İçeriğe atla

Ortak mülkiyet

Kontrol Edilmiş

Ortak mülkiyet, bir kuruluşun, işletmenin veya topluluğun varlıklarını, tek tek üyelerin veya üye gruplarının adlarını ortak mülkiyet olarak değil, bölünmez bir şekilde tutmayı ifade eder.

Her ekonomik sistemde ortak mülkiyet biçimleri mevcuttur. Üretim araçlarının ortak mülkiyeti, komünist bir toplumun yaratılması ve işlevinin devamı için gerekli bir demokratik mekanizma olarak görüldüğü için komünist siyasi hareketlerin merkezi bir hedefidir. Savunanlar, ilki üretici kooperatifleri gibi bir dizi meslektaşın anlaşmasıyla ortaklaşa sahip olunan mülke atıfta bulunduğundan, kolektif mülkiyet ve ortak mülkiyet arasında bir ayrım yapar, ikincisi ise herkesin serbestçe kullanabileceği halka açık bir park gibi erişime tamamen açık varlıkları ifade eder.[1][2]

Tarih

Ayrıca bakınız: Komünizm

Hemen hemen tüm toplumlar ortak mülkiyet unsurlarına sahip olsa da, ortak mülkiyetin esasen tüm mülkiyetlere yayıldığı toplumlar vardır. Bu düzenlemenin bir diğer terimi de "hediye ekonomisi" veya komünizmdir. Birçok göçebe toplum, ortak toprak mülkiyetini etkili bir şekilde uyguladı.

Tarih öncesi

Marksist teori (özellikle Friedrich Engels), avcı-toplayıcı toplumların geçim düzeyinde ortak mülkiyete dayanan bir tür ilkel komünizm uyguladığını savunur.

Hristiyan toplumlar

Kudüs'teki ilk kilise tüm paralarını ve mallarını paylaştı. İlk Hristiyanlardan esinlenen birçok Hristiyan, o zamandan beri mal ve ortak mülkiyet topluluğunu örnek almaya çalıştı. Ortak mülkiyet, Hutterites (yaklaşık 500 yıl boyunca), Bruderhof (yaklaşık 100 yıl boyunca) ve diğerleri gibi bazı Hristiyan gruplar tarafından uygulanmaktadır. Bu durumlarda, mülk genellikle dini grupların üyelerini korumak amacıyla kurulmuş bir hayır kurumuna aittir.[3][4]

Kapitalist ekonomilerde

Ortak mülkiyet, çok sayıda gönüllü dernek ve kâr amacı gütmeyen kuruluş tarafından ve tüm kamu kurumları tarafından örtülü olarak uygulanmaktadır. Çoğu kooperatif ortak mülkiyet unsuruna sahiptir, ancak sermayelerinin bir kısmı ayrı ayrı sahip olunabilir.

Marksist teori

Ayrıca bakınız: Marksizm ve Marksist ekonomi

Birçok sosyalist hareket, üretim araçlarının tüm toplum tarafından ortak mülkiyetini, üretici güçlerin gelişimi yoluyla elde edilecek nihai bir hedef olarak savunur, ancak birçok sosyalist, sosyalizmi üretim araçlarının kamusal mülkiyeti olarak sınıflandırır ve Karl Marx'ın "üst aşama komünizmi" olarak adlandırdığı şey için ortak mülkiyeti ayırır.

Marksist bir analizden, aşırı miktarda mal ve üretim araçlarının ortak mülkiyetine dayanan bir toplum, üretken mülkiyetin mülkiyetine dayanan sınıflardan yoksun olacaktır. Varsayımsal bir komünist toplumda ortak mülkiyet, toplumsalcılık ve ilkel komünizm gibi tarih boyunca var olan ilkel ortak mülkiyet biçimlerinden ayırt edilir, çünkü komünist ortak mülkiyet, toplumdaki maddi kıtlığın giderilmesine yol açan sosyal ve teknolojik gelişmelerin sonucudur.

