Futbol, on birer oyuncudan oluşan iki takım arasında, kendine özgü küresel bir topla oynanan takım sporudur. 21. yüzyıl itibarıyla 200'ün üzerinde ülkede 250 milyonu aşkın oyuncu tarafından oynanmakta olup dünyadaki en popüler spordur.
İngiltere millî futbol takımı, İngiltere'yi ulusal organizyasyonlarda temsil eden futbol takımıdır ve İngiltere Futbol Federasyonu tarafından yönetilmektedir. 1872 yılında kurulmasıyla dünyanın en eski millî takımı ünvanına sahiptir. İngiltere'de oynanan maçlar genellikle Wembley Stadyumu'nda oynanmaktadır.
Lev İvanoviç Yaşin, Sovyetler Birliği millî futbol takımının kalecisidir. IFFHS tarafından 20. yüzyılın en iyi kalecisi seçilmiştir. Lev Yashin, 1950'lerde dünyadaki kalecilik anlayışını değiştirmiştir. O güne kadar kale çizgisini terk etmeyen, ceza alanı dışına pek çıkmayan bir kaleci tipi yaygındı. Ancak, Yaşin, bu anlayışı değiştirdi. Ceza alanına atılan topları tutmak için kalesini terk etmekten çekinmiyordu. Ayrıca çok iyi yer tutuyordu. SSCB millî futbol takımıyla Avrupa şampiyonu ve dünya dördüncüsü ünvanlarını kazanan Yaşin, 1949'da girdiği SSCB İçişleri Bakanlığı'nın takımı olan Dinamo Moskva'daki ilk yıllarında bakanlıkla sorunlar yaşadı, ama takımdan hiç ayrılmadı.
Kriket, on birer kişilik iki takım arasında, sopa ve top yardımıyla, merkezinde 20 metre uzunluğunda dikdörtgen bir saha bulunan ovalimsi bir alanda oynanan takım sporu. Dikdörtgen sahanın bir ucunda yer alan atıcı durumundaki takımın oyuncusu topu, vurucu konumundaki takım oyuncusunun bulunduğu diğer uca doğru fırlatarak vurucunun arkasında bulunan kale benzeri düzeneğe (wicket) değdirmeye, vurucu ise gelen bu topun wicket'a değmesini engellemek için elindeki sopa yardımıyla topa vurmaya çalışır. Başarılı bir vuruşun ardından atıcı takım oyuncuları topu yakalamaya çalışırken, sahada yer alan vurucu da karşısındaki wicket'a doğru koşar. Top oyun alanı dışına çıkmadan yakalanırsa run adı verilen sayılardan bir, oyun alanı dışına çıkarsa dört, yere hiç değmeden oyun alanı dışına çıkarsa altı adet kazanır ve vurucu konumundayken en fazla sayıya ulaşmaya çalışır. Atıcı takım ise topu wicketlardan herhangi birine değdirerek, karşılanan topu yere değmeden yakalayarak veya bazı istisnai durumlarda vurucuları oyun dışında bırakmaya çalışır. Oyun dışında kalan oyuncu yerine başka bir oyuncu girerken, atıcı takım ise over adı verilen her altı atışta bir atıcısını değiştirmek zorundadır.
Orta saha pozisyonu, futbolda oyuna yön veren ve defans ile forvet arasında köprü görevi gören pozisyondur. Temel amaçları şut atmak, pas vermek, rakibin gerçekleştirdiği atakları kesmek, topa sahip olmak ve forvetleri beslemektir. Bazı orta saha oyuncuları daha fazla defansif görev alırken diğerleri ise forvet ve orta saha arasında görev yaparlar. Kulüplerin kullandığı orta saha oyuncu sayısı, maçın zorluğuna, oyun şablonuna ve bireysel yeteneklere göre değişebilir.
Amerikan futbolu ; on birer oyuncudan oluşan iki takımın arasında, mekik biçimli bir topla, kendisine özgü bölünmüş oyun alanı bulunan dikdörtgen şeklindeki bir sahada oynanan bir Kuzey Amerika futbolu çeşididir. Oyundaki temel amaç; belirli kurallar ve mekanikler çerçevesinde daha fazla sayı yapan taraf olmaktır. Bu amaca hücum takımının, topu pas ya da koşu ile ilerletmesi yoluyla ulaşılır. Topun ilerletilmesinde hücum takımının on yardlık mesafeyi geçmek için dört hücum hakkı bulunur ve eğer bu dört hücum hakkı içerisinde on yardlık mesafe geçilirse, hücum takımı yeni dört hücum hakkı kazanır. Savunma takımının amacı ise, hücum takımının ilerlemesine engel olmaktır. Skor kazanmanın temel yolları ise; topun saha sonuna ulaştırılması, yani touchdown ya da topun belirli bir noktadan vurularak sayı direkleri arasından geçirilmesi yani field goal'dır. Bir touchdownun değeri 6 sayıyken, bir field goalın değeri 3 sayıdır.
Ragbi, iki takım arasında, oval bir topun el ve ayaklarla kontrol edilerek sayı yapılması esasına dayalı olarak oynanan takım oyunu. Ragbi birliği ve ragbi ligi olmak üzere farklı kurallara ve oyuncu sayısına sahip iki türü vardır. Anavatanı İngiltere olan ragbi, sonradan İngiliz sömürgelerine yayılmıştır. Avustralya, Yeni Zelanda, Güney Afrika, Galler, İrlanda, İskoçya ve Fiji'de çok popüler olan bu oyun diğer eski İngiliz sömürgelerinde ve Dünya'nın genelinde yaygın değildir.
