Hrant Dink, Türkiye Ermenisi gazeteci.
Aziz Krikor (Latince: Gregorius) ya da Krikor Lusavoriç, Hristiyanlığın Ermeniler arasında yayılmasını sağlayan bir aziz. Ermeni Apostolik Kilisesi'nin kurucusu kabul edilir.
Türkiye'de tescilli 1388 adet kilise mevcuttur. Türkiye'nin en çok kilise bulunan ili 158 kilise bulunduran İstanbul'dur. İstanbul ilini 92 kilise ile Nevşehir, 78 kilise ile Gümüşhane ve 69 kilise ile Mardin takip etmektedir.
Surp Krikor Lusavoriç Kilisesi, İstanbul'un Üsküdar ilçesi Kuzguncuk semtinde bulunan 11 Mayıs 1835 tarihinde ibadete açılmış ve 1861 yılında yeniden inşa edilmiş olan Ermeni kilisesidir.
Getronagan Ermeni Lisesi, İstanbul'un Karaköy semtinde bulunan ve Ermeni cemaatine ait bir okul. Patrik Boğos Başpiskopos Taktakyan (1794-1872), yazdığı 1864 tarihli bir mektupta Amenapırgiç Mektebi'nin İstanbul dışından gelen öğrenciler için merkezî bir okul haline getirilmesi kararını dile getirmiştir. Artan öğrenci sayısı ile mevcut bina yetersiz kalmış ve 1872'de yeni bir bina planı hazırlanmıştır. 1874'te patrik seçilen Nerses II. Varjabedyan ilkokuldan mezun olan öğrencilerin yükseköğretim sıkıntılarını gidermek amacıyla yeni bir okul kurma fikrini ortaya atmıştır. Bu fikir üzerine toplanan kurul sonucunda alınan bir dizi karardan şöyledir:
- Galata Surp Krikor Lusavoriç Kilisesi yanında açılacak okul cemaatin merkez okulu olacak ve vakıf gelirleri bu amaçla kullanılacak,
- Bilim, edebiyat ve dilbilgisi başta olmak üzere farklı alanlarda eğitim veren bir yüksek okul olacak,
- İlkokulu başarıyla bitirmiş, donanımlı öğrenciler seçilecek,
- Fakirliğini belgelemek şartıyla isteyen çocuklar burslu okutulacak,
- Sadece Galata değil diğer bölgeler de okula katkı sağlayacak, buna göre Beyoğlu 50, Kadıköy 40, Kumkapı 30, Ortaköy 20, Beşiktaş 15, Üsküdar Surp Harç Kilisesi 10, Surp Garabet 10, Gedikpaşa 10, Yenikapı 10, Samatya Surp Kevork Kilisesi 10, Balat 5, Hasköy 5, Karagümrük 5, Topkapı 5, Kuzguncuk 5, Büyükdere 5, Bakırköy 5, Narlıkapı 2, Rumelihisarı 2, Eyüp Surp Astvazazin 2, Kasımpaşa 2, Boyacıköy 2, Yeniköy 2, Beykoz 2, Kandilli 2 olmak üzere toplam 250 Osmanlı altını vermeyen kilise bölgeleri fakir çocuklara verilecek eğitim kontenjanı hakkını kaybedecek,
- Yönetim 3 yılda bir değişecek,
- Mütevelli Heyeti okulun yıllık giderlerini karşılayacak,
- Okutulacak konular din ve tarih, din ve Ermeni kilisesi tarihi, Ermeni dili ve edebiyatı, Ermenice ve diğer dillerin tarihi, genel tarih ve Ermeni tarihi, eski ve yeni Ermenistan ve Türkiye tarihi, coğrafya, matematik, geometri, bilim, fen bilgisi, felsefe, vatandaşlık, sağlık, ahlak, pedagoji alanlarını kapsayacaktır.
Surp Krikor Lusavoriç Kilisesi, şu anlamlara gelebilir;
Surp Krikor Lusavoriç Ermeni Kilisesi, Türkiye'nin Kayseri kentinde bulunan ve ilk kez 12. yüzyılda inşa edilen bir Ermeni Apostolik Kilisesi.
