Orta Çağ İskoçyası'nda kadınlar
Orta Çağ İskoçyası'ndaki Kadınlar, 5. yüzyılda Kuzey Britanya'dan ayrılan Romalılar ile 16. yüzyılın başlarındaki Rönesans ve Reform hareketlerine kadar olan süreçte kadınların yaşamlarının ve toplumsal konumlarının tüm yönlerini yansıtır. Orta Çağ İskoçyası ataerkil bir toplumdu fakat ataerkilliğin pratikte tam olarak nasıl uygulandığını ayırt etmek zordur. Biyografileri hala günümüze kadar ulaşan kadınların büyük çoğunluğu İskoçya kraliyet ailesi üyesiydi. Bunlardan bazıları tarihteki önemli kişiler arasında yerini almıştır. Bu dönemde hüküm süren yalnızca tek bir İskoç Kraliçe vardı, taç giymemiş ve kısa bir hayat sürmüş olan Norveçli Prenses Margaret (1286-1290).
Soylu ailelerin kız çocukları rahibe manastırlarında eğitim görürdü. 15. yüzyılın sonlarında Edinburg'da kız çocukları için okullar açıldı, bu okullar "dikiş okulları" olarak da tanımlanıyordu. Zengin kasabalıların ve lordların ailelerinin sahip olduğu özel eğitim imkanlarından her ne kadar bazı kadınlar da yararlanmış olsa birçok kadın için eğitim imkanları oldukça kısıtlıydı. Buna rağmen İskoçyalı kadın şairlere rastlanır. Orta Çağ'ın sonlarında Güney İskoçya, muhtemelen kuzeybatı Avrupası'ndaki evlilik modelinin ve yaşam tarzının bir parçasıydı. Tarım veya ev işinde çalışmak için evi terkeden birçok kadın ve erkek oldukça geç yaşta evleniyordu. Kadınlar evlendiklerinde kendi soyadlarını kullandılar. Elit tabakadan birçok kız çocuğu genç yaşta evlense de, bu dönemin sonlarında Güney İskoçya'da yaşayan çoğu kadın yirmili yaşlarında evlendi. Boşanma fikri söz konusu olmasa da evli kalarak ayrı yaşama fikri istisnai durumlarda hoş karşılandı.
Kasabalarda, dul kadınlar tarafından idare edilen yoksul evlerin oranı muhtemelen oldukça fazlaydı. Bu kadınlar gündelik kazançlarla geçinir, erzak ve bira satarak kazanç sağlardı. İplikçilik, Orta Çağ'da yaşayan ve her çeşit toplumsal sınıftan olan kasabalı kadınların gündelik işlerinin bir parçasıydı. Kadınlar bazen el sanatlarında çıraklık yapabilir ama loncalara katılamazlardı. İskoçya'da pek rahibe manastırı yoktu fakat manastır başrahibeleri oldukça saygın bir konuma ve yetkiye sahipti. Münzevi bir yaşam süren bir grup insan bile vardı. Bir eş ve anne olan Meryem Ana muhtemelen kadınlar için önemli bir simgeydi. Genellikle mülk sahibi olan veya bağış yapan yakınları ve eşleri tarafından yönetilen kadınlar kendilerini adayarak yerel kilise mihraplarında ibadet etmiştir. İsa ve Meryem Ana'yla bağ kurmak gibi yeni oluşan kendini adama inançları İskoçya'da 15. yüzyılda görülmeye başlamıştır.
