İçeriğe atla

Ortalama deniz seviyesinden yükseklik

Gerçek deniz seviyesi gel-git, atmosfer basıncı ve rüzgâr gibi nedenlerle sürekli değişiklik halinde olduğu için, rakım ve irtifalar genellikle Dünya'nın ortalama deniz seviyesinden yükseklik (AMSL) olarak verilir.
ABD'nin Kaliforniya eyaletindeki Death Valley Milli Parkı'nda bulunan, ortalama deniz seviyesinin 86 m altındaki Badwater Havzası, ABD'nin en derin noktasıdır

Ortalama deniz seviyesinden yükseklik veya ortalama deniz seviyesine göre yükseklik (AMSL); dağ, ova, yapı gibi coğrafi unsurların, meteorolojik olayların veya hava taşıtlarının yüksekliğini belirtmekte kullanılan bir kavram. Bunun için ortalama deniz seviyesi referans alınır. AMSL kısaltması, İngilizce above mean sea level kavramının akronimidir.

Deniz seviyesi kıyılarda da med-cezir veya yüzeysel akıntılar olmadığı halde bile çoğunlukla bir metreden daha fazla değişkendir, ancak sabit bir su seviyesi saptama aletiyle yıllar boyunca yapılan ölçümlerle ortalama değeri oldukça kesin olarak belirlenebilmektedir.

Yükseklik referansı olarak deniz seviyesinin kullanımı

Modern jeodezi'de mümkünse milimetrelerle ifade edilecek kesinlikle tanımlı olması gereken referans yüzeyinin tespit edilmesi için, ülkeler ve kullanım amacına göre değişen hesaplama yöntemleri ve referans noktaları kullanılır. Dolayısıyla bunlar aslında sadece bölgesel olarak doğru sayılabilir, ancak çoğunlukla 18. ve 19. yüzyılda ulusal olarak bir ülkenin tüm toprakları için genel geçerli olarak kabul edilmiştir.

Ulusal bazda kullanılan sistemler için, referans sıfır noktası olarak çoğunlukla en yakın kıyı şeridinde bulunan bir ölçüm noktasının ortalama deniz seviyesi kullanılır. Buradan tüm ülkeye ağ halinde dağılmış belirli noktaların rakımı nivelman ile belirlenir. Avrupa'daki bu tür önemli referans noktaların örnekleri olarak, Amsterdam ölçeği (Kuzey Denizi), Kaliningrad (Rusya) ve Kronstadt ölçekleri (ikisi Doğu Denizi) ile Akdenizde Trieste, Cenova ve Marsilya sayılabilir.

