İçeriğe atla

Orionides

Orionidanlar
Yaşadığı dönem aralığı: 175,6-0 myö
Toarsiyen-Günümüz 
Piatnitzkysaurus floresi'nin iskeleti
Ramphastos sulfuratus
Biyolojik sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Âlem:Animalia
Şube:Chordata
Klad:Dinosauria
Klad:Saurischia
Klad:Theropoda
Klad:Tetanurae
Klad:Orionides
Carrano, Benson & Sampson, 2012
Alt gruplar

Orionides, Orta Jura'dan günümüze kadar gelmiş tetanuran teropod dinozorlarının bir kladıdır. Grup, kuşlar dahil olmak üzere çoğu teropod dinozoru içerir.[1]

İlişkiler

Birçok filogenetik analiz, hem Megalosauroidea hem de Avetheropoda dışında bazal tetanuranlar bulsa da, bu grup yalnızca 2012'de adlandırıldı. Carrano, Benson ve Sampson (2012), bu gruba Orionides adını verdi ve onu Megalosauroidea, Avetheropoda'yı içeren klad olarak tanımladı.[1] 2015 yılında Hendrickx, Hartman ve Mateus bu tanımı netleştirerek, Allosaurus fragilis, Megalosaurus bucklandii ve Passer domesticus dahil olmak üzere en az kapsayıcı sınıf olarak belirledi.[2] 2013'te Zanno ve Makovicky tarafından yayınlanan bir filogenetik analiz aşağıda bulunmaktadır.[3]

Orionides
Megalosauroidea

Piatnitzkysauridae

Megalosauria

Spinosauridae

Megalosauridae

Avetheropoda

Coelurosauria

Allosauroidea

Metriacanthosauridae

Allosauria

Allosauridae

Carcharodontosauria

Neovenatoridae

Carcharodontosauridae

Dağılım

Büyük, yırtıcı spinosauridler ve allosauridler Geç Jura ve Erken Kretase sırasında, özellikle Gondwana'da çeşitlendi, ancak Kretase'nin sonundan önce, muhtemelen abelisaurid ceratosaurlar ve tyrannosaurid coelurosaur'ların rekabeti nedeniyle soyunun tükendiği görülüyor. Çeşitli coelurosaurlar, taç kuşağı kuşları dışındaki herkesin soyunun tükendiği Mezozoyik Çağ'ın sonuna kadar varlığını sürdürdü. Modern kuşlar, Tetanurae kladının yaşayan tek temsilcisidir.

Etimoloji

Soy adı "Orionides" ilk olarak 2012 yılında Matthew T. Carrano, Roger B. J. Benson ve Scott D. Sampson tarafından oluşturulmuştur. Bu isim, bazal orionidanlardaki büyük boy ve etoburluğa yapılan göndermelerde Yunan mitolojisinin dev avcısı Orion'dan gelmektedir. Bu isim aynı zamanda "horoz ayağı" anlamına gelen Orion takımyıldızı olan Alektropodion'un alternatif ismine de atıfta bulunmaktadır.[1]

Kaynakça

  1. ^ a b c Carrano (2012). "The phylogeny of Tetanurae (Dinosauria: Theropoda)". Journal of Systematic Palaeontology. 10 (2): 211-300. doi:10.1080/14772019.2011.630927. 
  2. ^ Hendrickx (2015). "An overview of non-avian theropod discoveries and classification". PalArch's Journal of Vertebrate Palaeontology. 12 (1): 1-73. 
  3. ^ Zanno (2013). "Neovenatorid theropods are apex predators in the Late Cretaceous of North America". Nature Communications. 4: 2827. doi:10.1038/ncomms3827. PMID 24264527. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<i>Bagaraatan</i>

Bagaraatan, Geç Kretase döneminde yaşamış bir teropod dinozor cinsi. Bu dinozora ait fosiller Moğolistan'da Nemegt Formasyonu'nda bulunmuştur. Bagaraatan yaklaşık 3-4 metre uzunluğunda bir dinozordu.

<i>Coelophysis</i> bazal teropod

Coelophysis, bundan yaklaşık 216 ila 196 milyon yıl önce yaşanan Triyas devrinin ikinci yarısında, günümüz Amerika Birleşik Devletleri'nin güneybatısı ve ayrıca Güney Afrika ve Zimbabve'de yaşamış, Coelophysidae ailesinden bir bazal teropod dinozor cinsidir.