Toplumsal Konum
Orta Çağ İskoçyası erkeklerin egemen olduğu, kadınların ise kısıtlı yasal konuma sahip olduğu ataerkil bir toplumdu. Kız çocuklarının babalarına, kadınların ise eşlerine hizmet etmesi gerekirdi. Yalnızca dul kadınlar mülk sahibi olabilir ve hukuken kendilerini temsil edebilirdi.[1] Ataerkilliğin pratikte tam olarak nasıl uygulandığını ayırt etmek zordur.[2] Edebi kaynaklar, özellikle de romantik şiirler, kadınların şövalyelerin kahramanlıklarının, aşklarının ve ilhamlarının kaynağı olan pasif bir özne olarak görüldüğüne işaret eder. John Barbour'ın Bruce (1375) ve Blind Harry'nin Wallace (1470'lerin sonu) adlı tarihi destanlarda daha aktif bir rol almışlardır.[3] Ayrıca, ahlaki ve fiziksel açıdan zayıf olarak nitelendirilmişlerdir. Namusları üzerinde ehemmiyetle durulmuş, "fahişe" ise en yaygın olarak kullanılan sözlü taciz olmuştur. Toplumun onlara atfettiği anne ve eş rollerinden dışarıya adımlarını attıklarında halk arasında çıkan dedikoduların kurbanı olmuş ve davranışları yasal olmayan yaptırımlarla kısıtlanmıştır.[4]
Soylu Kadınlar
Biyografileri Orta Çağ'dan günümüze kadar ulaşan kadınların büyük çoğunluğu İskoçya kraliyet ailesi üyesiydi. Bu kadınlar ya prenses ya da kraliçeydi. Bunlardan bazıları İskoçya tarihindeki önemli kişiler arasında yerini almış ve şöhretleri ölümlerinin ardından da devam etmiştir. Bu dönemde hüküm süren yalnızca tek bir İskoç Kraliçe vardı, taç giymemiş ve kısa bir hayat sürmüş olan Norveçli Prenses Margaret (1286-1290).[5] İskoçya kaynaklarında "kraliçe" olarak adlandırılan ilk kadın Anglo-sakson ve Alman olan prenses Margaret'tır; ya da yakınlarının ona uygun gördüğü sıfat ve konum olan "3. Malcolm'un eşi"dir. Kraliyetteki en önemli siyasi ve dini şahsiyetti fakat konumu varislerine kendiliğinden geçmedi ve çoğu aynı şöhrete sahip olamadı.[6] 1. William'ın eşi olan Ermengarde de Beaumont eşinin yokluğunda aracı ve hakim gibi davranarak kendi mührüne sahip ilk İskoç kraliçesi olarak tarihe geçti.[7]
Eğitim
Soylu ailelerin kız çocukları Elcho, Aberdour ve Haddington gibi kasabaların rahibe manastırlarında eğitim görürdü. 15. yüzyılın sonlarında Edinburg'da kız çocukları için okullar açıldı, bu okullar "dikiş okulları" olarak da tanımlanıyordu. İsminden de anlaşıldığı gibi dikiş dikmek öncelikli amaçlarından biriydi fakat bu okullarda okuma dersleri de verildi.[8] Öğrenciler muhtemelen bu alanlarda uzman olmayan rahibeler tarafından eğitiliyordu.[9][10] Zengin kasabalıların ve lordların ailelerinin sahip olduğu özel eğitim imkanlarından her ne kadar bazı kadınlar da yararlanmış olsa birçok kadın için eğitim imkanları oldukça kısıtlıydı. Orta Çağ İskoç şiirinin en büyük külliyatı olan The Book of the Dean of Lismore en az dört kadın şaire yer verdiği için kayda değer bir örnektir.[11] Bu kadınlardan biri de Sween Kalesi'nde gardiyan olan kocası için ağıt yazan Aithbhreac Nighean Coirceadail'dir.[12]
Evlilik
Orta Çağ'ın sonlarında Güney İskoçya, muhtemelen kuzeybatı Avrupası'ndaki evlilik modelinin ve yaşam tarzının bir parçasıydı. Yirmili yaşların ortalarında yapılan geç evliliklerin nedeni ev kurabilmek için gerekli kaynakları elde etme önceliğiydi.[13] Akrabalığın genellikle aynı kaynaktan(hem erkek hem de kadından) geldiği İngiltere'nin aksine, kadınlar evlendiklerinde kendi soyadlarını kullandılar. Evlilikler akrabalar arasında dostluk kurmak için yapılıyordu, yeni bir akraba kazanmak için değil.[14] Kadınlar 12 yaşında evlenebiliyorken erkeklerin 14 yaşına kadar beklemesi gerekiyordu. Elit tabakadan birçok kız çocuğu genç yaşta evlense de, bu dönemin sonlarında Güney İskoçya'da yaşayan çoğu kadın geçim için gerekli kaynakları elde ettikten sonra yirmili yaşlarında evlendi.[15] Çok fazla evlilik akrabalığı engelliyordu bu yüzden birçok soylu evlilik papanın onayını gerektiriyordu. Böylece eğer evlilik siyasal ve kişisel açıdan uygunsuzsa daha sonradan iptal edilebiliyordu.[16] Boşanma fikri söz konusu olmasa da evli kalarak ayrı yaşama fikri zina gibi istisnai durumlarda hoş karşılandı.