Bazı ülkelerin kullandığı resmi yükseklik sistemleri

Ülke Sistemin adı Yükseklik Tanımı Seviye ölçeği Referans noktası
Belçika Felemenkçe: meter boven Oostends Peil (m O.P.)
(Ostende ölçeği üzeri yükseklik) 		ortometrik yükseklik Ostende Ostende
Almanya (DHHN92)*)
(Deutsches Haupthöhennetz' / Alman Temel Yükseklik Ağı)
  • Batı Almanya Eyaletleri ve Batı Berlin (DHHN12)
  • Doğu Almanya Eyaletleri ve Doğu Berlin (SNN76)
Meter über Normalhöhennull (m ü.NHN)
(Normal deniz seviyesi üzeri yükseklik)
  • Meter über Normalnull (m ü. NN)
  • Meter über Höhennormal (m ü. HN)
normal yükseklik
  • normal ortometrik yükseklik
  • normal yükseklik
AmsterdamWallenhorst
  • Hoppegarten (Müncheberg yakınında)
  • Hoppegarten (Müncheberg yakınında)
Finlandiya ortometrik yükseklik Helsinki Helsinki
Fransa (NGF-IGN69) Fransızca: mètres au-dessus du niveau de la mer (m)
(Deniz seviyesi üzeri yükseklik) 		normal yükseklik Marsilya Marsilya
Büyük Britanya İngilizce: meters above sea level (m ASL / m a.s.l.)
(Deniz seviyesi üzeri yükseklik) 		ortometrik yükseklik Newlyn Newlyn
İrlanda İngilizce: meters above sea level (m ASL / m a.s.l.)
(Deniz seviyesi üzeri yükseklik) 		normal ortometrik yükseklik Maln Head Maln Head
İtalya İtalyanca: metri sul livello del mare (m s.l.m.)
(Deniz seviyesi üzeri yükseklik) 		normal ortometrik yükseklik Cenova ölçeğiCenova
Eski Yugoslavya devletleri Hırvatça: Nadmorska visina (m/nv)
(Adriyatik Denizi deniz seviyesi üzeri yükseklik)		normal ortometrik yükseklik Molo Sartorio 1875/1900
Liechtenstein (LN02) Meter über Meer (m ü. M.)
(Deniz üzeri metre miktarı) 		düzeçlenmiş yükseklik Marsilya Repère Pierre du Niton
Lüksemburg ortometrik yükseklik Amsterdam Amsterdam
Hollanda Felemenkçe: meter boven NAP (m NAP)
(Amsterdam ölçeği (NAP) üzeri yükseklik) 		ortometrik yükseklik Amsterdam Amsterdam
Norveç Norveççe: meter over havet (moh.)
(Deniz üzeri metre miktarı) 		normal ortometrik yükseklik Tregde Tregde
Avusturya Meter über Adria (m ü. Adria)
(Adriyatik Denizi deniz seviyesi üzeri yükseklik) 		normal ortometrik yükseklik Molo Sartorio 1875 Hutbiegl
Polonya Lehçe: metry nad poziomem morza (m n.p.m.)normal yükseklik Konstadt
Portekiz ortometrik yükseklik Cascais Cascais
İsveç İsveççe: Meter över havet (m ö.h.)
(Deniz üzeri metre miktarı) 		normal yükseklik Amsterdam
İsviçre (LN02) [1]Meter über Meer (m ü. M.)
(Deniz üzeri metre miktarı) 		düzeçlenmiş yükseklik Marsilya Repère Pierre du Niton
Slovakya Slovakça: metrov nad morom (m n.m.)
(Deniz üzeri metre miktarı) 		normal yükseklik Kunštát
Slovenya normal ortometrik yükseklik Triest 1900 Ruşe
İspanya İspanyolca: metros sobre el nivel del mar (msnm)
(Deniz seviyesi üzeri metre miktarı) 		ortometrik yükseklik Alicante Alicante
Çek Cumhuriyeti Çekçe: metrů nad mořem (m n.m.)
(Deniz üzeri metre miktarı) 		ortometrik yükseklik Konstadt
Türkiye Ortalama deniz seviyesine göre yükseklik normal ortometrik yükseklik AntalyaAntalya
Macaristan Macarca: Tengerszint feletti magasság
(Deniz üzeri yükseklik) 		normal yükseklik Konstadt Nadap

*) DHHN92 standardı Almanya'nın tüm eyaletlerinde aynı anda yürürlüğe girmediği için, yeni topoğrafik haritalarda bile hem NN (batı eyaletleri) ve HN (doğu eyaletleri) rakım verileri birlikte belirtilir.

Yükseklik sistemlerinin arasındaki farklar genellikle birkaç santimetre ile birkaç desimetre arasındadır, ancak aşırı durumlarda birkaç metre de olabilir. Düzeltme değeri yükseklik sistemindeki konumundan ve farklı yükseklik tanımlarında ayrıca yüksekliğe bağlı olduğu için sabit bir değerle değişik sistemlerin arasında dönüşümler ancak düşük bir kesinlikle (>1 dm) mümkündür. Farklı yükseklik tanımları söz konusu olduğunda, dönüştürme hesaplarındaki kesinlik özellikle yüksek dağlık bölgelerinde düşer.

UELN İngilizce: United European Levelling Network sistemi ile (eski: Fransızca: Reseau Européen Unifié de Nivellement (REUN)), Avrupa çapında Amsterdam ölçeğine dayanan ortak bir sistem meydana getirildi.

Haritalarda rakım verileri

Arazi rakımı topografik haritalarda, rakım noktaları kotlar, rakım çizgileri ya da renkli rakım katmanları ile betimlenir. Yerleşimlere ait rakım veriler belirtildiğinde, çoğunlukla söz konusu yerleşimin merkezinde temsili bir noktanın rakımı seçilir. Bu örneğin bir meydan, belediye binası, istasyon veya mabet olabilir. Sulaklarda ise ortalama su seviyesinin yüksekliği belirtilir. Rakım noktaları için çoğunlukla yol kavşakları veya kıvrımları, trigonometrik nirengi noktaları veya zirve kesişmesi gibi belirgin, bulunması kolay yerler seçilir. Ancak örneğin bir nirengi noktası ya da zirve kesişmesi en yüksek noktada değilse, en yüksek ya da alçak noktalar her zaman gösterilmiyor olabilir. Haritada kullanılan yükseklik verilerinin dayandığı yükseklik sistemi genel kural olarak haritanın kenarında yazılı olmalıdır.

