İçeriğe atla

Organik asitler

Organik asit asidik özellik gösteren organik bileşikler için kullanılan terim. En yaygın organik asitler asitliği karboksil grubu (–COOH) ile ilişkili olan karboksilik asitlerdir. Sülfonoik asitler ise karboksil asitlere oranla daha güçlü asitlerdir. Alkoller asit görevi görebilirler fakat genellikle çok zayıf bir asitlik mevcuttur. Asitin konjuge bazının bağıl kararlılığı onun asitliliğini belirler. Ayrıca başka gruplarda, tiyol, enol, fenol ve -SH grubu gibi,genelde az etkileri olsa da, asitliliği belirleyebilir. Biyolojik sistemlerde, bahsi geçen organik grupları içeren organik bileşikler genellikle organik asitlere tekabül eder.

Karakter

Genelde, organik asitler zayıf asitlerdir ve, güçlü mineral asitlerin yaptığı gibi, suda tamamen suda çözünmezler. Moleküler kütlesi daha küçük olan formik ve laktik asit gibi organik asitler suda karıştırılabilir fakat daha büyük moleküler kütleli benzoik asit gibi moleküler asitler moleküler (nötral) formda çözünemezler.

Diğer yandan, çoğu organik asit organik çözücülerde iyi çözünür. p-Toluensülfonik asit organik kimyada sıkça kullanılan nispeten güçlü bir asittir. Organik kimyadaki sık kulllanım sebebi ise organik reaksiyon çözücülerinde çözünebiliyor olamasıdır.

Bu duruma istisna olarak, bileşiklerin polarlığını etkileyebilecek deiğer sübsituentlerin varlığı gösterilebilir.

Örnekleri

pKa asit çözünme sabitinin logaritmik bir ölçüsüdür. Asitin gücüne göre kategorize eder ve sonuç olan matematiksel değerin büyüklüğü ile asitin gücü ters orantılıdır. pH hidrojen iyonu konsantrasyonunun logaritmik ölçüsü ile karıştırılmamalıdır.

  • Formik asit (metanoik asit) HCOOH (pKa=3.8)
  • Asetik asit (etanoik asit ) CH3COOH (pKa=4.7)
  • Propiyonik asit (propanoik asit) CH3CH2COOH (pKa=4.9)
  • Bütirik asit (bütanoik asit) CH3CH2CH2COOH (pKa=4.8)
  • Valerik asit (pentanoik asit) CH3CH2CH2CH2COOH (pKa=4.8)
  • Kaproik asit (hekzanoik asit) CH3CH2CH2CH2CH2COOH (pKa=4.9)
  • Oksalik asit (etandioik asit) (COOH)(COOH) (pKa=1.2)
  • Laktik asit (2-hidroksipropanoik asit) CH3CHOHCOOH (pKa=3.9)
  • Malik asit (2-hidroksibütandioik asit) (COOH)CH2CHOH(COOH) (pKa=3.4)
  • Sitrik asit (2-hidroksipropan-1,2,3-trikarboksilik asit) CH2(COOH)COH(COOH)CH2(COOH) (pKa=3.1)
  • Benzoik asit (Benzenkarboksilikasit [IUPAC] veya fenilmetanoik asit (IUPAC ismi değil) C6H5COOH (pKa=4.2)
  • Karbonik asit (hidroksimetanoik asit, IUPAC ismi değil) OHCOOH veya H2CO3 (pKa=3.6)

Karbonik asit, CO2 gazının suda çözülmesi ile elde edilen zayıf asit, çözülmesinin ürünlerinin karbonat ve bikarbonat iyonları olması sebebi ile inorganik olduğu düşünülür.

  • Fenol (karbolik asit veya hidroksibenzen, IUPAC isimleri değildir) C6H5OH (pKa=9.9)
  • Ürik asit (7,9-Dihidro-1H-pürin-2,6,8(3H)-trion) C5H4N4O3 (pKa=-1.1)
  • Taurin (2-aminoetansülfonik asit) C2H7NO3S (pKa=9.0)

Taurin birkaç doğal sülfonoik asitten biridir,safrada keşfedilmiştir.

