Ordubad medresesi - Turkipedia

Ordubad medresesi, Ordubad şehrinin tarihi merkezinde yer alan 18. yüzyıldan kalma medresedir. Azerbaycan topraklarında erken dönem mimarisinin özelliklerini koruyan ve günümüze kadar ayakta kalan az sayıdaki binadan biri olarak bilinir.^[1]

Tarihi

İslam'ın yayıldığı bölgelerde medreselerin inşası Abbâsîler döneminde başlamış, 12. yüzyılda yaygınlaşmıştır. Medrese külliyeleri genellikle cami binalarıyla birlikte inşa edilmiştir. Medrese camileri çoğu durumda cuma camilerinin rolünü de oynamıştır. Bazı durumlarda mevcut cuma camilerinin yanına inşa edilerek bir kompleks oluşturulmuştur. Bunun bir örneği Gence ve Şamahı şehirlerindeki cuma camilerinde oluşturulan külliyelerdir.^[2]

Zamanının esas eğitim merkezlerinden biri olan Ordubad medresesi, diğer İslam devletlerinde olduğu gibi, şehrin merkezinde bulunan büyük cuma camisinin yanına inşa edilmiştir. Medresenin finansmanı ve bakımı vakıf tarafından yürütülüyordu. Caminin 100 metre kuzeyinde yer almaktadır. Uzun süre ipekböcekçiliği dairesine ev sahipliği yapan medrese, bazı eklemeler yapılmış ancak orijinal görünümünü korumuştur. Araştırmacılara göre bu medrese, klasik medresenin Azerbaycan'da günümüze ulaşan tek örneğidir.^[3]

Medresenin giriş kapısının üzerindeki kitabeden Safevi hükümdarı Şah Sultan Hüseyin (1694–1722) döneminde, devlet aygıtında önemli mevkilerde bulunan kişilerin önderliğinde inşa edildiği anlaşılmaktadır. Medrese Ordubad şehrinin sosyo-politik yaşamında önemli bir rol oynamıştır. "Nahçivan Sancağının Ayrıntılı Kitabı"na göre, bu kitabın derlendiği 1727 yılında medrese, şehirde faaliyet gösteren 30 dükkândan ayda 15 akçe, Tekne hamamının gelirinin yarısı kadar (9 bin akçe), Ordubad islekelesinden 4,800 akçe bağış olarak almıştır. Kitapta ayrıca öğretmenlere, öğrencilere ve medrese çalışanlarına verilen aylık ödemelerin miktarları da yer alıyor. Orta Çağ'ın Ordubad yerlisi olan ve "Ordubadi" mahlasıyla tanınan birçok önemli şahsiyeti bu medresede eğitim görmüştür. Medrese Nahçıvan'da Sovyet iktidarının kurulmasına kadar işlevini sürdürmüşdür.^[4]

Kaynakça

Genel

^ Саламзаде 1964, s. 32.
^ Саламзаде 1964, s. 33.
^ Усейнов М, Бретаницкий Л, Саламзаде А. (1963). История архитектуры Азербайджана. Москва: Госстройиздат. s. 396. Birden fazla |sayfalar= ve |sayfa= kullanıldı (yardım)
^ Səfərli, F. (2003). Naxçıvanda sosial-siaysi və ideoloji mərkəzlər. Bakı: Nurlan. s. 392. Birden fazla |sayfalar= ve |sayfa= kullanıldı (yardım)

Özel

Саламзаде, А. В. Архитектура Азербайджана XVI-XIX вв. — Баку: Издательство Академии наук Азербайджанской ССР, 1964.

İlgili Araştırma Makaleleri

Külliye, cami ile birlikte hamam, medrese, mektep, imaret, türbe, kütüphane, aşevi, darüşşifa, çarşı, tekke, zaviye binalarından oluşan yapılar topluluğu.

