İçeriğe atla

Orestes (oyun)

Orestes Pursued by the Furies (Orestes, Erinyeler tarafından kovalaanıyor), William-Adolphe Bouguereau (1862)

Orestes, Euripides Makedonya'ya göç etmeden önce Atina'da sergilenen son oyunudur. Bu oyunun M.Ö. 480 civarında sergilendiği düşünülmektedir. Adaletin koruyucusu mitolojik yaratıklar olan Erinyeler, Orestes'in işlediği cinayet yüzünden Orestes'in peşine düşerler. Ancak ona halisülasyonlar gördürür ve hem bedensel hem de zihinsel olarak zayıf düşmesini sağlarlar.

Oyun boyunca, bütün olanlardan tanrı Apollon suçlanır. Oyunu yine bir sona ulaştıran ise Apollon'un onlara müjdelediği kaderleridir. Menelaos, yeğenlerine değer vermeyen korkak bir karakter olarak resmedilir. Aynı şekilde Helen de kız kardeşi Klytaimnestra'nın cinayetine üzüldüğünü belirtse de, güzelliği bozulmasın diye saçından küçük bir tutam parçayı kız kardeşinin mezarına gönderir. Orestes, oyun boyunca kendini kadınların kocalarını öldürmesinin önüne geçmek için bunu yaptığı şeklinde savunur. Pylades - Orestes'in kuzeni ve uzun sürede yanında kaldığı arkadaşıdır - onun için infaz kararı çıkmamasına rağmen, Orestes ile birlikte ölmeyi göze alır, sinsi cinayetler planlar. Ancak olay dönüp gelir ve asıl suçlunun Helen olduğuna kanaat getirilir. Bütün bu olaylar, Helen'in Paris'e kaçması ile başlamıştır ve onun öldürülmesi gerekmektedir. Ancak Orestes başarılı olamaz, çünkü tanrılar müdahale ederek, Helen'i tanrılar katına çıkarırlar.

Oyun boyunca, bütün kötülüklerden Helen ve tanrı Apollon sorumlu tutulur. Ancak oyun sonunda Helen tanrılaşır ve Apollon'un hepsine kaderlerini çizmesi ile son bulur. Bütün karakterler, kendileri için belirlenen mutlu sonları kabul ederler.

Oyun, bir adet Prologos (giriş), üç adet Stasimon (koro şarkısı), dört adet Epeisodion (diyalog) ve bir adet Eksodos (kapanış) kısımlarından oluşur.

Karakterler

  • Elektra — Agamemnon ile Klytaimnestra'nın kızı
  • Helene — Menelaos'un karısı, Klytaimnestra'nın kız kardeşi
  • Koro — Argoslu Kadınlar
  • Orestes — Agamemnon ile Klytaimnestra'nın oğlu, Klytaimnestra'nın katili
  • Menelaos — Sparta kralı, Agamemnon'un erkek kardeşi, Helen'in kocası
  • Hermione — Helen ile Menelaos'un kızı
  • Tyndareos — Klytaimnestra'nın babası
  • Pylades — Orestes'in kuzeni. Agamemnon'un kız kardeşi Anaksibia ve Phokis kralı Strophios'un oğludur, Orestes, babasının ölümünden sonra Phokis'e sığınmış ve Pylades ile çok yakınlaşmıştır.
  • Phrygialı — Helen'in kölesi
  • Haberci — Agamemnon'un yaşlı hizmetçisi
  • Apollon — tanrı

Özet

Oyun, Argos'taki Atreus soyunun sarayı önünde, Orestes'in annesi Klytaimnestra'yı öldürmesinden altı gün sonrasında geçer. Orestes, işlediği bu günah yüzünden Eumenislerin (Erynisler) etkisi altında çılgınlıklara sürüklenmektedir.