<span class="mw-page-title-main">Teropod</span> genel olarak etçil dinozorları içeren bir alt takım veya klad

Teropod veya Theropoda, kertenkele kalçalı dinozorlar (Saurischia) takımına bağlı, boş kemikleri ve üç parmaklı uzuvları ile karakterize edilen bir dinozor kladı. Karga boyutundaki Microraptor cinsi ile devasa Tyrannosaurus rex gibi boyutsal açıdan çeşitliliğe sahiptirler. Modern kuşlar da Theropoda kladına bağlıdır.

<span class="mw-page-title-main">Kuşların evrimi</span> kuşların kökeni ve çeşitlenme süreci

Kuşların evrimi, Jura döneminde başlamış, en eski kuşlar Paraves adlı bir teropod dinozor kladından evrimleşmiştir. Kuşlar, biyolojik olarak Aves sınıfında yer alır. Yaklaşık 150 yıl önce, Geç Jura dönemine yaşamış theropod cinsi dinozor Archaeopteryx lithographica, uzun bir süre en eski kuş olarak kabul edilmiştir. Modern soy bilimciler, kuşları bir dinozor kladı olan Theropoda'ya dahil etmiştir. Yaygın kanıya göre, Aves ve yakın akrabası olan Timsahlar takımı, Archosauria (arkozor) olarak bilinen bir "sürüngen" kladının yaşayan tek üyeleridir. 66 milyon yıl önce yaşanan Kretase-Tersiyer yok oluşundan dört farklı kuş soyu hayatta kaldı ve deve kuşlarına ve akrabalarına (Paleognathae), ördeklere ve akrabalarına (Anseriformes), uçamayan kümes hayvanlarına (Galliformes) ve "modern kuşlara" (Neoaves) hayat verdi.

<span class="mw-page-title-main">Ceratosauria</span> teropod dinozor kladı

Ceratosauria, Ceratosaurus'a kuşlardan daha yakın akraba olan tüm teropodları içeren bir kladdır. Seratozorların, Erken Jura'da diğer teropodlardan ayrıldığı düşünülür. Bilinen en eski seratozor, 199 milyon yıl öncesine tarihlenen Saltriovenator'dur. Ceratosauria, esas olarak Güney yarımkürede bulunan bu üç ana grubu içerir: Ceratosauridae, Noasauridae ve Abelisauridae. Bununla birlikte, en son çalışmalar, coelophysoidlerin ve dilophosauridlerin diğer seratozorlar ile birlikte klad oluşturmadığını ve dilophosauridlerin bu grubun dışında bırakılması gerektiğini göstermiştir.

<span class="mw-page-title-main">Tetanurae</span> ana teropod kladı

Tetanurae, günümüz kuşlarına Ceratosaurus'tan daha yakın akraba olan tüm teropod dinozorları içeren, geniş bir dinozor grubudur. Tetanurae, Triyas'ın sonlarında muhtemelen kardeş grubu Ceratosauria'dan ayrıldı. Tetanuranlar fosil kayıtlarında ilk olarak Erken Jura devri'nde, yaklaşık 190 myö, ortaya çıktı ve Orta Jura döneminde küresel olarak dağıldı.

<span class="mw-page-title-main">Neotheropoda</span> teropod kladı

Neotherapoda, Coelophysoidleri ve diğer gelişmiş teropod dinozorları içeren bir kladdır. Aynı zamanda Triyas-Jura yok oluşundan sağ kurtulan tek teropod kladıdır. Averostranlar dışında tüm neoteropodların soyu erken Jura döneminde tükendi.

<span class="mw-page-title-main">Coelurosauria</span> dinozor kladı

Coelurosauria, Carnosauria'dan kuşlarla daha yakın akraba olan tüm teropod dinozorları içeren bir kladdır.

<span class="mw-page-title-main">Averostra</span> teropod kladı

Averostra, çoğu theropod dinozorun içinde bulunduğu, Ceratosauria ve Tetanurae'yi içeren bir teropod dinozor kladıdır. Her iki klad'da Kretase dönemine kadar hayatta kaldı. Kretase-Paleojen neslinin tükenmesi olayı meydana geldiğinde, ceratosaurianlar ve Tetanurae grubundan, tyrannosauroidler ve Maniraptoriformlar hala mevcuttu. Ancak yok oluştan sadece bir Maniraptoran alt grubu olan Aves, sağ çıktı ve özellikle Kretase Paleojen yok oluşu sonrası türleşerek günümüzedeki kuşları oluşturdu.