  • Aminometilfosfonik asit (pKa=0.4)

Güçlü bir fosfonik asit

Ayrıca bakınız

Kaynakça

Konuyla ilgili yayınlar

  • Dibner, J. J.; Buttin, P. (2002). "Use of Organic Acids as a Model to Study the Impact of Gut Microflora on Nutrition and Metabolism". The Journal of Applied Poultry Research. 11 (4): 453–463. doi:10.1093/japr/11.4.453. 
  • Patanen, K. H.; Mroz, Z. (1999). "Organic acids for preservation". In Block, S. S. Disinfection, sterilization & preservation (5th ed.). Philadelphia: Lea Febiger. ISBN 0-683-30740-1. 
  • Brul, S; Coote, P (1999). "Preservative agents in foods. Mode of action and microbial resistance mechanisms". International Journal of Food Microbiology. 50 (1–2): 1–17. doi:10.1016/s0168-1605(99)00072-0. PMID 10488839. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Fermantasyon</span> kimyasal çürüme

Fermantasyon, hücre içinde oksijen yokluğunda meydana gelen metabolik bir faaliyet olarak ‘NAD+'yi yeniden oluşturmak için glikozun glikoliz yoluyla kısmi oksidasyonunu takip eden metabolik adımlar’ şeklinde tanımlanmaktadır. Fermantasyon anaerobik şartlarda, yani oksidatif fosforilasyon olamadığı durumlarda, glikoliz yoluyla ATP üretimini sağlayan önemli bir biyokimyasal süreçtir. Biyokimyanın fermantasyonla ilgilenen dalı zimolojidir.

<span class="mw-page-title-main">Asit</span> kimyasal bir madde türü

Asit, pH derecesi 7'den düşük olup, değişen oranlarda yakıcı ve/veya aşındırıcı özelliğe sahip olan ve oldukça geniş kullanım alanına sahip kimyasal maddelere verilen isimdir. Suda çözündüklerinde hidrojen iyonu derişimini artırarak çözeltiyi asidik yapar. Mavi turnusol kâğıdının rengini kırmızıya çeviren asitlere eski Türkçede hamız veya ekşit denir.

<span class="mw-page-title-main">Lipit</span> Katı ve sıvı yağ

Lipit, tüm canlıların yapısında bulunan temel organik bileşiklerden biridir. Lipitler, doymuş ve doymamış yağlar olarak ayrılır. Doymamış yağlar, oda sıcaklığında sıvı hâlde bulunan lipitler; doymuş yağlar ise oda sıcaklığında katı hâlde bulunan lipitlerdir. Biyolojik önemi olan lipitler için yağ asitleri, nötr lipitler (trigliserit), fosfolipitler ve steroitler örnek gösterilebilir. Lipitler, insan ve hayvanların temel besinleri arasında yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Alkol</span> karbon atomuna doğrudan bir -OH grubunun bağlı olduğu organik bileşiklere verilen genel ad

Alkol, karbon atomuna doğrudan bir -OH (hidroksil) grubunun bağlı olduğu organik bileşiklere verilen genel ad. Genel formülü CnH2n+1OH olan mono alkoller, alkollerin önemli bir sınıfıdır. Bunlardan etanol (C2H5OH), alkollü içeceklerde bulunan türüdür. Genellikle alkol kelimesi ile etanol kastedilir ki yeni fermente olmuş birada etanol oranı %3-5 arasında iken şarapta %12-15 arasındadır.

<span class="mw-page-title-main">Laktik asit</span> Stereoizomer grubu

Laktik asit, kimyasal formülü C₃H₆O₃ olan organik bir asittir. İzomerik iki formu vardır: L(+) laktik asit ve D(-) laktik asit. Laktik asit, birçok doğal süreçte ve mikroorganizmalar tarafından fermantasyon sırasında üretilir. Bu asit, sütte de doğal olarak bulunur ve bu nedenle "laktik" adını almıştır.

