İçeriğe atla

Orkney'de büyücülük

Red and yellow sandstone Cathedral pictured in 2014
Orkney'deki cadı duruşmalarının çoğu Kirkwall'daki St Magnus Katedrali'nde yapıldı.

Orkney'deki büyücülüğün kökeni muhtemelen sekizinci yüzyıldan itibaren takımadalar üzerindeki Norsemen yerleşimine dayanmaktadır. Erken modern döneme kadar sihirli güçler genel yaşam tarzının bir parçası olarak kabul edildi, ancak İskoçya anakarasında cadı avları başladı ve 1563 İskoç Cadılık Yasası cadılık veya cadılara danışmayı ölümle cezalandırılacak bir suç haline getirdi. Büyücülükten yargılanan ve infaz edilen ilk Orcadialılardan biri, 1594'te Allison Balfour'du. Balfour, yaşlı kocası ve iki küçük çocuğu, kendisinden bir itiraf elde etmek için iki gün boyunca şiddetli işkenceye maruz kaldı.

Duruşmalar genellikle sanıkların sorguya çekilirken hapse atıldığı St Magnus Katedrali'nde yapıldı. Bir kez mahkûm edildikten sonra cadılar boğularak idam edilmek üzere Gallow Ha'ya götürüldü ve sonra vücutları yakıldı. İlk yasalar, büyücülükle bağlantılı herhangi bir suçtan suçlu olanların herhangi bir mülküne veya eşyasına el konulmasına da izin veriyordu; Bu, Orkney'nin 2. Kontu Patrick Stewart gibi yönetici Kontların aklındaki amaca uyacak şekilde manipüle edildi ve adanın nüfusunun çoğunu yoksul bıraktı. Bu yasalar 1611'de iptal edildi, ancak İskoç yasaları ile değiştirildi. Piskoposların çabaları ile başlatılan reformlar önemli bir etki yarattı, ancak adada 1615'ten 1645'e kadar en yoğun cadı avı döneminde büyücülükle suçlananlara karşı yargılamalara herhangi bir tarafsızlık getirmedi.

Yeni mahkeme rejimi, verilen cezalarla ilgili çeşitli sonuçlar verdi: 7 Haziran 1615'te yapılan ilk dava, Westray'li iki kadına yönelikti, her ikisi de suçlu sayıldı, ancak biri şiddetli bir kırbaç cezasından sonra sürgün edilirken diğeri ise kazığa bağlandı, boğuldu ve yakıldı. Davalardaki suçlamalar farklıydı, ancak en ufak bir kabahat, büyücülük ve şeytanlık suçlamalarının getirilip onaylanmasına yol açabilirdi. Şeytan ile ilişkili itiraflar gelmezse, perilerle işbirliği temelinde mahkûmiyetler gerçekleştirildi. 1616'da Elspeth Reoch suçlu bulundu ve bir periyle cinsel ilişkiye girdiğini kabul ettiği gerekçesiyle idam edildi.

İskoçya anakarasındaki cadı avını yansıtan Orkney'deki davalar 1708'de sona erdi; bu davaların çoğu 1650'den önce gerçekleşti. Altmış sekiz kişi suçlandı, çoğunluğu - yaklaşık yüzde doksanı - kadındı, bu, ülkenin geri kalanında kaydedilenden daha yüksek bir orandı.

Geri dönemler

Orkney'de cadı mahkemeleri, İskoçya anakarasına benzer bir zaman aralığı olan 1708'e kadar devam etti[1] ancak Orkadya mahkemelerinin çoğu, takımadalarda cadı avının fiilen sona erdiği 1650'den önce gerçekleşti.[2] Altmış sekiz kişi hakkında suçlamalar yapıldı.[1][a] Bir yılda duyulan en yüksek vaka sayısı, yirmi dört kişinin büyücülük veya tılsım kullanmakla suçlandığı 1643 yılındaydı.[4] Orkney'deki büyücülük iddialarının yaklaşık yüzde doksanı, ana karada görülenden daha yüksek bir oran olan kadınlara karşı yapıldı.[5] Erkeklere yöneltilen suçlamaların tümü kadınlarla ilgili davalarla ilgiliydi.[6]

Kaynakça

Notlar

  1. ^ Edinburgh Üniversitesi tarafından derlenen İskoç Büyücülük Veritabanı Araştırması, Orkney'de 72 vaka listeliyor, ancak bazı isimlerin farklı adlarla tekrar ettiği tahmin edilmektedir.[1][3]