Çalışma Hayatı
İngiltere'de olduğu gibi Güney İskoçya'nın da kırsal hayatında, hem kadın hem erkek birçok genç muhtemelen tarım veya ev işinde çalışmak için evi terkediyordu.[17] 16. yüzyılda bu kişilerin sayısı daha da artmıştır. Bazı kadınlar Güney İskoçya'daki zengin ve soylu ailelerin çocuklarına süt annelik yaparken bazıları da ebelik gibi önemli bir vazife üstlenmiştir.[18] Kasabalarda, dul kadınlar tarafından idare edilen yoksul evlerin oranı muhtemelen oldukça fazlaydı. Bu kadınlar gündelik kazançlarla geçinir, erzak ve bira satarak kazanç sağlardı.[19] İplikçilik, Orta Çağ'da yaşayan ve her çeşit toplumsal sınıftan olan kasabalı kadınların gündelik işlerinin bir parçasıydı. Kadınlar bazen el sanatlarında çıraklık yapabilir ama loncalara katılamazlardı.[20] Bazı kadınlar çalışanları eğitip işe alarak bağımsız olarak iş hayatına dahil oldular ve ticaret yaptılar ki bu da onları cazip, evlenilecek bir eş konumuna yükseltti.[21]
Din
İskoçya'da pek rahibe manastırı yoktu. 1300'lü yıllara kadar Kuzey İskoçya'daki birkaç tane de dahil toplam 30 tane tespit edilmişti.[22][23] İngiltere'de ise bu sayı 150 idi. Iona Rahibe Manastırı'nın başrahibesi Anna MacLean gibi kayda değer yetkiye sahip kişiler görevlileri atar, toprakları, mali işleri ve hizmetinde çalıştırdığı rahibeleri yönetirdi.[24] Kendini toplumdan soyutlayıp Tanrı'ya adayan ve münzevi bir yaşam süren bir grup insan bile vardı fakat kayıtlarda izlerine pek rastlanmadı.[25] Bir eş ve anne olan Meryem Ana muhtemelen kadınlar için önemli bir simgeydi.[26] Orta Çağ'ın sonlarında kurulan Perth kasabasındaki kanıtlara göre, genellikle mülk sahibi olan veya bağış yapan yakınları ve eşleri tarafından yönetilen kadınlar kendilerini adayarak yerel kilise mihraplarında ibadet etmiştir. Perth'de Meryem Ana'ya ibadet için ayrılan birkaç tane kilise mihrabı vardı: Aziz John Katolik Kilisesi, Aziz Anne Mabedi, Loreto Mabedi ve Aziz Mary Mabedi. Kasabanın etrafında da Meryem Ana'ya ayrılan birkaç manastır vardı.[27] Kraliçe Margaret 1250'de azizlik mertebesine yükseldikten sonra önemli bir kişi haline geldi ve daha sonra en saygıdeğer azizlerden biri sıfatıyla ölümünden geriye kalanlar törenle Dunfermline Manastırı'na taşındı.[28] İsa ve Meryem Ana'yla bağ kurmak gibi yeni oluşan kendini adama inançları İskoçya'da 15. yüzyılda Five Wounds, Holy Blood ve Holy Name of Jesus gibi kiliselerde görülmeye başlamıştır. Ayrıca Presentation, Visitation ve Mary of the Snows gibi yeni dini festivaller ve kutlamalar da yapılmaya başlanmıştır.[29][30]
Ayrıca bakınız
- Modern İskoçya'nın İlk Yıllarında Kadın
- Viktorya Dönemi'nde Kadın
Kaynakça
- ^ E. Ewen, "The early modern family" in T. M. Devine and J. Wormald, eds, The Oxford Handbook of Modern Scottish History (Oxford: Oxford University Press, 2012), ISBN 0199563691, p. 273.
