İçeriğe atla

Orta Yakut Ovası

Taiga landscape in Vilyuy District
Taiga landscape in Vilyuy District

Orta Yakut Ovası[1] veya Orta Yakut Ovaları (Rusça: Центральноякутская равнина; Yakutça: Саха сирин ортоку намтала),[2] ayrıca Orta Yakut Düzlükleri[3] veya Vilyuy Ovası olarak da bilinir,[4] Sibirya, Rusya'da yer alan alçak rakımlı bir alüvyon ovasıdır.

İdari olarak ovanın toprakları Saha Cumhuriyeti'nin (Yakutistan) bir parçasıdır. Orta ve Doğu Sibirya arasındaki geçiş kuşağında yer alan geniş bir ovadır ve Büyük Rus Bölgeleri'nden biridir. Bölgedeki ana şehir, yakınında bir dizi yerleşim yeri bulunan Yakutsk'tur, ancak ova bölgesi diğer bölümlerinde büyük ölçüde ıssızdır.[5]

Coğrafya

Orta Yakut Ovaları, Lena Nehri'nin orta havzası boyunca ve kısmen daha aşağı bölgelerinde 900 kilometre (560 mi) uzunluğunda ve 350 kilometre (220 mi) genişliindedir.[6] Orta Sibirya Platosu'ndan batıya ve Lena Platosu'ndan güney ve güneybatıya doğru yavaş yavaş rakımı alçalır. Kuzeybatıda ova, Kuzey Sibirya Ovası ile birleşir ve kuzeyde, Lena ve Olenyok Nehri havzalarını çevreleyen su havzası ile sınırlanır ve kuzeydoğu ve doğuda, Orta Yakut Ovası, Doğu Sibirya Dağları'nın bir parçası olan Verkhoyansk Sıradağları'nın eteklerine ulaşır.[7]

Ovaların her yerinde, Lena'nın yanı sıra Lena kolları Vilyuy, Amga ve Aldan'ın alt kısımlarını içeren yüzlerce nehir vadisi bulunmaktadır. Ovadaki nehirler, çözülme döneminde ilkbahar taşkınlarına ve yaz aylarında ara sıra yağmur taşkınlarına maruz kalmaktadır. Kış aylarında küçük nehirler ve dereler diplerine kadar donar.[7]

Orta Yakut Ovaları, çevre kısımlarında biraz daha yüksek olan düz bir ovadır. Permafrost bölge boyunca süreklidir. Bataklıklar ve termokarst gölleri,[8] ve ayrıca "bulgurnyakh " olarak bilinen alçak çıkıntılar veya tümsekler (Yakutça: Булгунньах) de bölgede yaygın olarak görülür.[9] Kuzeybatıda Tukulan (Тукуланы) kum tepeleri, Lena Nehri vadisi boyunca rüzgar süreçleri tarafından şekillendirilmiş kabartma formlardır.[10] Toprak tuzluluğunun yüksek olduğu bazı alanlar da vardır.[7]

Rus jeomorfolojik bölgelerinin Alman haritası.
Ova taygasının görünümü .

Jeoloji

Jeolojik olarak ova kabaca Vilyuy Tortul Havzası'nın doğu, en alçak kısımlarına karşılık gelir. Hem alüvyon hem de eolyen kökenli Mezozoik çökelleri ve Kuvaterner kumları ve verimli topraklarıyla doludur.[1]

İklim ve flora

Ovada hakim olan iklim kıtasal ve serttir, yılda 300 milimetre (12 in) çok düşük bir yıllık yağış ile karakterizedir. Yağışların %70 ila %80'i yaz aylarında, çoğunlukla yağmur şeklinde düşer. Ocak ayında ortalama hava sıcaklığı -45 °C (-49 °F) dereceye kadar düşer. Temmuz ayında ortalama sıcaklık 17 °C (63 °F) civarında görülür.[7]

Ovaların çoğu, karaçamın hakim olduğu tayga ile kaplıdır. Ayrıca huş ormanları, bataklıklar ve çimenli çayırlar da vardır.[7]