Alıntılar

  1. ^ a b c Willumsen (2013), s. 161
  2. ^ Willumsen (2013), s. 191
  3. ^ "Survey of Scottish Witchcraft". University of Edinburgh. 11 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ekim 2016.  Bilinmeyen parametre |mod= görmezden gelindi (yardım)
  4. ^ Willumsen (2013), s. 163
  5. ^ Willumsen (2013), s. 164
  6. ^ Willumsen (2013), ss. 165, 166

Bibliyografya

  • Anderson, Peter (2012), The Stewart Earls of Orkney, Birlinn, ISBN 978-1-904607-46-5 
  • Bain, F. (2012), "The Binding of the Fairies: Four Spells", Preternature: Critical and Historical Studies on the Preternatural, 1 (2) – Project MUSE vasıtasıyla 
  • Barclay, Robert S. (1967), Court Book of Orkney and Shetland 1614–1615, Scottish History Society 
  • Black, George F. (1937), "A Calendar of cases of witchcraft in Scotland", Bulletin of New York Public Library, cilt 41 
  • Booth, Roy (2008), "Standing Within The Prospect Of Belief Macbeth, King James, And Witchcraft", Newton, John; Bath, Jo (Ed.), Witchcraft and the Act of 1604, ISBN 978-9-0041-6528-1 
  • Dudley, Margaret; Goodare, Julian (2013), "Outside In or Inside Out: Sleep Paralysis and Scottish Witchcraft", Goodare, Julian (Ed.), Scottish Witches and Witch-Hunters, Palgrave Macmillan UK, ISBN 978-1-137-35594-2 
  • Edwards, K. A. (2010), "Witchcraft in Tudor and Stuart Scotland", Cartwright, K. (Ed.), A Companion to Tudor Literature Blackwell Companions to Literature and Culture, John Wiley, ISBN 978-1-4051-5477-2 
  • Ewan, Elizabeth; Innes, Sue; Reynolds, Sian (2006), The Biographical Dictionary of Scottish Women: From the Earliest Times to 2004, Edinburgh University Press, ISBN 978-0-7486-1713-5 
  • Goodare, Julian (2001), "Witch-hunts", Lynch, Michael (Ed.), The Oxford Companion to Scottish History, Oxford University Press, ISBN 978-0-19-211696-3 
  • Goodare, Julian (2002), "The framework for Scottish witch-hunting in the 1590s", Scottish Historical Review, 81 (212), ss. 240-250, doi:10.3366/shr.2002.81.2.240 
  • Goodare, Julian (2004), The Government of Scotland, 1560–1625, Oxford University Press, ISBN 978-0-19-924354-9 
  • Graham-Campbell, James; Batey, Colleen E. (1998), Vikings in Scotland: An Archaeological Survey, Edinburgh University Press, ISBN 978-0-7486-0641-2 
  • Henderson, Lizanne (2016), Witchcraft and Folk Belief in the Age of Enlightenment: Scotland, 1670-1740, Palgrave Macmillan UK, ISBN 978-1-137-31324-9 
  • Hibbert, Samuel (1822), A Description of the Shetland Islands, Archibald Constable 
  • Marwick, Ernest Walker (1991), Robertson, John D. M. (Ed.), An Orkney anthology: the selected works of Ernest Walker Marwick, Scottish Academic Press, ISBN 978-0-7073-0574-5 
  • Marwick, Ernest W. (2000) [1975], The Folklore of Orkney and Shetland, Birlinn, ISBN 978-1-84158-048-7 
  • Nicholls, Andrew (2010), A Fleeting Empire: Early Stuart Britain and the Merchant Adventurers to Canada, McGill-Queen's Press, ISBN 978-0-7735-8078-7 
  • Pitcairn, Robert (1833), Ancient Criminal Trials in Scotland, 1, Maitland Club 
  • Wilby, Emma (2000), "The Witch's Familiar and the Fairy in Early Modern England and Scotland", Folklore, cilt 111:2 
  • Wilby, Emma (2005), Cunning Folk and Familiar Spirits: Shamanistic Visionary Traditions in Early Modern British Witchcraft and Magic, Sussex Academic Press, ISBN 978-1-84519-079-8 
  • Willumsen, Liv Helene (2013), Witches of the North: Scotland and Finnmark, BRILL, ISBN 978-90-04-25292-9 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Shetland</span> İskoçyanın kuzeydoğusunda yer alan takımadalar

Shetland, İskoçya'nın 32 idarî yönetim biriminden biridir. Bir takımada olan Shetland, Orkney Adaları'nın ve İskoçya anakarasının kuzeydoğusundadır. Adaların bütünü yaklaşık olarak 1.466 km²dir. Takımadaların en büyüğü olan Mainland, İskoçya'nın en büyük üçüncü adası olduğu gibi Büyük Britanya'yı da çevreleyen en büyük üçüncü adadır. Adalarda toplam 26.000 kişi yaşamaktadır ve nüfus yoğunluğu 15/km²dir.

