İçeriğe atla

Orta ve Doğu Avrupa'da antikomünist direniş

II. Dünya Savaşı'nın ardından Orta ve Doğu Avrupa'daki Sovyet işgallerine karşı bir takım antikomünist isyanlar ve direniş hareketleri patlak verdi. Bu isyanlar, Sovyetler Birliği ve uydu devletleri tarafından bastırıldı. Önemli isyanlar ve direniş hareketleri şunlardır:

  • Ukrayna İsyan Ordusu 1956'da yenilene kadar savaştı;
  • Sovyet karşıtı Macaristan Ayaklanması, 1956'da gerçekleşti. Bu makaledeki diğer hareketlerin aksine bu ayaklanma sosyalizm ve komünizme karşı değil, Sovyetler Birliği'nin Macaristan üzerindeki egemenliğine karşıydı; Macar komünistleri ayaklanmanın liderleri arasındaydı ve ayaklanma sırasında Ulusal Muhafızlar'ın komutanı Béla Király, ayaklanmanın işçi sınıfı tarafından çıkarıldığından bahsetti ve devrimci işçi konseylerini vurguladı.[1]
  • Baltık devletlerinde "Orman Kardeşleri" olarak bilinen partizanlar, 1960'ların başlarında yenilene kadar bir gerilla savaşı yürüttü.
  • Rumen antikomünist direniş hareketi, 1962 veya 1968'de yenilene kadar savaştı.
  • Polonya'da "lanetli askerler", 1963'te yenilene kadar savaştı
  • Bulgaristan'da Goryani hareketi, 1960'ların başlarında yenilene kadar savaştı.
  • Hırvatistan'da "Haçlılar" olarak bilinen aşırı milliyetçi isyancılar, 1950'lerin başlarında yenilene kadar savaştı.
  • Sırbistan'da Çetnikler, 1950'lerin başlarında yenilene kadar savaştı.
  • Belarus'ta Kara Kediler, 1950'lerin başında yenilene kadar savaştı.
  • Rusya'da daha sonra bir SS birliği haline getirilen Nazi işbirlikçisi bir milis olan Kaminski Tugayı'nın eski üyeleri ve Lokot Özerkliği'nin destekçileri, RONA'yı bir partizan hareketine dönüştürüp 1951'e kadar savaştı.[2][3]

Polonya

Ana madde: Lanetli askerler
Antikomünist direnişin liderlerinden Józef Kuraś

"Lanetli askerler" (Lehçe: Żołnierze wyklęci), II. Dünya Savaşı'nın son evrelerinde ve sonrasında kurulan çeşitli Polonyalı direniş örgütlerine verilen isimdir. II. Dünya Savaşı'nın yeraltı direniş hareketlerinin eski üyeleri tarafından kurulan bu örgütler, 1950'lerin ortalarına kadar Polonya'nın Sovyet yanlısı hükûmetine karşı mücadele etti. Direnişin tarihçesi ve eylemleri tartışmalıdır, direniş hareketi antisemitizm ve toplu katliamlar ile suçlanmıştır.[4][5]

Bu antikomünist örgütlerin çoğu, 1940'ların sonları veya 1950'lerde eylemlerine son verdi. Ancak bilinen son lanetli asker Józef Franczak, Sovyetlerin Polonya'yı işgalinin neredeyse 20 yıl ardından, 1963'te bir pusuda öldürüldü.[6]

Baltık devletleri

Ana maddeler: Baltık devletlerinde gerilla savaşı ve Orman Kardeşleri
1951'de idam edilen Estonyalı Orman Kardeşleri partizanı Ants Kaljurand

Orman Kardeşleri (Estonca: metsavennad, Letonca: meža brāļi, Litvanca: miško broliai), II. Dünya Savaşı sırasında ve sonrasında üç Baltık devletinin Sovyet işgaline karşı gerilla savaşı yürüten Estonyalı, Letonyalı ve Litvanyalı partizanlara verilen ortak isimdi.[7]Sovyet Ordusu, Baltık devletlerini 1940-41'de ve kısa süreli Alman işgalinin ardından 1944-45'te yeniden işgal etti. Savaş sonrası yıllarda Stalinist baskı arttığında bu ülkelerin 50.000 sakini, sık ormanlara sahip taşrayı doğal bir sığınak ve Sovyetlere karşı silahlı direniş için bir üs olarak kullandı.

Direniş grupları boyut ve içerik açısından değişkendi; bu gruplar temel olarak öz savunma için silahlı bireysel hareket eden gerillalardan önemli boyuttaki Sovyet güçlerini savaşta angaje edebilecek büyük, iyi örgütlenmiş gruplara kadar uzanıyordu.