Olayın kısa özeti şöyledir. Atreus'un oğulları Agamemnon ve Menelaos'tur. Tyndareos'un kızları ise Helen ve Klytaimnestra'dır. Agamemnon ve Klytaimnestra evlenir. Menelaos ile Helen evlenir. Ancak Helen, Paris ile birlikte Truva'ya kaçar. Agamemnon ve Menelaos, Hellen ordusunu toplar ancak Aulis'te uygun rüzgarlar çıkmadığı için Agamemnon kızı İphigenia'yı kurban eder. Agamemnon, Truva savaşından döndüğünde, karısı Klytaimnestra onu kuzeni ile aldatmaktadır ve birleşerek Agamemnon'u öldürürler. Bunun üzerine, annesinin onaylanmayan ilişkisi yüzünden kaçmış Orestes, babasının intikamını almak için kız kardeşi Elektra ile birleşerek öz annesini öldürür. Bunu yapmasının sebebi, Delphoi'de Apollon ona bu kehanette bulunmuştur. Oyun, bundan sonraki olayları konu almaktadır ve Orestes ile Elektra, olanlar için hep Apollon'u suçlarlar.

Argos halkı, Elektra ve Orestes'i işlediği cinayat yüzünden yargılayacaklardır. Aynı gün Menelaos ve Helen, Truva'dan dönmüş ve kente ayak basmıştır. Elektra ve Orestes, amcaları Menelaos'un onlara yardım edeceğini düşünür. Ancak Klytaimnestra'nın babası Tyndareos, torunlarının işlediği cinayete çok sinirlidir. Klytaimnestra, kocası Agamemnon'u öldürmüştür ama buna verilecek ceza adetlerine göre kadını sürmektedir. Oysa, Orestes babasının intikamını almak için kendi öz annesi öldürmüştür. Bu yüzden dedeleri Tyndareos, çocukların infaz edilmesi gerektiğini savunmaktadır ve damadı Menelaos'u eğer çocukları desteklemeye kalkarsa, Sparta'ya bir daha onu almayacağını söyleyerek tehdit eder. Orestes, onu büyüten dedesine saygı duymaktadır ama kendini savunmadan da edemez. Annesini öldürmesi, diğer kadınlara da örnek teşkil etmektedir; aksi halde kadınlar kocalarını öldürüp sadece sürülecektir. Tyndareos, adetlerin kan davalarını önlediğini savunur ve Argos meclisine katılmak üzere çıkar. Orestes, Menelaos'u ikna etmeye çalışır ama Menelaos yeğenlerini savunmaya çok da gönüllü değildir. Orestes ve Elektra ölürse, Argos'ta hak da talep edebilecektir. Orestes, amcası Menelaos'dan da bir fayda göremeyeceğini anlar.

Sonra sahneye kuzeni Pylades girer. Klytaimnestra ve sevgilisi, iktidarı ele geçirdiklerinde Orestes onun yanına kaçıp sığınmıştır. Zaten annesini de Pylades'in yardımları ile öldürmüştür. Pylades, babasının kendisini ülkeden kovduğunu söyler. Eğer Orestes ölecekse, o da bu suça ortak olduğu için ölmelidir. Orestes'in vefalı dostudur. Böylece ikisi halk meclisinin yapıldığı yere giderler.

Ardından bir haberci Elektra'ya infaz kararının alındığını haber verir. Orestes kendini savunsa da, halk onların öldürülmesine karar vermiştir. Orestes, sadece idam talebini intihara çevirmeyi başarmıştır. Elektra olanlar karşısında üzülür. Orestes ve Pylades de gelirler. Pylades, bütün bu olanların suçlusunun Helen olduğunu söyler. O kocası Menelaos'u aldattığı için olaylar zincirleme gelişmiştir. Eğer kendileri bugün ölecekse, Helen'i öldürüp bu şekilde intihar etmeyi teklif eder. Orestes bu teklifi çok sever. Pylades'e bir zamanlar kız kardeşi Elektra ile evlendirme sözü vermiştir. Helen'i öldürmeyi başardıktan sonra, yaşabilmeyi diler Orestes. Bunun üzerine Elektra, Menelaos ile Helen'in kızı Hermione'u esir almayı ve hayatlarıı karşılığında, kızın hayatını takas etmeyi teklif eder. Hepsi fikri çok beğenir.

