İçeriğe atla

Orta Dünya Tarihi

Kontrol Edilmiş

Orta Dünya Tarihi, İngiliz fantastik kurgu yazarı J. R. R. Tolkien'in yazdığı notlar Christopher Tolkien tarafından incelenerek 1983-1996 diliminde 12 kitap halinde yayımlanan bir seridir.[1] Serideki kimi bilgiler, daha önceden yayımlanmış Orta Dünya kitaplarının taslak çalışmalarından oluşuyor. Bu on iki kitapta, baba Tolkien'in notları oğlu tarafından çok ayrıntılı olarak tahlil ediliyor. J. R. R. Tolkien'in Orta Dünya kurgusunun son şeklini yayımlamasına mukabil, Christopher Tolkien ise kurgunun zaman içerisindeki değişim evrelerini kitaplaştırdı. Halen Bodleian ve Marquette Üniversitesi kütüphanelerinde hiç incelenmemiş notlar bulunuyor. Buna ek olarak, Elfçe Dilbilim Kardeşliği gibi kimi toplulukların veya bireylerin elinde de Christopher Tolkien tarafından incelenmemiş notlar var.

Serinin on iki kitabının sırası ise şöyle:

  1. Kayıp Öyküler Kitabı 1 (1983)
  2. Kayıp Öyküler Kitabı 2 (1984)
  3. The Lays of Beleriand (1985)
  4. The Shaping of Middle-earth (1986)
  5. The Lost Road and Other Writings (1987)
  6. The Return of the Shadow (Yüzüklerin Efendisi Tarihi 1) (1988)
  7. The Treason of Isengard (Yüzüklerin Efendisi Tarihi 2) (1989)
  8. The War of the Ring (Yüzüklerin Efendisi Tarihi 3) (1990)
  9. Sauron Defeated (Yüzüklerin Efendisi Tarihi 4 dahil) (1992)
  10. Morgoth's Ring (Sonraki Silmarillion 1) (1993)
  11. The War of the Jewels (Sonraki Silmarillion 2) (1994)
  12. The Peoples of Middle-earth (1996)

Kaynakça

  1. ^ "TolkienBooks.net. An Illustrated Tolkien Bibliography". 27 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Haziran 2021. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">J. R. R. Tolkien</span> İngiliz yazar ve filolog (1892-1973)

John Ronald Reuel Tolkien, İngiliz yazar, şair, filolog ve akademisyen. Hobbit ve Yüzüklerin Efendisi gibi fantastik kurgu eserleriyle tanınır.

<span class="mw-page-title-main">Orta Dünya</span> Tolkienin kurguladığı Orta Dünya evreninde, yazarın eserlerinin büyük bir kısmına mekân olan hayalî kıta

Orta Dünya kıtası, J. R. R. Tolkien'in kurguladığı Orta Dünya evreninde, yazarın eserlerinin büyük bir kısmına mekân olan hayalî kıtadır. Bu eserlerin en meşhurları Hobbit romanı ve Yüzüklerin Efendisi roman üçlemesidir. Tolkien'in öykülerinde, meleksi varlıklar valar, elfler ve bunlarla ittifak halindeki insanlarla, şeytani Melkor ya da Morgoth ve onun yolundan giden büyük çoğunluğu orklardan, ayrıca ejderhalar ve köleleştirilmiş insanlardan oluşan iki büyük gücün Arda'yı ele geçirmek için yaptıkları savaşlar anlatılır. Sonraki çağlarda, Morgoth'un yenilmesi ve Arda'dan sürülmesi sonucunda kötülüklerin efendisi rolünü, baş yardımcısı Sauron devam ettirir. Morgoth'un defedilmesinden sonra valar, Orta Dünya'nın işlerine doğrudan karışmaktan tamamen el çekerler ve Sauron'a karşı süren mücadelede valar safındaki halklara yardım etmesi için Orta Dünya'ya Istari olarak bilinen maiaları yollarlar. Bunların en önemlileri Boz Gandalf ve Ak Saruman olmuştur. Gandalf, görevine sadık kalarak Sauron'un yok edilişinde kritik görevleri yerine getirir, Saruman ise mutlak egemenlik kurmak amacıyla Sauron'a rakip olarak ortaya çıkar. Kötülüğe karşı mücadeleye katılan diğer ırklar ise cüceler, elfler ve hobbitlerdir. Orta Dünya üzerinde hakimiyet tesis etmek için karanlık güçler ile aydınlık güçler arasında yaşanan mücadelenin başlangıcı ve ilk devreleri Tolkien'in Silmarillion adlı eserinde hikâye edilir. İyilik ile kötülüğün son mücadelesi, sırasıyla Hobbit ve Yüzüklerin Efendisi romanlarında ele alınır.

