İçeriğe atla

Ormancı türküsü

Ormancı türküsü, Temmuz 1946'da Muğla'nın Gevenes Köyü'ndeki (günümüzdeki adı Çaybükü, Muğla) Belen Kahvesi'nde vuku bulan gerçek bir olay üzerine Değirmenci Pisili Tahir Usta tarafından söylenen ve zamanla ünü Türkiye geneline yayılan bir halk türküsüdür. Derleyicisi ve TRT Repertuvarına katılmasını sağlayan da Nazmi Yükselen'dir.[1] Türkünün sebep olduğu ilgi nedeniyle Çaybükü köyündeki Belen Kahvesi yakın geçmişte restore edilmiş olup, ziyaretçi akınına uğramaktadır.

Ormancı Türküsünün hikâyesi

Belen Kahvesi, Çaybükü köyü, Muğla
Belen Kahvesi

Gevenes mahallesinde 1922 yılında dünyaya gelen Mustafa Şahbudak, ağa çocuğudur. Mustafa'nın en yakın arkadaşı köy muhtarı Tevfik Cezayir'dir. Her akşam köy kahvesinde dama oynayan iki arkadaşın iddialı ve dostane karşılaşmaları kahvehanedekiler tarafından da ilgi ile izlenir. 1946 yılının bir Temmuz gününde, Mustafa Şahbudak ve Muhtar Tevfik Cezayir, yine dama tahtasının başına otururlar. Oyunun yarısında 'Sarı Memet' lakaplı Orman Memuru Mehmet İn çıkagelir. Mehmet, sarhoştur. Bir gün önce, komşu Çiftlik mahallesinde yangın çıkmıştır. Ormancı, yangın evrakının bir an önce ilçeye götürülmesi için bekçiyi muhtardan ister. Ancak bu arada 1946 seçimlerinin evrakı da Yatağan’a gönderilecektir. Her türlü evrak Yatağan’a köy bekçisi tarafından götürülmektedir. Muhtar Cezayir, 'Olmaz, daha acil olan seçim sonuçlarının ulaştırılması gerekiyor. Bekçiyi gönderemem' cevabını verir. Bunun üzerine ormancı ile muhtar arasında tartışma başlar. Muhtar Tevfik Cezayir, 'Ayıp ediyorsun Mehmet, bize müsaade et' der ve oyuna devam eder.

Ormancı dama masasına bir yumruk atar. Mustafa Şahbudak, bu davranışa tahammül edemez ve ormancıyı tokatlar. Olayın büyüyeceğini anlayan köylüler, ormancıyı sakinleşmesi için kahvenin arka tarafına götürürler. Ormancı bağırarak küfürler savurmaktadır. Küfürler Mustafa Şahbudak’ın tahammül sınırını daha da zorlar. Şahbudak, yerinden kalkar, ormancının üzerine yürür. Ormancı Mehmet, kamasını çıkarıp Mustafa Şahbudak’ı kolundan yaralar. O zaman, Mustafa Şahbudak ormancıyı korkutmak için, belindeki tabancayı çıkarır, yere doğru ateş eder. Muhtar, ormancının ikinci kez kama vurmaması için elini tutar. Fakat, Mustafa tetiği çoktan çekmiştir ve kurşun muhtar Tevfik Cezayir'e isabet eder. Ormancı Mehmet İn, bunun üzerine kaçmaya başlar. Mustafa Şahbudak kaçmasın diye, bir el daha ateş eder. Bu ateş de öldürmek için değil, kaçmasına engel olmak içindir. İkinci atışta Mehmet İn, yere düşer. Arka cebinde tütün tabakası olduğu için, ona bir şey olmaz. Ama Tevfik kanlar içindedir.

O günlerin imkânsızlıkları içerisinde Tevfik’i, tahta bir sal üzerinde köyden 23 kilometre uzaklıktaki Muğla Devlet Hastanesi’ne götürürler. Tevfik, çok kan kaybetmektedir. Mustafa, Doktor Veli Bey’e, “Babamın selamı var, bu adamı iyileştir” diye yalvarır. Doktor Veli Bey, “O ölecek, önce senin kolunu saralım” diye yanıt verir. O sırada Tevfik eliyle işaret edip Mustafa'yı yanına çağırarak, ”Ben ölüyorum, hakkını helal et” dedikten sonra can verir.

Mustafa, en yakın arkadaşını öldürdüğü için teslim olur, 4 yıl ceza alır. Cezaevindeyken her gece Tevfik rüyasına girer. Ancak ormancıya kini gittikçe artar.

Bu acı olaydan sonra köyde kalamayacağını anlayan Mehmet İn ise, tayinini ister, Kavaklıdere Orman Müdürlüğü'ne atanır. Aslen Marmarislidir. Emekliliğinden sonra oraya yerleşir. Doksanlı yılların başında da ölür.

