İçeriğe atla

Orta Doğu tarihinin kronolojik listesi

Bu zaman çizelgesinde, gerçekleşmiş olan tarihsel olayların tarihsel dökümünü yapmak veya Orta Doğu'nun doğuşunu yönlendiren olayları derleyip toplamaya çalışılır.

Bugünün Orta Doğu'sunda:

Basra Körfezi ülkeleri:

Orta Doğu'nun özel karakteristikleri 2. milenyuma (Gregoryen takvimine göre 1 Aralık 1001- 31 Aralık 2000 aralığını kapsayan zaman dilimi) kadar ortaya çıkmadı.

Neolitik Dönem

MÖ. 11. milenyum

  • MÖ 10.000 - Göbeklitepe Neolitik dönemde ilk yerleşik hayata geçiş. (Türkiye'de Fırat vadisi). Mimarlık tarihinin başlangıcı. İlk tapınakların yapılması. Avcı ve Toplayıcı kabilelerin tarım ile tanışması.

MÖ 9. milenyum

MÖ 8. milenyum

  • MÖ yaklaşık 8000 - Nevali Çori (Türkiye'de Yukarı Fırat vadisi, yaklaşık 490 metre yükselti) yerleşim saptanır.
  • MÖ yaklaşık 7500 - Taşhöyük
  • Orta Doğu tarihinin kronolojik listesi için uzaydan görüntü siteleri: Google, Yahoo, Microsoft, Anadolu'nun güney ucunda çok geniş Yeni Taş Çağı ve Kalkolitik yerleşim bulunur.
  • Bugünkü Güney Batı Türkiye'de Sagalassos'ta yerleşim saptanır.
  • Güney batı Asya'da koyunların evcilleştirilmesi.

MÖ 7. milenyum

MÖ 6. milenyum

  • 1 Eylül MÖ 5509 - Bizans İmparatorluğu' na göre Dünya'nın yaradılış günü ve takvimin başlangıcı.
  • MÖ 5400 - Mezopotamya'da sulama (irrigation).
  • MÖ yaklaşık 5600- Karadeniz Tufanı teorisine göre, Karadeniz tuzlu su ile doluyordu. Yaklaşık 3000 kübik mil (12.500 km³) tuzlu su ekleniyordu. Bu durum kara ile çevrilmiş olan tatlı su gölünü tuzlu su denizine dönüştürüyordu.
  • Tarımın Nil Nehri vadisinde görülmesi.
  • Antik Mısır'da tekerlek ve pulluğun birlikte icadı.
  • MÖ 5100 civarı- Güney Mezopotamya'da tapınaklar inşa edildi.

MÖ 5. milenyum

Sümer yazısı
  • MÖ yaklaşık 4500- Mezopotamya'da Susa ve Kiş (Sümer) uygarlığı.
  • MÖ yaklaşık 4570-4250 Nil'de Merimde kültürü.
  • MÖ yaklaşık 4400-4000 Nil'de Badari kültürü.
  • MÖ yaklaşık 4000 - Mezopotamya'da Sümer yazısının ilk örneği.

Antik Yakın Doğu

MÖ 4. milenyum

Kiş yerleşimi
  • Mezopotamya'da Ur şehri (MÖ 4000)
  • Nil'de Naqada kültürü MÖ 4000-MÖ 3000
  • Epoch referans tarihi, modern Yahudi takvimi, MÖ 7 Ekim 3761
  • Yahudi kronolojisi yaradılışa tarih koyar, 25 Eylül veya 29 Mart 3760
  • Sümer uygarlığı, şehir devletleri (MÖ 3600)
  • Mezopotamya'da birinciden, dördüncüye Kiş (Sümer) hanedanlığı
  • MÖ yaklaşık 3200 - Kral Narmer yukarı ve aşağı Mısır krallıklarını birleştirir ve Dünya'nın ilk ulusuna doğuş verir. MÖ 3100 yılında bulunan Palette of Narmer Narmer'in paletinde Firavun Narmer'in aşağı ve yukarı Mısır'ı birleştirdiğine inanılır: Mısır
  • MÖ 3500-Sahra Çölü'nün oluşmaya başlaması.
  • Ur-Nina Lagaş'ın ilk kralı (MÖ yaklaşık 3400) ismi ile bilinen en eski tarihsel kişi.
  • Sümerler ile Mezopotamya'da şehirleşmenin başlaması.
  • MÖ 3500-Mısır'da ilk şehirler.
  • Uruk ve Susa şehirlerinde ilk yazmalar. Mısır'da Hiyerolifler.
  • Orta Doğu'da Çömlekçi tekerleği kullanılıyor.
  • Nil'de gemi seyirleri yapılıyor.
  • Antik Mısır'da Arkaik dönem.

