenir; elde edilen madde taklit elmas, sintilatör ya da katı hâl aktif lazer ortamı olarak kullanılır. Ayrıca çinko sülfit gibi radyum boyası olarak kullanılır. Thomas Edison, görüntüleri baryum platinosiyanidten altı kat daha parlak yapan kalsiyum tungstat kaplı bir floroskop icat etmiştir; baryum platinosiyanide Wilhelm Conrad Röntgen'in 1895 Kasım'ında X-ışınlarını keşfetmesine yarayan kimyasaldır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.