- ^ E. Ewen, "The early modern family" in T. M. Devine and J. Wormald, eds, The Oxford Handbook of Modern Scottish History (Oxford: Oxford University Press, 2012), ISBN 0199563691, p. 274.
- ^ R. Boorsma, "Women of independence in Barbour's Bruce and Blind Harry's Wallace", in E. J. Cowan and L. Henderson, A History of Everyday Life in Medieval Scotland, 1000 to 1600 (Edinburgh: Edinburgh University Press, 2011), ISBN 0748621571, p. 175.
- ^ R. Boorsma, "Women of independence in Barbour's Bruce and Blind Harry's Wallace", in E. J. Cowan and L. Henderson, A History of Everyday Life in Medieval Scotland, 1000 to 1600 (Edinburgh: Edinburgh University Press, 2011), ISBN 0748621571, pp. 170 and 174
- ^ R. M. Warnicke, Mary Queen of Scots (London: Taylor & Francis, 2012), ISBN 0415291828, p. 9.
- ^ J. Nelson, "Scottish Queenship in the Thirteenth century", in B. K. U. Weiler, J. Burton and P. R. Schofield, eds, Thirteenth-Century England (London: Boydell Press, 2007), ISBN 1843832852, pp. 63–4.
- ^ J. Nelson, "Scottish Queenship in the Thirteenth century", in B. K. U. Weiler, J. Burton and P. R. Schofield, eds, Thirteenth-Century England (London: Boydell Press, 2007), ISBN 1843832852, pp. 66–7.
- ^ E. Ewen, "'Hamperit in ane hony came': sights, sounds and smells in the Medieval town", in E. J. Cowan and L. Henderson, A History of Everyday Life in Medieval Scotland: 1000 to 1600 (Edinburgh: Edinburgh University Press, 2011), ISBN 0748621571, p. 126.
- ^ P. J. Bawcutt and J. H. Williams, A Companion to Medieval Scottish Poetry(Woodbridge: Brewer, 2006), ISBN 1-84384-096-0, pp. 29–30.
- ^ M. Lynch, Scotland: A New History (Random House, 2011), ISBN 1-4464-7-563-8, pp. 104–7.
- ^ J. T. Koch and A. Minard, The Celts: History, Life, and Culture (ABC-CLIO, 2012), ISBN 1598849646, pp. 262–3.
- ^ J. T. Koch and A. Minard, The Celts: History, Life, and Culture (ABC-CLIO, 2012), ISBN 1598849646, pp. 33–4.
- ^ E. Ewen, "The early modern family" in T. M. Devine and J. Wormald, eds, The Oxford Handbook of Modern Scottish History (Oxford: Oxford University Press, 2012), ISBN 0199563691, p. 277.
- ^ J. Wormald, Court, Kirk, and Community: Scotland, 1470–1625 (Edinburgh: Edinburgh University Press, 1991), ISBN 0748602763, pp. 29–35.
