İçeriğe atla

Orta Çağ'da Polonya tarihi

Bu zaman diliminde Polonya tarihi, 5. yüzyıldan 16. yüzyıla kadar olan bir binyılyı kapsar.Genellikle Batı Roma İmparatorluğu'nun yıkılışından sonraki döneme tekabül eder.

Orta çağ öncesi

Slav göçünün ilk dalgaları üst Vistula Nehri bölgesini ve Dinyeper Nehri'nin üst ve orta bölgelerinden gelen güneydoğu Polonya ve güney Masovya topraklarına yerleşti. Gdańsk Tıp Üniversitesi'nden araştırmacılar tarafından yapılan genetik bir çalışmanın sonuçları "bilinen en eski Slav vatanını orta Dinyeper havzasına yerleştiği yönündeki hipotezi destekliyor".[1] Batı Slavları, esas olarak Getika'daki Bizans tarihçi Jordanes tarafından Sclaveni adı verilen göç dalgası batı Slav kolundan geldi, doğu kolu ise Antes'ti ifadelerini kullanır. Slavlar ilk olarak 5. yüzyılın ikinci yarısında, bu toprakların Cermen kabileleri tarafından boşaltılmasından yaklaşık yarım yüzyıl sonra (yerleşimlerin olmadığı veya nadir olduğu bir dönemden sonra) Polonya'ya göç etmişlerdi.[2][3] Bu ve Polonya'da Erken Orta Çağ makalesinde verilen referanslara göre, birçok akademisyen Slav kabilelerinin en erken Orta Çağ döneminden önce Polonya'da bulunmadığına inanıyor, zıt görüşlere rağmen, Polonya tarih öncesi ve prototipinde hala baskın olarak temsil ediliyor. Oradan, 6. yüzyılda, yeni yerleşen nüfus kuzey ve batıya dağıldı. Slavlar çoğunlukla ekin yetiştirerek yaşamakla birlikte avcılık ve toplanma ile uğraştılar. Göçleri Doğu ve Orta Avrupa, Hunlar, Avarlar ve Macarlar gibi halk ve ordu dalgaları tarafından doğudan işgal ediliyordu.[4][5]

9. / 10. yüzyılda Batı Slav kabileleri

Bir dizi Batı Slav Polonya kabilesi, 8. yüzyıldan başlayarak bazıları daha sonra büyük eyaletlere dönüşen küçük devletler kurdu. Bu kabileler arasında, güney Polonya'daki Vistüller (Wiślanie) vardı, Kraków ve Wiślica ana merkezleri olan bu kabile 9. yüzyılda ülkelerinde büyük müstahkem merkezler inşa ettiler. 9. yüzyılın sonunda Vistüller, bazı teorilere göre Büyük Moravya'nın bir parçasıydı.[4][5]

Kabile devletleri, 7. yüzyıldan itibaren birçok toprak ve ahşap duvarlar ve setlerle güçlendirilmiş yapılar inşa ettiler. Bunlardan bazıları geliştirildi ve yerleşti; diğerleri ise büyük bir boş alana sahipti ve önce savaş zamanlarında sığınak olarak hizmet ettiler. Polans Giecz, Poznań ve Gniezno çevresine Polonya'nın ilk merkezi olacak ve isimlerini ülkeye ödünç verecek şekilde yerleştiler. 10. yüzyılın ilk yarısından itibaren, gord tipi müstahkem yerleşimlerin ve toprak genişlemesinin hızlandırılmış bir inşası döneminden geçtiler ve Polonya devleti 10. yüzyılın ikinci yarısında kabile politikalarından merkezi politikaya geçiş yaptı.[5][6]