Denizcilikte rakım verileri

Denizcilikte ve deniz haritalarında, gelgit olgusu bulunan karasularında en düşük astronomik gelgit seviyesi ve gelgit olgusu bulunmayan karasularında ortalama deniz seviyesine göre hesaplanan referans çizgisi seviyesi esas alınır. Denizin dibindeki yüksekliklikler, referans çizgisi seviyesine göre negatif yükseklik olarak belirtilir. Kıyının deniz tarafında kalan yükseklikler de aynı şekilde referans çizgisi seviyesine göre pozitif yükseklikler olarak belirtilir. Karadaki yükseklikler ise, ortalama deniz seviyesine göre belirtilir.

Havacılıkta irtifa verileri

Havacılıkta, hava aracının irtifası veya uçuş engellerinin yüksekliği -genellikle- ortalama deniz seviyesinden yükseklik olarak ifade edilir. Ancak bu durumun istisnaları vardır. Örneğin uçuş seviyeleri standart basınç hattından (1013,25 hektopaskal) yükseklik olarak verilir. Ortalama deniz seviyesinden yükseklik QNH değeri kullanılarak hesaplanır.

Dış bağlantılar

Kaynakça

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 26 Eylül 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2009. 

Bu seviyede atmosfer basıncı 1000-1013 milibar düzeyindedir. Ölçülmesi çok karışık hesaplamalar gerektirir. Şu sıralar genellikle küresel ısınma ve deniz seviyesi yükselmesi ile birlikte anılmaktadır.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Jeodezi</span> Bilimsel tetkit

Jeodezi ya da yerölçüm, yerkürenin modellenmesiyle, yerkürede ve dış alanında dört boyutlu kesin koordinat sistemlerini tanımlayan, referans ağlarını oluşturan, mekansal bilgileri bu ağ ve sistemlerle ilişkilendiren ve zamana bağlı değişimini izleyen ve genel anlamda yerkürenin şeklini tespit ve yeryüzünü ölçme işlemlerini konu edinen bilim dalı.

<span class="mw-page-title-main">Tsunami</span> doğal ya da yapay sebeplerden dolayı okyanus veya denizde meydana gelen ani kabarma

Tsunami [Japoncada liman dalgası anlamına gelen "津波" (つなみ) sözcüğünden] ya da dev dalga, okyanus ya da denizlerin tabanında oluşan deprem, gök taşı düşmesi, deniz altındaki nükleer patlamalar, yanardağ patlaması ve bunlara bağlı taban çökmesi, zemin kaymaları gibi tektonik olaylar sonucu denize geçen enerji nedeniyle oluşan uzun periyotlu deniz dalgalarıdır. Ayrıca kasırgalar da tsunamiye neden olabilir. Önceleri tsunami dalgalarına gelgit dalgaları da denmiştir. Tsunamilerin %80'i Pasifik Okyanusu'nda gerçekleşir.

<span class="mw-page-title-main">Gelgit</span> Ay ve Güneşin yer yuvarlağı üzerindeki çekim güçleri sebebiyle deniz yüzünde, özellikle ana denizlerde su düzeyinin alçalması, kabarması olayı

Gelgit veya med cezir, bir gök cisminin başka bir gök cismine uyguladığı kütleçekimi nedeniyle her iki cisimde meydana gelen şekil bozulmaları. En çok bilineni, her bir ay gününde Ay ve Güneş'in göreli konumlarındaki değişmeler sonucu kütleçekimlerinde meydana gelen farklılıklar nedeniyle deniz seviyesindeki yükselme ve alçalmalardır.

<span class="mw-page-title-main">Harita</span> yeryüzünün belirli oranlarda küçültülüp gösterilmesi

Harita, yeryüzünün tümünün ya da bir parçasının belirli oranlarda küçültülmüş bir şekilde bir düzlem üzerinde gösterimidir. Yeryüzü düzleme açılamayan kapalı bir şekil olduğundan küçültme ile birlikte harita projeksiyonları kullanılarak düzleme izdüşüm işlemi de yapılır.

