Ortaköy, Aksaray
| Ortaköy | |
|---|---|
 Ortaköy'ün Haritası | |
 Aksaray'ın Türkiye'deki konumu | |
 İlçe sınırları haritası | |
| Ülke | Türkiye |
| İl | Aksaray |
| Coğrafi bölge | İç Anadolu Bölgesi |
| Coğrafi bölüm | Konya Bölümü |
| İdare | |
| • Kaymakam | Ahmet Karatepe |
| • Belediye başkanı | Ahmet Koyuncu (MHP) |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 752 km² |
| Rakım | 1210 m |
| Nüfus (2022) | |
| • Toplam | 31.818 |
| • Kır | 11,911 |
| • Şehir | 20.411 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| ISO 3166 kodu | TR-68 |
| Posta kodu | 68400 |
| İl alan kodu | 382 |
| İl plaka kodu | 68 |
Ortaköy, Türkiye'nin İç Anadolu Bölgesi'ndeki Aksaray iline bağlı ilçedir. 2022 nüfus sayımına göre ilçe nüfusu 31.818'dir.[2] İlçe 725 kilometrekare alan kaplamaktadır ve ortalama yüksekliği 1,140 metredir.[3]
Tarihçe
Tarih öncesi
Ortaköy ve çevresinde, şimdiye kadar tarih öncesi ve sonrası dönemlere yönelik kapsamlı bir tarihi ve arkeolojik araştırma yapılmamıştır. Mevcut bazı belgelerin define arayıcıları tarafından yok edildiği iddia edilmektedir. Aksaray ve çevre illerde yapılan (Acemhöyük, Alişar, Boğazköy) kazılarda elde edilen belgeler de bölge ve civarında İlk Tunç Çağı’na uzanan tarihini ortaya çıkarmıştır. Ortaköy çevresindeki Kalehöyük, Koçhasan Höyüğü ve Muratlı höyük gibi birden fazla kültür katları bulunan yerleşim merkezlerinde yapılacak arkeolojik kazı ve araştırmalar Hitit’ler dönemi için yeni belgeler verebilecektir. Hititlerden sonra M.Ö. 7. yüzyılda Frig’lerin hakim olduğu bölgede Ortaköy de yer almaktadır. Frig kültüründe görülen “ölü gömme” usullerinden, oyulmak suretiyle yapılan “Kaya Mezarlar"a, bölgelerin jeolojik yapısı itibarıyla rastlanılmamaktadır. Buna karşın Frig soylularının gömüldüğü Tümülüslerle sıkça karşılaşınılmaktadır. M.Ö. 5. yüzyılda Pers İstilası ile birlikte Pers yönetimine giren yöreye, Makedonya Kralı Büyük İskender’in Asya seferi sırasında, Makedonyalılar hakim olmuşlardır.
Roma dönemi
M.Ö. 323’de Büyük İskender’in ölümü üzerine, Pers soyundan Arırarat tarafından kurulan Kapadokya Krallığı bölgeye hakim olmuştur. Kapadokya Krallığı M.Ö. 17. yy.’da Roma İmparatorluğu'na katılmıştır. Aksaray, Kapadokya Kralı Arkhelais tarafından kurulmuştur. Krala izafeten şehir Archelais adını almış, bir müddet Kapadokya Kral’lığına başşehir olmuştur. Bu dönemlerden kalma küçüklü büyüklü yerleşim merkezlerine, tarım faaliyeti ve kaçak kazılarda mermerden tanrıçalar, madeni paralar İshaklı, Karapınar, Sarıkaraman, Namlıkışla köyleri arazilerinde sıkça rastlanılmaktadır. Hristiyanlığın ilk yıllarında, Kapadokya bölgesinde bu din hızla yayılmıştır. İdareciler hristiyanlığı yasaklamışlardır. Bilhassa İmparator Diocletianus (284-305) döneminde bu yasak çok daha katılaştırılmıştır. Adeta bir katliama girişilmiştir. Hıristiyan halk bu vahşetten kurtulmak, daha serbest ibadet edebilmek için, yeraltı şehirleri kurmuşlardır. Kapadokya’da görülen bu galerialardan biri de Çatin Köyü ile Ozancık Köyü yakınlarındaki "Ersele"’dir.