Kimya ve biyokimyada, yağ asidi, genelde uzun, alifatik kuyruklu bir karboksilik asittir. Uzun karboksilik yağ asitlerinden 4 karbonlu ve daha uzun zincirlileri yağ asidi olarak sayılır; doğal yağları (trigliseritleri) oluşturan yağ asitlerinden söz ederken ise bunların en az 8 karbonlu olduğu varsayılabilir. Çoğu doğal yağ asitlerinin çift sayılı karbon atomu vardır, çünkü bunların biyolojik sentezlerinde iki karbon atomlu asetat kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Organik kimya</span> karbon temelli bileşiklerin yapılarını, özelliklerini, tepkimelerini ve sentez yollarını inceleyen kimya dalı

Organik kimya, organik bileşiklerin ve organik maddelerin yani karbon atomlarını içeren çeşitli formlardaki maddelerin yapısını, özelliklerini ve reaksiyonların bilimsel çalışmasını içeren, kimyanın bir alt dalıdır. Yapının incelenmesi yapısal formüllerini belirler. Özelliklerin incelenmesi, fiziksel ve kimyasal özellikleri ve davranışlarını anlamak için kimyasal reaktivitenin değerlendirilmesidir. Organik reaksiyonların incelenmesi doğal ürünlerin, ilaçların ve polimerlerin kimyasal sentezini ve bireysel organik moleküllerin laboratuvarda ve teorik çalışma yoluyla incelenmesidir.

<span class="mw-page-title-main">Karboksilik asit</span> bir -C(=O)OH grubu içeren organik bileşik

Karboksilik asitler karboksil grubu olan organik asitlerdir, -C(=O)OH formülüne sahiptirler, bu genelde -COOH veya CO2H olarak da yazılır. Karboksilik asitler Bronsted asitleridir, yani proton vericileridir. Karboksilik asitlerin tuz ve anyonlarına karboksilat denir. Karboksilik asitler, esterlerle fonsiyonel grup izomeridirler. Karboksilik asitlerin en basit dizisi alkanoik asitlerdir, R-COOH formülüyle gösterilirler, R bir hidrojen atomu veya bir alkil grubuna karşılık gelir. Bileşiklerde birden fazla karboksilik asit grubu bulunabilir.

<span class="mw-page-title-main">Amid</span>

Kimyada amid sözcüğü iki anlama sahiptir: - Birinci anlamıyla amid, bir azot atomuna (N) bağlı bir karbonil grubu bulunduran bir organik fonksiyonel grup veya bu gruba sahip bir bileşiktir. - İkinci anlamıyla amid, bir azot anyonudur.

<span class="mw-page-title-main">Amin (kimya)</span>

Aminler, amonyaktaki bir veya daha fazla hidrojen atomunun organik radikaller ile değiştirilmesi yöntemiyle türetilmiş organik bileşikler ve fonksiyonel gruplardır. Yapısal olarak aminler amonyağa benzerler, ama bir veya daha fazla hidrojen atomu, alkil veya aril gibi organik sübstitüentlerle yer değiştirmiştir. Bu kuralın önemli bir istisnası RC(O)NR2 tipi bileşiklerdir (C(O) karbonil grubuna karşılık gelir), bunlara amin yerine amid denir. Amidler ve aminlerin yapıları ve özellikleri farklı olduğu için bu ayrım kimyasal olarak önemlidir. Adlandırma açısında biraz akıl karıştırıcı olan bir nokta, bir aminin N-H grubunun N-M (M= metal) ile değişmesi hâlinde buna da amid denmesidir. Örneğin (CH3)2NLi, lityum dimetilamid'dir.

<span class="mw-page-title-main">Fenol</span>

Fenol, benzen halkasına hidroksil bağlanmasıyla oluşan kimyasal bileşiktir. Saf hâlde, renksiz veya beyazdan hafifçe pembeye çalan renkte kristal katı şeklindedir. Tatlımsı, buruk bir kokuya sahip fenollerin tespit limiti havada 40 ppb, suda ise 1-8 ppm'dir. Suya kıyasla çok yavaş buharlaşır, suda orta dereceli bir çözünürlüğe sahiptir ve oldukça yanıcıdır.