Kaynakça

  1. ^ a b John Kimble (ed.), Cryosols: Permafrost-Affected Soils
  2. ^ Physical and Chemical Characteristics of Lakes in the Central Yakutian Lowlands, Russia
  3. ^ "Siberian Village; Land and Life in the Sakha Republic". 31 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Temmuz 2021. 
  4. ^ United States Bureau of Commercial Fisheries, Fishery and Oceanography Translations, Issues 1-6, p. 48
  5. ^ Google Earth
  6. ^ Solov'ev, P. A., 1959, Permafrost zones of the northern part of the Lena-Amga Water-shed: Moscow, Nauka. (in Russian)
  7. ^ a b c d e Central Yakutian Lowland 31 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. - Great Soviet Encyclopedia, Vol. 28, p. 513
  8. ^ "Permafrost dynamics in the 20th and 21st centuries along the East Siberian transect". 25 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Temmuz 2021. 
  9. ^ "Russian scientists find 7,000 Siberian hills possibly filled with explosive gas". 7 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Temmuz 2021. 
  10. ^ "Tukulan - The Yakut Desert". 1 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Temmuz 2021. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Ova</span> düz coğrafi alan

Coğrafyada, ova genellikle alçak bölgelerde bulunan ama yanlış bilinenin aksine bazen yükseklerde de bulunabilen, akarsu alüvyonlarının oluşturduğu birikimli, düz bir arazi alanıdır. Ovalar vadiler boyunca veya dağların eteklerinde, kıyı ovaları ve yaylalar veya yayla ovaları olarak ortaya çıkar.

<span class="mw-page-title-main">Birikinti ovası</span>

Birikinti ovası, genel olarak alüvyon materyalin birikmesiyle oluşur. Temel oluşturucu süreç akarsu aşındırması erozyon ve akarsu biriktirme süreçleridir. Ancak dalgalar ve buzulların aşındırma, biriktirme süreçleriylede oluşabilir. Örneğin: Kuzey Almanya ovası buzulların yığdırdığı lösler ile kaplı polderler ve geest adı verilen alçak platoda hafifçe engebelendirilmiş tekdüze büyük bir ovadır. Ülkenin hemen hemen en verimli toprakları bu bölgededir.

<span class="mw-page-title-main">Lena (nehir)</span> Baykal Dağlarında 1640 m yüksekte doğan nehir

Lena, Baykal Gölü'nün 20 km batısında, Orta Sibirya Platosunun güneyindeki Baykal Dağları'nda 1640 m yüksekte doğan nehir. Lena, Kirenga ve Vitim ırmakları ile birleşerek kuzeye doğru akar. Yakutsk'tan içeri girerek Olyokma Irmağı ile birleşir ve oradan da Aldan Nehri ile birleşerek akmaya devam eder. Verkhoyansk sırası ırmağı kuzeybatıya doğru saptırır, Lena en önemli sol kolu Viljuj Nehri ile birleştikten sonra yolunu doğruca Kuzey Buz Denizi'nin bir parçası olan Laptek Denizi'ne doğrultur.

<span class="mw-page-title-main">Sakarya Ovası</span>

Adapazarı Ovası, Sakarya ilinin en büyük ovasıdır. Sakarya Irmağı'nın tektonik çöküntüyü alüvyonlarla doldurması ile oluşmuş tektonik bir ovadır. Adapazarı, Akyazı ve Hendek ilçelerinin bir kısmını kapsamaktadır. Bir diğer adı da Akova'dır. Aşağı Sakarya havzasında Sapanca Gölü ile Adapazarı'nın doğusunda yer alır. Doğuda Keremali Dağı'nın eteklerine dek uzanan Akova, Marmara Bölgesinin kuzeydoğusunda, Karadeniz Bölgesi sınırı içerisinde yer almaktadır. Coğrafi konumuyla Karadeniz Bölgesinin ve İç Anadolu Bölgesinin Marmara Bölgesine açılan kapısı durumunda bulunan ova, gelişmiş karayolu bağlantıları ve demiryolu ile önemli bir ulaşım ağı üzerindedir.

<span class="mw-page-title-main">Yakutsk</span>

Yakutsk, Rusya'nın uzak doğusundaki Yakutistan'ın başkentidir.

İnegöl Ovası, Marmara Bölgesi, Bursa ilinde, merkezinde İnegöl ilçesinin yerleştiği ova.

<span class="mw-page-title-main">Lena Sütunları</span>

Lena Sütunları, Doğu Sibirya bünyesinde Yakutistan özerk cumhuriyeti'nde Lena Nehri kıyısında yer alan doğal bir oluşumdur. Sütunların yüksekliği 150-300 metre arasında değişmekle beraber, Kambriyen dönemlerinde oluştuğu düşünülmektedir. Lane Sütunları, 2012 yılında UNESCO Dünya Mirası Listesine alınmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Orta Sibirya Platosu</span>

Orta Sibirya Platosu Sibirya'nın çoğunu içine alan, Yenisey ve Lena Nehirleri arasındaki değişik yüksekliklerin keskin kenarlı yüzeylerinden oluşur. 3.5 milyon km²'den büyük bir alana yayılır. Platonun en yüksek noktası 1.701 m (5.581 ft) yüksekliğiyle Putorana Dağları'dır. Platonun kuzey sınırını Putorana Dağları oluştururken, güney sınırını Doğu Sayanlar ve Baykal Dağları oluşturur. Platonun doğu kesimleri Yakutsk şehrinin rakımı az olan bölgelerini oluşturur. Orta Sibirya Platosu, Sibirya'nın üçte birini kaplar.