<span class="mw-page-title-main">Salem cadı mahkemeleri</span>

Salem cadı mahkemeleri, Massachusetts'e bağlı kontluklarda Şubat 1692 ile Mayıs 1693 arasında gerçekleştirilen ve sonrasında cadılık ile suçlanan bir grup insan için sulh yargıçları tarafından yönetilen yerel mahkemeler ile devam eden duruşmalara denir.

<span class="mw-page-title-main">Cadı avı</span>

Cadı avı; cadı olduğuna inanılan kimselerin yakalanması, yargılanarak veya yargılanmadan cezalandırılması olayıdır. Tarihte cadı avları genellikle cadıların yakılarak veya linç edilerek öldürülmesi ile sonuçlanmıştır. Günümüzde cadı avı kavramı daha çok, "fikirleri topluma tehdit olarak görülen kimselere karşı düzenlenen kampanya" anlamında metafor olarak kullanılmaktadır.

Cadı olduğu gerekçesiyle idam edilenler listesi, büyük çoğunluğu 15. ve 18. yüzyıl arasında Avrupa'da organize edilen cadı avlarında idam edilen kişileri sıralar. En yoğun cadı avı dönemi 1560-1630 yılları arasında gerçekleşti. 1420'ye kadar cadılık suçlamasıyla yürütülen soruşturmalar kara büyü (maleficium) denilen, doğa üstü güçleri sayesinde diğer kişilere zarar verme konseptiyle gerçekleştiriliyordu ve 15. yüzyılın erken dönemlerine kadar cadılık şeytan ile ilişkilendirilmiyordu. Bu tarihten sonra hem organize bir şekilde cadı avlarına girişildi hem de cadılık direkt olarak Satanizm ile ilgili bir olay olarak kabul edildi. 16. yüzyılda belli bölgelerde cadı avlarında bir azalma olduysa da 17. yüzyılda yeniden artış yaşandı. Yeni Çağ'da Avrupa'da gerçekleştirilen en önemli cadı mahkemeleri İspanya'daki Bask cadı mahkemeleri, Almanya'daki Fulda cadı mahkemeleri, Werdenfels kontluğu cadı mahkemeleri, Trier cadı mahkemeleri ve Bamberg cadı mahkemeleri, Würzburg cadı mahkemeleri, İskoçya'daki North Berwick cadı mahkemeleri ve İsveç'teki Torsåker cadı mahkemeleridir. Avrupa'daki cadı avları 17. yüzyılda kolonilere de sıçramıştır. Bunlardan en büyüğü 1692-93'te gerçekleşen Salem cadı mahkemeleridir.

Janet Boyman, Jonet Boyman veya Janet Bowman, cadılık suçlamasıyla idam edilen İskoç kadındır. Aleyhindeki dava 1570'te başladığı hâlde 1572'de yargılanmış ve idam edilmiştir. İddianamesi, Lizanne Henderson akademisyenler tarafından İskoçya'daki büyücülük ve peri inancının en eski ve en kapsamlı kaydı olarak tarif edilmiştir. Boyman'ın cadılıkla suçlanma nedeni ise devlet idarecilerinin ölümlerini öngördüğünü iddia etmesiydi.

<span class="mw-page-title-main">Elspeth Reoch</span>

Elspeth Reoch, cadı olduğu öne sürülen ve bundan ötürü ölüm cezasına çarptırılarak öldürülen bir İskoçtur. Caithness'de doğdu ancak çocukluğunu Orkney anakarasına gideceği tarihe kadar Lochaber'deki bir adada akrabalarıyla geçirdi. O zamanlar İskoçya'nın yargı çevresi içerisinde olan Orkney Adaları'nda büyücülük, yürürlükteki 1563 İskoç Büyücülük Yasası'na göre ölüm cezası gerektiren bir suçtu.