Orestes ve Pylades, Helen'i öldürmek üzere saraya girer. Elektra da Hermione'un mezarlık ziyaretinden dönüşünü bekler. İçeriden çığlıklar gelir. Hermione da sahneye girer ve Orestes ile Pylades tarafından esir alınır. Sesi duyan Menelaos koşarak sahneye girer ama Orestes, esir aldığı kız ile çatıya çıkmıştır. Orestes sarayı yakıp kızı öldürmekle tehdit eder.

O esnada, sahnenin balkonundan Apollo görülür. Zeus'un isteği üzerine Helen, erkek kardeşleri Kastor ile Pollux'un yanına, zora düşen denizcilere göz kulak olmak için tanrıların katına yükselmiştir. Menelaos, Sparta kralı olarak hayatına devam edecektir. Orestes, bir seneliğine sürgüne gidecektir. Hermione'a, ilk önce Akhilleus'un oğlu Neoptolemos talip olacaktır. Ancak Neoptolemos, babasının ölümünden Apollon'u sorumlu tuttuğu için öldürülecektir. Böylece Orestes ile Hermione evlenecekler ve Orestes, Argos'un başına geçecektir. Elektra ile Pylades de evlenecek ve mutlu olacaklardır.

Menelaos, kızını Orestes'e vermeyi kabul eder ve barışırlar.

Bu şekilde oyun biter.

Ayrıca Bakınız

  • Sofokles'in Elektra isimli tragedyası, Elektra ve Orestes'in anneleri Klytaimnestra'yı öldürme sürecini konu almaktadır.
  • Euripides'in İphigenia Aulis'te ve İphegenia Tauris'te isimli tragedyaları, Agamemnon'un kızı İphigenia'yı kurban etmesini konu almaktadır. Kurbandan sonra, Klytaimnestra kocasını aldatmış ve sonra onu öldürmüştür. Babasının intikamını almak içinde Orestes annesini öldürmüştür. Kurban esnasında, Orestes henüz küçük bir çocuktur.
  • Euripides'in Andromakhe oyunu, bu oyundan sonraki zamanı ele alır. Oyunda, çocuğu olmayan ve Neoptelamos ile evlenen Hermione, Hektor'un bir zamanlarki karısı ve Neoptelamos'un kölesi olan Andromakhe ve çocuğunu öldürmeye çalışır. Ancak oyunun sonunda, Orestes'in yardımı ile Neoptelamos öldürülür. Hermione da Orestes ile birlikte kaçar.
  • Aiskhylos'un Orestia üçlemesi de, aynı konuyu ele almaktadır.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Euripides</span> Antik Yunan oyun yazarı

Euripides, Aiskhylos ve Sophokles'ten sonra Atina'nın yetiştirdiği üçüncü büyük tragedya ozanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Agamemnon</span> Yunan Mitolojisinde Miken Kralı

Agamemnon, Yunan mitolojisinde Miken Kralı, Sparta Kralı Menelaos'un büyük kardeşi, orduları Truva (Troya) savaşına götüren kumandan. Atreus ve Aerope'nin oğludur. Yunan orduları Avlid'de Truva'ya yola çıkmak için toplandıklarında hiç rüzgâr olmadığı için Agamemnon Av Tanrıçası Artemis rüzgârları serbest bıraksın diye kızı İphigenia'yı kurban vermeye yönelir. Ancak İphigenia, kurban olarak kesileceği sırada Artemis, bir dişi geyik göndererek kızın yerine onu kurban ettirdi ve kızı Artemis tapınağına rahibe yaptı. Böylece Artemis rüzgârları serbest bıraktı. Truva savaşında kazanılan zaferden sonra Agamemnon güzel Kassandra'yı da yanına alıp evine döndü. Agamemnon'un kızları İphigenia'yı öldürmeye teşebbüs etmesini ve Kassandra'yla dönmesini sindiremeyen, Agamemnon'un karısı Clytemnestra, sevgilisi Aigisthos ile birlikte Agamemnon'u öldürdüler. Homeros'un Odysseia destanında baş karakter İthake kralı Odysseus, ölüler ülkesinde Agamemnon'un ruhuyla konuşur, Agamemnon ölümünden şöyle bahseder:

''Çok kurnaz Odysseus, tanrıya denk Laertesoğlu,

gemilerimde alt etmiş değil Poseidon beni

uğursuz yellerin azgın soluğunu salıp üstüme,

beni düşman adamlar da yok etmiş değil karada,

Aigisthos'tur hazırlayan bana ölümü ve eceli,

o öldürdü beni hain karımın yardımıyla,

evine buyur etmiş oturtmuştu beni sofrasına,

öldürdü yemek yerken, boğazlar gibi ağılda bir sığırı.