<span class="mw-page-title-main">Vilyuy Nehri</span> nehir

Vilyuy Nehri, Rusya'da Orta Sibirya Platosu üzerinde bulunan bir nehirdir. Nehir, 2,650 km uzunluğunda olup Lena Nehri'nin en uzun koludur ve Krasnoyarsk Krayı ve Saha Cumhuriyeti'nden geçmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Yana Nehri</span>

Yana Nehri, Rusya'nın Saha Cumhuriyeti'nde bulunan bir nehirdir. Nehir, 872 km uzunluğunda olup batıda Lena ve doğuda İndigirka nehirleri arasında yer alır ve Laptev Denizi'ne dökülür.

<span class="mw-page-title-main">Yakut sığırı</span>

Yakutçada "Саха ынаҕа" tâbir edilen Yakut sığırları Kuzey Kutup Dairesinin kuzeyinde, Sibirya'nın doğusunda ve Yakutistan'da yetiştirilen bir sığır cinsidir. Aşırı düşük sıcaklıklara karşı dayanıklılığı ile bilinir.

Kolhis Ovası, Gürcistan'ın batı kesiminde yer alan bir ovadır.

<span class="mw-page-title-main">Gediz Ovası</span>

Gediz Ovası, çoğunlukla Manisa ili içinde yer alan, Gediz Nehri tarafından sulanan bir ovadır. Orta Gediz Havzası'nda konumlanan ova, 150 km uzunluğunda ve 25 km genişliğindedir. Türkiye'nin en verimli ovalarından olmakla beraber, ovada genel olarak sultaniye üzümü ve mısır üretilir. Demirköprü Barajı, ovanın sulanmasına katkı sağlar. Ovanın tarımsal SİT alanı ilan edilmesi planlanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Güney Sibirya Dağları</span>

Güney Sibirya Dağları, Rusya Federasyonu'nun en büyük dağ sistemlerinden biridir. Dağ silsilesi sisteminin toplam alanı 1,5 milyon km²'den fazladır. Güney Sibirya Dağları, Rusya'nın Sibirya ve Uzak Doğu Federal Bölgelerinde ve kısmen Moğolistan'da yer almaktadır. Dağ sistemi bölgesi, Büyük Rus Bölgeleri'nden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Büyük Rus Bölgeleri</span>

Büyük Rus Bölgeleri, Rusya Federasyonu'nda karakteristik kabartma biçimleri sergileyen sekiz jeomorfolojik bölgedir. Yedi tanesi Uralların doğusunda yer almaktadır.

Doğu Sibirya Ovası, Yana-Kolima Ovası olarak da bilinir, Rusya'nın Kuzeydoğu Sibirya'sında geniş yer alan bir ovadır. Ova bölgesi, Büyük Rus Bölgeleri'nden biridir. İdari olarak Saha Cumhuriyeti'nin (Yakutistan) bir parçasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Doğu Sibirya Dağları</span>

Doğu Sibirya Dağları veya Doğu Sibirya Platoları Rusya Federasyonu'nun en büyük dağ sistemlerinden biridir. Uzak Doğu Federal Bölgesi ve Kuzeydoğu Sibirya'daki Orta Yakut Ovası ve Bering Boğazı arasında uzanır. Doğu Sibirya Sistemi'nin tamamı çok düşük bir nüfus yoğunluğuna sahiptir. Dağ sisteminin bölgesi, Büyük Rus Bölgeleri'nden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Alazeya</span>

Alazeya, Rusya'da, Yakutistan'ın kuzeydoğu kesiminde, batısındaki daha büyük İndigirka havzaları ile doğuda Kolima havzaları arasında yer alan ve Kuzey Kutbu'na akan bir nehirdir.

<span class="mw-page-title-main">Baycarah</span>

Baycarah, Yakutçada kabaca koni şeklinde bir doğal kaya oluşumunu ifade eden bir terimdir. Genellikle silttaşı, siltli torf veya balçıktan oluşurlar.

Yana-İndigirka Ovası, Rusya'da, kuzey Sibirya'daki Uzak Doğu Federal Bölgesi'nde bulunan, bulunan büyük, alçak rakımlı bir alüvyon ovasıdır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.