İçeriğe atla

Orta Avrupa mutfağı

Orta Avrupa'nın mutfağı, Avrupa'nın orta bölgelerindeki yemekleri içeren bir kültürün varlığı anlamına gelir.

Orta Avrupa'nın mutfağı, Avrupa'nın orta bölgelerindeki yemekleri içeren bir kültürün varlığı anlamına gelir. Orta Avrupa'nın yemekleri ve mutfağı, Avrupa'nın diğer bölgelerinden daha az unsur içerir.

Orta Avrupa'nın yemek kültürü, genel olarak gelişme Batı Avrupa'nın gerisinde kalmasına rağmen, Avrupa'nın geri kalanına karşılık gelen tarihi dönemlere ayrılır.

Orta Çağ dönemi yaklaşık 1500'e kadar sürdü, ardından 1500'den 1680'e kadar bir siyasi kargaşa ve konsolidasyon dönemi izledi. Osmanlı harekâtları siyasi sahnede yer edindi, çeşitli savaşlar baş gösterdi ve kırsal kesimde kayıplar yaşandı. 1680'den 1850'ye kadar olan dönem, Habsburg monarşisi altında yeniden yapılanma ve siyasi yeniden yapılanma dönemi olarak görülebilir. Siyasi birleşme, kültürel baskıyı ve bölgenin ortak dili olarak Almancanın kurumsallaşmasını da beraberinde getirdi. 1780'lerde Avusturya İmparatorluğu içinde yaşayan Yahudilerin isimleri Almanlaştırmaya zorlandı. Almanca öylesine baskın bir dil haline geldi ki, Bohemya gibi bazı bölgelerde neredeyse yerel dilin yerini aldı.

Orta Çağ Orta Avrupa'sının yiyecekleri ve yemek yolları, kısmen hayatta kalan kayıtların eksikliğinden dolayı, büyük ölçüde bilim tarafından keşfedilmemiş bir araştırma alanını temsil ediyor. Maria Dembińska'nın Orta Çağ Polonya'sı üzerine yaptığı öncü çalışması, Bohemya ve Macaristan hakkında benzer çalışmaların yolunu açmıştır, ancak yayınlanmış araştırmalar sınırlıdır. Buna rağmen bazı genellemeler yapılabilir. Bohemya ve Macaristan krallıkları, Orta Çağ'ın başlarında güçlüydü ve özellikle Bohemya, bölgedeki birçok mutfak etkisinin merkez üssü haline geldi. Aynı şekilde Tuna Nehri, Bizans'tan gelen yeni yiyecekler ve yemekler için bir kanal görevi gördü. Turta, salatalık ve kırmızı pancar bu yoldan Orta Avrupa'ya taşındı. Yazılı kayıtların eksikliği, özellikle 2.Dünya Savaşı'ndan bu yana, Orta Çağ arkeolojisi aracılığıyla ele alınmıştır.

Öğün düzeni

Orta Avrupa'nın Orta Çağ yemek sistemleri, yirmi birinci yüzyılda bile bölgenin yemek sistemlerini anlamanın yoludur. Orta Avrupa'nın iki öğünlü Orta Çağ sisteminin izleri (sabah 9:00 civarında hafif bir öğün ve öğleden sonra 17:00 civarında bir akşam yemeği) Orta Avrupa'nın bazı kısımlarında hala varlığını sürdürüyor ve bu yeme düzeni, tüketilen yiyeceklerin türünü tanımlıyor. Yılın yaz mevsiminde (baharda çiftçilikten sonbaharda çiftçilik yapmaya kadar), tarla çalışanları günde üç kez yemek yerler, ancak kış aylarında Orta Çağ'daki iki öğünlü sisteme geri dönerler. Tahıl yetiştirilen bölgelerde günün erken saatlerinde yenen ilk öğün, nakliyesi kolay olduğu için genellikle domuz yağı veya süzme peynirli ekmektir. Mola sırasında tarlalara öğle yemeği olarak sıcak pişmiş yiyecekler getirildi. Karpat Havzasını çevreleyen yarım ay şeklindeki dağlık bölgede ve Ukrayna ve Transilvanya'nın (Romanya) Karpat bölgelerinde sabah yemeği, Romanya'da "mamaliga" dedikleri mısır unu lapası gibi sıcak pişmiş yemekten oluşur. Öğle yemeği, sabahtan kalan kalıntılardan oluşurken, evde pişmiş bir akşam yemeği yenirdi. Aynı zamanda ortak bir kaptan yemek yemek de genel bir gelenekti. On dokuzuncu yüzyılın sonlarına kadar, çocuklar normalde yemek masasında ayakta dururlardı ve erkekler, kadınlardan ayrı yerlerdi. Çocuklara ergenlik çağına geldiklerinde, ailedeki durumlarına göre çiftlik evi masasına oturmaları için bir yer verildi. Örneğin, daha düşük rütbeli genç çocuklar, babalarından sonra ilk yemeği tercih eden ağabeylerine göre masanın başka yerine otururdu.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Mutfak</span> yemek yapılan yer (oda)