MÖ 3. milenyum

MÖ 2. milenyum

  • Mısır Orta Krallığı Middle Kingdom of Eygpt.
  • Mısır Yeni Krallığı New Kingdom of Egypt.
  • Babil, Babil Kralları ikinci hanedanlığı.
  • Asurlular
  • Halep
  • Hititler
  • Mitanniler
  • Hurriler
  • Luviler
  • Kenan Ülkesi: Ugarit, Kadeş, Megiddo, Kingdom of İsrael
  • Arzawa, Truva VI-VII
  • Kenan Ülkesi'nin İsraillilerce fethi.
  • Mısır'da Orta Krallık (MÖ 2052-MÖ 1570)
  • MÖ 1900 Anadolu- Eski Hitit Krallığı.
  • Kenan Ülkesi'nde uygarlık (MÖ 1800)
  • Mısırlılar'ın Kenan Ülkesi ve Suriye üzerinde hegemonyası (MÖ 1600-MÖ 1300)
  • Yahudiliğin başlaması (yaklaşık MÖ 1200)
  • Truva'nın düşüşü (geleneksel tarih: MÖ 1184)
  • 2. Milenyumun sonu - Demir Çağı'nın başlaması. Anadolu ve Kafkasya'da demirin eritilmesinin ve demirciliğin keşfi.

Ayrıca bakınız - Musa, Firavunlar Listesi, Hammurabi, Ege Uygarlığı

MÖ 1. Milenyum

  • Mısır büyük güç olarak göründü.
  • MÖ 993 Kral Davud, Kudüs'ü ele geçirir ve onu krallığının başşehri olarak belirtir.
  • MÖ yaklaşık 960- Kral Süleyman ilk tapınağı Süleyman Tapınağı'nı inşa eder.
  • MÖ 992- Birleşik Monarşi'nin bölünmesinden sonra Kudüs Yahudi Krallığı'nın başşehri oldu.
  • MÖ 606-MÖ 586 : Babilliler Kudüs'ü tahrip ettiler. Babil Kralı Nebuchadnezzar II, Süleyman Tapınağı'nı yıktı.
  • Cyrus the Great (Cyrus II of Persia, The Great) Büyük Sirus Babil'i fethetti ve Pers İmparatorluğu'nu kurdu (MÖ 6. yüzyıl).
  • MÖ 537 - Cyrus,İsra illiler'in sürgünden dönmelerine ve Tapınağı yeniden inşa etmelerine izin verdi.
  • MÖ 535 - İkinci Tapınak Second Temple inşa edilir.
  • Sparta ve Atina Pelopenos Savaşı'nı yaptılar.
  • Büyük İskender Alexander the Great Pers ülkesini fethetti.
  • Hellenik Yunan Hellenic Greek kültürü Ege Denizi boyunca yayılır.
  • Roma Cumhuriyeti The Roman Republic doğdu ve çöktü.

İcatlar, buluşlar, başlangıçlar

  • Demir kullanımı yaygınlaştı.
  • Fenikeliler Ege Denizi'nde Fenike alfabesini üretirler.
  • pek çok inanışlar ve filozofik görüşler yayılır, daha sonra incelenir veya bir sisteme bağlanarak kanun halinde toplanır.

(Ayrıca bakınız: Roma Cumhuriyeti, Davud, I. Darius, Homeros, Büyük İskender, Jül Sezar)

Orta Çağ

MS 1. Milenyum

İcatlar, buluşlar, başlangıçlar

Ana maddeler: İslamın Altın Çağı, İslam Bilimleri ve İslam İcatları

(ayni zamanda: Avrupa'da Orta Çağ'ın Middle Age başlangıcı)

(ayrıca bakınız: Pavlus, Hristiyanlık, I. Konstantin, Attila, Muhammed bin Abdullah

MS 2. milenyum

Türkler, Haçlı seferleri ve Moğollar (Arap üstünlüğü 11. yüzyıl ortasında ansızın son buldu; Selçuklu Hanedanı'nın varışı ile)

  • Yaklaşık, 1347 - Caffa'dan (Ukrayna, Kırım'da bir şehir) kaçan bir Ceneviz ticaret filosu, İtalya'nın Messina limanına ulaştı ve Kara ölüm'ü yaydı.

(ayrıca bakınız: Selçuklu Hanedanı, Haçlı Seferleri, Moğollar)

Osmanlı yayılımı 1481-1683

Osmanlı dönemi (yaklaşık Osmanlıların 1453'te İstanbul'u fethinden beri)

  • 1869 - Süveyş kanalı'nın yapımı tamamlandı.