Medrese, Müslüman ülkelerde orta ve yükseköğretimin yapıldığı eğitim kurumlarının genel adıdır. Medrese kelimesi Arapça ders (درس) kökünden gelir. Medreselerde ders verenlere "müderris", onların yardımcılarına "muid", okuyanlara "danışmend", "softa" veya "talebe" adı verilir.

Karatay Medresesi, Konya'da bulunan Selçuklu dönemine ait yapı. Medrese Karatay ilçesi, Ferhuniye Mahallesi, Adliye Bulvarı'nda bulunmaktadır.

Hunat Hatun Külliyesi, I. Alaeddin Keykubad'ın eşi, II. Gıyaseddin Keyhüsrev'in annesi Mahperi Hunad Hatun tarafından 1238'de Kayseri şehir merkezinde yaptırılmış olan külliye.

Süleymaniye Camii, Kanuni Sultan Süleyman adına 1551-1557 yılları arasında İstanbul'da Mimar Sinan tarafından inşa edilen camidir.

Gök Medrese ya da diğer adıyla Sahibiye Medresesi, Sivas'ta yer alan medresedir.

Bayezid Medresesi, Osmanlı Padişahı II. Bayezid tarafından İstanbul'da Bayezid külliyesinin bir parçası olarak 1506-1508'de inşa ettirilen medrese

Zengîler, 12. ve 13. yüzyıllarda Mezopotamya ve Suriye'de hüküm sürmüş Türk devletidir. İlk hükümdarı İmâdüddin Zengî'dir.

Kıbrıs'ta Osmanlı İmparatorluğu döneminde yapılmış on beş medrese bulunmaktaydı. Vakfıye defterlerine göre ise kayıtlı on bir tane medrese vardı. Bu medreseler, lise düzeyinde eğitim vermekteydi. Adadaki ilk medrese, 1573'te, Lefkoşa'da inşa edilen Büyük Medrese'dir. Yine Lefkoşa'da bulunan Küçük Medrese ise, ondan beş yıl sonra inşa edilmiştir. On iki medresenin sadece sekizi İngiliz dönemine kadar eğitimine devam edebilmiştir.

Yakutiye Medresesi, Türkiye'de Erzurum İlinde bulunmaktadır. İlhanlı hükümdarı Olcaytu zamanında Emir Hoca Cemalettin Yakut tarafından 1310 yılında inşa ettirilmiştir. Kapalı avlulu, eyvanlı ve revaklı medrese tipinin Anadolu’daki en büyüğü olup, günümüze kadar iyi korunarak varlığını koruyabilmiş örneklerinden biridir. Erzurum ilinin sembollerinden biridir. Her yıl binlerce yerli ve yabancı turist tarafından ziyaret edilmektedir.

İznik Medresesi ya da İznik Orhaniyesi, Osmanlı Beyliği'nin 1331'de kurulan ilk medresesidir.

Süleymaniye Medresesi ya da Medreseleri, Osmanlı padişahı I. Süleyman tarafından inşa edilen Süleymaniye Külliyesi içerisinde bulunan medresedir. Külliye 1551-1557 arasında inşa edilmiştir. Külliye, medrese-i evvel (ilk), sani (ikinci), salis (üçüncü) ve ra bi' (dördüncü) isimleriyle dört medrese, bir tıp medresesi ve darüşşifa ile darül- hadisten oluşuyordu. Osmanlı Devleti'nin eğitimde zirve noktası olarak tanımlanmaktadır. Daha önce kurulan Ayasofya ve Sahn-ı Seman medreseleri ile ilim hayatında egemen konumda idi. 16. yüzyıla kadar medreseler arasında en yüksek konum Ayasofya Medresesi'nde idi. 60 akçe ücretli müderrisler burada görev yapıyordu. Bunlara altmışlı deniyordu. Sahn-ı Semân medreselerinde 50 akçe ücretli müderrisler çalışyordu. 16. yüzyılda Süleymaniye medreseleriyle bu tasnif değişip genişledi. 16. yüzyılında Süleymaniye'nin inşası mesreseler arasında şu hiyerarşik düzeni oluşturdu: Dar'ulhadis-i Süleymaniye, Hamis-i Süleymaniye, Musile-i Süleymaniye, Hareket-i Altmıslı, İbtida-i Altmışlı, Sahn-ı Seman, Musile-i Sahn, Hareket-i Dahil, Ibtida-i Dahil, Hareket-i Haric, Ibtida-i Haric.