Mustafa Şahbudak da, cezaevinden çıktıktan sonra, anılarla dolu o köyde yaşayamayacağını anlayıp, Muğla'ya yerleşir. Çok sevdiği, günlerini birlikte geçirdiği arkadaşı Muhtar Tevfik Cezayir'i öldürdüğünde, arkada 25 yaşında bir eş ve 3 çocuk bırakır. Muhtar'ın eşi Pembe, bu acıya dayanamayıp birkaç yıl sonra akli dengesini yitirir. Oğlunun biri İzmir’e yerleşir. Diğer oğlu ile kızı, köyde evlenirler ve hayatlarını orada sürdürmeye devam ederler.

Bu arada Mustafa'nın anne tarafından akrabası olan Değirmenci Pisili Tahir Usta Gevenes Köyü’nde yaşanan bu acı olayın türküsünü bestelemiştir. Bu türkü bugün düğünlerde okunan, herkesin diline düşen Ormancı türküsüdür. Hayatının kalan yıllarını bu olayı unutmaya çalışarak geçiren Mustafa Şahbudak da 28 Mart 2005 günü İzmir Ege Üniversitesi Hastanesi’nde 83 yaşında ölür.

Müzeyyen Senar, Sümer Ezgü, Hale Gür, Ahmet Günday, Tolga Çandar, Kubat ve İbrahim Tatlıses gibi sanatçılar tarafından okunmuştur.

Kaynakça

Özel
  1. ^ "Milliyet - Nazmi Yükselen hayatını kaybetti". 8 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ocak 2017. 
Genel
  • Ali Abbas Çınar (2004). Muğla kitabı: arkeoloji-tarih-coğrafya, ağız özellikleri, halk kültürü. 
  • İlker Altınsoy (2005). Ormancı ISBN 978-975-98478-1-4. Hürriyet Matbaası, Muğla. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Tevfik Fikret</span> Türk şair, öğretmen, yayıncı

Tevfik Fikret, Osmanlı Türkü şair ve öğretmen. Osmanlı İmparatorluğu'nun dağılma sürecinde Servet-i Fünûn topluluğunun lideri olan Tevfik Fikret, devrimci ve idealist fikirleriyle Mustafa Kemal başta olmak üzere dönemin pek çok aydınını etkiledi. Türk edebiyatının Batılılaşmasında öne çıkan isimlerden birisi oldu. Farsçada "kuş yuvası" anlamına gelen Aşiyan ismini verdiği semt, yaşamının son yıllarını geçirdiği ve eserlerini kaleme aldığı yerdir.

<span class="mw-page-title-main">II. Mahmud</span> 30. Osmanlı padişahı (1808–1839)

II. Mahmud, 30. Osmanlı padişahı ve 109. İslam halifesidir. Osman Gazi ve Sultan İbrahim'den sonra Osmanlı Hanedanı'nın üçüncü ve son soy atasıdır. Son altı Osmanlı padişahından ikisi onun oğlu dördü ise torunudur.

<span class="mw-page-title-main">Zülfü Livaneli</span> Türk yazar, müzisyen ve siyasetçi

Ömer Zülfü Livaneli, Türk müzisyen, senarist, politikacı, yazar ve film yönetmenidir.

<span class="mw-page-title-main">Çaybükü, Menteşe</span>

Çaybükü, Muğla ilinin Menteşe ilçesine bağlı bir mahalledir.

<span class="mw-page-title-main">Çatalca</span> İstanbul ilçesi (Avrupa Yakası)

Çatalca, İstanbul ilinin batı sınırında yer alan ilçedir. Yüz ölçümü olarak İstanbul'un en büyük, nüfus olarak Adalar ve Şile'nin ardından İstanbul'un en küçük ilçesidir.

<span class="mw-page-title-main">Refet Bele</span> Türk asker ve siyasetçi

İbrahim Refet Bele, Türk asker ve siyasetçi. Kurtuluş Savaşı'na katılan ilk beş generalden birisidir. Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluş yıllarında İçişleri Bakanlığı, Millî Savunma Bakanlığı görevlerinde bulunmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Emet</span> Kütahyanın ilçesi

Emet Kütahya ilinin bir ilçesidir.

Menemen Olayı ya da Kubilay Olayı, 23 Aralık 1930 günü, İzmir'in Menemen ilçesinde, askerliğini yedek subay olarak yapmakta olan öğretmen Mustafa Fehmi Kubilay'ın ve yardımına koşan bekçiler Hasan ve Şevki'nin şeriat isteyen bir grup tarafından öldürülmesi olayıdır. Şeriat ile laiklik arasındaki mücadeleyi vurgulaması açısından Cumhuriyet tarihinin önemli olaylarından biri kabul edilir. Olayların ardından bölgede sıkıyönetim ilan edilmiş, General Mustafa Muğlalı başkanlığında kurulan Divanıharp'te failler idam dâhil çeşitli cezalara çarptırılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Karaçulha, Fethiye</span>

Karaçulha, Muğla ilinin Fethiye ilçesine bağlı bir mahalledir. Muğla iline 140 km, Fethiye ilçesine 5 km uzaklıktadır.