Arap ve Türk bölgelerinde Avrupa egemenliği (özellikle I. Dünya Savaşı'ndan sonra)

  • 13 Eylül 1882 - İngiliz orduları Kahire'yi işgal etti-Mısır İngilizler'in idaresi altına girdi.
  • 28 Şubat 1992 - Mısır İngiliz işgalinden bağımsızlığını garantiledi.

Çağdaş Orta Doğu (yaklaşık II. Dünya Savaşı'ndan beri) 1947- Birleşmiş Milletler Genel Asamblesi, Filistin'in Arap ve İsrail devletlerine bölünmesini önerir.

Ayrıca bakınız

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Mezopotamya</span> Dicle ve Fırat nehirleri arasında kalan bölge

Mezopotamya, Orta Doğu'da, Dicle ve Fırat nehirleri arasında kalan bölge. Mezopotamya günümüzde Irak, kuzeydoğu Suriye, Güneydoğu Anadolu Bölgesi ve güneybatı İran topraklarından oluşmaktadır. Büyük bölümü bugünkü Irak'ın sınırları içinde kalan bölge, tarihte birçok medeniyetin beşiği olmuştur. Mezopotamya'da yer alan şehirler günümüzde sürekli gelişmektedir. Ayrıca bu bölgede bol miktarda petrol bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Irak</span> Batı Asyada bir ülke

Irak, resmî adıyla Irak Cumhuriyeti, Batı Asya'da bir ülkedir. Kuzeyde Türkiye, doğuda İran, güneydoğuda Kuveyt, güneyde Suudi Arabistan, güneybatıda Ürdün, batıda ise Suriye ile sınır komşusudur. Başkenti ve en büyük şehri Bağdat olan federal parlamenter cumhuriyet ile yönetilen bir ülkedir.

<span class="mw-page-title-main">Babil</span> Mezopotamyada tarihi bölge ve devlet

Babil, Mezopotamya'da adını aldığı Babil kenti etrafında MÖ 1894 yılında kurulmuş, Sümer ve Akad topraklarını kapsayan bir imparatorluktur. Babil'in merkezi bugünkü Irak'ın El Hilla kasabası üzerinde yer almaktadır. Babil halkının büyük bir kısmını tarih boyunca çeşitli Sami asıllı halklar oluşturmuştur. Bölgede konuşulmuş en yaygın dil Akadca olmuş olmasına rağmen Sümerce dinî dil olarak kullanılmıştır. Aramice ise ilerleyen yıllarda bölgenin geçer dili konumuna gelmiştir.

Aramca veya Aramice, Sâmî (Semitik) dil ailesinin Kuzeybatı grubundan bir dil. Suriye ülkesinin eski adı olan Aram sözcüğüne izafeten adlandırılmıştır.

Babil ve Asur uygarlıkları, Mezopotamya'da, Fırat ve Dicle ırmakları arasındaki bölgede 5.000 yıl önce kurulan en büyük kentlerden Babil ve Asur çevresinde yaratılan uygarlıklardır. Bu kentler, Babil ve Asur ülkelerinin de merkeziydi. Yazı başta olmak üzere burada pek çok buluş gerçekleştirildi. Asur ve Babil'de ortaya çıkan uygarlık doğuda İran ve Hindistan'a; batıda ise Filistin, Yunanistan ve Roma'ya doğru yayıldı. Babil ve Asur böylece doğu ve batı uygarlıklarının da çıkış yeri oldu.

<span class="mw-page-title-main">Arap-İsrail savaşları</span> Arap ülkeleri ve İsrail Devleti arasındaki savaşlar

Arap-İsrail savaşları, Arap Birliği ülkeleri ve İsrail arasındaki politik gerilim ve askeri savaşlar dizisidir. Modern Arap-İsrail savaşlarının kökenleri, 19. yüzyıl sonlarına doğru ortaya çıkan Siyonizm ve Arap milliyetçiliğine dayanır. Yahudiler tarafından tarihi anavatan olarak adlandırılan toprakları, Pan-Arap hareketi, Filistinli Araplara ait olarak görür ve Pan-İslamist bağlamda ise, bu toprakların, Müslümanlara ait olduğuna inanılır. Filistinli Yahudiler ve Araplar arasındaki savaş; 20. yüzyılın başlarındaki Nebi Musa ayaklanması (1920), Jaffa ayaklanması, 1929 yılında Filistin ayaklanması ve 1947 yılında büyük bir sivil savaşa dönüşen ve 1948 yılında İsrail Devleti'nin kurulmasıyla bütün Arap Ligi ülkelerine sıçrayan Arap başkaldırışıyla ortaya çıktı.