Orta çağ

Polonya devleti, 10. yüzyılın ikinci yarısında Piast hanedanı I. Mieszko yönetimi ile başlar. Mieszko, 966'da Batı Latin Ritinde vaftiz olarak Hristiyanlığı seçti. Polonya ulusunun ortaya çıkmasının ardından Polonya, nüfusu Hıristiyanlığa dönüştüren, güçlü bir krallık yaratan ve Polonya'yı Avrupa kültürüne entegre eden bir dizi yöneticinin liderliğindeydi. Mieszko'nun oğlu I. Bolesław Chrobry bir Polonya Kilise eyaleti kurdu, ardından bunu toprak fetihleri izledi ve resmi olarak taçlandı ve Polonya'nın ilk Kralı oldu . Bunu I. Casimir'in hükümdarlığı ve restorasyonu izledi. Casimir'in oğlu II. Bolesław, dini otorite ile çatışmaya karıştı ve ülkeden ihraç edildi. III. Boleslaw ülkeyi oğullarına böldükten sonra, iç parçalanma 12. ve 13. yüzyıllarda ilk Piast monarşi yapısını oluşturdu. Bölgesel Piast düklerinden biri, Cermen Şövalyeleri'nin Polonya'nın yüzyıllarca Şövalyeler ve sonra Alman Prusya devletiyle savaşına neden olan Baltık Prusya paganlarıyla savaşmasına yardımcı olması için davet etti. Krallık, I. Władysław tarafından restore edilmiş, oğlu III. Casimir tarafından güçlendirilmiş ve genişletilmiştir. Parçalanma sonrasında batı Silezya ve Pomeranya eyaletleri kaybedildi ve Polonya doğuya doğru genişlemeye başladı. 14. yüzyıldaki konsolidasyon, Angevin hanedanının iki üyesinin hükümdarlığının ardından, takip edilecek olan yeni güçlü Polonya Krallığı'nın temelini attı.[7]

Geç Orta Çağ

Litvanya Büyük Dükü Jogaila (II. Władysław Jagiełło) ile başlayan Jagiellon hanedanı (1385-1569) Polonya-Litvanya birliğini oluşturdu . Ortaklık, geniş Litvanya kontrolündeki Rus bölgelerini Polonya'nın etki alanına aldı ve dört yüzyıl boyunca Avrupa'nın en büyük siyasi varlıklarından birinde bir arada var olan ve işbirliği yapan Polonyalılar ve Litvanyalılar için fayda gördü. Baltık Denizi bölgesinde Polonya'nın Cermen Şövalyeleri ile mücadelesi devam etti ve Kral IV. Casimir Jagiellon yönetiminde Thorn Barış Dönemi ; antlaşma gelecekteki Prusya Dükalığı'nı yarattı. Güney Polonya'da Osmanlı İmparatorluğu ve Kırım Tatarları ile karşı karşıya geldi ve doğuda Litvanya'nın Moskova Büyük Dükalığı ile savaşmasına yardımcı oldu. Polonya feodal bir devlet olarak gelişiyordu, ağırlıklı olarak tarım ekonomisi ve giderek baskın bir toprak aristokrasisi bileşeni mevcuttu. 1505 yılında Polonya Sejm parlamentosu tarafından kabul edilen Nihil novi yasası, yasama yetkisinin çoğunu hükümdardan Sejm'e devretti. Bu olay, devletin "özgür ve eşit" Polonya aristokrasisi tarafından yönetildiği "Altın Özgürlük" olarak bilinen dönemin başlangıcı oldu. Protestan Reform hareketleri Polonya Hristiyanlığına derinlemesine etki yaptı ve bu da o zamanlar Avrupa'daki dini hoşgörü politikalarında eşsizdi. Polonya ve Litvanya'nın toprak genişlemesi Livonia'nın uzak kuzey bölgesini içeriyordu.[7][8]

