İçeriğe atla

Orta Dünya evreni

Tolkien'in kurgusal Orta Dünya evreni ile ilgili yazdığı öykülerin büyük bir kısmının yaşandığı hayalî mekân için bakınız: Orta Dünya

J. R. R. Tolkien, İngiliz Edebiyatı'na bir mitoloji kazandırmak gayesiyle "Orta Dünya evreni"ni[1] kurguladı.[2] Tolkien kurgusal Orta Dünya evreninde hiçbir dine açıkça göndermede bulunmadı. Silmarillion’da kendi yaratılış öyküsünü kurdu. Yazar, kitaplarında ögeleri birbiriyle tutarlı bir kurgusal evren yapmaya büyük bir çaba harcadı. Öyle ki, 81 yıllık yaşamının büyük bir kısmını bu efsaneyi üretmeye adamıştır. Orta Dünya evreninin gerçek dünyayla alternatif ırkları, milletleri, dilleri, vs. vardır. Bunlara örnek olarak Ainur, elfler, insanlar, cüceler, orklar, balrog, ejderha, troll, kartal, ent, hobbit verilebilir.

"Eä" da denilen bu yaratılmışlar aleminin bir yaratıcısı vardır. Elfler tarafından Ilúvatar olarak isimlendirilen bu yaratıcı, kendisinden başka hiçbir şey yokken, önce "Ainur"u yarattı. Sonra Ainurla birlikte Büyük Müzik'i üretmiştir. Ardından, Ainura, müzikteki evreni -Arda'yı inşa etmelerini emretti. Fakat, müziğin normal seyrine aykırı davranan Melkor, Ilúvatar'ın istediği evrenin inşası sırasında da aynen müzik icra edilirken yaptığı gibi isyan etti ve yanına daha az güçlü olan başka yaratıklardan da toplayarak mükemmel tasarımın ortaya çıkmasını engelledi.

Orta Dünya evreninin başlangıcının anlatıldığı Ainulindalë’de kainatın içindeki ve dışındaki bütün varlıkların hepsine birden (kainata) verilen isim Eä’dır. Eä'nın etrafı varlık ötesi Boşluk'la çevrilidir. Eä'nın içinde yer alan uzaya ise "Arda" denir. Arda, Eä'nın tam ortasında yer alır. Arda'nın "Boşluk" denilen kısmı Kuşatan Deniz'i her yönden sarmış durumdadır. Ainur, Eä'nın merkezinde yaratılmış olan Arda'ya iner ve bomboş bulur. Daha önce Ainulindalë'de hayalini gördükleri yer değildir burası. Ainur, hayalini gördükleri varlığı Arda'yı yaratmak için işe koyulur. Ambar'ın (yeryüzünün) üzerine yerşekillerini yaparlar. Fakat Melkor her zaman karşılarında durur. Asla, Valar'ın yapmayı arzuladığı şeyleri yapmalarına izin vermez. Sonuçta, Arda'nın yaratılması tamamlandığında Valar üzülür. Karşılarındaki evren, hayal ettikleri evren değildir. Melkor ve iyi Valar arasındaki mücadeleler, çağlar boyunca hiç bitmez ve daha sonraları hayata gözlerini açan ırklar, kendilerini iyi Valar ile kötü Melkor arasında tercih yapmak durumunda bulur. İyi tarafı ve kötü tarafı seçenler arasındaki savaşlar Birinci Çağ'ın sonunda Melkor yenilene kadar ve Üçüncü Çağ'ın sonunda Melkor'un en büyük hizmetkârı Sauron nihai olarak yenilene kadar devam eder.

Orta Dünya tarihini anlatan Silmarillion, Húrin'in Çocukları, Hobbit, Yüzüklerin Efendisi, vd. kitaplarda Orta Dünya'nın aydınlığa erişmiş ve karanlıkta kalmış ırkları ve kavimleri arasındaki savaşlar, olaylar ve trajediler işlenir. Orta Dünya evrenini anlatan kitapların bir kısmı Tolkien'in ölümünden sonra, oğlu Christopher Tolkien'in -babasının yaklaşık 50 yıllık bir dönemde kaleme aldığı bütün notları incelediği- büyük çabası ile yayına hazır hale geldi.