Çevgan, Çevgen ya da Çöğen, tarihi milattan öncesine dayanan, Orta Asya ve Azerbaycan Türkleri tarafından at üzerinde oynanan bir oyundur. 2013 yılında Azerbaycan için 2017 yılında ise İran için UNESCO somut olmayan kültürel miraslar listelerine farklı dosyalardan alınmıştır.
Avustralya futbolu, aynı zamanda genellikle futbol ya da Aussie kuralları, günlük konuşma dilinde footy ve tarih bilimi dilinde Avustralasya futbolu ya da Viktorya futbolu olarak geçer, 2 takım ve 18 sporcu arasında açık havada geniş oval şekilli bir çim sahada oynanan bir futbol sporu.
Gal futbolu, Hurling'le beraber İrlanda'nın millî sporlarından biridir.Hem erkekler hem de kadınlar tarafından oynanan, sertlik ve hız açısından futbol ile ragbi arası bir oyundur. On beşer oyuncudan oluşan 2 takımdan oluşur. Takımların 15 kişiye kadar yedek oyuncu bulundurma hakları vardır. Fakat maç esnasında sadece 5 oyuncu değiştirebilirler. Gal futbolunun kökleri çok eskilere gider. Ama ilk kez bir sisteme oturtulması 1885 yılına denk gelir. Kısmen, İrlanda'nın "İngiliz" oyunları olan futbol ve ragbiyi reddetmesinden doğmuştur. Erkeklerin şehir takımlarının final karşılaşmaları televizyon'dan canlı verilir ve 80.000'e kadar izleyici çeker. Gal Atletik Birliği (GAA), 1884'te kurulmuştur. Temel işi Gal futbolu ve Hurling'tir. Oyunda kullanılan top görüntü olarak voleybol topuna benzese de yapılış tarzı ve bazı kullanılan maddeler farklıdır.
Kaleci, futbolda yer alan bir pozisyondur. Spordaki en özelleştirilmiş mevkiidir. Kalecinin asıl görevi rakip takımın gol atmasını engellemektir. Bu, kalecinin topu yakalamak veya kale çizgisinden daha uzağa yönlendirmek için topun yörüngesine doğru hareket etmesiyle gerçekleştirilir. Ceza sahası içinde kalecilerin ellerini kullanmalarına izin verilir, bu da onlara sahada topu elle kontrol etme hakkını verir. Kaleci, takım arkadaşlarından ve rakipten farklı renkte bir forma giymektedir.
Harpastum, Roma İmparatorluğu'nda altıncı yüzyıla kadar yaygın olarak oynanan takım oyunu. Günümüz hentbol, ragbi ve futbol oyunlarına benzerlik göstermektedir. Oyun kuralları hakkında kesin bilgiler mevcut değildir, oyun dikdörtgen şekildeki sahada, 27 şerlik iki takım halinde oynanıp, domuz bağırsağından yapılmış topu karşı takımın kale çizgisinden geçirmek şeklindedir. Oynanış şekli ise günümüz hentbolunda olduğu gibi topu el ile yakalayıp oyuncular arasında paslaşmalar ile ilerletilmesi şeklindedir.
Cuju, günümüzdeki futbolla büyük benzerlikler gösteren ve antik çağlarda oynanan top oyunu. İlk olarak MÖ 3.-2. yüzyıl civarlarında, askerî eğitim amacıyla oynandığı tespit edilen oyun; Uluslararası Futbol Federasyonları Birliği tarafından futbolun en eski formu olarak kabul edilmektedir.
Soule, cholle veya choule, Orta Çağ'da Fransa'da ortaya çıkan ve topla oynanan bir spor. İki komşu köy veya kasabada yaşayan kişilerin katıldığı oyunda amaç, topu rakip takımın köy veya kasabasında belirlenen bir alana göndermekti. Zaman zaman günümüzde de geleneksel olarak oynanmaktadır.
Cambridge kuralları, Eton, Harrow, Rugby, Winchester ve Shrewsbury adlı eğitim kurumları temsilcilerinin katılımıyla 1848 yılında Cambridge Üniversitesi'nde oluşturulan futbol sporlarının ilk yazılı kuralları. Kale vuruşu, taç atışı ve ileri pasın tanımlandığı kurallarda, topu tutarak koşmak engellenmekteydi. Cambridge kuralları, Futbol Birliği tarafından 1863 yılında geliştirilen modern futbol kurallarının gelişiminde de etkili oldu.
Futbola benzer oyunların kökeni milattan önceye dayanmaktadır. Günümüzdeki modern futbol ise 1863'te İngiltere'de kurulan Futbol Birliğinin hazırladığı kurallarla oluşturulmuştur.
Kadın futbolu, İngiltere'de yüzyılı aşkın süredir oynanmaktadır ve erkek futboluyla ortak kuralları paylaşmıştır.
Lelo veya lelo burti, topla oynanan ve oyuncuların birbirine temas ettiği, ragbiye çok benzeyen bir Gürcü halk sporudur. Gürcü ragbi birliği terminolojisinde, lelo kelimesi deneme anlamında kullanılmaktadır. Gürcistan rugby birliğinin popülaritesi bu oyuna atfedilir. Gürcistan hükûmeti 2014'te lelo burtiyi geleneksel savaş sanatı hridoli ile birlikte maddi olmayan kültürel mirasları listesine eklemiştir.
Ba oyunu, İskoçya'da, özellikle Orkney ve İskoç bölgelerinde, Noel ve Yeni Yıl civarında oynanan Orta Çağ futbolunun bir versiyonudur.
Yürüyerek futbol, hareket kabiliyeti eksikliği veya başka bir nedenle geleneksel oyunu oynayamayan 50 yaş üstü insanları futbol sporuyla meşgul tutmayı amaçlayan bir çeşit futbol birliğidir. Bu öncelikli amacı, zaman ilerledikçe diğer kesimlerde de yaygınlaşmıştır.