1918'den 1995'e kadar, üretim, dağıtım ve değişim araçlarının ortak mülkiyeti, İngiliz İşçi Partisi'nin bir hedefi olarak anayasasının IV. Yan tümce şöyledir:

İşçiler için el veya beyin yoluyla güvence altına almak, endüstrilerinin tam meyvelerini ve üretim, dağıtım ve değişim araçlarının ortak mülkiyeti ve her endüstrinin veya hizmetin en iyi elde edilebilir yönetim ve kontrol sistemi temelinde mümkün olabilecek en adil dağılımı sağlamak.

Antitröst ekonomisi

Antitröst ekonomisinde, ortak mülkiyet, büyük yatırımcıların aynı sektörde rekabet eden birkaç firmada hisseye sahip olduğu bir durumu tanımlar. Bu örtüşen mülkiyetin bir sonucu olarak, bu firmalar rekabetçi eylemlerinin birbirleri üzerindeki kar azaltıcı etkisini içselleştirdikleri için birbirleriyle rekabet etme teşviklerini azaltmış olabilir.

Teori ilk olarak 1984'te Julio Rotemberg tarafından geliştirildi. Birkaç ampirik katkı, ortak mülkiyetin artan önemini belgeliyor ve teoriyi destekleyen kanıtlar sağlıyor. Bu rekabete aykırı etkilerle ilgili endişeler nedeniyle, ortak mülkiyet, "antitröst yaptırımının büyük ölçüde yeniden düşünülmesini teşvik etti". Amerika Birleşik Devletleri Adalet Bakanlığı, Federal Ticaret Komisyonu, Avrupa Komisyonu ve OECD, ortak mülkiyetin ürün pazarındaki rekabeti azaltma üzerindeki etkileriyle ilgili endişeleri kabul etti.

Sözleşme teorisi

Neoklasik iktisat teorisi, sözleşme teorisini kullanarak ortak mülkiyeti analiz eder. Oliver Hart ve ortak yazarlarının öncülük ettiği tamamlanmamış sözleşme yaklaşımına göre, mülkiyet önemlidir çünkü bir varlığın sahibinin artık kontrol hakları vardır. Bu, mal sahibinin bir sözleşme kapsamında olmayan her beklenmedik durumda varlıkla ne yapacağına karar verebileceği anlamına gelir. Özellikle, bir sahip, ilişkiye özgü yatırımlar yapmak için sahip olmayanlara göre daha güçlü teşviklere sahiptir, bu nedenle sahiplik sözde bekletme sorununu iyileştirebilir. Sonuç olarak, mülkiyet israf edilmemesi gereken kıt bir kaynaktır. Özellikle, mülkiyet hakları yaklaşımının merkezi bir sonucu, ortak mülkiyetin yetersiz olduğunu söylüyor. Müşterek mülkiyetin olduğu bir durumda (her bir tarafın varlığın kullanımı üzerinde veto yetkisinin olduğu) başlayıp tek bir sahibin olduğu bir duruma geçersek, yeni sahibin yatırım teşvikleri iyileştirilirken, yeni sahibin yatırım teşvikleri iyileştirilir. diğer partiler aynı kalır. Bununla birlikte, temel eksik sözleşme çerçevesinde, ortak mülkiyetin optimal olmayan durumu, yalnızca yatırımlar beşeri sermayedeyse geçerlidir, ortak mülkiyet ise yatırımlar fiziki sermayede ise optimal olabilir. Son zamanlarda, bazı yazarlar, yatırımlar insan sermayesinde olsa bile, ortak mülkiyetin aslında optimal olabileceğini göstermiştir. Özellikle taraflar asimetrik olarak bilgilendirilmişse, taraflar arasında uzun süreli bir ilişki varsa veya taraflar bunu nasıl açıklayabileceklerini biliyorsa, ortak mülkiyet optimal olabilir.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ Public Ownership and Common Ownership, Anton Pannekoek, Western Socialist, 1947. Transcribed by Adam Buick.
  2. ^ Holcombe, Randall G. (2005). "Common Property in Anarcho-Capitalism" 11 Eylül 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (PDF). Journal of Libertarian Studies 27 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. 19 (2): 10
  3. ^ "Community Of Goods" 28 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Hutterites. 2012-02-24. Retrieved 2017-12-01.
  4. ^ "Eberhard Arnold: Founder of the Bruderhof" 24 Temmuz 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. www.eberhardarnold.com. Retrieved 2017-12-01.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Komünizm</span> Bütün malların ortaklaşa kullanıldığı ve özel mülkiyetin olmadığı toplum sistemini hedefleyen ideoloji