Orta Dünya evreninin kozmolojik unsurları

Orta Dünya evreninin unsurları en yüce olandan en aşağı olana doğru aşağıda yer alıyor. Bazı unsurların birçok ismi mevcut, bazılarının ise isimleri kesin olarak belirlenmiş değil:

  • Eru Ilúvatar, (Ana madde: Eru Ilúvatar) varlığın yaratıcısı, Tanrı. Kendisinin başlangıcı yoktur. Bu konuda Silmarillion’un ilk cümlesi: Önce Eru vardı...
  • Sonsuz Salonlar, (Zamanötesi Salonlar)Eru'nun (Tanrı'nın), zamanın ötesindeki yeri. Kainatın (yaratılmışlar aleminin) dışında fizikötesi, maddeötesi bir niteliğe sahiptir. Sonsuz Salonlar'ın İnsanların ruhlarının gideceği yer olup olmadığı tam bilinmemekle beraber büyük ihtimalle -ruhlar madde alemine ait olmadığı için madde alemiyle bağı kesildiğinde (öldüğünde)- oraya gideceği tahmin ediliyor. Şurası bir gerçek ki, Adanel hikâyesinde insanların Eru'ya döneceği belirtiliyor fakat hikâyeden yola çıkarak bunun bir kural olarak alınabileceği tartışmalıdır. Christopher Tolkien, Silmarillion’un eklerinde bu konuyu ele almıştır.
  • Boşluk, Avakúma, Kúma, Dış Karanlık, Kadim Karanlık, Sonsuz Karanlık - Varlık aleminin dışında, Sonsuz Salonlar'ın, Arda'nın ve bütün Eä'nın dışında soyut bir antivarlıktır. Tam olarak belirtilmemekle beraber, Eä'nın etrafını çevreleyen Boşluk'la -Eä'nın içinde yer alan- Arda'nın etrafını çevreleyen boşluk birbirinden farklıdır. Zira, birisi Eä'yı çevrelerken diğeri Eä tarafından kuşatılmaktadır. Boşluk'ta hiçbir güç ve yetenek etkinlik gösteremez. Melkor, Öfke Savaşı'ndan sonra Boşluk'a atıldı, fakat efsaneye göre, dünyanın sonunun geleceği ahir zamanda dünyaya gelmenin bir yolunu bulacak ve Túrin Turambar tarafından ebedî olarak öldürülecek.
  • Eä, (Kainat) - Eä Quenya lisanında kainatı (yaratılmışlar alemini) ifade etmek için kullanılır. Kelimenin kökeni Quenya'da olmak fiilidir. Bu açıdan, Eä'nın mahiyetini ayırt etmek için "mevcut olmayan"ın zıddı olarak "mevcut olan" tanımlaması yapılır. Buradan yola çıkarak Eä'nın haricindeki her şey -Ilúvatar'ın Sonsuz Salonları da dahil olmak üzere- maddeötesi -dolayısıyla soyut ve mahiyeti anlaşılmaz- varlıklardır. -Eru'nun ilk yarattığı- Meleksi varlıklar Ainur, Eä'nın dışında iken Eä'yı "Küçük Krallık" olarak nitelediler. Buradan yola çıkarak, Eru'nun (Tanrı'nın) gözünde bütün yaratılmışlar alemi -yaratılmışlar alemi haricindeki varlığa kıyasla- görece çok küçük bir şeydir. Eru Ilúvatar, yaratılmışlar alemini düşünceden gerçekliğe dönüştürmek için "Eä!" (Ol!) demiştir.
    • Arda(Ana madde: Arda), (Dünya) dünya ve çevresindeki yıldızlı gök kastedilerek -geniş anlamda- "dünya".
      • Vaiya, Ekkaia, Kuşatan Deniz, Çevreleyen Deniz, (Dış uzay) - İkinci Çağ'ın sonunda yaşanan tufandan önce dünyanın etrafını çevreleyen karanlık denizdir. Vaiya, dünyayı tamamen çevreler ve dünyanın altında bir deniz, üstünde de hava olarak mevcuttur. Arda, Vaiya'nın içinde -denizde yüzen bir gemi gibi- yüzen bir varlık olarak tasvir edilir. Suların Efendisi Ulmo, Arda'nın köklerinin altında Vaiya'da yaşar. Vaiya, son derece soğuktur, öyle ki, Vaiya'nın suları ile Belegaer'in sularının kesiştiği Orta Dünya'nın kuzeyinde Helcaraxë buzulu oluşmuştur. Ulmo'nun gemileri dışında Vaiya'da hiçbir gemi yüzemez. Númenorluların gemileri Vaiya'nın üzerinde yüzmeye çabaladı fakat battı ve içindekiler boğuldu. Güneş, yerin etrafında dolanırken, Vaiya'nın su kesiminden geçerdi ve o zamanlar Vaiya'nın suları ısınırdı. Arda, yuvarlaklaştırıldığında Vaiya yok edildi veya üst atmosfere dönüştürüldü.