Romanya

Ana madde: Rumen antikomünist direniş hareketi

1940'ların sonlarından 1950'lerin ortalarına kadar Romanya'daki komünist yönetime karşı mücadele eden bir silahlı direniş hareketi mevcuttu, izole bireysel savaşçılar ise 1960'ların başlarına kadar yaygındı. Direniş örgütleri çoğunlukla Karpat Dağları'nda faaliyet gösteriyordu, ancak Kuzey Dobruca'da da bir direniş hareketi ortaya çıkmıştı. Silahlı direniş, komünist rejime karşı en örgütlü direniş yöntemiydi. 1989'da Nikolay Çavuşesku'nun devrilmesinin ardından Securitate arşivlerinin gizliliğinin kaldırılması ile antikomünist silahlı direniş hakkındaki detaylar halka açıldı.[8]

Faşist aktivist ve Făgăraș'taki direniş hareketinin lideri Ion Gavrilă Ogoranu

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ Király, Béla. 30 лет Венгерской революции 14 Temmuz 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. [Macar Devrimi'nin 30. yılı] (Rusça).
  2. ^ Çuyev, Sergey (2004). Проклятые солдаты [Lanetli askerler] (Rusça). Eksmo. ISBN 9785699059706. Отдельные очаги сопротивления на Брянщине продолжали партизанскую войну до 1951 года, постепенно вырождаясь в бандгруппы <...> В бою с одной из таких групп при задержании её главаря был тяжело ранен начальник Комаричского отделения госбезопасности капитан Ковалёв. [Bryansk bölgesindeki bireysel direniş cepleri, partizan savaşını 1951 yılına kadar sürdürdü ve yavaş yavaş haydut gruplarına dönüştü (...) Bu gruplardan biriyle yapılan bir savaşta liderleri yakalandığında, Komariçski devlet güvenlik departmanı başkanı Yüzbaşı Kovalev ağır yaralandı.] 
  3. ^ Gribkov, İvan (2008). Хозяин брянских лесов [Bryansk ormanlarının sahibi] (Rusça). Moskova. ISBN 9785880670734. Действуя мелкими разрозненными группами, повстанцы, тем не менее, причиняют серьезное беспокойство советским властям. <...> Однако изолированное от внешних сил повстанчество постепенно вырождается в бандитизм. Последняя крупная банда, действовавшая несколько лет, была ликвидирована в 1951 г. в деревне Лагеревка («Финляндия»). [Küçük, izole gruplar halinde hareket eden isyancılar yine de Sovyet yetkililerinde ciddi endişelere neden oldu. (...) Ancak dış güçlerden izole edilen isyan, giderek eşkıyalığa dönüştü. Birkaç yıl faaliyet gösteren son büyük çete 1951 yılında Lagerevka köyünde (Finlandiya) tasfiye edildi.] 
  4. ^ Engelking-Boni, Barbara. Zagłada żydów:pamięć narodowa a pisanie historii w Polsce i we Francji [Yahudi holokostu: Polonya ve Fransa'da ulusal hafıza ve tarih yazımı] (Lehçe). s. 195. 
  5. ^ Pilawski, Krzysztof (6 Mart 2011). "Kto zapłaci za zbrodnie podziemia?" [Yeraltının suçlarının hesabını kim ödeyecek?]. Tygodnik Przegląd (Lehçe). 5 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2024. 
  6. ^ „Lalek” ostatni partyzant Rzeczypospolitej 25 Ekim 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. [Cumhuriyet'in son partizanı "Lalek"] (Lehçe)
  7. ^ Buttar, Prit (2013). Between Giants, the Battle for the Baltics in World War II [Devler Arasında, II. Dünya Savaşı'nda Baltıklar Savaşı] (İngilizce). Osprey Publishing. ISBN 9781780961637. 
  8. ^ Ogoranu, Ion Gavrilă. Brazii se frâng dar nu se îndoiesc, [Ağaçlar kırılır, ama bükülmez] (Rumence). 2. cilt, Marineasa Yayınevi, Tamışvar, 2001

İlgili Araştırma Makaleleri

Partizan, yabancı bir güç veya bir ordu işgali ya da idaresi altında bulunan bir bölgenin kontrolüne direnmek için teşekkül etmiş düzensiz askerî kuvvetlerin üyesi.