<span class="mw-page-title-main">Deniz seviyesi</span> Terim

Deniz seviyesi, atmosfer ile deniz yüzeyinin birleştiği yükseklik. Deniz seviyesi, Dünya'nın bir veya daha fazla su kütlesinin ortalama yüzey seviyesidir. Yeryüzündeki tüm yüksekliklerin ve denizaltındaki tüm derinliklerin tanımlanmasında kullanılan referans seviyedir. Deniz seviyeleri birçok faktörden etkilenebilir ve jeolojik zamanlar içerisinde büyük farklılıklar gösterdiği bilinmektedir. Dünya üzerindeki herhangi bir bölgenin deniz seviyesi; gel-git, atmosfer basıncı ve rüzgâr gibi nedenlerle kısa süreli değişiklikler gösterir. Kısa vadedeki değişimler ise Dünya'nın iklim değişikliklerine bağlıdır. Örneğin; 20. yüzyılda mevcut deniz seviyesindeki yükselmenin küresel ısınmadan kaynaklandığı varsayılmaktadır. Deniz seviyesinin ölçülmesi; devam eden iklim değişikliğine ilişkin ön görüler sunabilir. Bu değişimler nedeniyle deniz seviyesini, deniz yüzeyinin uzun vadedeki tüm hareketlerinin ortalaması alınarak hesaplanmış olan ortalama deniz seviyesi şeklinde tanımlamak daha doğru olur. Ortalama deniz seviyesi, uluslararası şekilde MSL kısaltması ile gösterilir. Türkçe yayınlarda zaman zaman ODS kısaltması kullanılır.

Koordinat sistemi, geometride herhangi bir düzlemdeki (çokkatlıdaki) bir nokta veya başka bir geometrik elemanın konumunu tam olarak belirlemek için bir veya daha çok sayı ya da koordinat kullanılan bir sistemdir. Koordinatlar basit matematikteki reel sayılardan oluşur. Fakat soyut cebir gibi bazı alanlarda karmaşık sayılar veya elemanlardan oluşabilir. Koordinat sisteminin kullanılması, geometrik problemlerin sayısal problemlere ve tersine dönüştürülmesini sağlar. Bu analitik geometrinin temelidir.

<span class="mw-page-title-main">Atmosfer basıncı</span> atmosferin etrafını sardığı nesnelere her yönden uyguladığı basınç

Açık hava basıncı, atmosfer basıncı, atmosferik basınç veya barometrik basınç; belirli bir yüzeye, üzerindeki atmosfer kolonu tarafından uygulanan birim kuvvet. Atmosfer basıncı genellikle civalı ve aneroid (sıvısız) barometreler ile ölçülür.

<span class="mw-page-title-main">İrtifa</span> Belirli bir referans noktasına göre yükseklik

İrtifa, havacılık ve astronomide bir cisim ile referans alınan nokta arasındaki dikey mesafeyi ifade eden bir yükseklik kavramı. Coğrafi şekillerin ortalama deniz seviyesinden yüksekliğini belirten rakım kavramından farklı olarak, hava taşıtlarının ortalama deniz seviyesinden yüksekliği ile astronomide gök cisimlerinin ufuk hattından açısal yüksekliğini ifade etmede kullanılır.

Ölçü aleti, bilim ve teknolojide çeşitli nicelikleri ölçmek için kullanılan alet ve araçlara verilen genel bir addır.

<span class="mw-page-title-main">Doğruluk ve kesinlik</span> bir niceliğin ölçüm değerinin asıl değerine olan yakınlık derecesi

Mühendislik, endüstri ve istatistikte, bir ölçüm sisteminin doğruluğu, bir niceliğin ölçüm değerinin asıl (gerçek) değerine olan yakınlık derecesidir. Bir ölçüm sisteminin kesinliği, aynı şartlardaki ölçümlerin aynı sonucu verme derecesidir. Gündelik dilde iki terim eş anlama gelebilmekteyse de bilimsel yöntemde ikisi özellikle ayrı ayrı kullanılımaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Normalnull</span> deniz seviyesinden yüksekliği gösteren eski bir referans noktası ve sistemi

Normalnull (NN) Almanya'da 1992 yılına kadar resmî olarak kullanılan deniz seviyesinden yüksekliği gösteren referans noktası ve sistemidir. Konuşma dilinde ortalama deniz seviyesi yerine de kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Fırtına dalgası</span> alçak basınçlı bir hava sistemi ile ilişkili su yükselmesi

Fırtına dalgası, deniz yüzeyinin fırtına veya kasırga gibi bir alçak basınç sistemi nedeniyle kabarması. Fırtına dalgaları, başlıca rüzgârın deniz yüzeyini itmesi sonucu dalgaların deniz seviyesi üzerinde yuğulmasıyla oluşur. Bizzat alçak basınç ve suyun derinliği de fırtına dalgalarının oluşmasında etkilidir.