        • Ilmen, (Güneş Sistemi) - İkinci Çağ'ın sonundaki tufandan önce, ışıkla aydınlatılmış temiz havadan oluşan bir uzay alanıdır. Yıldızlar ve diğer gök cisimleri burada bulunur. Diğer deyişle "dünya dışındaki uzay"dır. Tolkien'in, Ilmen kelimesini Fince'de "hava" için kullanılan "ilma" kelimesinden türettiği tahmin ediliyor. Ay, Ilmen'in içinde dolaşarak dünya etrafındaki seyrini tamamlar ve daha sonra Ilmen Uçurumu'ndan yörüngesinin başladığı yere döner.
          • Alcarinque, Morwen, Silindo, (Jüpiter?)
          • Anarrima
          • Anor, Ur, Güneş.
          • Borgil, (Aldebaran?)
          • Carnil, (Mars?)
          • Eärendil Yıldızı, Gil-Amdir, Gil-Oresetel, Gil-Orrain, (Venus)
          • Eksiqilta, Ekta-, (Orion Kuşağı)
          • Elemmire, (Merkür?)
          • Helluin, Gil, Nielluin, Nierninwa, (Akyıldız)
          • Ithil, Silmo, (Ay)
          • Luinil, (Uranüs?)
          • Lumbar, (Satürn?)
          • Menelvagor, Daimord, Menelmacar, Mordo, Göğün Silahşoru, Taimavar, Taimondo, Telimbektar, Telimektar, Telumehtar, (Orion) - Túrin Turambar'ı ve her şeyin sonu geldiğinde dünyaya geri dönerek Son Savaş'ta Melkor'u yeneceği kehanetini temsil eder. Telumehtar ismi kullanımını yitirdiğinde, Menelmacar ismi kullanılmaya başlandı. Daha sonra bu isim de dönüşerek, Sindarin dilinde Menelvagor olarak anılmaya başlandı.
          • Morwinyon, (Arcturus)
          • Nenar, (Neptün?)
          • Remmirath, Itselokte, Sithaloth, (Ülker)
          • Soronume
          • Telumendil
          • Til
          • Valacirca, Vaların Orağı, Yanan Çalı, Durin'in Tacı, Edegil, Otselen, Saban, Yedi Yıldız, Yedi Kelebek, Gümüş Orak, Timbridhil, (Büyük Ayı / Büyük Kepçe) - Varda tarafından -Melkor ve hizmetkârlarına bir uyarı olarak göğe yerleştirilmiş ve Elflerin Uyanışı'nı hızlandırmış yedi yıldızlı bir takımyıldız. Bu takımyıldız ayrıca, Moria'nın girişinde kendisini görmüş olan Durin'in sembolüdür. Beren'in bir meydan okuma şarkısına ilham olmuştur. Silmarillion’da anlatıldığına göre Valacirca kuzey gök küreye, Melkor'a bir felaket işareti, elflere ise bir ümit işareti olarak yerleştirilmiştir. Valacirca, Tolkien'in kitaplarda adını söylediği çok az takımyıldızdan birisidir. Diğer bir önemli takımyıldız Menelmacar'dır.
          • Wilwarin, (Kraliçe takımyıldızı?)
          • Vista, Hava, (Atmosfer) - Vista, atmosferin solunum yapılabilen kısmıdır.
            • Fanyamar, Bulutlar Ülkesi, Bulutların oluştuğu yukarı atmosfer.
            • Aiwenórë, Kuşlar Ülkesi - Kuşların rotalarının yer aldığı aşağı atmosfer.
              • Ambar, Imbar, (Yeryüzü) - Dünyanın atmosfer hariç kısmı, karalar ve denizler. Orta Dünya Ambar'daki kıtalardan birisidir. Tolkien'in anlattığı öykülerin birçoğu bu kıtada geçtiği için Tolkien'in kurgusal evreni bütünüyle Orta Dünya evreni, Orta Dünya efsanesi gibi adlarla anılageldi.
              • Ëar, (Okyanuslar) - Dünyanın karalarla çevrili olmayan bütün denizlerinin ve okyanuslarının toplu adı.