Kaynakça

  1. ^ Krzysztof Rębała (ve ark.), "Slavlar Arasında Y-STR Varyasyonu: Orta Dinyeper Havzasındaki Slav Vatanı İçin Kanıt 25 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi." Mayıs 2012'de Wayback Machine'de, İnsan Genetiği Dergisi, Springer Japan, Mayıs 2007. Erişim tarihi: 22 Ekim 2011
  2. ^ Piotr Kaczanowski, Janusz Krzysztof Kozłowski – Najdawniejsze dzieje ziem polskich (do VII w.) (Oldest history of Polish lands (till 7th century)), Fogra, Kraków 1998, ISBN 83-85719-34-2 s.337
  3. ^ Piotr Kaczanowski, Janusz Krzysztof Kozłowski – Najdawniejsze dzieje ziem polskich (do VII w.), s. 327-330 ve 346
  4. ^ a b Piotr Kaczanowski, Janusz Krzysztof Kozłowski – Najdawniejsze dzieje ziem polskich (do VII w.), s. 325-352
  5. ^ a b c Various authors, ed. Marek Derwich and Adam Żurek, U źródeł Polski (do roku 1038) (Foundations of Poland (until year 1038)), Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław 2002, ISBN 83-7023-954-4 s. 122-67
  6. ^ Jerzy Wyrozumski – Dzieje Polski piastowskiej (VIII w. – 1370) (History of Piast Poland (8th century – 1370)), Fogra, Kraków 1999, ISBN 83-85719-38-5 s. 47-86
  7. ^ a b Jerzy Wyrozumski – Historia Polski do roku 1505 (History of Poland until 1505), Państwowe Wydawnictwo Naukowe (Polish Scientific Publishers PWN), Warszawa 1986, ISBN 83-01-03732-6
  8. ^ Józef Andrzej Gierowski – Historia Polski 1505–1764 (History of Poland 1505–1764), Państwowe Wydawnictwo Naukowe (Polish Scientific Publishers PWN), Warszawa 1986, ISBN 83-01-03732-6

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Polonya</span> Orta Avrupada bir ülke

Polonya, resmî adıyla Polonya Cumhuriyeti, Orta Avrupa'da bulunan bir ülkedir. Komşuları, batıda Almanya, güneybatıda Çekya, güneyde Slovakya, kuzeydoğuda Rusya ve Litvanya, doğuda Belarus, güneydoğuda Ukrayna ve kuzeyde Baltık Denizi'dir. Ülke 312.696 km²'lik yüzölçümüyle Avrupa'nın dokuzuncu, dünyanın altmış dokuzuncu büyük ülkesidir. Yaklaşık 38,4 milyonluk nüfusuyla dünya sıralamasında en kalabalık 36. ülkedir.

<span class="mw-page-title-main">Lviv</span> Ukraynanın batısında bir şehir

Lviv, nüfus bakımından Batı Ukrayna'nın en büyük ve Ukrayna'nın yedinci büyük şehri. Ukrayna'nın kültür merkezlerinden biridir. 2020 verilerine göre nüfusu 755.800'dür. Nüfusunun %88'i Ukraynalı, %9'u Rus, %1'i de Polonyalıdır.

<span class="mw-page-title-main">Polonya tarihi</span>

Polonya tarihi ya da Lehistan tarihi bugünkü Polonya Cumhuriyeti topraklarının tarih öncesi dönemlerden günümüze kadar uzanan tarihini kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Lehistan Krallığı</span> Wikimedia netleştirme sayfası

Lehistan Krallığı veya Polonya Krallığı, günümüzdeki Polonyalıların atalarının Orta Çağ'da kurduğu bir devlettir. Bu krallığın başlangıç tarihi olarak 18 Nisan 1025 tarihinde Lehistan dükü I. Bolesław'ın Gniezno Katedrali'nde taç giyerek kendini kral ilan etmesi verilmektedir. 1385 yılında Lehistan'ın başına Litvan Jagiellon Hanedanı geçerek her iki devleti de birlikte yönetmeye başlamışlar, 1569 yılından sonra ise Lehistan ve Litvanya ülkeleri resmen tek bayrak altında birleşerek Lehistan-Litvanya Birliği'ni kurmuşlardır.

<span class="mw-page-title-main">Kanatlı hüssar</span>

Kanatlı Hüssar veya Leh Hüssarları, Polonya'nın 16. ve 18. yüzyılları arasında kullandığı, sırtlarına yapma kanatlar takan süvari birlikleridir. Lehistan ordusunun en önemli birliği olarak görülmüşlerdir.

<span class="mw-page-title-main">IV. Kazimierz Jagiellon</span>

IV. Kazimierz Jagiellon 29 Haziran 1440 – 7 Haziran 1492 yılları arasında Litvanya Grandükü ve 25 Haziran 1447 – 7 Haziran 1492 Polonya kralı'dır.