Bizans dönemi
Roma İmparatorluğu'nun 395’de ikiye bölünmesiyle Kapadokya yöresinde Bizans hakimiyeti başlamıştır. Ortaköy ve çevresinde bu dönemden kalan madeni paralar, pişirilmiş toprak kaplar, içme suyu şebekeleri, harçlı mesken kalıntıları, mezarlar ve çeşitli maden işletmeleri vardır. Ozancık (Ersele), Sarıkaraman, Harmandalı, Gökkaya gibi köy ve kasabalarda bu eserlere sıkça rastlanmaktadır. Ortaköy ve çevresi 7. yy. başlarından itibaren önce Sasani, sonra sık sık Arap istilalarına uğramıştır. Bu istilalara karşı koymak ve korunmak maksadıyla güneydeki stratejik noktalar ve derbentler Bizanslılar tarafından özenle korunmuş, Ereğli (Heraklia), Niğde, Aksaray (Arkhelais) ve Ortaköy’e yakın mesafede geçitler tutulmuş ve yeni kaleler inşa edilmiştir.
Selçuklu dönemi
Ortaköy, Ekecik dağları batısındaki “Küçük Sımandı Kalesi"nin bu döneme ait olması muhtemeldir. 1071'de Malazgirt Savaşı ile Anadolu’ya giren Büyük Selçuklu devleti komutanlarından Melik Ahmet Danişmend Gazi, Aksaray ve çevresini fethederek buraları bir Türk yurdu haline getirdi. Konya’nın Anadolu Selçuklu başkenti olmasının (1116) ardından Anadolu Türk Birliği’ni sağlamaya çalışan II. Kılıçarslan, harabe halindeki Arkhelais kalıntıları üzerine Aksaray’ı kurdu. Azerbaycan’dan getirttiği Türkmen oymaklarının çevre köylere yerleşmelerini sağladı. Göçebe alanlarda hayvancılıkla uğraştılar. Bunun neticesi çevredeki mera ve çayırlarda atlar yetiştirilmeye başlandı. Danişmend’liler ve Anadolu Selçukluları döneminde, doğudan Anadolu’ya gelen Türkler, buralardaki Bizanslıları sürmüşlerdir. Türkmen aşiretleri, hem Bizanslardan kalan meskenlere hem de meralara yeni bir yerleşim merkezi kurdular. Bunlardan biri de “Eyüp” ili dir. Ortaköy bu köyün kalıntıları üzerine kurulmuştur.
Anadolu Selçuklu Devleti’nin son yıllarında, devletin birliği için çalışan büyük Türk mutasavvıfı Yunus Emre’nin türbesi Ortaköy’ ün Sarıkaraman kasabası yakınlarındaki Ziyaret Tepesindedir. (1243) Kösedağ bozgunu ile Moğollar'ın Anadolu'ya yerleşmeleri sonucu Anadolu Selçuklu hükümdarlarının otoritesi zayıflamıştı. Bunun neticesinde meydana gelen devlet otoritesi boşluğu sebebiyle Ortaköy ve çevresi de Eretna, Kadı Burhaneddin ve Karamanoğulları arasında el değiştirdi.
Osmanlı dönemi
1470'de İshak Paşa'nın Şereflikoçhisar ve Aksaray çevresini Osmanlı hakimiyetine almasıyla birlikte, Ortaköy ve çevresi de Osmanlı yönetimine girdi. 1477'de Aksaray ve çevresinin nüfusu yazılmış, tahrir defterleri tutulmuş, emlak ve vakıfları belirlenmiştir. Bu dönemde Aksaray, Karaman Eyaletine bağlı bir sancak merkezidir. Aksaray'a, Hasandağı, Bekir, Eyübeli, Sahra, Ova, Eyyup nahiyelerinin yanı sıra Şereflikoçhisar da nahiye olarak bağlanmıştır. Ortaköy halkı, Aksaray'lılar gibi II.Beyazıd dönemindeki Cem Sultan isyanında, Sultan Beyazıd tarafını tutmuşlardır.