Komünizm ; üretim araçlarının ortak mülkiyeti üzerine kurulu sınıfsız, parasız ve devletsiz bir toplumsal düzen ve bu düzenin kurulmasını amaçlayan toplumsal, siyasi ve ekonomik bir ideoloji ve harekettir. Sadece üretim araçlarının ortak kullanımına dayanan sosyalizm ile tam olarak aynı anlama gelmemesine rağmen hatalı bir biçimde eş anlamlı olarak da kullanılabilmektedir. 20. yüzyılın başından beri dünya siyasetindeki büyük güçlerden biri olarak modern komünizm, genellikle Karl Marx'ın ve Friedrich Engels’in kaleme aldığı Komünist Parti Manifestosu ile birlikte anılır. Buna göre özel mülkiyete dayalı kapitalist toplumun yerine meta üretiminin son bulduğu komünist toplum gerçektir. Komünizmin temelinde yatan sebep, sınıfsız, ortak mülkiyete dayalı bir toplumun kurulması isteğidir. Sınıfsız toplumlarda en genel anlamıyla tüm bireylerin eşit olması fikri karşıt görüşlüler tarafından "ütopya" olarak görülür ve zorla yaşanmaya çalışılırsa kaosa yol açacağı iddia edilir. Paris Komünü, komünist sistem yaşayabilmiş ilk topluluktur. Bunun dışında Mahnovist hareket öncülüğünde Ukrayna ve İspanya iç savaşı sırasında yaklaşık dört yıl süren anarko-komünist hareketle şekillenen toprakların kolektifleştirilmesi esasına dayalı olarak komünist topluluklar da kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Marksizm</span> Alman filozof Marxın düşüncelerine dayanan devrimci sosyalist akım

Marksizm, özgün bir siyasal felsefe akımı, tarihin diyalektik materyalist bir yorumuna dayanan ekonomik ve toplumsal bir dünya görüşü, kapitalizmin Marksist açıdan çözümlenmesi, bir toplumsal değişim teorisi, Karl Marx'ın ve Friedrich Engels'in çalışmalarından çıkarılan, insanın özgürleşmesiyle ilgili bir düşünce sistemidir.

Sosyalizm, sosyal ve ekonomik olarak toplumsal refahın, katılımcı bir demokrasiyle gerçekleşeceğini ve üretim araçlarının hakimiyetinin topluma ait olduğunu savunan, işçi sınıfının yönetime katılmalarına ağırlık veren, özel üretim yerine kamu bazlı üretimi destekleyen, telkin ve propagandalarını eğitim, tarım ve vergi reformları üzerinde yoğunlaştıran ekonomik ve siyasi bir teoridir. Siyasi yelpazede ve dünyanın çoğu ülkesinde sosyalizm, standart sol ideoloji olarak kabul edilir. Sosyalizm türleri, kaynak tahsisinde piyasaların ve planlamanın rolüne ve kuruluşlardaki yönetim yapısına göre değişir.

<i>Komünist Manifesto</i> Karl Marx ve Friedrich Engelsin 1848 tarihli yayını

Komünist Parti Manifestosu, Karl Marx ve Friedrich Engels tarafından ilk olarak 21 Şubat 1848'de Almanca olarak Londra'da yayımlanan yazı, komünizmin ilk bildirgesi.