Ben yürekler acısı bir ölümle böyle öldüm işte.''

<span class="mw-page-title-main">Elektra</span>

Elektra, Yunan mitolojisinde, Agamemnon ile Clytemnestra'nın kızıdır. Babaları öldürüldüğünde, kardeşi Orestes'i uzaklaştırarak yaşamını kurtarır. Orestes döndüğünde, annesiyle sevgilisinin öldürülmesinde ona yardım eder, daha sonra Orestes'in arkadaşı Pylades ile evlenir.Ayrıca Günümüzde Gerçek Kişiliği Değiştirilerek Bir Hayal Kahramanı Olarak Filmi Yapılmaktadır. Freud'un Oedipus kompleksi diye adlandırdığı komplekse pek çok yerde karşılık gelen Elektra kompleksi, içerik bakımından Oedipus kompleksi ile benzerlik gösterse de, Freud, bu komplekse Elektra kompleksi ismini vermeyi reddetmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Orestes</span> Agamemnon ve Klytemnestranın oğlu

Orestes, Truva Savaşı'nda savaşan Miken kralı Agamemnon ve Klytemnestra'nın oğludur. Çılgınlığı ve arınması, birçok Antik Yunan oyununa ve efsanesine konu olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Diomidis</span> Yunan Mitolojisinde Argos Kralı

Diomedes ya da Diomede Truva Savaşı'na katılmasıyla tanınan Yunan mitolojisinde bir kahramandır.

<span class="mw-page-title-main">Hermione (mitoloji)</span>

Hermione, Truva'lı Helen ile Menelaus'un kızı. Annesi Helen, çeşitli efsanelere göre Zeus'un fani bir kadından olan tek kızıdır. Ve Truva'dan kaçabilmeyi de Zeus ve Aphrodite'e borçlu olduğu söylenir. İlyadanın ve çevrim şiirlerinin başlıca kahramanlarından biridir.

Aerope, Yunan mitolojisinde Girit kralı Katreus'un kızı. Krala çocuklarından biri tarafından öldürüleceği kehaneti bildirilince, Aerope ve kız kardeşini uzaklarda köle olarak satması için Nauplios'a verir. Merhametli olan adam, onları Argos'a götürür ve Aerope burada evlenir. Agamemnon ve Menelaos adlı iki oğlu olur. Aerope'nin kocası Atreus'u, kocasının kardeşi Thyestes ile aldatması bir dizi korkunç olayın, Atrid dehşetlerinin başlamasına neden olmuştur. Kadının kendisi Atreus tarafından denize atılır.

<span class="mw-page-title-main">İphigenia Tauris'te</span>

İphigenia Tauris'te Christoph Willibald Gluck tarafından Fransızca olarak hazırlanmış 4 perdelik bir trajedik opera. Eserin librettosu Nicolas-François Guillard tarafından Fransızca olarak Yunanca antik klasik trajedi yazarı Euripides'in "İphigenia Tauris'te" trajedisinden uyarlanarak' yazılmıştır. Eserin prömiyeri 18 Mayıs 1778'da Paris'te "Académie Royale de Musique" tarafından verilmiştir. Bu eser Fransız opera sahnesinde temsil edilen 5. Fransızca opera eseri olmuştur.