Türkiye dönemi
Ortaköy halkı, Kurtuluş Savaşı sırasında Türk tarafının yanında bulunmuşlardır.[4]
Nüfus
| Yıl | Toplam | Şehir | Kır |
|---|---|---|---|
| Ortaköy ilçesi (Niğde) | |||
| 1960[5] | 23.728 | 2.025 | 21.703 |
| 1965[6] | 26.776 | 2.651 | 24.125 |
| 1970[7] | 29.401 | 3.562 | 25.839 |
| 1975[8] | 33.728 | 6.371 | 27.357 |
| 1980[9] | 37.707 | 8.920 | 28.787 |
| 1985[10] | 42.139 | 12.150 | 29.989 |
| Ortaköy ilçesi (Aksaray) | |||
| 1990[11] | 48.675 | 19.612 | 29.063 |
| 2000[12] | 58.873 | 26.961 | 31.912 |
| 2007[13] | 40.477 | 18.628 | 21.849 |
| 2008[14] | 39.699 | 18.506 | 21.193 |
| 2009[15] | 38.463 | 18.763 | 19.700 |
| 2010[16] | 37.595 | 18.680 | 18.915 |
| 2011[17] | 36.478 | 18.464 | 18.014 |
| 2012[18] | 35.519 | 18.384 | 17.135 |
| 2013[19] | 34.792 | 18.539 | 16.253 |
| 2014[20] | 34.048 | 18.509 | 15.539 |
| 2015[21] | 33.113 | 18.326 | 14.787 |
| 2016[21] | 32.763 | 18.537 | 14.226 |
| 2017[21] | 32.209 | 18.514 | 13.695 |
| 2018[21] | 32.504 | 19.958 | 12.546 |
| 2019[21] | 32.639 | 20.507 | 12.132 |
| 2020[21] | 32.322 | 20.411 | 11.911 |
| 2021[21] | 32.130 | 20.511 | 11.619 |
| 2022[21] | 31.818 | 20.622 | 11.196 |
İdari yapı
1957 yılında ilçe olmuştur.[22] İlçeye bağlı 30 köy muhtarlığı mevcuttur. İlçe merkezinde 12 mahalle vardır. Ortaköy belediye başkanı Ahmet Koyuncu'dur.
Kaynakça
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 27 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2012.
- ^ * "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. 4 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
- "Ortaköy Nüfusu - Aksaray". nufusu.com. 17 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021.
- "Aksaray Ortaköy Nüfusu". nufusune.com. 12 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2022.
- ^ Statoids. "Statistical information on districts of Turkey". 19 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Nisan 2008.
- ^ T.C. Ortaköy Kaymakamlığı. "Tarihçe". ortakoy.gov.tr. 27 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2022.
- ^ . "İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021.
- ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
- ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
- ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
- ^ a b c d e f g h
- "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
- "Ortaköy Nüfusu - Aksaray". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021.
- "Aksaray Ortaköy Nüfusu". nufusune.com.
- ^ "7033 sayılı Kanun" (PDF). Resmî Gazete. 27 Haziran 1957. 23 Kasım 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2024.
Dış bağlantılar
- X'te Ortaköy Belediyesi
- YouTube'da Ortaköy Belediyesi 23 Ekim 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Facebook'ta Ortaköy Belediyesi
- Instagram'da Ortaköy Belediyesi
- X'te Ortaköy Kaymakamlığı
- Facebook'ta Ortaköy Kaymakamlığı
- Instagram'da Ortaköy Kaymakamlığı
- Ortaköy Belediyesi 28 Aralık 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Ortaköy Kaymakamlığı 18 Şubat 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