<span class="mw-page-title-main">Erken modern İskoçya’da cadı mahkemeleri</span> Erken modern İskoçyadaki cadı mahkemelerine genel bakış

Erken Modern İskoçya'da cadı mahkemeleri, 16. yüzyılın başlarından 18.yüzyılın ortalarına kadar süren, büyücülük suçlarını konu alan yasal kovuşturmalardır. Bu mahkemeler, Erken Modern Avrupa'da yürütülen cadı mahkemelerinin bir parçasıydı. Orta Çağ'ın sonlarında büyücülük ile oluşturulan zararlar için mahkemeler yürütüldü, ancak 1563 Büyücülük Yasası'nın geçirilmesiyle hem büyücülük hem de cadılarla iletişime geçilmesi idamla cezalandırılabilecek suçlar hâline geldi. Yeni yasanın yürürlüğe girmesinin ardından yürütülen ilk büyük mahkemeler dizisi, 1589’da başlayan ve Kral VI. James'in hem “mağdur” hem de araştırmacı olarak önemli roller oynadığı Kuzey Berwick cadı mahkemeleriydi. VI. James büyücülükle ilgilenmeye başladı ve 1597’de Daemonologie adlı tezinde cadı avlarını savunan bir metin yayımladı. Ancak sonrasında kuşkuya kapıldı ve şüpheleri giderek arttı. Bunun sonucunda davaları azaltmak için önlemler aldı.

İngiltere, İskoçya, Galler ve İrlanda'da, tarihsel olarak, büyücülüğü kontrol eden ve büyücülük yapıldığında - ya da sonraki yıllarda buna teşebbüs edildiğinde bile - cezalar veren bir dizi Büyücülük Yasası olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Patrick Stewart (Orkney earl'ü)</span>

Patrick Stewart, Orkney Kontu, Zetland Lordu, bir İskoç asilzade, Kral V. James'in piç oğlu Orkney Kontu Robert'ın oğluydu. Tanrısız doğası ve İskoçya'nın Orkney ve Shetland takımadaları üzerindeki zalim egemenliğiyle kötü bir şöhrete sahip olan Stewart, 1615'te vatana ihanetten idam edildi.

Ernest Walker Marwick, Orkney folkloru ve tarihi üzerine yazılarıyla tanınan Orkadyalı bir yazardı.

<span class="mw-page-title-main">Allison Balfour</span> İskoç cadı

Allison Balfour ya da Margaret Balfour, cadı olduğu öne sürülerek çarptırıldığı ölüm cezası sonucu öldürülen bir İskoçtu. 1594'te gerçekleştirilen cadılık davası, en çok bahsedilen İskoç büyücülük vakalarından biridir. Balfour'un yaşadığı İskoçya'nın Orkney Adaları'ndaki Stenness bölgesinde, o dönem yürürlükte olan 1563 İskoç Cadılık Yasası'na göre büyücülük, ölüm cezası gerektiren bir suçtu.

<span class="mw-page-title-main">İskoç Büyücülük Araştırması</span>

İskoç Büyücülük Araştırması, erken modern İskoçya'daki cadı mahkemelerinin çevrimiçi bir veritabanıdır ve 1563'ten 1736'da İskoç Cadılık Yasası'nın yürürlükten kaldırılmasına kadar olan dönemi kapsayan çağdaş mahkeme belgelerinden toplanan 3.837 sanığın ayrıntılarını içerir. Araştırma, Edinburgh Üniversitesi'nde iki yıl çalıştıktan sonra, günümüzde Edinburgh Üniversitesi'nde Tarih Profesörlüğü yapan Julian Goodare ve İskoçya Ulusal Kütüphanesi'nin eski küratörü, günümüzde BBC Radio Scotland'da yapımcılık/sunuculık yapan Louise Yeoman tarafından araştırmacılar Lauren Martin ve Joyce Miller'ın ve Wdinburgh Üniversitesi'nde Bilgisayar Servisi'nin yardımı ile Edinburgh Üniversitesi'nde iki yıllık bir çalışmanın ardından, 2003 yılında çevrimiçi olarak sunuldu. Veritabanı web sitesinden indirilebilir.

<span class="mw-page-title-main">Isobel Gowdie</span>

Isobel Gowdie, 1662 yılında Nairn yakınlarındaki Auldearn'da büyücülük yaptığını itiraf eden bir İskoç kadındı. Yaşı ya da hayatı hakkındaki bilgiler kısıtlıdır, muhtemelen olağan uygulamalar doğrultusunda idam edilmiş olsa da, durumun böyle olup olmadığı ya da bir rençperin karısı olarak eski hayatının belirsizliğine geri dönmesine izin verilip verilmediği kesin değildir. Görünüşe göre şiddetli işkence kullanılmadan elde edilen ayrıntılı ifadesi, cadı avları döneminin sonunda Avrupa büyücülük folkloruna dair en kapsamlı bilgilerden birini sağlamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Kuzey Berwick cadı mahkemeleri</span>

Kuzey Berwick cadı mahkemeleri, 1590'da Doğu Lothian, İskoçya'daki, Kuzey Berwick'teki St. Andrew's Auld Kirk'te büyücülükle suçlanan bir dizi insanın duruşmalarıydı. İki yıl boyunca sürdürüldü ve yetmişin üzerinde insan suçlandı. Bunlar arasında, ihanet suçlamasıyla yargılanan Bothwell'in 5. Earl'ü Francis Stewart da vardı.