<span class="mw-page-title-main">Uçuş seviyesi</span> (FL) Flight Level

Uçuş seviyesi (FL), herhangi bir hava taşıtının standart atmosfer basıncı hattına göre irtifası. FL, İngilizce flight level kavramının kısaltmasıdır.

Fermi enerjisi, elektronların toplam kimyasal potansiyeli ya da elektrokimyasal potansiyeli olarak tanımlanır ve µ veya şeklinde gösterilir. Bir cismin Fermi seviyesi, bir termodinamik miktardır ve termodinamik iş, cisme bir elektron eklemeye ihtiyaç duyduğundan ötürü, Fermi seviyesi önemlidir. Fermi seviyesinin açık bir şekilde anlaşılması-elektronik özelliklerin belirlenmesinde Fermi seviyesinin elektronik bağ yapısı ile olan ilişkisi ve bir elektronik devrede Fermi seviyesinin voltaj ve yük akışı ile olan ilişkisi- katı hal fiziğinin anlaşılması için gereklidir.

<span class="mw-page-title-main">Düz sahil</span>

Düz sahil, düz bir sahilin olduğu yerlerde veya düz bir kıyı şeridine sahip olduğu alanlarda, toprak yavaş bir hareket göstererek denize doğru iner. Düz sahiller, ya denizin hafifçe meyilli araziye ilerlemesi ya da gevşek kayanın aşınması sonucu meydana gelebilirler. Temel olarak iki paralel şeride ayrılabilirler: -kıyı yüzeyi, -plaj. Yassı sahillerin ana maddeleri kumlar ve çakıllar gibi gevşek malzemelerdir. Rüzgâr ise kumulların üzerindeki ince kum tanelerini taşır. Deniz, kum ve çakılları elekten geçirerek sahilden uzak bir yere döker.

Anahtar Deliği Biçimlendirme Dili Internet tabanlı, iki boyutlu haritalar ve üç boyutlu Dünya tarayıcılar içinde coğrafi şerhi ve görselleştirme ifade etmek için bir XML gösterimdir. KML başlangıçta Anahtar Deliği Dünya Görüntüleyicisi olarak seçildi, Google Earth ile kullanılmak üzere geliştirilmiştir. 2004 yılında Google tarafından satın alınan Keyhole, Inc tarafından yaratıldı. KML 2008'de Open Geospatial Consortium tarafından uluslararası bir ölçüt haline getirilmiştir. Google Earth'te görüntüleyebilirsiniz ve grafiksel KML dosyalarını düzenlenmesi mümkün olan ilk program olmuştur. Bu tür Marble gibi diğer projeler de KML desteği geliştirmeye başlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Deniz seviyesinin yükselmesi</span> İklim değişikliği nedeniyle deniz seviyelerinde mevcut ve öngörülen artış

Deniz seviyesinin yükselmesi, küresel ısınma ile bağlantılı olarak dünyanın ortalama deniz seviyesindeki son ve öngörülen artışla yaşanan deniz seviyesinin değişmesi durumuna denir.

Plaj gelişimi; deniz, göl veya nehir suyunun toprağı aşındırdığı kıyı şeridinde meydana gelir. Kumlar, kayalık ve tortul malzemeleri kum birikintilerine aşındıran, asırlık, tekrarlayan işlemlerle kumun biriktiği yerlerdir. Nehir deltaları, göl veya okyanus kıyılarını genişletmek için nehrin çıkışında birikerek yukarıdan silt bırakır. Tsunamiler, kasırgalar ve fırtına dalgalanmaları gibi felaketler plaj erozyonunu hızlandırır.

<span class="mw-page-title-main">Mareograf</span> su seviyesindeki değişimleri ölçen cihazdır

Mareograf, dikey bir veriye göre deniz seviyesindeki değişimi ölçmek için kullanılan bir cihazdır. Mareograf, marigraf, deniz seviyesi kaydedici ve limnimetre olarak da bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Normalhöhennull</span>

Almanca: Normalhöhennull veya NHN, Almanya'da kullanılan dikey bir veridir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.