Notlar

  1. ^ Bu kurgusal evreni adlandırmak için "Tolkien evreni", "Tolkien mitolojisi", "Tolkien efsaneleri", "Orta Dünya efsaneleri" gibi başka adlar da kullanılmaktadır.
  2. ^ Tolkien'in bazı hayranları tarafından Orta Dünya mitolojisi tabiri kullanılır. Yüksek fantazi sınıfına giren kurgulamalar, insanlar ona inanmadıkları ve ruhâni (veya psikolojik) yaşantıyla bir bağ kurmadıkça, mitoloji seviyesine ulaşamaz. Günümüz itibarıyla dünyada, Orta Dünya evreninin bir inanç olarak benimsendiğini kanıtlayacak bir bilimsel veri yoktur.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Balrog</span> Orta Dünya Evreninde Kötü Lider

Balrog, J. R. R. Tolkien'in kurgusal Orta Dünya evreninde, ateş ve gölgeden yaratılmış iblisdir. "Güçlü Şeytan" demektir.

<span class="mw-page-title-main">Orta Dünya</span> Tolkienin kurguladığı Orta Dünya evreninde, yazarın eserlerinin büyük bir kısmına mekân olan hayalî kıta

Orta Dünya kıtası, J. R. R. Tolkien'in kurguladığı Orta Dünya evreninde, yazarın eserlerinin büyük bir kısmına mekân olan hayalî kıtadır. Bu eserlerin en meşhurları Hobbit romanı ve Yüzüklerin Efendisi roman üçlemesidir. Tolkien'in öykülerinde, meleksi varlıklar valar, elfler ve bunlarla ittifak halindeki insanlarla, şeytani Melkor ya da Morgoth ve onun yolundan giden büyük çoğunluğu orklardan, ayrıca ejderhalar ve köleleştirilmiş insanlardan oluşan iki büyük gücün Arda'yı ele geçirmek için yaptıkları savaşlar anlatılır. Sonraki çağlarda, Morgoth'un yenilmesi ve Arda'dan sürülmesi sonucunda kötülüklerin efendisi rolünü, baş yardımcısı Sauron devam ettirir. Morgoth'un defedilmesinden sonra valar, Orta Dünya'nın işlerine doğrudan karışmaktan tamamen el çekerler ve Sauron'a karşı süren mücadelede valar safındaki halklara yardım etmesi için Orta Dünya'ya Istari olarak bilinen maiaları yollarlar. Bunların en önemlileri Boz Gandalf ve Ak Saruman olmuştur. Gandalf, görevine sadık kalarak Sauron'un yok edilişinde kritik görevleri yerine getirir, Saruman ise mutlak egemenlik kurmak amacıyla Sauron'a rakip olarak ortaya çıkar. Kötülüğe karşı mücadeleye katılan diğer ırklar ise cüceler, elfler ve hobbitlerdir. Orta Dünya üzerinde hakimiyet tesis etmek için karanlık güçler ile aydınlık güçler arasında yaşanan mücadelenin başlangıcı ve ilk devreleri Tolkien'in Silmarillion adlı eserinde hikâye edilir. İyilik ile kötülüğün son mücadelesi, sırasıyla Hobbit ve Yüzüklerin Efendisi romanlarında ele alınır.

<span class="mw-page-title-main">Melkor</span> J.R.R. Tolkienin evreninde kötü bir karakter

Melkor veya elflerin ona taktığı isimle Morgoth, J. R. R. Tolkien'in kurgusal Orta Dünya evreninde kuvvetçe en güçlü Vala olmakla birlikte Sauron'un efendisi ve en kötü varlıktır. Orklar, troller ve ejderhalar başta olmak üzere Orta Dünya'da çoğu kötücül varlığın yaratıcısıdır. "Melkor" ismi, Quenya dilinde türetilmiş bir kelimedir ve "Güç içinde yükselen" anlamına gelir. Sindarin dilinde, düşmanları tarafından Morgoth Bauglir olarak anılırdı. Melkor'un Valar arasında bilinen orijinal adı ise hiçbir zaman Orta Dünya halkları tarafından öğrenilemedi.

Maia, J. R. R. Tolkien'in kurgusal evreninde bir ırktır.

Fëanor, J.R.R. Tolkien'in kurgusal Orta Dünya evreninde bir kahramandır. Yüce Noldor Kralı Finwë'nin ilk oğlu ve Míriel'den olma tek çocuğudur. Fëanor, Valinor'un İki Ağacının ışığını içlerinde saklayan mücevherler olan Silmarillerin, gören taşlar Palantír'in ve Elf alfabesi olan Tengwar'ın yaratıcısıdır. Melkor'u lanetleyip ona Morgoth ismini veren baş düşmanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Ainur</span> Kurgusal ırk

Ainur, J. R. R. Tolkien kurgusal evreninde, hayat veren yaratıcı Ilúvatar tarafından ilk yaratılan ırktır.