Mutfak ya da ocaklık, yemek hazırlamak için kullanılan alandır. Modern mutfak tipik olarak; set üstü ocak, fırın, mikrodalga fırın gibi pişirme aletlerine sahiptir. Bulaşık yıkamak gibi işleri yapabilmek için bir evyesi vardır. Modern mutfaklarda genellikle bulaşık makinesi de bulunur. Yemek depolamak için kullanılan kiler, mutfak dolabı ya da buzdolabı gibi ekler de mevcuttur.

<span class="mw-page-title-main">Orta Çağ</span> 5. yüzyıl – 15. yüzyıl arasını kapsayan tarihî dönem

Orta Çağ, tarihçiler tarafından 5. yüzyılın sonlarından 15. yüzyılın sonlarına kadar sürdüğü söylenen tarihî dönemi ifade eden kavramdır. Orta Çağ dönemine verilen bir diğer isim olan "Klasik Sonrası Dönem" terimi, "Klasik Antik Çağ" döneminin adından türetilmiş olsa da, daha geniş bir coğrafi tanıma sahiptir. Orta Çağ, tarihçiler tarafından ihtilaflar olmasıyla birlikte, genel olarak MS 500–1500 aralığındaki dönemi kapsamaktadır ve Antik Çağ ile modern zamanlar arasında ayrı bir dönem olarak görülmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Aşçılık</span> yemek yapma

Aşçılık, besinlerin çeşitli yöntemlerle yemeye hazır duruma getirilmesine denir. Ahçılık olarak da bilinir. Ev ekonomisi'nin temel bileşenlerinden biridir. Şef, aşçı, yardımcı şef, pasta şefi, mutfak şefi, fırıncı, gastronomcu, çikolatacı gibi mesleklerle sıkı ilgilidir. Birçok ülkelerde aşçılık mesleği öğrenmek için aşçılık okulu, aşçılık fakültesi, aşçılık akademileri bulunmaktadır. Aşçılığın en temel yöntemi pişirmedir. Ama "aşçılık" terimi, pişirmenin yanı sıra kurutma, isleme, dondurma ya da salamura gibi başka yöntemleri de kapsar. Besinler birkaç nedenden dolayı pişirilir. Bazı besinleri çiğ yeme düşüncesinden hoşlanmayız. Belirli besinleri pişirerek yemeye alışık olduğumuzdan, pişirmenin besinlere iyi bir tat kazandırdığına inanırız. Öte yandan pişirildiklerinde besinlerde değişiklikler oluşur ve bu da bazı besinlerin yenmesini ve sindirilmesini kolaylaştırır. Moleküler gastronomi, fizik ve kimya perspektifinden beslenmenin bilimsel yaklaşımıdır.

<span class="mw-page-title-main">Orta Çağ'da Avrupa mutfağı</span> 5. yüzyıldan 16. yüzyıla kadar Avrupa kültürlerinin besinleri, yeme alışkanlıkları ve yemek pişirme yöntemleri

Orta Çağ Avrupa mutfağı, 5. yüzyıldan 16. yüzyıla kadar Avrupa kültürlerinin besinlerine, yeme alışkanlıklarına ve yemek pişirme yöntemlerine verilen genel addır. Bu dönem boyunca beslenme düzeni ve pişirme yöntemleri Avrupa genelinde değişimlere uğramış ve tüm bu değişiklikler Avrupa'nın modern mutfak kültürünün temelini oluşturmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Antik Yunan mutfağı</span>

Antik Yunanistan'da mutfak kültürü, yalınlığı ve dönemin tarımsal yetersizliklerini yansıtmasıyla bilinir. Bu dönemde beslenme alışkanlıkları, Akdeniz mutfağının üç ana ögesi olan buğday, zeytin yağı ve şarap üzerine kuruludur.

