Füze, genellikle bir sevk maddesi, jet motoru veya roket motoruyla desteklenen, kendi kendine hareket edebilen, havada giden menzilli bir silahtır.
V-2, ilk balistik füze ve uzaya ulaşan ilk insan yapısı alet.
Seyir füzesi kaldırıcı kuvvet olarak kanatçıklarının yardımıyla havanın dinamik yapısından, sürüklenmeyi dengelemek için de çekiş kuvvetlerinden bunun içinde jet motorundan faydalanan güdümlü bir füze sistemidir. Kruz füzesi genel olarak içerisinde klasik patlayıcı veya nükleer bomba bulunan savaş başlıklarını yüzlerce kilometre taşımak üzere tasarlanmıştır. Gelişmiş kruz füzeleri süpersonik veya yüksek sesaltı hızla ilerleyen, kendi kendine sevk edebilen, radara yakalanmamak için çok alçak irtifadan uçabilen araçlardır. Genel olarak bu araçlar savaş başlığı taşımaları ayrıca keşif veya gözetleme değil saldırı amacı taşıdıklarından insansız hava aracı sınıfına girmezler.
Kıtalararası balistik füze (KABF) asgari 5500 km ve daha fazla menzili olan, nükleer başlık taşıması amacıyla tasarlanmış balistik füzelerdir. Ayrıca kimyasal ve biyolojik silah etkileri ile de donatılabilir. Tek bir füze birden fazla hedef için birden fazla savaş başlığı taşıyabilir. Erken model KABFlerin hedefi tam vurmak konusunda yetenekleri kısıtlıydı, bu yüzden genelde şehir gibi büyük hedefler için kullanılıyorlardı. Daha sonra hedefi isabet kabiliyeti artınca askeri hedeflere karşı kullanılmaya başlandı. İkinci ve üçüncü nesil tasarımlar isabet konusunda bayağı ilerlediği için en küçük hedeflere bile başarılı nokta atışı yapabildi.
Stratejik Silahların Sınırlandırılması Görüşmeleri, ABD ile SSCB – Soğuk Savaş’ın süper güçleri- arasında mermi ve silahlanma kontrolü konusunda yapılan ikili görüşmeler ve uluslararası antlaşmadır. Antlaşma SALT I ve SALT II şeklinde iki turdu.
Agni-V, Hindistan tarafından geliştirilmekte olan 5000 km menzile sahip nükleer kademeli katı yakıtlı kıtalararası balistik füzedir. Füzenin ilk denemesi 19 Nisan 2012 tarihinde Wheeler Adası'nda gerçekleştirilmiştir.
Kısa menzilli balistik füze (KMBF), menzili 1000 km veya daha az olan balistik füzelerdir. Ayrıca nükleer başlık taşıyabilme kapasitesine sahiptirler. Balistik füzelerin modern askerî harekâtlarda kullanılması II. Dünya Savaşı yıllarına rastlamaktadır. Nazi Almanyası’nın 1942’nin sonlarından itibaren geliştirdiği V-2 balistik füzelerin atası sayılır. Bu füzeler içlerine yerleştirilen ilkel bir otomatik pilot sisteminin yardımıyla, 800-1000 metre irtifada, 500 km/saat bir hızla uçabilmekte ve 1000 kg patlayıcı madde ihtiva eden harp başlığını 250 km uzaklığa ulaştırabilmekteydi.
Nodong-1, Kuzey Kore tarafından 1980'lerin ortasında geliştirilmiş olan 5000 km menzile sahip tek kademeli sıvı yakıtlı orta menzilli balistik füzedir. Füze, daha yaygın NATO rapor adı "Scud" olarak bilinen Sovyet SS-1'in bir uyarlamasıdır. Füzenin 900–1000 km menzili olduğu tahmin edilmektedir.
El-Hüseyin, Irak yapımı tek kademeli kısa menzilli balistik füzedir. Füze, Sovyet Scud füzesinin menzili yükseltilmiş bir uyarlamasıdır. Füze, Irak Ordusu tarafından İran-Irak Savaşı'nda ve Körfez Savaşı sırasında yoğun olarak kullanılmıştır.
