Orca - Turkipedia

Orca (Gürcüce: ორჯა), Gürcistan'ın Samtshe-Cavaheti bölgesinde, Ahalkalaki Belediyesi'nde bir köydür. Ahalkalaki Platosu'nda, Paravani Irmağı'nın sağ kolu olan Baraleti Deresi kıyısında, deniz seviyesinden 1.680 metre yükseklikte yer alır.

Tarihçe

Orca köyü, Samtshe-Saatabago sınırları içindeyken, 1578 yılında Osmanlılar tarafından ele geçirildi. Osmanlı idaresinin Orcua veya Orcva (اورجوا) şeklinde kaydettiği köy, Gürcistan Vilayeti içinde Ahakalak livasının Meşe-Cavaheti nahiyesine bağlıydı. Köyde 18 Hristiyan hane bulunuyordu ve bu nüfusun tamamı Gürcülerden oluşuyordu.^[1]^[2] Orca köyünde, buğday, arpa, çavdar ve keten tohumu tarımı ile arıcılık yapılıyor, domuz ve koyun besleniyordu. Orca'da ikisi harabeye dönmüş üç adet su değirmeni ve bir adet bezirhane vardı.^[3]

Orca köyü, yaklaşık 250 yıl Osmanlı egemenliğinde kaldıktan sonra, 1828-1829 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından Çarlık Rusya'nın eline geçti. 1830 yılında köye Rus idaresi tarafından Erzurum vilayetinden göç etmiş Ermeniler yerleştirildi. Nitekim Rus idaresinin 1886 nüfus sayımında Orca (Орджа) olarak kaydettiği köyün nüfus sadece Ermenilerden oluşuyordu. Köydeki 84 hanede, 356'sı erkek ve 303'ü kadın olmak üzere, 659 kişi yaşıyordu. Bu sırada Orca, Ahalkalaki sancağının (uyezd) Baraleti kazasına bağlı Aragva nahiyesinin 13 köyünden biriydi.^[4]

Köyün kilisesi olan Orca Kilisesi, 16. yüzyılda, Osmanlıların köyü ele geçirmesinden önce inşa edilmiştir. Büyük ölçüde yıkılmış olan tek nefli kilise, 2018 yılında koruma altına alınmıştır.^[5]

Kaynakça

^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; III. cilt (1958), s. 267". 15 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Şubat 2024.
^ "" 1595 tarihli Osmanlı mufassal defterine göre "Gürcistan Vilayeti"nin etnik haritası". 1 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2023.
^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; II. cilt (1941), s. 192". 17 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Şubat 2024.
^ "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893; "Ahalkalak uyezdi" - Sıra no: 173". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Şubat 2024.
^ ""Orca Kilisesi" (ორჯას ეკლესია)". 23 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Şubat 2024.

İlgili Araştırma Makaleleri

Ahılkelek Sancağı, Ahalkalak livası ya da Ahalkalak sancağı olarak da bilinir, Osmanlı Devleti’nin 16. yüzyılda Gürcülerden ele geçirdiği topraklarda kurduğu Gürcistan Vilayeti veya Çıldır Eyaleti’nin livalarından biridir. 1595 tarihli Osmanlı tahrir defterine göre sekiz livadan (sancak) oluşan Gürcistan Vilayeti’nin diğer livaları Hertvis, Ahasihe, Çıldır, Poshov, Bedre, Ardahan-i Büzürg ve Penek’ti.

Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan, Osmanlı Devleti tarafından 1595 yılında, hazine gelirlerini tespit etmek amacıyla, Gürcistan’dan ele geçirilmiş toprakların tahririyle oluşturulmuş mufassal defterdir. Tahrir defteri, Osmanlıların ele geçirdiği Samtshe-Saatabago topraklarının 16. yüzyılın son çeyreğindeki toplumsal ve ekonomik, siyasal tarih ve tarihsel coğrafya konularında araştırma yapanlar için eşsiz bir kaynaktır.

Gürcistan Vilayeti, Osmanlı Devleti'nin 16. yüzyılda Gürcülerden ele geçirdiği topraklara erken dönemde yaptığı tahrirlerde verdiği isimdir. Nitekim Osmanlı Devleti'nin Gürcülerden ele geçirdiği topraklar 1574 ve 1595 tarihli tahrir defterlerinde "Gürcistan Vilayeti'nin mufassal defteri" anlamında Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan kayda geçirilmiştir. Bununla birlikte tahrir defterlerinin tutulduğu dönemden önce Gürcülerden ele geçirilen veya Osmanlı Devleti'nin sınrındaki Gürcü topraklarına da "Gürcistan Vilayeti" dendiği İbrahim Peçevi'nin tarihinden de anlaşılmaktadır. Sonraki dönemde Gürcistan Vilayeti yerine Çıldır Eyaleti adı kullanılmıştır. Osmanlıların Gürcülerden ele geçirdiği topraklar uzun tarih dilimi boyunca "Osmanlı Gürcistanı", "Türk Gürcistanı", "Müslüman Gürcistan" şeklinde de adlandırılmıştır.