<span class="mw-page-title-main">Sovyet-Polonya Savaşı</span> Polonya ve SSCB arasında 20. yüzyılda yaşanmış savaş

Sovyet-Polonya Savaşı İkinci Polonya Cumhuriyeti, Ukrayna Halk Cumhuriyeti ve Sovyetler Birliği arasında, Batı Ukrayna ve Belarus'un bazı bölümlerinin kontrolünü elde etmek için yapılmış bir savaştır. Sovyet Rusya ve Ukrayna Sovyeti aynı komünist liderlik altında birleşmiş olsa da, teoride bağımsızlardı. Pratikte, 1918 yılına kadar Sovyetler Birliği'ne bağlı kaldılar. Birlik, 1922 yılında yasallaştırıldı.

<span class="mw-page-title-main">III. Zygmunt Waza</span> İsveç kralı (hd. 1592-1599), Litvanya ve Polonya Büyük Dükü (hd. 1587-1632)

III. Sigismund Vasa 1587'den 1632'ye kadar Polonya-Litvanya Birliği ve Litvanya Büyük Dükalığı hükümdarı, 1592'den 1599'da kadar İsveç kralı ve Finlandiya Büyük Dükü.

Tarih öncesi dönemde Polonya bölgesi, günümüz Polonya topraklarında Homo türlerinin ilk ortaya çıkışından, yaklaşık 500.000 yıllık bir zaman dilimi olan MS 10. yüzyılda Polonya devletinin kurulmasına kadar izlenebilir.

<span class="mw-page-title-main">Polonya kabileleri</span>

"Polonya kabileleri" bazen, Piast hanedanlığı tarafından Polonya devletinin oluşmasında Polonya haline gelen bölgelerde, 6. yüzyılın ortalarından yaşamış Batı Slav Lekhitlerinin kabilelerini tanımlamak için kullanılan bir terimdir. Yaşadıkları bölge, Dük I.Mieszko tarafından yaratılan ve 10. yüzyılın sonunda genişleyen, 11. yüzyılın başında Kral I.Bolesław'ın fetihleriyle daha da genişleyen ilk Polonya devletinin bir parçası halini almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Stanisław Narutowicz</span> Litvanyalı avukat ve politikacı

Stanisław Narutowicz (

<span class="mw-page-title-main">Macaristan-Polonya ilişkileri</span>

Macaristan-Polonya ilişkileri, Macaristan ve Polonya arasındaki dış ilişkilerdir. İki ülke arasındaki ilişkiler Orta Çağ'a dayanmaktadır. İki Orta Avrupa halkı; geleneksel olarak derin bir ortak yöneticiler, kültürler ve inanç tarihine dayanan çok yakın bir dostluk, kardeşlik ve yoldaşlık yaşamıştır. Her iki ülke de kardeşlik ilişkilerini 23 Mart'ta anmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Prusya Bölümü</span>

Prusya Bölümü veya Prusya Polonyası, Polonya'nın parçalanması sırasında 18. yüzyılın sonlarında Prusya Krallığı tarafından alınan Polonya-Litvanya Birliği'nin eski topraklarını ifade eder. Prusya'nın elde edilmesi ile Milletler Topluluğu'nun eski batı bölgesini oluşturan arazisi 141.400 km2'yi buldu. Prusya katılımıyla imparatorluk Rusyasının liderliğindeki ilk parçalanma 1772'de, ikincisi 1793'te ve üçüncüsü 1795'te gerçekleşti, bu da Polonya'nın sonraki 123 yıl boyunca devlet olarak elenmesine neden oldu. Polonya dili önemsizleştirildi

<span class="mw-page-title-main">Batı Slavları</span>

Batı Slavları Slav halklarının Batı Slav dillerini konuşan bir alt grubudur. 7. yüzyılda ortak Slav topluluğundan ayrıldılar ve 8. ve 9. yüzyıllarda Orta Avrupa'da bağımsız devletler kurdular. Batı Slav dilleri 10-14. yüzyıllar arasında tarihsel olarak kanıtlanmış biçimlerine dönüştü.