Çek Cumhuriyeti tarihi, bugünkü Çekya topraklarının tarih öncesi dönemlerden günümüze kadar uzanan tarihini kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Öğün</span>

Öğün; gün içerisinde düzenli olarak yemek yenilen belirli vakitlerden her biri ve bu vakitlerde yenen yemekler. Pek çok kültürde kahvaltı, öğle yemeği ve akşam yemeği olmak üzere 3 ana öğün bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Fransız mutfağı</span> maestro

Fransız mutfağı, Fransa'da geliştirilmiş, zenginliği ve çeşitliliğiyle ünlü, yemek pişirmenin sanatsal yönünü ön plana çıkaran bir ulusal mutfaktır. Fransız mutfağının kökeni Orta Çağına uzanır.

<span class="mw-page-title-main">Alman mutfağı</span> Alman ulusunun yemek tarzı

Alman mutfağı, Alman ulusunun yemek tarzından ileri gelmektedir. Yüzyıllar boyunca bölgeden bölgeye gerçekleşen sosyal ve politik değişiklikler etkisiyle mutfak gelişimini sürdürmüştür. Almanya'nın güney bölgeleri olan Bavyera ve Svabya, birçok ortak yemek kültürünü paylaşmaktadır. Malzeme ve yemekler eyaletlere göre değişmektedir. Hem ulusal, hem bölgesel nitelikte birçok önemli yöresel yemek bulunmaktadır. İlk zamanlar yöresel haldeki birçok yemek, günümüzde değişiklikler geçirerek ülke çapına yayılmışlardır. Alman mutfağı heterojen toplum yapısı ve karışık kültürü ile çeşitlilik göstermektedir.

<span class="mw-page-title-main">Endonezya mutfağı</span>

Endonezya mutfağı 17.000'den fazla adadan oluşan Endonezya üzerinde yaşayan binlerce kültürün çeşitliliğinden meydana gelir. Bu nedenle tek bir çeşit Endonezya mutfağı yoktur fakat bölgesel yemek çeşitleri vardır. Endonezya mutfağı Endonezya kültürünün bir yansımasıdır. Yemek pişirme tarzı ve stili bölgeden bölgeye farklılıklar gösterir.

<span class="mw-page-title-main">Meksika mutfağı</span>

Meksika mutfağı, özellikle eski yerlilerin ve İspanyol koloni devriyle Fransız, Arap ve Karayip geleneklerinin bir sentezi olarak kendini gösterir. Genelde zengin bitki örtüsüne sahip olan bu sıcak, topik ülkenin mutfağında mısır, fasulye, meyve çeşitleri ve belirli sebze türleri önemli bir rol oynar. Meksika'da birbirinden çok farklı bölgesel mutfaklar mevcuttur. Kuzeyde İspanyol mutfağının etkisi görülürken, güneyde yerlilerin mutfağı korunmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Poğaça</span> Balkanlar ve Orta Avrupanın her yerinde benzer isimlerle bilinen çörek

Poğaça, bir çörek türüdür. Balkan, Levant ve Macaristan mutfaklarında bulunur, mayalı veya mayasız yapılabilir. Genellikle buğday unundan yapılır, ancak arpa ve bazen çavdar eklenebilir. Poğaçanın içi haşlanmış patates, pişmiş kıyma, zeytin veya peynirle doldurulabilir. Poğaça hamurunda susam, siyah çörek otu veya kurutulmuş dereotu gibi tahıllar ve otlar bulunabilir veya üstüne serpilebilir.

Arnavutluk tarih boyunca birçok devletin yönetimi altına girmiş, bu süreçte yalnızca siyasi veya askeri olarak değil, aynı zamanda kültürel açıdan da etkilenmiştir. Bu sebepten dolayı Arnavut mutfağı başta Türk, İtalyan ve Yunan mutfakları olmak üzere genel itibarıyla Akdeniz mutfağından izler taşımaktadır. Bugün Arnavut halkı tarafından sıkça tüketilen ve yapılan baklava, aşure, kadayıf gibi tatlılar; dolma, yaprak sarma, tarator gibi aperitifler ve ayran, siyah çay, Türk kahvesi gibi içecekler Osmanlı zamanından başlayarak Türk mutfağından Arnavut kültürüne geçen yiyecek ve içeceklerden bazılarıdır.

<i>Diner</i>

Diner, ağırlıklı olarak Amerika Birleşik Devletleri'nin kuzeydoğu ve Ortabatı eyaletleri ile Kanada, Batı Avrupa ve Lübnan'ın bazı bölgelerinde bulunan küçük bir restoran türüdür. Lokantalar, çoğunlukla Amerikan mutfağı, rahat bir atmosfer ve karakteristik olarak, bir waitstaff tarafından sunulan kabinlerin ve doğrudan servisli uzun oturma tezgahının bir kombinasyonu, en ufak bir aşçı tarafından sunulmaktadır. Tüm akşam yemekleri 24 saat boyunca açık kalan bazı otoyollar ve önemli vardiyalı çalışma alanlarındaki saatler boyunca uzadı.