<span class="mw-page-title-main">Asetik asit</span> kimyasal bileşik

Asetik asit veya etanoik asit CH3COOH formüllü bir organik asittir, sirkeye ekşi tadını ve keskin kokusunu vermesiyle bilinir. Bu yüzden halk arasında sirke ruhu veya sirke asidi şeklinde de adlandırılır. Karboksilik asitlerin en küçüklerindendir (en küçük olan formik asittir). Doğada karbonhidratların yükseltgenmesiyle oluşur. Sanayide asetik asit hem biyolojik yolla hem de sentetik yolla imal edilir. Tuz ve esterine asetat denir. Suda tamamen çözünür.

<span class="mw-page-title-main">Akridin</span>

Akridin, C13H9N, heterosiklik bir organik bileşiktir. Akridin terimi ayrıca C13N üçlü halkasını içeren bileşiklere değinmek için kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Ayrışma (jeoloji)</span>

Ayrışma, çözünme veya günlenme, yerkabuğunu oluşturan kayaçların yüzey kısımlarında fiziksel ve kimyasal etkenlerle meydana gelen değişimlerdir. Bu etkenlerin yanında atmosferdeki gazlar, sıcaklık, su, organizmalar da ayrışmada etkilidir.

<span class="mw-page-title-main">Bikarbonat</span> moleküler iyon

Bikarbonat, inorganik kimyada, (IUPAC-önerilen isim: hidrojen karbonat) karbonik asitin protonsuzlaştırılmasındaki bir ara yapı. HCO3 kimyasal formülene sahip moleküler iyondur.

Florosülfürik asit (IUPAC adı: sülfürofloridik asit), HSO3F kimyasal formüllü bir inorganik bileşiktir. Ticarî olarak temin edilebilen en güçlü asitlerden biridir. HSO3F formülü sülfürik asit (H2SO4) ile ilişkisini vurgulamaktadır. HSO3F tetrahedral bir moleküldür. Ticari numuneler genellikle sarı olmasına rağmen renksiz bir sıvıdır.

4-Klorofenol, ClC6H4OH formüllü organik bir bileşiktir. Üç monoklorofenol izomerinden biridir. Kolayca eriyen ve suda önemli bir çözünürlük sergileyen renksiz veya beyaz bir katıdır. pKa değeri 9.14' tür.

Retrosentetik analiz, organik sentezlerin planlanmasındaki problemleri çözmek için kullanılan bir tekniktir. Bu, reaktiflerle herhangi bir potansiyel reaktivite/etkileşimden bağımsız olarak bir hedef molekülün daha basit öncü yapılara dönüştürülmesiyle elde edilir. Her bir öncü malzeme aynı yöntem kullanılarak incelenir. Bu prosedür, basit veya ticari olarak temin edilebilen yapılara ulaşılıncaya kadar tekrar edilir. Bu daha basit/ticari olarak temin edilebilen bileşikler, hedef molekülün bir sentezini oluşturmak için kullanılabilir. Elias James Corey bu kavramı The Logic of Chemical Synthesis kitabında resmileştirdi.

Organik kimyada nitril, −C≡N fonksiyonel grubuna sahip herhangi bir organik bileşiktir. Siyano- ön eki, endüstriyel literatürde nitril terimi ile eş anlamlıdır. Nitriller, süper yapıştırıcılarda kullanılan metil siyanoakrilat ve lateks içermeyen laboratuvar ve tıbbi eldivenlerde kullanılan nitril içeren bir polimer olan nitril kauçuk dahil olmak üzere birçok yararlı bileşikte bulunur. Asetonitril çözücü olarak kullanılır.

İzoamil alkol, (H3C–)2CH–CH2–CH2–OH formülüne sahip renksiz bir sıvıdır. Amil alkolün (pentanol) birkaç izomerinden biridir. Aynı zamanda izopentil alkol, izopentanol veya (IUPAC tarafından önerilen terminolojide) 3-metil-bütan-1-ol olarak da bilinir. Yoğunluğu 0,8247 g/cm3 (0 °C) olan, 131,6 °C'de kaynayan, suda az çözünen ve organik çözücülerde kolayca çözünen renksiz bir sıvıdır. Karakteristik güçlü bir kokusu ve keskin bir yanıcı tadı vardır.