<i>Troyalı Kadınlar</i> Evripides trajedisi

Troyalı Kadınlar, MÖ 415 yıllarında Euripides tarafından kaleme alınmış tragedyadır. Euripides’in Truva Savaşı'nı konu alan üçlemesinin üçüncü kitabı olan eser, Atina ve Sparta halklarını karşı karşıya getiren ve on yıl süren Peloponez Savaşı ortamında yazılmıştır. Bu oyun, şehirleri yağmalandıktan, kocaları öldürüldükten ve kalan aileleri köle olarak götürüldükten sonra geriye kalmış Troyalı kadınların kaderini anlatmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Hekabe (oyun)</span> Evripides trajedisi

Hekabe, Euripides tarafından MÖ 424'te yazılmış trajedidir. Truva Savaşı'ndan sonra, Yunanlar Truva'dan ayrılmadan önce gerçekleşir. Ana karakter, düşmüş Truva Şehri'nin kraliçesi Hekabe'dir. Hikâye kısaca, Hekabe'nin kızı Polyksena'nun Akhilleus'un mezarına kurban edilmesinden ve oğlu Polydoros'un öldürülmesinden intikamını nasıl aldığını anlatır.

Elektra tragedyası, Sofokles'in günümüze ulaşan yedi oyunundan biridir.

İfigenia veya İphigenia, Miken Kralı Agamemnon ile Clytemnestra'nın kızıdır. Kardeşleri ise Elektra, Orestes ve Khrysothemis'tir.

<span class="mw-page-title-main">Andromahi (oyun)</span> Evripides trajedisi

Andromahi oyunu, Truva Prensi Hektor'un karısı Andromahi'yi anlatmaktadır. Euripides'in günümüze ulaşan oyunlarından biridir.

Euripides, İphigenia Aulis'te oyununu ömrünün son on sekiz ayını geçirdiği Makedonya'da yazmıştır. Adaşı olduğu oğlu, oyunu M.Ö. 405 yılında sergilemiştir. Korint'te Alkmaeon ve Bakkhalar adlı oyunları ile birlikte bir tetralojinin parçası olan oyunun, Euripides'in oğlu veya yeğeni tarafından yönetildiği düşünülmektedir. Oyun, Dionysia şehir festivali yarışmasında birincilik ödülünü kazandı.

<span class="mw-page-title-main">Pilades</span>

Yunan mitolojisinde, Pylades Phocian Kralı Strophius ve Anaxibia'ın oğludur. Anaxibia, Atreus'un kızıdır ve Agamemnon ile Menelaos'un kızkardeşidir. Daha çok Agamemnon'un oğlu olan kuzeni Orestes ile olan ilişkisiyle tanınır.

<span class="mw-page-title-main">Neoptolemos</span>

Neoptolemos, Yunan Mitolojisinde savaşçı Akhilleus ve prenses Deidamia'nın oğludur ve Oneiros'un kardeşidir. Antik Epirus'un Molosslularının hanedanının efsanevi atasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Tindareos</span> Sparta kralı

Yunan mitolojisinde, Tyndareos / Tyndareus bir Sparta kralıdır.

<span class="mw-page-title-main">İphigeneia Tauris'te</span> Evripides trajedisi

İphigenia Tauris'de, Euripides tarafından MÖ 414-412 arasında yazılmış ve günümüze kadar ulaşan trajedi oyunlarından biridir. Yine Euripides'in İphigenia Avlis'de adlı oyunundan sonraki zamanı anlatır. Aristotales, Poetika'sında oyuna sık sık değinir ve kardeşlerin birbirini tanıma sahnesini oldukça başarılı bulur. Oyun, Peloponez Savaşı esnasında sergilenmiştir. Oyun bir prologos, parados, 3 stasimon, 3 epeisodion ve ekodos'tan oluşur. Oyun sonunda, tanrıça Athena gelerek, kurguyu sonuca bağlar. Oyun, Tauris'teki Artemis Tapınağı önünde geçer.

Oresteia Eshilos tarafından MÖ. 5. yüzyılda yazılmış, Agamemnon'un Klytemnestra tarafından öldürülmesi, Clytemnestra'nın Orestes tarafından öldürülmesi, Orestes'in yargılanması, Atreus Evi üzerindeki lanetin sona ermesi ve Furie'lerin pasifleştirilmesini konu alan Yunan trajedilerinin bir üçlemesidir.

<span class="mw-page-title-main">Klitemnestra</span> Yunan Mitolojisinden bir karakter

Clytemnestra, Miken Kralı Agamemnon'un karısıdır ve Helen'in kız kardeşidir.