<span class="mw-page-title-main">Valar (Orta Dünya)</span>

Valar, J.R.R. Tolkien'in kurgusal Orta Dünya evreninde, yaratıcı Eru'nun ilk yarattığı ve ona en yakın olan yüce varlıklar. Valar ismi, Elfçe "güç" anlamındaki "vala" kelimesinin çoğullanmasıyla oluşturulmuştur ve "güçler" anlamındadır. İlk kez Yüzüklerin Efendisi kitaplarında bahsedilmişlerdir, ancak J. R. R. Tolkien'in ölümünden sonra oğlu tarafından yayımlanan kitabı Silmarillion'da ayrıntılı olarak anlatılmışlardır.

<span class="mw-page-title-main">Varda</span>

Varda Elentári, bir Valië, sekiz Aratar'dan biri, Manwë'nin eşi ve Valar'ın Kraliçesidir. Sindarin dilinde Elbereth Gilthoniel diye bilinir.

Ainulindalë, J. R. R. Tolkien'in hayalî evreni Orta Dünya'nın yaratılış hikâyesi. Ainulindalë, Elf lisanında "Ainur'un Müziği" anlamına gelir. Eser şu cümleler ile başlar "Önce Eru, Tek Olan vardı.". Büyük Müzik de denilmektedir. Müzik, ilk başlarda Eru'nun yönetiminde tamamen kontrollü bir şekilde ilerlerken, Ainur'un en güçlülerinden ve diğerlerinin her birine verilenden kendisine de verilmiş olan Melkor isyan eder. Kendi hayallerini müziğe yansıtmaya başlayan Melkor'un çıkardığı kargaşa Manwe tarafından bastırılır. Ainur'un Müziği bittikten sonra, bu müzikteki temaların varlığa bürünmesini isteyen Eru Ilúvatar Ainur'un bazılarını Dünya'ya gönderir. Bunların hikâyesi Valaquenta adındaki başka bir eserde anlatılmaktadır.

Manwë, J.R.R. Tolkien'in kurgusal Orta Dünya evreninde bir karakter. Manwë, Valar'ın Kralı, Varda Elentári'nin eşi, Melkor'un kardeşi ve Arda'nın Yüce Kralı'dır.

Ulmo, Denizlerin Efendisi’ydi. Arda’ya indiğinde tüm Valar denize hayran kalmıştı. Lâkin Ulmo hepsinden daha çok sevdi denizi. Onun için deniz her şeydi. Ulmo bir gün Eru ile konuştu. Eru ona dedi ki;

Güneş Yılları. J. R. R. Tolkien'in, çoğu eserinin konusunu teşkil eden hayalî Orta Dünya evreninde, çeşitli zaman dilimlerinden biridir. Orta Dünya evreni, gerçek dünya tarihinin unutulmuş kadim zamanları olarak kurgulanmıştır. Orta Dünya'nın ilk uyanan halkı olan elfler tarafından Orta Dünya'nın güçleri olarak bilinen Valar'ın Güneş'i yaratmasından sonraki yıllara Güneş Yılları denildi. Güneş yaratılmadan önce, Ağaçlar Çağı yaşanıyordu. Orta Dünya evreninin en kötü varlığı olarak bilinen Melkor, kendisi ile ittifak halindeki dev örümcek Ungoliant ile beraber Ağaçları öldürdü ve uzun bir karanlık dönem başladı. Güneş yaratılana kadar bu şekilde devam etti.

Eru Ilúvatar, J. R. R. Tolkien'in kurgusal Orta Dünya evreninde her şeye gücü yeten tek yaratıcıdır.

J. R. R. Tolkien'in hayalî Orta Dünya evreninde, hayalî kainat Eä'nın tarihi Ainur'un Arda'ya inmesi ile başlar. Sonrasında, Eä'nın şekillendirilmesi ve Ainulindalë'de icra edilen müziğin varlığa büründürülmesi aşamaları gelir. Bu zamanlar, Valar Yılları ile ölçülmüştür. Sonraki zamanlar ile beraber Arda'nın tarihinin evreleri üç farklı çağ ile birbirinden ayrılır. Bunlar Lambalar Çağı, Ağaçlar Çağı ve Güneş Yılları'dır. Bu ayrımdan farklı fakat bu ayrımdaki zaman dilimleriyle çakışan bir başka kronoloji ise Ilúvatar'ın Çocukları'nın Çağları'dır. Bu ikinci sınıflandırmanın birinci çağı da Arda'nın şekillendirilmesi ile başlar fakat sayılan ilk yıl -Ağaçlar Çağı'nda gerçekleşen- Elflerin Uyanışı ile başlar, Ağaçlar Çağı boyunca sürer ve Güneş Yılları'nın ilk beş asrını içine alır. Orta Dünya evrenini konu edinen hikâyelerin çoğu Ilúvatar'ın Çocukları'nın ilk üç çağında gerçekleşir.