<span class="mw-page-title-main">Filistin (bölge)</span> Orta Doğuda coğrafi bölge

Filistin, Doğu Akdeniz'de ve Orta Doğu'da, İsrail topraklarının tamamı ile Gazze Şeridi ve Batı Şeria gibi Filistin Devleti topraklarını kapsayan coğrafi bölgedir. Bölgenin sınırları oldukça tartışmalıdır ve bazı kaynaklar Ürdün'ü de dahil ederler. Filistin, Kutsal Topraklar olarak bilinir ve Yahudiler, Hristiyanlar ve Müslümanlar için kutsaldır. 20. yüzyıldan beri bölgede Arap ve Yahudi millî unsurlarının mücadelesi devam etmekte, zaman zaman uzun süreli şiddete ve hatta savaşa dönüşmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Bereketli Hilal</span> Orta Doğuda, Batı ve Ortadoğu uygarlıklarının doğduğu bölge

Bereketli Hilâl, Münbit Hilâl veya Verimli Hilâl, Orta Doğu'da, Batı ve Ortadoğu uygarlıklarının doğduğu bölge. Terimi ilk kez Amerikalı arkeolog ve müsteşrik James Henry Breasted kullanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Antik Filistinliler</span>

Antik Filistinliler ya da Filistler, MÖ 12. yüzyılda, İsrailoğulları ile yaklaşık olarak aynı dönemde Filistin'e yerleşmiş ve bölgeye bugünkü ismini vermiş olan Ege kökenli halk. Kitabı Mukaddes'e göre Kaftor'dan gelmişlerdir. Antik Mısır kayıtlarında bu halkın adı prst olarak geçer.

MÖ 31. yüzyıl, MÖ 1 Ocak 3100'den başlayarak MÖ 31 Aralık 3001'e kadar süren bir yüzyıldır.

<span class="mw-page-title-main">Dinler tarihi</span> Dinlerin tarihsel gelişimleri

Dinler tarihi, dinleri benzer ve farklı yönleri ile karşılaştırmalı olarak inceleyen bir bilim dalıdır. Bu bilim dalının temelinde karşılaştırma, tarih ve din olmak üzere üç olgu bulunmaktadır. Bunlardan karşılaştırma kelimesi bu bilim dalının genel metodunu belirtir. Tarih kelimesi bu bilimin bir tarih bilimi olduğunu, din ise bu bilimin konusunun din olduğunu ifade eder. İnsan hayatında özel bir yere sahip olan dinleri konu edinen tarih branşına da ''karşılaştırmalı dinler tarihi'' veya sadece ''dinler tarihi'' denir.

<span class="mw-page-title-main">Râşidîn Halifeliği</span> Kurulan ilk İslam halifeliği (632–661)

Râşidîn Halifeliği, İslâm peygamberi Muhammed'in halefi olan ilk halifeliktir. Muhammed'in MS 632'deki vefatından sonra ilk dört ardışık halifesi (halef) tarafından yönetildi. Bu halifeler, Sünni İslam'da topluca Râşidîn ya da "Doğru Yolda olan" halifeler olarak bilinirler. Bu terim Şîa'da kullanılmaz, çünkü Şii Müslümanlar ilk üç halifenin yönetimini meşru görmez.

<span class="mw-page-title-main">Asya tarihi</span> Kıta Tarihi

Asya tarihi, Asya'nın çeşitli bölgelerinde, merkezi Avrasya bozkırlarındaki duruma bağlı olarak daha fazla veya daha az bağlama sahip Doğu Asya, Güney Asya ve Orta Doğu'nun tarihi olarak görülebilir.

<span class="mw-page-title-main">Mezopotamya sanatı</span>

Mezopotamya sanatının adı çoğu arkeolojik kayıtlarda geçer. Bu kayıtlar, erken avcı-toplayıcı topluluklardan, Sümer, Akad, Babil ve Asur imparatorluklarının yaşadığı Tunç Devri'ne kadar geçen süreyi kapsar. Sonraları bu imparatorlukların yerini Demir Çağı'nda Eski Asur ve Eski Babil imparatorlukları almıştır. Genellikle medeniyetin beşiği olarak görülen Mezopotamya, önemli kültürel gelişmeleri de beraberinde getirmiştir. Bunlardan biri de en eski yazı örnekleridir. Mezopotamya sanatı MÖ 4000 tarihinden Persli Ahameniş İmparatorluğu'nun bölgeyi fethettiği MÖ 6. yüzyıla kadar Batı Avrasya'daki en soylu, en gelişmiş ve en detaylı sanat olma yolunda Antik Mısır ile rekabet içinde olmuştur. Ana vurgu oldukça dayanıklı taş ve kilden yapılmış çeşitli heykeller üzerindedir. Çok az sayıda resim günümüze ulaşmıştır ama belirtilene göre, birkaç istisna dışında, boyamalar genellikle geometrik ve dekoratif bitkisel şekiller yapmak için kullanılmıştır. Buna rağmen çoğu heykellerin de boyandığı görülür. Ayrıca çok sayıda silindir mühür de günümüze ulaşmıştır. Küçük boyutlarına rağmen bunların çoğunun üstünde karmaşık ve detaylı sahneler vardır.