<span class="mw-page-title-main">Gıda kamyonu</span>

Bir gıda kamyonu, yiyecek pişirmek ve satmak için donatılmış büyük bir araçtır. Dondurma kamyonu dahil, bazıları donmuş veya hazır yiyecekler satar; diğerlerinde ise mutfak bulunur ve sıfırdan yiyecek hazırlanır. Sokak yemeği, sandviçler, hamburger, patates kızartması ve diğer bölgesel fast-food yemekleri yaygındır. Son yıllarda, pop-up restoran fenomeni ile ilişkili olarak, gurme mutfağı sunan gıda kamyonları ve çeşitli spesiyaller ve etnik menüler özellikle popüler hale geldi. Yemek arabası, portatif yiyecek kabini ve yiyecek arabalarıyla birlikte, her gün yaklaşık 2,5 milyar kişiye hizmet veren sokak gıda endüstrisinin ön saflarında yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Polonya mutfağı</span> Polonya yemekleri ve pişirme gelenekleri

Polonya mutfağı, tarihte hem Avrupa-Asya arasındaki ticaret yollarının kesişim noktasında yer aldığından farklı ve komşu uluslardan gelen tüccarlar hem de Polonya'da yaşayan azınlıklar sayesinde içinde Rus, Alman, Avusturya, İtalyan, Litvanya, Çek, Yahudi, Fransız ve Macar yemek kültürlerinin izlerini taşımaktadır. Karbonhidrat ve protein ağırlıklı Polonya yemeklerinde sebzelerden genellikle tahıllar ile kök sebzeler kullanılsa dahi patates mutfağın baş tacıdır. Etlerden ise ördek, domuz ve balık tercih edilir. Polonya mutfağının en çok bilinen yemekleri; zapienkanka, pierogi, zurek, golabki, bigos, kielbasa, kanapka, uszka, rosol, barszcz, gzik, tatar ve tütsülenmiş ettir. İçecek olarak ise bira, votkalı ev yapımı bir çeşit likör olan nalewka, en ünlü Polonya votkası zubrowka, sütle karıştırarak içilen soplica votkası, bitki çayları ve kahveleri meşhurdur. Polonya'nın tatlılarıysa Macaristan-Avusturya İmparatorluğu'nun hamur işi lezzetlerinden gelmektedir. Yılbaşında tüketilen bir kek olan Mazurek, katmanları meyve veya meyve kabuklarıyla doldurulan Makowiec keki, Polonya'ya özgü bir puding olan Budyn ve donut benzeri bir tatlı olan Paczki örnek verilebilir.

<span class="mw-page-title-main">Hollanda mutfağı</span> Pişirme tarzı

Hollanda mutfağı, Hollanda'ya özgü yemek pişirme tarzıdır. Ülkenin mutfağı, Avrupa Ovası'nın verimli Kuzey Denizi nehir deltasındaki konumu ile şekillenmekte, bu da balıkçılık, çiftçilik ve deniz üzerinden ticarete, eski sömürge imparatorluğuna ve baharat ticaretine yol açtı.

<span class="mw-page-title-main">Avrupa mutfakları listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Bu liste maddesi, Avrupa mutfaklarının bir listesidir. Mutfak, genellikle belirli bir kültürle ilişkilendirilen karakteristik pişirme uygulamaları ve geleneklere denmektedir. Avrupa mutfağı toplu olarak Avrupa ve diğer Batı ülkelerinin mutfaklarını içine alır. Avrupa mutfağı, Avrupa'daki mutfakları içerir.

<span class="mw-page-title-main">Macar mutfağı</span> Macaristanın mutfak gelenekleri

Macar mutfağı, Macaristan ulusunun ve onun birincil etnik grubu olan Macarların mutfağının karakteristik özelliklerini ortaya koyar. Geleneksel Macar yemekleri öncelikle et, mevsim sebzeleri, meyveler, ekmek, süt ürünleri ve peynirlere dayanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Moldova mutfağı</span>

Moldova mutfağı, Moldova halkının ve onun ayrılıkçı bölgesi Transdinyester yöresindeki yemek kültürüdür. Esas olarak çeşitli etler, patates, lahana ve çeşitli tahıl cinsleri gibi bileşenlerden oluşur. Yerel mutfak Rumen mutfağına çok benzer. Aynı zamanda Osmanlı mutfağından kalan büyük bir etki yanında Yunan, Polonya, Ukrayna ve Rusya dahil olmak üzere bölgedeki diğer mutfaklardan ilham ve unsurlar alır.