Orman kardeşleri, II. Dünya Savaşı ve sonrasında Sovyet işgali altındaki Estonya, Litvanya ve Letonya partizanlarından oluşan Sovyet rejimine karşı direnen gerilla savaşçılarıdır. Polonya, Romanya ve batı Ukrayna'daki Sovyet rejimine direnen anti-Sovyet direnişçi gruplarına benzerlik gösterir.

<span class="mw-page-title-main">Sovyet partizanları</span>

Sovyet partizanları, II. Dünya Savaşı sırasında Sovyetler Birliği topraklarını işgal eden Mihver Devletlerine karşı cephe gerisinde gerilla savaşı veren Sovyet direniş kuvvetleridir. Direniş hareketi Sovyet hükûmeti tarafından merkezi olarak kontrol edilmiş ve Kızılordu modeline göre örgütlenmiştir. Sovyet partizanlarının temel hedefi işgal edilen topraklarda ve cephe gerisinde düşman birliklerinin düzenini bozacak şekilde ulaşım ve iletişimin kesilmesi, engellenmesiydi.

<span class="mw-page-title-main">Aleksander Krzyżanowski</span>

Aleksander Wilk Krzyżanowski (1895-1951), Polonyalı subay, II. Dünya Savaşı sırasında Polonya direniş üyesi ve direniş ordusu olan Armia Krajowa Vilnius bölgesi komutanı.

<span class="mw-page-title-main">Armia Krajowa</span> 2.Dünya Savaşı sırasında Alman işgalindeki Polonyadaki direniş hareketi

Armia Krajowa, II. Dünya Savaşı sırasında Nazi Almanyası’nın işgali altındaki Polonya’da bir direniş hareketi. 1942 yılı Şubat ayında Związek Walki Zbrojnej adıyla kuruldu. İki yıl içinde çoğu direniş grubunu kapsayacak şekilde genişledi. Polonya Sürgün Hükûmetine bağlıydı ve bu hükûmetin silahlı kuvvetine evrildi. 1944 yılında bünyesinde 200 ila 600 bin kişinin bulunduğu öne sürülür. Yugoslav Partizanları ve Sovyet partizanlarının ardından Avrupa’daki savaş sırasında en büyük üçüncü direniş örgütüydü. Örgütün varlığına, 20 Ocak 1945 tarihinden itibaren işgal altındaki Polonya topraklarının ilerleyen Kızıl Ordu tarafından ele geçirilmesi üzerine son verilir.

<span class="mw-page-title-main">Yunan Direnişi</span>

Yunan Direnişi, II. Dünya Savaşı sırasında 1941-44 yılları arasında Mihver Devletleri işgali altında bulunan Yunanistan’da işgale karşı faaliyet gösteren silahlı ve silahsız farklı siyasi görüşlere sahip grupları içeren terimdir. II. Dünya Savaşı'nın sona ermesinden az önce Almanların ülkeden atılmasının ardından direnişin farklı unsurları iktidarı almak için birbirleriyle mücadeleye girişmiş ve sonunda Yunan İç Savaşı patlak vermiştir.

<span class="mw-page-title-main">Bulgar direniş hareketi</span>

Bulgar direniş hareketi, Bulgaristan'ın müttefiki Nazi Almanyası'nın Sovyetler Birliği'ni işgal etmesine tepki gösteren komünistlerin oluşturduğu direniş hareketi. Bazı bölgelerde Rus göçmenlerde bu harekete katıldı.

ELAS, Almanya'nın Sovyetler Birliği'ne saldırması üzerine Yunanistan'da komünist ilkelere bağlı bir direniş örgütü kurulma kararı aldı. ELAS'ın çoğu köylü nüfusundan oluşuyordu.

<span class="mw-page-title-main">Beyaz Rus partizanlar</span>

Bölge çok sık ormanlar ve bataklıklar içeren coğrafi yapısı ve Batı ile iletişimi sağlayan stratejik yapısı nedeniyle önemlidir. Belarusu komünistler Barbarossa Harekâtının ilk günlerinden hemen sonra direniş örgütlemeye başlamışlardır. Partizanların iddialarına göre işgal sırasında yapılan eylemler sonucunda 500.000 Alman ve işbirlikçi öldürülmüştür. Belarus'un Nazi işgali altında olduğu dönemde partizanların komutanlığını Panteleymon Ponomarenko yapmıştır.

Ukrayna Partizanları, Alman Ordusu'nun ülkeyi işgal etmesi üzerine kurulmuştur. İlk gerilla birlikleri işgalden önce kurulmuştur. Savaş sırasında ise partizan birlikleri artırılması gerekliydi. Bu yüzden 1941 yılında faaliyetler artırıldı.