<span class="mw-page-title-main">Melkor</span> J.R.R. Tolkienin evreninde kötü bir karakter

Melkor veya elflerin ona taktığı isimle Morgoth, J. R. R. Tolkien'in kurgusal Orta Dünya evreninde kuvvetçe en güçlü Vala olmakla birlikte Sauron'un efendisi ve en kötü varlıktır. Orklar, troller ve ejderhalar başta olmak üzere Orta Dünya'da çoğu kötücül varlığın yaratıcısıdır. "Melkor" ismi, Quenya dilinde türetilmiş bir kelimedir ve "Güç içinde yükselen" anlamına gelir. Sindarin dilinde, düşmanları tarafından Morgoth Bauglir olarak anılırdı. Melkor'un Valar arasında bilinen orijinal adı ise hiçbir zaman Orta Dünya halkları tarafından öğrenilemedi.

<span class="mw-page-title-main">Gimli</span> Kurgusal Orta Dünya evreninde bir karakter.

Gimli, J. R. R. Tolkien'in yarattığı Orta Dünya evrenindeki kurgu kahramanlardan biri.

<span class="mw-page-title-main">Galadriel</span> Kurgusal karakter

Galadriel, Tolkien'in Yüzüklerin Efendisi adlı eserinde bir karakterdir. Orta Dünya'da bir Elf soylusudur. Lord Celeborn ile beraber Lothlórien'in yöneticisidir. Kendisine Lórien Hanımı, Galadhrim Hanımı, Işığın Hanımı veya Ormanın Hanımı olarak hitap edilir. Lothlórien'de ise, sadece Galadriel Hanım veya Hanım olarak bilinir. Kraliçe değildir, fakat kraliyet soyundan gelir.

<span class="mw-page-title-main">Elrond</span> kurgusal Orta Dünya evreninde bir karakter

Elrond J.R.R. Tolkien'in kurgusal Orta Dünya evreninde bir karakter.

<span class="mw-page-title-main">Valar (Orta Dünya)</span>

Valar, J.R.R. Tolkien'in kurgusal Orta Dünya evreninde, yaratıcı Eru'nun ilk yarattığı ve ona en yakın olan yüce varlıklar. Valar ismi, Elfçe "güç" anlamındaki "vala" kelimesinin çoğullanmasıyla oluşturulmuştur ve "güçler" anlamındadır. İlk kez Yüzüklerin Efendisi kitaplarında bahsedilmişlerdir, ancak J. R. R. Tolkien'in ölümünden sonra oğlu tarafından yayımlanan kitabı Silmarillion'da ayrıntılı olarak anlatılmışlardır.

<i>Húrinin Çocukları</i>

Húrin'in Çocukları, J. R. R. Tolkien'in kurgusal Orta Dünya evreninin tarihinden bir bölümü anlatan epik fantastik romandır. Yazar, kitabı 1910'larda yazmaya başlamıştır, daha sonraları birkaç defa kitabı gözden geçirmişse de 1973'te öldüğünde kitap taslak halinde kalmıştır. Yazarın oğlu Christopher Tolkien, babasının ilgili notlarını düzenleyerek tutarlı bir hikâye oluşturmuştur ve 2007'de kitap yayımlanmıştır. Christopher Tolkien, kitabı yayıma sunmadan önce babasının kitabın konusuyla ilgili taslakları üzerinde yaklaşık otuz yıl çalışma yaptı.