<span class="mw-page-title-main">1597 Büyük İskoç Cadı Avı</span>

1597 Büyük İskoç Cadı Avı, 1597 yılının Mart ayından Ekim ayına kadar İskoçya'nın tamamında gerçekleşen ülke çapında bir dizi cadı avıydı. Cadı avı sırasında en az 400 kişi büyücülük ve çeşitli diyabolizma biçimlerinden yargılandı. İdam edilenlerin sayısı tam olarak bilinmiyor, ancak bu sayının 200 civarında olduğuna inanılıyor. 1597'deki Büyük İskoç Cadı Avı, İskoç tarihindeki beş ülke çapındaki cadı avından ikincisiydi, Diğerleri 1590-91 Büyük İskoç Cadı Avı, 1628-1631 Büyük İskoç Cadı Avı, 1649-50 Büyük İskoç Cadı Avı ve 1661-62 Büyük İskoç Cadı Avı idi.

Bir adalet komisyonu, İskoçya'da özellikle 16. ve 17. yüzyıllarda uygulanan bir kanun yaptırım yöntemiydi.

1661-62 Büyük İskoç Cadı Avı, Nisan 1661'den itibaren on altı aylık bir süre boyunca İskoçya'nın tamamında gerçekleştirilen bir dizi cadı avıydı. En az 660 kişi büyücülük ve çeşitli diyabolizma suçlamalarından yargılandı.

<span class="mw-page-title-main">Cadı kültü hipotezi</span>

Cadı kültü hipotezi, Erken Modern dönemin cadı mahkemelerinin, Avrupa'nın Hristiyanlaşmasından sağ kurtulmuş olan Hristiyanlık öncesi, bir pagan dini bastırma girişimi olduğunu öne süren, günümüzde kabul görmeyen bir teoridir. Savunucularına göre, cadı kültünde, Hristiyanlar tarafından zulmedilen ve Şeytan olarak atıfta bulunulan boynuzlu bereket, yer altı, av ve avcı tanrısının etrafında cadıların Şabatı'nda dönülerek ibadet ediliyordu.

<span class="mw-page-title-main">Britanya'daki halk şifacıları</span>

Britanya'daki halk şifacıları, Britanya'da Orta Çağ'dan yirminci yüzyılın başlarına kadar varlığını sürdüren profesyonel ya da yarı profesyonel büyü uygulayıcılarıydı. Halk şifacıları olarak, "düşük büyü" olarak da bilinen halk inançlarını uyguladılar, ancak bunları genellikle grimoire çalışmasıyla öğrendikleri "yüksek" veya tören büyüsü unsurlarıyla birleştirildiler. Öncelikle, büyü ve tılsımı mesleklerinin bir parçası olarak kullanarak, sihirlerini kötü niyetli büyücülükle savaşmak, suçluları, kayıp kişileri veya çalınan malları bulmak, fal bakmak, şifa vermek, hazine avlamak ve insanları aşık etmek amacıyla kullandılar. "Popüler inanç ve gelenek dünyasına ait" olan halk şifacılarının büyüsü, "evrenin gizemleriyle değil, magus'un [tören büyüsü gibi] güçlendirilmesiyle değil, belirli problemler için pratik çözümlerle ilgili olarak tanımlandı." Bununla birlikte, diğer tarihçiler, bazı durumlarda, büyülü uygulamalarının görünüşe göre "deneysel veya" ruhsal "bir boyutu" olduğunu, doğası gereği muhtemelen şamanik bir şey olduğunu belirtmişlerdir.

<span class="mw-page-title-main">Nuckelavee</span> Orkney mitolojisinde at benzeri şeytan

Nuckelavee, Orkney mitolojisinde at ve insan unsurlarını birleştiren at benzeri bir şeytandır. Kökenleri İskandinav mitolojisine dayanır, İngiliz halkbilimci Katharine Briggs nuckelavee'yi İskoçya'nın Kuzey Adalarındaki tüm şeytanların "en iğrenci" olarak adlandırır. Nuckelavee'nin nefesinin ekinleri soldurduğu ve çiftlik hayvanlarını hasta ettiği düşünülüyordu ve bu yaratık ağırlıklı olarak denizde yaşayan bir canlı olmasına rağmen karadaki kuraklık ve salgın hastalıklardan da sorumlu tutuluyordu.