İkinci Dünya Savaşı dönemi Nazi Almanyası tarafından işgal edilen ve ikiye bölünen Üçüncü Fransız Cumhuriyeti'nin topraklarında, işgalci güçlere karşı gerilla savaşı yürüten sivil ve askerî güçlerin genel adı.

Halk ordusu şu anlamlara gelebilir:

Orman Gerillaları, 1920 yılında Tartu Antlaşması'nın imzalanması sonrası bu antlaşmaya karşı çıkan bazı Beyaz Ordu mensupları ile antlaşma sonrası Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti'e bırakılan Repola ve Porosozero şehirlerindeki Fin halkının geliştirdiği antikomünist direniş hareketi. Çatışmalar Doğu Karelya ayaklanması ve 1921-22 Sovyet-Fin çatışması kapsamında gerçekleşmiştir. Yaklaşık 2.000 kişilik Metsäsissit kuvvetleri 1921'de Sovyet yöneticilerine karşı başlattıkları isyan sırasında Doğu Karelya'nın büyük bölümünü ele geçirmeyi başarmıştır. Ele geçirilen bölgeler yeni kurulan Finlandiya ile birleştirmeyi amaçlanmışsa da, yiyecek ve cephane sıkıntısı çekmeleri ve Sovyet güçlerine göre sayıca az olmaları nedeniyle Metsäsissit birlikleri yenilerek 1922'de Finlandiya'dan çekilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">II. Dünya Savaşı'nda partizan karşıtı operasyonlar</span>

II. Dünya Savaşı sırasında partizan karşıtı operasyonlar, çeşitli partizan direniş hareketlerine karşı yapılan temizlik operasyonlarıydı. II. Dünya Savaşı sırasında bu operasyonlar öncelikle işgalci Mihver Devletleri tarafından gerçekleştirildi, ancak savaşın değişen seyri ile Sovyetler Birliği ve Müttefik güçler de partizanlarla uğraşmak zorunda kaldılar.

Ulusal Demokrasi, 19. yüzyılın ikinci yarısında ülkenin yabancı nüfusun yoğun yaşadığı bölgelerde güçlü olan Polonya'daki siyasal örgüttü. Kurucu ve ana ideolog Roman Dmowski idi. Hareketin diğer ideolojik babaları arasında Zygmunt Balicki ve Jan Ludwik Popławski vardı.

<span class="mw-page-title-main">İkinci Dünya Savaşı sırasında direniş</span> II. Dünya Savaşı sırasında bireylerin ve grupların Nazi/faşist rejimlere karşı muhalefeti

II. Dünya Savaşı sırasında direniş hareketleri, işgal edilen her ülkede, işbirliği yapmamaktan propagandaya, düşen pilotları saklamaya ve hatta doğrudan savaşa ve kasabaların yeniden ele geçirilmesine kadar çeşitli yollarla meydana geldi. Birçok ülkede direniş hareketleri bazen Yeraltı olarak da anılırdı.

Belarus direniş hareketleri, çağdaş Belarus topraklarındaki direniş hareketleridir. Belarus'ta direnişin ortaya çıkmasındaki en büyük etken bölgedeki savaşların bölgesel ekonomiye büyük bir darbe vurmasıydı. Ayrıca Rus orduları, kaçak köylülerin geri dönmesi bahanesiyle Polonya-Litvanya Birliği altındaki Belarus topraklarına akınlar düzenliyordu. 18. yüzyılın ortalarında, modern Belarus topraklarında direniş neredeyse kalıcı hale geldi.

<span class="mw-page-title-main">Tallinn Taarruzu</span>

Tallinn taarruzu, Kızıl Ordu'nun 2. Şok ve 8. orduları ile Baltık Filosu tarafından, 17-26 Eylül 1944'te, II. Dünya Savaşı'nın Doğu Cephesinde, Estonya ana karasındaki Alman Ordusu Müfrezesi Narwa ve Estonya birliklerine karşı gerçekleştirilen stratejik bir saldırıdır. Alman karşılığı, Aster Operasyonu kod adlı bir geri çekilme ile Estonya topraklarının terk edilmesiydi.

<span class="mw-page-title-main">Sovyet karşıtı partizanlar</span>

Sovyet karşıtı partizanlar, 20. yüzyılın farklı dönemlerinde Sovyetler Birliği ve uydu devletlerine karşı çıkan çeşitli direniş hareketlerini tanımlamak için kullanılır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.