<span class="mw-page-title-main">Nebiköy, Yatağan</span>

Nebiköy, Yatağan ilçesine 7 km mesafede, Yatağan ile Aydın Çine ilçesi arasında bulunan bir mahalledir.

<i>Yedi Numara</i> Türk televizyon dizisi (2000–2003)

Yedi Numara, 9 Ekim 2000 ile 23 Haziran 2003 tarihleri arasında TRT 1'de yayımlanan gençlik ve komedi türündeki Türk televizyon dizisidir. Başrollerini; Şebnem Sönmez, Engin Alkan, Tuba Erdem, Okan Selvi, Ayça Mutlugil, Nuray Uslu, Gülden Güney ve Volkan Girgin paylaşmaktadır. Oya Yüce tarafından yaratılan dizi, İstanbul'da aynı üniversitede okuyan ve aileleri başka şehirde yaşayan dört kız arkadaş ve köyden gelen iki erkek kuzenin birlikte aynı evde ve çevresinde yaşadıkları olayları konu alır.

Sinan Cemgil, siyasi aktivist.

<span class="mw-page-title-main">Baha Akşit</span>

Mehmet Bahattin Baha Akşit, Türk siyasetçi, doktor, eski milletvekili ve senatör. 27 Mayıs Darbesi sonrasında yapılan Yassıada Yargılamaları'nda idama mahkûm edilen 15 kişiden biridir. Cezası daha sonra müebbet hapse çevrildi.

<i>Baba Ocağı</i> (dizi) Türk yapımı aile ve komedi dizisi

Baba Ocağı, Sinetel Film imzalı, 27 Haziran 2008 tarihinde Star TV'de yayımlanmaya başlayan Türk yapımı aile ve komedi türündeki televizyon dizisidir. Star TV ile Sinetel'in anlaşmasına göre dizi, 27 Haziran 2009 tarihinde ekrana gelen 52. bölümden sonra yayından kaldırılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Define Adasına Dönüş</span> televizyon dizisi

Define Adasına Dönüş, ünlü korsan karakteri Long John Silver rolünde Brian Blessed'in oynadığı UK ITV ve HTV Wales yapımı televizyon dizi filmidir. Galler, İspanya ve Jamaika'da çekilmiştir. Senaryosunu John Goldsmith yazmış, yönetmenliğini ise Piers Haggard ile Alex Kirby yapmıştır.

<i>Canım Kardeşim</i> 1973 yapımı Türk dram filmi

Canım Kardeşim, yönetmenliğini Ertem Eğilmez'in üstlendiği, 1973 yapımı bir Türk dram filmidir. Türk Filmlerinin başyapıtları arasında gösterilmektedir. Filmin müzikleri ve senaryosu yayınlandığı döneme damga vurmuştur. Dram türündeki sinema filminin başrollerini Tarık Akan, Halit Akçatepe ve Kahraman Kıral paylaşmıştır. Vizyona girdiğinde büyük başarı elde edememesine rağmen Türk sinemasının en iyi dram filmlerinden birisi olarak kabul edilir

<i>Güzel Köylü</i> Türk televizyon dizisi

Güzel Köylü, Gold Film imzalı, ilk bölümü 25 Haziran 2014 tarihinde yayımlanan aile ve romantik komedi türündeki Türk televizyon dizisidir. Dizi, 17 Haziran 2015 tarihinde yayımlanan 52. bölümü ile final yaparak sona ermiştir.

Aslı Zengin'in proje tasarımcılığını üstlendiği, 4 Temmuz 2014 tarihinde yayına başlamış, 2 sezon sürmüş ve 28 Kasım 2015 tarihinde 59. bölümü ile final yapmış olan Kiraz Mevsimi isimli Türk yapımı romantik komedi türündeki televizyon dizisinin karakterleri listesi. Dizinin baş rollerini paylaşan Özge Gürel (Öykü), Serkan Çayoğlu (Ayaz), Nilperi Şahinkaya (Şeyma) ve Dağhan Külegeç (Mete) bütün bölümlerde beliren oyunculardır. Bunun yanında dizide bazı yardımcı ve yinelenen karakterler vardır.

<i>Olur İnşallah</i>

Olur İnşallah, 5 Haziran 2015 tarihinde vizyona giren Türk komedi filmi. Tolga Baş'ın yönettiği filmin başrollerini Çetin Altay, Müfit Kayacan, Arzu Yanardağ ve Sümer Tilmaç paylaşmıştır.

Sandıkçı Şükrü veya Sandıkçıoğlu, 1900'lü yılların başlarında Karadeniz bölgesinde faaliyet gösteren ve bazı kaynaklarda halk kahramanı olarak geçen Rizeli eşkıyadır. Zülfü Livaneli ve Edip Akbayram'ın yazdığı Eşkıya Dünyaya Hükümdar Olmaz türküsünde Sandıkçı Şükrü'nün öldürülmesi konu alınmaktadır.