<span class="mw-page-title-main">Avetheropoda</span> Coelurosaurları ve carnosaurları içeren dinozor kladı

Avetheropoda veya "kuş teropodlar", Carnosauria ve Coelurosauria kladlarını içeren bir teropod dinozor kladıdır.

<span class="mw-page-title-main">Megalosauroidea</span>

Megalosauroidea, Orta Jura'dan Geç Kretase dönemine kadar yaşayan tetanuran theropod dinozorlarının bir üst ailesidir. Gruptaki tüm taksonlar, tip tür Megalosaurus bucklandii ile Allosaurus fragilis veya Passer domesticus'tan daha yakın bir ortak ataya sahiptir. Grubun üyeleri arasında Spinosaurus, Megalosaurus ve Torvosaurus bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Maniraptoriformes</span> dinozor kladı

Maniraptoriformes, kuşların yaşayan tek temsilcileri olduğu Maniraptora kladını ve Ornithomimosauria'yı içeren bir teropod dinozor kladıdır. Klad Thomas Holtz tarafından "Ornithomimus ile kuşların son ortak atası ve onun tüm torunları" biçiminde tanımlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Therizinosauria</span> coelurosaurian dinozor kladı

Terizinozorlar veya Therizinosauria, Kretase döneminde Asya ve Kuzey Amerika'da yaşamış, üyelerinin ellerinde uzun, tırpan benzeri pençeler bulunan maniraptoran dinozor grubu.

<i>Iguanodontia</i> kuş kalçalı dinozor grubu

Iguanodontia veya Iguanodontlar, Geç Jura ile Kretase döneminde, Amerika ve Avrasya'da yaşamış kuş ayaklı (ornithopod) dinozor grubu.

<span class="mw-page-title-main">Carcharodontosauridae</span>

Carcharodontosauridae, carnosaur teropod dinozor familyasıdır. 1931'de Ernst Stromer tarafından isimlendirildi. 2015'te Christophe Hendrickx ve meslektaşları tarafından yapılan bir makalede en büyükler için maksimum uzunluk tahmini 14 metre (46 ft), en küçükler için ise 6 metre (20 ft) olarak verilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Carnosauria</span> çeşitli etçil dinozorları içeren teropod kladı

Carnosauria Jura ve Kretase dönemlerinde yaşamış, soyu tükenmiş dev yırtıcı teropod dinozor kladıdır. Geçmişte pek çok etçil teropod bu klada atanırken, günümüzde bunlar farklı gruplarda sınıflandırılırlar.

<span class="mw-page-title-main">Allosauridae</span>

Allosauridae, geç Jura döneminde yaşamış, allosauroid teropod dinozor familyasıdır. Allosauridae, ilk olarak 1878'de Amerikalı paleontolog Othniel Charles Marsh tarafından adlandırılan oldukça eski bir familyadır. Allosauridler, kemiğin yanal kısmına çıkma sürecini kısıtlayan bir astragalus, lateral kondilden daha büyük bir medial ve kondillerin yüzü boyunca yatay bir oluk ile ayırt edilir.

<span class="mw-page-title-main">Metriacanthosauridae</span> Nesli tükenmiş dinazor familyasi

Metriacanthosauridae, carnosaur allosauroid teropod dinozor familyasıdır. Orta Jura ile Erken Kretase dönemleri arasında yaşamışlardır.

<i>Proceratosaurus</i> teropod dinozor cinsi

Proceratosaurus, İngiltere'nin Orta Jura (Batoniyen) döneminden küçük boyutlu etçil teropod dinozor cinsidir. Cins adı Proceratosaurus, kafatası tepesinin kısmen korunmuş kısmı yüzeysel olarak Ceratosaurus'un küçük tepesine benzediği için, başlangıçta Ceratosaurus'un atası olduğunun düşünülmesinden kaynaklanır. Ancak şimdi, özellikle Proceratosauridae familyasının bir üyesi ve Tyrannosauroidea kladının bilinen en eski üyeleri arasında bir coelurosaur olarak tanımlanır.

<i>Megalosauridae</i>

Megalosauridae, Megalosauroidea grubu içindeki etobur theropod dinozorların monofiletik bir ailesidir. Orta Jura'da ortaya çıkan megalosauridler, büyük theropod dinozorlarının ilk büyük radyasyonu arasındaydı. Bunlar, Megalosaurinae ve Afrovenatorinae olmak üzere iki ana alt aileyi ve her iki alt aileden farklı olan çözülmemiş bir takson olan Eustreptospondylus bazal cinsini içeren nispeten ilkel bir bazal tetanuran grubuydu.