Jericho, İsrail tarafından 1960'lardan günümüze kadar geliştirilen, uygulanmış balistik füzelerin birbiriyle yakından ilgili bir ailesi için verilen genel bir addır. İsmi, 1963 yılında İsrail ve Dassault arasında imzalanan Jericho'nun ilk geliştirme sözleşmesinden alınmış ve kod adı da İncil'deki Jericho şehrinden referans olarak verilmiştir. Çoğu İsrail klasik silah sisteminde olduğu gibi, test verilerinin, hükûmet yetkililerinin kamuya açıklamalarının ve özellikle de Shavit uydu fırlatma aracıyla ilgili açık bilgilerin ayrıntılarının bulunduğu kesin ayrıntılar sınıflandırılmıştır. Daha sonraki Jericho ailesi gelişimi, Jericho II IRBM'nin türevleri olduğuna inanılan ve Jericho III ICBM'nin gelişiminden önce gelen Shavit ve Shavit II uzay fırlatma araçlarıyla ilgilidir.
Uzun menzilli balistik füze (UMBF), menzili 3,000-3,500 km arasında olan bir balistik füzedir. Kıtalararası balistik füze ile orta menzilli balistik füze arasında yer almakla birlikte prensip olarak düşük performanslı bir kıtalararası balistik füze ile az bir farka sahiptir.
Kadir-110, İran yapımı bir orta menzilli balistik füzedir. Füze, ilk olarak İran-Irak Savaşı'nın yıldönümünde bir askeri geçit töreninde halka tanıtılmıştır. Füzenin yaklaşık 1,800-2,000 km menzili bulunmaktadır.
Gauri, Pakistan yapımı bir orta menzilli balistik füzedir. Füze, 1990'larda Kuzey Kore yapımı Nodong-1 füzesi temel alınarak 700 kilometrelik bir yük taşıma kapasitesine sahip 1,500 km'lik bir sıvı yakıtlı roket motoru kullanan bir elektronik sistem ile geliştirilmiştir.
Secil, İran yapımı bir orta menzilli balistik füzedir. Füze, Şahab sıvı yakıtlı balistik füzelerin yerini alması amacıyla tasarlanmıştır. ABD Pentagon kaynaklarına göre, Secil'in füze profili Aşure (Kadir-110) ve Samen'in füze profiliyle yakından ilgilidir.
RS-24 Yars, Rus yapımı bir MIRV termonükleer kıtalararası balistik füzedir. Füze, ilk olarak 29 Mayıs 2007 tarihinde denenmiş olup RT-2PM Topol'den daha ağırdır. RS-24 Yars'ın eskiyen R-36 ve UR-100N füzelerinin yerini alması planlanmaktadır.
Şahab-4, Şahab-3 orta menzilli balistik füzesinden türetilen, inşa edilmemiş bir İran roketiydi. İran Savunma Bakanı tarafından "Şahab-3'ten daha yetenekli bir balistik füze" olarak belirtilen Şahab-4, uzay faaliyetlerinde kullanmak amacıyla üretileceği belirtildiyse de batılı gözlemcilere göre nükleer yetenekli bir balistik füze üretilmesi amaçlanmıştı.
Hürmüz-1, İran'da üretilmiş balistik füzedir. İran Devrim Muhafızları Ordusu Hava Kuvvetleri komutanı Amir-Ali Hajizadeh'e göre, Uçak gemisi veya Patriot'un üzerinde bulunan radarları imha etme kabiliyetine sahiptir.
Kh-47M2 Kinzhal ("hançer") Rus nükleer kapasiteli hipersonik aero-balistik havadan karaya füzesidir. İddia edildiğine göre 2.000 km'den fazla menzile, Mach 10 hıza sahiptir ve uçuşunun her aşamasında kaçınma manevraları yapabilir. Hem konvansiyonel hem de nükleer savaş başlıklarını taşıyabilir ve Tu-22M3 bombardıman uçaklarından veya MiG-31K uçaklarından fırlatılabilir. Rusya'nın Güney Askeri Bölgesi ve Batı Askeri Bölgesi'ndeki hava üslerinde konuşlandırılmıştır.
DF-17, 2019 yılında tanıtılan bir Çin hipersonik süzülme aracı ve balistik füzesidir. Hem nükleer hem de konvansiyonel faydalı yük taşıyabildiğine ve yaklaşık 1.800 kilometre menzile sahip olduğuna inanılmaktadır.
Storm Shadow, 1994 yılından bu yana Matra ve British Aerospace tarafından geliştirilen ve şu anda MBDA tarafından üretilen bir İngiliz-Fransız uzun menzilli, stealth havadan fırlatılan seyir füzesidir. "Storm Shadow" silahın İngilizcedeki adıdır; Fransa'da SCALP-EG olarak bilinir. Füze Fransızlar tarafından geliştirilen Apache seyir füzesine dayanmaktadır, ancak parça tesirli mühimmat yerine tek bir savaş başlığı taşıması bakımından farklılık göstermektedir.
[3][4][5]
- (geliştirme aşamasında)