Asuroloji, Asurlular ve ilgili Mezopotamya uygarlıklarını arkeolojik, tarihsel ve dilbilimsel yönlerden inceleyen bilim dalıdır. Sümer ve Babil uygarlıkları da Asurolojinin konuları arasında sayılmaktadır. Dalın odaklandığı zaman dilimi ise MÖ 3. binyıl ile İslam'ın Arap Yarımadası sınırlarını aştığı 7. yüzyıldır.

<span class="mw-page-title-main">Amoriler</span> Suriye ve Güney Mezopotamya kökenli eski bir halktır

Amoriler, Sami dilleri konuşmuş Suriye ve Güney Mezopotamya kökenli eski bir halktır. MÖ 21. yüzyıldan MÖ 17. yüzyıla kadar bölgenin büyük bir kısmına hükmetmiş halk içinde Babil'in de dahil olduğu pek çok şehir devlet kurmuşlardır. Akad ve Sümer metinlerinde geçen Amurru kelimesi hem halkı hem de halkın ana tanrısını tanımlamak için kullanılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Mısır tarihi</span>

Mısır tarihi, verimli Nil Nehri kıyıları ve deltası ile Mısır'ın yerli halkının başarıları ile uzun ve zengin olmuştur. Mısır hiyeroglifleri Rosetta Taşı'nın keşfi ve yardımıyla deşifre edilene kadar Mısır'ın eski tarihinin çoğu bir gizemdi. Antik Dünyanın Yedi Harikası arasında yer alan Keops Piramidi bu coğrafyada bulunmaktadır.

Irak tarihi, Irak coğrafyasında geçen olaylardır. Irak coğrafyası Antik çağlardan beri yerleşke alanıdır. Tarihi boyunca pek çok etnik ve dine ev sahipliği yapmıştırIrak, Batı Asya'da büyük ölçüde eski Mezopotamya topraklarına karşılık gelen bir ülkedir. Mezopotamya'nın tarihi, Aşağı Paleolitik dönemden MS 7. yüzyılın sonlarında Halifeliğin kuruluşuna kadar uzanır ve bu tarihten sonra bölge Irak olarak anılır. Mezopotamya tarihinin Neolitik Ubeyd döneminde M.Ö. 6000 ile 5000 yılları arasında ortaya çıkan ve yaygın olarak kayıtlı tarihteki en eski uygarlık olarak kabul edilen kadim Sümer toprakları Irak topraklarında yer almaktadır. Burası aynı zamanda Akkad, Neo-Sümer, Babil, Neo-Asur ve Yeni-Babil imparatorluklarının tarihi merkezidir; Bronz ve Demir Çağı'nda Mezopotamya'da ve Eski Yakın Doğu'nun diğer çeşitli bölgelerinde hüküm süren yerel yönetici hanedanların bir dizisidir.

<span class="mw-page-title-main">Yukarı Mezopotamya</span> günümüzde Irak, Suriye ve Türkiyenin bir parçası olan Dicle ve Fırat nehirleri arasındaki bölgenin kuzey kısmı

Yukarı Mezopotamya, Orta Doğu'nun kuzeyinde yer alan Kuzeybatı Irak, Kuzeydoğu Suriye ve Güneydoğu Türkiye'nin yaylaları ve büyük düzlükleri için kullanılan isimdir. Bölge, 7. yüzyılın ortalarındaki erken Müslüman fetihlerinden bu yana geleneksel Arapça adı olan el-Cezire ve Süryanice varyantı Gāzartā veya Gozarto (ܓܙܪܬܐ) olarak bilinir. Fırat ve Dicle nehirleri Mezopotamya'yı neredeyse bir adaya dönüştürür, çünkü Irak'ın Basra Vilayeti'ndeki Şattülarap'ta birleşirler ve Türkiye'nin doğusundaki kaynakları birbirine yakındır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.