<span class="mw-page-title-main">Finans</span> Akademik disiplin

Finans, para, döviz ve sermaye varlıklarının incelenmesi ve disiplinidir. Mal ve hizmetlerin üretimi, dağıtımı ve tüketiminin incelenmesi olan ekonomi ile ilgilidir ancak ondan farklıdır. Kapsama dayalı olarak Finansal sistemlerde finansal faaliyetlere ilişkin disiplin, kişisel, kurumsal ve kamu finansmanı olarak ayrılabilir.

Adi şirket, sahibinden ayrı bir varlığı olmayan şirketlerdir. En basit şirket modelidir.

<span class="mw-page-title-main">Üretim biçimi</span> Ekonomik Teori

Üretim biçimi ya da başka bir deyişle Üretim tarzı, Marksist teoride genel olarak belirli bir tarihsel dönemdeki üretimin niteliğini ya da üretimin karakteristik formunu ifade etmek anlamında kullanılır. Esas itibarıyla üretim sürecinin nihai sonucuyla üretim araçları arasındaki ilişkiyi belirtir. Bu kategori, Marks'ın şekillendirdiği tarih anlayışının temel kavramlarındandır. Kavramın içerimleri farklı şekillerde ele alınıp farklı vurgularla değerlendirilmekle birlikte, genel anlamda, tarihsel gelişmenin Marks'ın formüle ettiği anlamda Materyalist bir şekilde açıklanmasında bu kavram temel bir rol oynar. Ekonomi-politiğe ait bir kavram olmakla birlikte, Marks'ın kuramında bu terim çok daha genel bir kuramsal yapının ögesi durumundadır. Üretim ilişkileri ve üretici güçler kavramları, belirli bir tarihsel andaki ilişkileriyle üretim biçiminin niteliğini belirlerler.

Tapu: Bir taşınmaz malın yüzölçümünü, numarasını, mahallesini ve sahibini gösterir belgedir. Eski Türkçedeki kapuk (sağlam) sözcüğünden gelmiştir.

Yeşil sermaye, yurtiçi ve yurtdışı olmak üzere iki farklı şekilde değerlendirilen bir kavramdır. Terimi kullananlara göre Türkiye'de ise bu kavram, İslamcılık ideolojisi altında ekonomik çıkarlarını gerçekleştiren ve bu çıkarları elde ettikten sonra İslamcılık yapmaya devam eden, ayrıca toplumun hassas olduğu konulara rahatça fetva verebilen ve İslam'ı yaşamak gibi bir amaca sahip görünerek aslında İslam dini üzerinden para kazanan insanların kazandığı paralara verilen isim olarak nitelendirilmektedir.

Mülkiyet hakkı, kapitalist ekonomik kurallarının hakim olduğu bölge, sistem veya devletlerde; taşınır (menkul) ya da taşınmaz (gayrimenkul) bir eşya üzerinde hak sahibine kullanma (usus), yararlanma (fructus) ve tasarruf (abusus) yetkisi veren, hukuk düzeninin sınırları içinde kullanılabilen, mutlak ve ayni bir haktır. Mülkiyet hakkına sahip kişi (malik) mülkiyetinde olan nesneyi kullanma, başkalarına devretme, tahrip etme, nesnenin ürünlerinden yararlanma yetkisine sahiptir. Bu hak mutlak nitelikte olduğundan herkese karşı ileri sürülebilir.

<span class="mw-page-title-main">Herkesten yeteneğine göre, herkese ihtiyacına göre!</span>

"Herkesten yeteneğine göre, herkese ihtiyacına göre", Karl Marx'ın 1875 tarihli Gotha Programı'nın Eleştirisi çalışmasında yer alan dize, komünizmin önemli sloganlarından biridir. Bu düşünce özet olarak, komünist sistemde, her bireyin yeteneğine göre üreteceğini ve her bireyin yeteneğine bakılmaksızın bu üretimden faydalanacağını söyler. Gelişmiş bir komünist toplumda, burjuva mülkiyeti ortadan kalktığı için mal ve hizmetler bu düzende birbirinden ayrılabilir. Böylece herkes ihtiyacına göre olabildiğince memnun edilmiş olur.