- ^ E. Ewen, "The early modern family" in T. M. Devine and J. Wormald, eds, The Oxford Handbook of Modern Scottish History (Oxford: Oxford University Press, 2012), ISBN 0199563691, p. 271.
- ^ J. E. A. Dawson, Scotland Re-Formed, 1488–1587 (Edinburgh: Edinburgh University Press, 2007), ISBN 0748614559, pp. 62–3.
- ^ I. D. Whyte, "Population mobility in early modern Scotland", in R. A. Houston and I. D. Whyte, Scottish Society, 1500–1800 (Cambridge: Cambridge University Press, 2005), ISBN 0521891671, p. 52.
- ^ E. J. Cowan and L. Henderson, "Introduction" in E. J. Cowan and L. Henderson, A History of Everyday Life in Medieval Scotland, 1000 to 1600(Edinburgh: Edinburgh University Press, 2011), ISBN 0748621571, pp. 6–10
- ^ E. Ewen, "An Urban Community: The Crafts in Thirteenth Century Aberdeen" in A. Grant and K. J. Stringer, Medieval Scotland: Crown, Lordship and Community: Essays Presented to G.W.S Barrow (Edinburgh: Edinburgh University Press, 1998), p. 164
- ^ E. Ewen, "An Urban Community: The Crafts in Thirteenth Century Aberdeen" in A. Grant and K. J. Stringer, Medieval Scotland: Crown, Lordship and Community: Essays Presented to G. W. S. Barrow (Edinburgh: Edinburgh University Press, 1998), p. 171.
- ^ M. A. Hall, "Women only? Women in Medieval Perth", in S. Boardman and E. Williamson, The Cult of Saints and the Virgin Mary in Medieval Scotland(London: Boydell & Brewer, 2010), ISBN 1843835622, p. 110.
- ^ J. E. Burton, Monastic and religious orders in Britain: 1000–1300 (Cambridge: Cambridge University Press, 1994), ISBN 0521377978, p. 86.
- ^ G. W. S. Barrow, Kingship and Unity: Scotland 1000–1306 (Edinburgh: Edinburgh University Press, 1981), ISBN 074860104X, p. 80.
- ^ K. Perkins-Curran, "‘Quhat say ye now, my lady priores? How have ye usit your office, can ye ges?’ Power and Realities of the Office of Prioress in late Medieval Scotland" in J. E. Burton and K. Stöber, Monasteries and Society in the British Isles in the Later Middle Ages (Boydell & Brewer Ltd, 2008), ISBN 1843833867, pp. 124–141.
- ^ A. McHugh, "Anchorites in medieval Scotland" in L. H. McAvoy, ed., Anchoritic Traditions of Medieval Europe (London: Boydell & Brewer Ltd, 2010), ISBN 1843835207, pp. 178–14.
- ^ M. A. Hall, "Women only? Women in Medieval Perth", in S. Boardman and E. Williamson, The Cult of Saints and the Virgin Mary in Medieval Scotland(London: Boydell & Brewer, 2010), ISBN 1843835622, p. 109.
- ^ M. A. Hall, "Women only? Women in Medieval Perth", in S. Boardman and E. Williamson, The Cult of Saints and the Virgin Mary in Medieval Scotland(London: Boydell & Brewer, 2010), ISBN 1843835622, pp. 111–12.
- ^ G. W. S. Barrow, Robert Bruce and the Community of the Realm of Scotland(Edinburgh: Edinburgh University Press, 4th edn., 2005), ISBN 0748620222, p. 11.
- ^ P. J. Bawcutt and J. H. Williams, A Companion to Medieval Scottish Poetry(Woodbridge: Brewer, 2006), ISBN 1843840960, pp. 26–9.
- ^ C. Peters, Women in Early Modern Britain, 1450–1640 (Basingstoke: Palgrave Macmillan, 2004), ISBN 033363358X, p. 147.