<i>Silmarillion</i> 1977de yayımlanmış epik kitap

Silmarillion, J. R. R. Tolkien¹in ölümünden sonra oğlu Christopher Tolkien tarafından, daha sonra ünlü bir fantastik hikâye yazarı olacak olan Guy Gavriel Kay yardımı ile İngiliz yazar J. R. R. Tolkien'in epik Orta Dünya hikâyelerinin birleştirilmesi ile oluşturulmuş 1977'de yayımlanmış epik kitap. Hobbit ve Yüzüklerin Efendisi hikâyelerinin geçtiği dünyanın arka planını ve tarihini oluşturur.

Beren ; J. R. R. Tolkien'in Orta Dünya'sında bir hayali kahraman. Hikâyesi Beren ve Lúthien'in hikâyesi Silmarillion kitabında yer alır, Yüzüklerin Efendisi kitabında da değinilir.

Gil-Galad, J. R. R. Tolkien'in kurgusal Orta Dünya evreninde hayali kahraman ve üç elf soyundan biri olan Noldor'un Orta Dünya'daki son kralıdır. Adı, Yüzüklerin Efendisi'nde hobbit Sam Gamgee'nin onun hakkındaki bir şiiri okuduğu bölümde ve Silmarillon'da geçer. Elflerin ve İnsanların Son İttifakında Gil-galad ve Elendil, Karanlıklar Efendisi Sauron'un kalesi Barad-dûr'u kuşatıp Tek Yüzük için onunla birebir savaştılar. Burada hem Elendil hem de Gil-galad öldürüldüler; Elendil'in oğlu İsildur ise Sauron'u alt etmeyi başardı fakat Tek Yüzük'ü kendisi için aldı.

J. R. R. Tolkien'in eserlerine konu ettiği hayalî Orta Dünya evreninin tarihi, gerçek Dünya tarihinin kadim kökeni olarak kurgulanmıştır. Tolkien evreninde, Birinci Çağ ya da tam adıyla Ilúvatar'ın Çocukları'nın Birinci Çağı, Silmarillion'da anlatılan ve kronolojisi tam olarak belirli ilk zaman dilimidir. Ağaçların dev örümcek Ungoliant ve kötü Melkor tarafından zehirlenerek söndürülmesi üzerine tüm Arda karanlığa bürünmüştür. Daha sonra Valar, iki ağaçtan birisi olan Laurelin'in ışığıyla Güneş'i yaratarak, Güneş'in Yılları'nı başlattı. Arda'nın bundan sonraki yıllarının uzunluğu ile gerçek dünyadaki güneş yılı uzunluğu aynıdır.

Eru Ilúvatar, J. R. R. Tolkien'in kurgusal Orta Dünya evreninde her şeye gücü yeten tek yaratıcıdır.

<span class="mw-page-title-main">Fingolfin</span> J. R. R. Tolkienin legendariumundaki kurgusal karakter

Fingolfin, J.R.R. Tolkien'in Silmarillion kitabında yer alan bir karakterdir. Finwe'nin ikinci oğlu, Feanor'un üvey, Finarfin'in öz kardeşidir. Annesi bir Vanya olan Indis'tir. Valar önünde verdiği söz yüzünden Feanor'un peşinden Orta Dünya'ya gelmiştir. Feanor, Teleri'den gemileri güzellikle alamayınca onlara savaş açmıştır. Fingolfin savaşın ne için olduğunu anlamadan, savaşa son anda yetişip zaferin Noldor'un olmasını sağlamıştır.Bu sebeple de istemeden de olsa Akraba Kıyımına karışmış ve Mandos'un lanetine o da ortak olmuştur. Feanor'dan sonra Yüksek Noldor Kralı olmuş, Morgoth ile düello etmiştir. Morgoth ile düelloya giderken atı Rochallor üstünde o kadar öfkeliymiş ki onu gören Eldar onu Orome sanıp korkarak yolundan çekilmiştir. Morgoth'u yedi derin yara ile yaralamıştır. Ama yorgun düşüp tökezlemiş, Morgoth tokmağı Grond ile üç kez kalkanına yüklenmiş, kalkanı parçalanmıştır, son bir hamleyle Morgoth'un ayağına kılıcı Ringil ile derin bir yara açmıştır ve o günden sonra Morgoth topallamaya başlamıştır. Morgoth onu ayağıyla ezmiş, bedenini elleriyle belinden ikiye katlamış, kurtlarına atacakken kartalların efendisi Thorondor gelmiş Morgoth'un yüzünü pençeleriyle yaralayarak Fingolfin'in ölü bedenini almıştır ve Saklı Kent Gondolin'i çevreleyen dağların zirvesine bırakmıştır. Gondolin'in yıkılışına kadar bir daha hiçbir Morgoth hizmetkarı Fingolfin'in yattığı yeri geçmeye cesaret edememiştir. Eski günlerin Elf kralları arasında en güçlüsü, en gururlusu ve en cesurudur.