Yıldırım Külliyesi, Bursa'da 14. yüzyıl sonunda Osmanlı padişahı Yıldırım Bayezid ve Sultan Süleyman Han tarafından yaptırılmış yapı topluluğu.

Şamahı Ulu Camii veya Şamahı Cuma Camii Azerbaycan'ın Şamahı şehrinde bir yer alan bir camidir.

Gence Hanları Sarayı, Gence Hanlığı'nın son hükümdarı Cevad Han'ın sarayıydı. Saray Gence Ulu Camii'nin batısında, Gence şehrinin merkezinde yer almaktadır. Şu anda sarayın olduğu yerde "Bakü Sineması" yer almaktadır. Gence'nin son hükümdarı olan Cevad Han Türbesi de sarayın yakınlarında yer almaktadır.

Hüdavendigar Külliyesi, üçüncü Osmanlı padişahı I. Murad tarafından Bursa'da yaptırılan yapı topluluğu.

Karabüyük Hanım sarayı veya Karabüyük Hanım kulesi, Şuşa şehrinin tarihi merkezinde bulunan tarihi bir saraydır. Kaynaklar, Şuşa Kalesinin topraklarında birkaç sarayın varlığı hakkında bilgi verse de, bunlardan sadece ikisi, Karabüyük Hanım sarayı ve Penah Ali Han sarayı günümüze kadar gelebilmiştir. Karabüyük Hanım sarayı'nın giriş kapısındaki kitabeden, hicrî takvimle 1182 (1768) yılında yapıldığı anlaşılmaktadır.

Mehmandarovlar'ın evi, Şuşa'da bulunan saray tarzı tarihi bir konut kompleksidir. 18. yüzyıl Azerbaycan sivil mimarisinin en ilginç örneklerinden biridir. Bir zamanlar Mehmandarovlar ailesine ait olan konut kompleksi, bir Büyük konut binası, bir Küçük konut binası ve bir aile camisinden oluşmaktadır. Kompleks taş duvarlarla çevrilidir. Mehmandarovların büyük konut binası, Sovyet döneminde Şuşa Şehir Hastanesi olarak işlev gördü. İşgalden sonra büyük bina tamamen yıkıldı. Mehmandarovların küçük konut binası, işgalciler tarafından Şuşa Tarih Müzesi olarak kullanıldı. Külliyede bulunan cami aynı zamanda mahalle camisi olarak da hizmet vermiştir. Şuşa'nın işgalinden sonra cami işgalciler tarafından Jeoloji Müzesi olarak da kullanılmıştır. Şuşa'nın 2020'de işgalcilerden kurtarılmasının ardından Mehmandarovlar'ın konak kompleksi yenileniyor.

Berde İmamzade Türbesi, Berde şehrinin merkezinde yer alan tarihi bir dini-mimari eserdir. Başlangıçta türbe olarak inşa edilen Berde imamzadesi, zamanla hac yeri haline geldiğinden çevresine cami yapılmış, böylece bir dini anıtlar külliyesi oluşmuştur.

İbrahimhalil Han Sarayı veya İbrahimhalil Han Şatosu, Şuşa şehrinin güneydoğu kesiminde, Taşaltı köyü yakınlarında bulunan tarihi bir saraydır. Bazı kaynaklarda sarayın, İbrahimhalil Han döneminde Han'ın ikametgâhı olmasıyla ilgili olarak Karabağ Han Sarayı olarak da anılıyor.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.