<span class="mw-page-title-main">Polonya Krallığı (1385-1569)</span>

Polonya Krallığı 1385 yılında, iki devlet arasında özel birlik kuran Krewo Birliği aracılığıyla Litvanya Büyük Dükalığı ile ilişkisini güçlendiren ırsî monarşiye dayalı bir devlet. Birlik, iki ayrı devletli birlikten 1569 yılında Lublin Birliği aracılığıyla tek bir devlete dönüştürüldü, bunu kısa süre sonra Polonya'yı iki yüzyıl boyunca yöneten Jagiellon Hanedanı'nın sonu izledi.

Ulusal Demokrasi, 19. yüzyılın ikinci yarısında ülkenin yabancı nüfusun yoğun yaşadığı bölgelerde güçlü olan Polonya'daki siyasal örgüttü. Kurucu ve ana ideolog Roman Dmowski idi. Hareketin diğer ideolojik babaları arasında Zygmunt Balicki ve Jan Ludwik Popławski vardı.

Piast Konsepti, Piast Hanedanı'nın kontrol altına almış olduğu topraklara dayanan ve çoğunlukla Polonya nüfusunu içeren Polonya devleti fikrini savunan anlayıştır. Fikir; batılılaşma fikrine, Avrupa'ya ve fikirlerine bağlılık, batılı ülkelerle yakın ilişki ve uluslararası ilişkilerde pragmatizm ile özdeşleşirken, Doğu'da akılsız maceralardan kaçınır. Konseptin Piast olarak adlandırılmasının sebebi de dönemin Polonya topraklarının çoğunlukla Batı'da olmasıdır. Fikrin destekçileri, Polonya'nın; diğer Batı Avrupa ülkelerine denk, güçlü ve batılılaşmış bir devlet olması gerektiğini savunuyordu. Bunun içinde Polonya'nın ekonomisinin gelişimine odaklanması ve bir Polonya orta sınıfı yaratılarak merkezi değerlerini yeniden kurması gerektiğine inanıyorlardı. Piast Konsepti'ni 1890'larda Jan Poplawski tarafından geliştirildi. Teoriyi daha sonra Roman Dmowski tarafından yönetilen Ulusal Demokrasi Partisi savunuldu ve Polonya milliyetçiliğinin merkezini oluşturdu. Polonyalı köylü partileri tarafından da desteklendi.

<span class="mw-page-title-main">Zygmunt Wojciechowski</span>

Zygmunt Wojciechowski Polonyalı bir tarihçi ve milliyetçi politikacıydı. 1900 yılında Avusturya'da doğdu, Lviv Üniversitesi'nde Orta Çağ tarihi alanında doktora yaptı. 1925'te Poznan'a taşındı ve 1929'da profesör oldu. 1934-1939'da milliyetçi parti Endecja'ya siyasi olarak dahil oldu. Polonya'nın Nazi Almanyası tarafından işgali sırasında, Alman devleti tarafından yasaklanan yeraltı eğitimini sağlayarak Polonyalıların Almanlar tarafından soykırımına karşı Polonya yeraltı devletine hizmet etti ve Alman saldırganlığına karşı güvenlik sağlayacak gelecekteki Polonya sınırları ile ilgili çalışmalar yaptı. Sovyetler Birliği ile ittifakı destekledi ve savaştan sonra Polonya Halk Cumhuriyeti'nde tarihçi olarak çalışmaya devam etti. Almanya'dan kurtarılan eski Polonya topraklarını ve Polonya-Alman ilişkileri tarihini inceleyen Batı Enstitüsü'ne başkanlık etti. Polonia Restituta Komutan Haçı ve Subay Haçı Nişanı aldı.

<span class="mw-page-title-main">Krzysztof Szczerski</span> Polonyalı siyasetçi

Krzysztof Maria Szczerski, 2021'den beri New York'ta Polonya'nın Birleşmiş Milletler Büyükelçisi olarak görev yapan Polonyalı bir siyaset bilimci ve politikacı.

<span class="mw-page-title-main">Lestek</span>

Lestek Polanların ikinci dükü ve Siemowit'in oğlu y. 870-880'de doğdu. Lestek'den Gallus Anonimus'un yazdığı en eski Polonya kroniği olan Gesta principum Polonorum'da bahsedilmiştir. Polan dükleri, Polonya'nın ilk tarihi yönetici hanedanı olan Piast hanedanının temeliydi.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.