Günümüz Türkiye topraklarında bulunan Ermeni Apostolik, Katolik ve Evanjelik kiliseleri listesi;
Kınalıada Surp Krikor Lusavoriç Kilisesi, Türkiye'de İstanbul iline bağlı Adalar ilçesindeki Kınalıada'da bulunan 1857 yılında İstanbul Ermeni Patriği III. Hagopos Seropyan tarafından ibadete açılan Ermeni kilisesidir.
Surp Stepanos Kilisesi, Türkiye'de İstanbul iline bağlı Beyoğlu ilçesinin Halıcıoğlu semtinde bulunan Ermeni kilisesi. 17. yüzyılda Eğin'den gelen Ermeni göçmenlerin Hasköy'e yerleştirilmeleriyle bu göçmenler semtte bir kiremit fabrikası açmıştır. 1703 yılında Rahip Haçadur evinde bir şapel açmış, daha sonra küçük ve ahşap olan bir Surp Stephanos Kilisesi inşa edilmiştir. Harutyun Amira Bezciyan'ın vasiyeti olan bir ferman ile 1831'de taş olarak Hassa mimarları Kazaz Hovhannes Amira Serveryan ve Krikor Amira Balyan tarafından inşa edilmiştir. 1845'te yenilenen kilise 1904'te yeniden bir onarımdan geçmiş, I. Dünya Savaşı'nda askeri depo olarak sonrasında ise göçmen yurdu olarak kullanılmıştır. 1930'da yeniden onarılarak ibadete açılan kilisenin arazisi 1975'te Haliç Köprüsü yapımı için istimlak edilmiştir. Galata Surp Krikor Lusavoriç Kilisesi'nin alt galerisinde 30 yıl barınan kilise 2007 yılında Halıcıoğlu Mezarlığı içinde inşa edilen şapelde varlığını sürdürmektedir. Şapelin açılışını İstanbul Ermeni Patriği II. Mesrob yapmıştır.
Surp Asdvadzadzin Kilisesi, şu anlamlara gelebilir;
- Kurtuluş Camii veya Antep Surp Asdvadzadzin Kilisesi, Türkiye'nin Gaziantep kentinde bulunan eski bir Ermeni kilisesi.
- Hatay Surp Asdvadzadzin Kilisesi, Türkiye'nin Hatay kentine bağlı Samandağ ilçesinde bulunan bir Ermeni kilisesi.
- Dzınunt Surp Asdvadzadzni Kilisesi, Türkiye'nin İstanbul kentine bağlı Bakırköy ilçesinde bulunan bir Ermeni kilisesi.
- Beşiktaş Surp Asdvadzadzin Kilisesi, Türkiye'nin İstanbul kentine bağlı Beşiktaş ilçesinde bulunan bir Ermeni kilisesi.
- Ortaköy Surp Asdvadzadzin Kilisesi, Türkiye'nin İstanbul kentine bağlı Beşiktaş ilçesinin Ortaköy semtinde bulunan bir Ermeni kilisesi.
- Eyüp Surp Asdvadzadzin Kilisesi, Türkiye'nin İstanbul kentine bağlı Eyüpsultan ilçesinde bulunan bir Ermeni kilisesi.
- Surp Asdvadzadzin Patriklik Kilisesi, Türkiye'nin İstanbul kentine bağlı Fatih ilçesinde bulunan, Türkiye Ermenileri Patrikliği'ne ev sahipliği yapan kilise.
- Yeniköy Surp Asdvadzadzin Kilisesi, Türkiye'nin İstanbul kentine bağlı Sarıyer ilçesinde bulunan bir Ermeni kilisesi.
- Bayındır Surp Asdvadzadzin Kilisesi, Türkiye'nin İzmir kentine bağlı Bayındır ilçesinde bulunan bir Ermeni kilisesi.
- Surp Asdvadzadzin Ermeni Katolik Kilisesi, Türkiye'nin İstanbul kentine bağlı Beyoğlu ilçesinde bulunan bir Ermeni Katolik kilisesi.