J. R. R. Tolkien’in hayalî Orta Dünya evreninde elfler ve insanlar “Ilúvatar’ın Çocukları” olarak belirtilir. İki ırk da –Tolkien evreninin yüce tanrısı- Eru Ilúvatar tarafından yaratılmışlardır. Cüceler bu tasnifin dışındadır. Quenta Silmarillion’da, elfler ve insanların hususi olarak Eru tarafından yaratılışı ve Ainur’un hiçbir şekilde bu işe dahil edilmediği anlatılır. Elfler Quendi ve Minnónar (İlkdoğanlar) olarak da bilinirler. Daha sonraları konuştukları dilin çeşitlenmesi ile birlikte konuştukları dillere göre alt gruplara ayrılmışlardır. İnsanlar Apanónar, Fírimar (Ölümlüler), Engwar (Zayıflar), ve Takipçiler olarak da bilinirler. Bu isimler, Orta Dünya’nın çok daha eski olaylarını yaşamış elfler tarafından insanlara verilen küçültücü isimlerdir. Elflerin bu adları takmalarının sebebi, Ilúvatar’ın Çocukları’ndan ilki olmalarıdır. İnsanlar uyanmadan, güneş ve ay ilk kez doğmadan binlerce yıl önce elfler yaratılmıştır. Hayvanlar ve bitkiler Ainur tarafından muhtemelen Eru’nun şefliğinde icra edilen Ainur’un Müziği’ne göre şekillendirilmişlerdir. Akıllı yaratıklar gibi davranan –Huan ve kartallar gibi- hayvanların Maia olma ihtimalleri vardır.

Aulë, J.R.R. Tolkien'in kurgusal Orta Dünya evreninde bir Vala, sekiz Aratar'dan biri ve Yavanna'nın eşidir. Demirci ve Valar'ın Demircisi diye de bilinir. Kaya, metal, elementlerin doğası ve zanaatlerle ilgilenir.

Tulkas, bir Vala ve Nessa'nın eşidir. Valar arasında kuvvetçe en üstün olanıdır ve özü cesarettir.

Yavanna, bir Valië ve sekiz Aratar'dan biridir ve Meyve Verici olarak bilinir. Yavanna, toprakta yetişen her şeyden sorumludur; asırlık ormanlardaki ağaçlardan kayaları sarmış olan yosunlara ve topraktaki saklı şeylere kadar her şeyin sayısız biçimini aklında tutar. Eldar'ın dilinde adı Kementári, Yeryüzünün Hanımı'dır. Valar Kraliçeleri arasında saygınlık bakımından Varda ile yan yana durur. Kadın görünümünde; uzun boylu, yeşil giysiler içinde gezinirdi. Bazıları onu uzun dalları gökyüzüne uzanan bir ağaç şeklinde görmüşlerdi. Yavanna, demirci Aulë'nin eşi, Ebedi-genç Vána'nın kardeşi ve Maia Melian'ın akrabasıdır.

J. R. R. Tolkien’in -kurguladığı Orta Dünya evreninde yaşanan hayalî olayları anlattığı- efsanevî öykülerinde birçok yer ismi geçmektedir. Tolkien, hikâyelerinde gerçek “Dünya”ya karşılık olarak Arda isminde kısmen farklı bir “Dünya” kurguladı. Bu kurgusal “Dünya”daki çeşitli sunî ve doğal mekanlardan bir kısmı yaşanan olayların merkezinde yer alırken, bazı diğer mekanlar ikinci planda yer alır ve pek bahsedilmez. Aşağıdaki listede, bu görece ikinci planda kalan mekanlar hakkında bilgiler yer almaktadır.

J.R.R. Tolkien'in Orta Dünya evreninde birçok farklı ırk ve halk bulunmaktadır. Bu halklar genel olarak, özgür halklar ve köleleştirilmiş halklar olarak iki ana grup içinde yer alırlar.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.