<span class="mw-page-title-main">Kapitalist üretim biçimi</span> Marksist teori

Kapitalist üretim biçimi, Marksist ekonomik söylemde 18. yüzyılın sonunda Batı Avrupa'da hızlıca büyüyen kapitalist toplumların sosyoekonomik temelini ifade eder, bu üretim tarzı daha sonra Batı Avrupa'yı da aşarak dünyaya yayılmıştır. Karakteristik özelliği özel mülkiyetin üretim araçlarının ağırlıklı bir bölümüne sahip olması; dağılımın ve değişiminin ana olarak piyasa ekonomisine dayanmasıdır. Sermaye sahibi hakim sınıf burjuva olarak ifade edilirken belirli bir ücret için emek gücünü satan sayıca çok, fakat hakimiyet kuramamış sınıfa da geniş anlamda proletarya denir.

<span class="mw-page-title-main">İslami bankacılık</span>

İslami bankacılık olarak adlandırılan sistem, aktivitelerini şeriatı esas alarak belirlemektedir. Şeriat, ödünç verilen paradan para kazanmayı yasaklamaktadır.

İktisadi kıtlık ya da ekonomik kıtlık kâr amaçlı ekonomik sistem tarafından kar elde etmek amacıyla kasıtlı olarak yaratılan ve bir toplumun sahip olduğu üretim kaynaklarının, mevcut teknolojik gelişmişlik düzeyiyle işletilmesi ile ulaşılan üretim düzeyinin, sonsuz insan ihtiyaçları ve isteklerini karşılamakta yetersiz olduğunu ifade eden iktisadi bir terimdir. Gündelik hayatta kullanılan kıtlık kavramı somut bir yokluğu veya yetersizliği ifade ederken iktisadi anlamıyla kıtlık, mevcut kâr bazlı ekonomik sistem ve üretim teknolojisiyle ulaşılan üretim düzeyi ile ilgili bir yetersizliği ifade eder. Her adım başı üretilmiş envai çeşit ürünlerle dolup taşan çeşitli dükkân ve marketlerin boy gösterdiği günümüzde, ekonomi biliminin temeli olan kıtlığın anlamı üzerine derin düşünmek gereklidir.

Geoliberteryenizm, liberteryenizm ile georgizmi sentezleyen politik hareket ve ideolojidir.

<span class="mw-page-title-main">Özgür üreticiler birliği</span>

Özgürler birliği veya Üreticilerin özgür birliği veya, sıklıkla Marx'ın ifade ettiği gibi, Özgürce bir araya gelmiş bireyler birliği), bir devletin, toplumsal sınıfın veya otoritenin ve üretim biçimlerinden kaynaklanan özel mülkiyetin olmadığı bir yerde bireyler arası ilişki.

Sosyalist hukuk, komünizmin hakim olduğu eski SSCB ve Doğu Avrupa ülkelerinde ve günümüzde Küba, Kuzey Kore ve yumuşatılmış şekilde Çin'de uygulanan Marksist-Leninist ideolojiye dayalı hukuk sistemi.

Kaynakça/Ayrıntılı bilgi için:

<span class="mw-page-title-main">Sermaye birikimi</span>

Sermaye birikimi, söz konusu varlığın başlangıçtaki parasal değerini kâr, kira, faiz, telif hakları veya sermaye kazançları şeklinde bir mali getiri olarak artırmak amacıyla paranın veya herhangi bir mali varlığın yatırımını içeren, kâr peşinde koşmayı motive eden dinamiktir.

<span class="mw-page-title-main">Devletin sönümlenmesi</span> Marksizmde Engelsin ortaya attığı kavram

Devletin sönümlenmesi, Friedrich Engels tarafından, sosyalizmin gerçekleşmesiyle birlikte, toplumun devletin hukuki zorlayıcılığı olmadan kendi kendini yönetebileceği noktaya geldiğinde devletin eninde sonunda tarihsel görevini tamamlamış olacağı ve varlığının sona ereceği fikrine atıfta bulunan Marksist bir kavramdır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.