- Surp Asdvadsadzin Kilisesi (Elazığ)
Surp Krikor Lusavoriç Kilisesi, İstanbul'un Beyoğlu ilçesi Karaköy semtinde bulunan Ermeni kilisesi. İstanbul'un fethinden önce İstanbul'a yerleşmiş olan Ermeniler ve Cenevizliler arasındaki iyi ilişkilerin bir sonucu olarak Cenevizliler kendilerine ait bir kutsal alanı Ermenilere satar. Kırım-Kefe kentinden İstanbul'a gelen Goms veya Gozma adlı bir hayırsever Ermeni tüccar, Cenevizlilerden alınmış olan bu arsa üzerine bir kilise inşa ettirir. Aved adlı bir demirci ustasının da kilisenin mihrabını tamamlayıp yanına Surp Haç Mabedi'ni inşa ettiği bilinmektedir.
Surp Krikor Lusavoriç Kilisesi, Hatay'ın Kırıkhan ilçesinde bulunan Ermeni kilisesi. 1830'lu yıllarda inşa edilen kilise 1977 yılında onarılmıştır. Çatı kısmı şu an yarı yıkılmış haldedir.
Surp Pırgiç Kilisesi, İstanbul'un Beyoğlu ilçesi Karaköy semtinde bulunan bir kilisedir.II.Mahmud 6 Nisan 1830 tarihinde bir ferman yayınlar ve bu fermanla "Katolik Milleti" adıyla ayrı bir cemaat oluşturur. Kilise Osmanlı İmparatorluğu'nda yaşayan Katolik Ermenilerin, Sultan II. Mahmud'un verdiği 7 Ekim 1831 tarihli fermanla İstanbul'da inşa ettikleri ilk kilisedir. 12 Mayıs 1832'de Başpsikopos Andon Nuriciyan ve Nazır Agopos Çukuryan tarafından temeli atılmıştır. İsa'nın sünnet gününde ibadete açılmıştır.(13 Ocak 1834)Kilise Ermeni Katolik cemiyetinin bağışlarıyla kâgir olarak inşa edilmiştir.
Surp Hovhannes Mıgırdiç Kilisesi, Türkiye'de İstanbul iline bağlı Sarıyer ilçesi Yeniköy semtinde bulunan bir Ermeni Katolik kilisesi. Hovhannes Ağa Kuyumcuyan'ın 1845 yılında Köybaşı'nda satın aldığı arazi üzerinde, 1848'de, Hovhannes Ağa Tıngıryan tarafından ahşap olarak inşa edilen kilise daha sonra yetersiz görülerek Tıngıryan tarafından kâgir olarak inşa edilmiş ve 24 Haziran 1866'da Başepiskopos Andon Hasun tarafından ibadete açılmıştır.
Surp Andon Kilisesi, Türkiye'de İstanbul iline bağlı Sarıyer ilçesi Tarabya semtinde bulunan Ermeni Katolik kilisesidir. 1871 yılında Andon Tıngır Yaver Paşa tarafından, satın aldığı bir arsa üzerinde yaptırılmış ve Aziz Antuan'a ithaf edilmiştir. Haziran-1 sokağında bulunmaktadır.
Surp Levon Kilisesi, Türkiye'de İstanbul iline bağlı Kadıköy ilçesinde bulunan bir Ermeni Katolik kilisesi.
Surp Asdvadzadzin Kilisesi, Türkiye'de İstanbul iline bağlı Beyoğlu ilçesinde bulunan bir Ermeni Katolik kilisesi. 6 Kasım 1866'da ibadete açılan kilise, Bedros Bey Mısırlıyan'ın bağışları ile inşa edilmiştir. Bina 1880-1881 yıllarında, Ermeni Katolik Kilisesi Patriği Andon Hasun tarafından onartılmıştır.
Surp Asdvadzadzin Verapokhum Kilisesi, Türkiye'de İstanbul iline bağlı Adalar ilçesindeki Büyükada'da bulunan Ermeni Katolik kilisesi. 1 Kasım 1856 tarihli padişah fermanıyla inşa edilen kilise 1858 yılında, Meryem Ana'nın Göğe Yükseliş Yortusu'nda Andon Ağa Apelyan tarafından açılmıştır. Kilise binası 1956 ve 1985 yıllarında restore edilmiştir.
Surp Yerrortutyun Katolik Kilisesi, Türkiye'de İstanbul iline bağlı Beyoğlu ilçesinde bulunan bir Ermeni Katolik kilisesi.