J. R. R. Tolkien'in kurgusal evreninde Glorfindel, iki kez kullanılan bir elf ismidir. Glorfindel'in ilk zikredilişi Birinci Çağ'da geçmektedir. Glorfindel'in adı ikinci defâ, Yüzüklerin Efendisi’ndeki bir elfin adı olarak zikredilmektedir. Bu Glorfindel'in hayâtı Üçüncü Çağ'da geçmektedir. Yazarın iki Glorfindel ile aynı elften bahsedip bahsetmediği, Elflerin çok uzun ömürlü olmalarından ve Tolkien'in bu konuda net bir açıklama yapmamasından dolayı muğlak kalmıştı. Daha sonraki yazılarında Tolkien iki Glorfindel'in aynı elf olduğunu açıklamış olsa da bu aynılık durumu Silmarillion ve Yüzüklerin Efendisi’nden açıkça anlaşılamamaktadır.

Orklar, J. R. R. Tolkien'in kurgusal Orta Dünya evreninde Melkor tarafından yaratılan bir ırk. Orklar, Silmarillion ve Yüzüklerin Efendisi romanlarında, karanlık güçler Morgoth, Sauron ve Saruman tarafından asker ve hizmetkâr olarak kullanılan bir ırk olarak resmedilir. Hobbit romanında orklar, baş düşmandırlar.

<i>Yüzüklerin Efendisi</i> J. R. R. Tolkienin yazdığı kült epik fantezi türündeki roman

Yüzüklerin Efendisi, İngiliz filolojist ve Oxford Üniversitesi profesörü J. R. R. Tolkien'in yazdığı epik fantezi türündeki romandır. Hikâye, Tolkien'in çocuklar için yazdığı 1937 tarihli Hobbit'in devamı olarak başlamıştı ancak sonunda ondan çok daha büyük bir eser haline geldi. Çoğu II. Dünya Savaşı'nda olmak üzere 1937 ve 1949 yılları arasında aşamalar halinde yazıldı. 150 milyonun üstündeki satış sayısıyla tüm zamanların en çok satan ikinci romanıdır.

Bitmemiş Öyküler fantastik kurgu yazarı İngiliz dilbilimci J. R. R. Tolkien'in ömrü zarfında tamamlayamadığı, oğlu Christopher Tolkien'in düzenleyip 1980'de yayımladığı hikâyeler ve notlardan oluşan kitaptır. Kitap, baba Tolkien'in kurguladığı Orta Dünya evreni hakkında detaylı bilgiler içerir.

J. R. R. Tolkien'in kurgusal Orta Dünya evreninde Cüceler, Arda'da yaşayan bir ırkın adıdır. Arda, gerçek Dünya'nın kurgusal tarih öncesi dönemindeki adıdır. Bu kurgusal tarihi devirde, Arda'da Orta Dünya, Aman, vd. kıtalar olduğu yazar tarafından hikâye edilir. Cüce ırkı, Orta Dünya kıtasında yaşardı.

<span class="mw-page-title-main">Yelefendisi Gwaihir</span> J.R.R Tolkien tarafından yaratılan Orta Dünyada karakter

J.R.R. Tolkien tarafından yaratılan Orta Dünya'nın Üçüncü Çağ kartal efendisidir. Gwaihir Yelefendisi olarak da bilinir.