Adigeni, Gürcistan’ın Samtshe-Cavaheti bölgesinde, Adigeni Belediyesi’nde bir kasabadır. Ahaltsihe Havzası’nda, Kvabliani Deresi’nin kıyısında, Ahaltsihe-Batum kara yolu üzerinde yer alır. Ahaltishe kentine 32 km uzaklıktadır.

Aspindza Belediyesi, Gürcistan'ın Samtshe-Cavaheti bölgesinde bulunan bir belediyedir. Merkezi Aspindza kasabasıdır.

Ani, Gürcistan'ın Samtshe-Cavaheti bölgesinde, Ahaltsihe Belediyesi'nde bir köydür. Lertsmani Deresi'in yukarı kesiminde, deniz seviyesinden 1.480 metre yükseklikte yer alır. Ahaltsihe kentine 12 km uzaklıktadır.

Kotelia, Gürcistan'ın Samtshe-Cavaheti bölgesinde, Ahalkalaki Belediyesi'nde köy ve aynı adlı temi'nin merkezidir. Ahalkalaki Ovası'nda, Bakuriani-Ahalkalaki yolu kıyısında, deniz seviyesinden 1.680 metre yükseklikte yer alır. Ahalkalaki kasabasına 15 km uzaklıktadır.

Baraleti, Gürcistan'ın Samtshe-Cavaheti bölgesinde, Ahalkalaki Belediyesi'nde bir köydür. Ahalkalaki Ovası'nda, Baraleti Çayı kıyısında, deniz seviyesinden 1.680 metre yükseklikte yer alır. Ahalkalaki kasabasına 16 km uzaklıktadır.

Martuni, Gürcistan'ın Samtshe-Cavaheti bölgesinde, Ahalkalaki Belediyesi'nde yer alan bir köydür. Ahalkalaki Platosu'nda, deniz seviyesinden 1.740 metre yükseklikte yer alır. Ahalkalaki kasabasına 5 km uzaklıktadır.

Toloşi, Gürcistan'ın Samtshe-Cavaheti bölgesinde, Aspindza Belediyesi'nde bir köydür. Mtkvari Nehri'nin sol kıyısında, deniz seviyesinden 1.110 metre yükseklikte yer alır. Aspindza kasabasına 15 km uzaklıktadır.

Tatanisi, Gürcistan’nın Samtshe-Cavaheti bölgesinde (mhare), Ahaltsihe Belediyesi sınırları içinde bir köydür. Ahaltsihe Havzası'nda, deniz seviyesinden 1.300 metre yükseklikte yer alır. Ahaltsihe kentine 10 km uzaklıktadır.

Mikeltsminda, Gürcistan’nın Samtshe-Cavaheti bölgesinde (mhare), Ahaltsihe Belediyesi sınırları içinde bir köydür. Ahaltsihe Havzası'nda, deniz seviyesinden 1.250 metre yükseklikte yer alır. Ahaltsihe kentine 5 km uzaklıktadır.

Burnaşeti, Gürcistan'ın Samtshe-Cavaheti bölgesinde, Ahalkalaki Belediyesi'nde bir köydür. Ahalkalaki Platosu'nun kuzey kesiminde, Jirula Deresinin sol kıyısında, deniz seviyesinden 1.900 metre yükseklikte yer alır. Ahalkalaki kasabasına 22 km uzaklıktadır.

Hizabavra, Gürcistan'ın Samtshe-Cavaheti bölgesinde, Aspindza Belediyesi'nde bir köydür. Ahalkalaki Platosu'nun batı kısmında, Paravani'nin sağ kolu olan Çobareti Deresi kıyısında, deniz seviyesinden 1.590 metre yükseklikte yer alır. Aspindza kasabasına 19 km uzaklıktadır.

Varevani, Gürcistan'ın Samtshe-Cavaheti bölgesinde, Ahalkalaki Belediyesi'nde bir köydür. Ahalkalaki Platosu'nda, Paravani Deresi'nin sağ kolu olan Çobareti Deresi kıyısında, deniz seviyesinden 1.640 metre yükseklikte yer alır. Ahalkalaki kasabasına 19 km uzaklıktadır.

Agara, Gürcistan’nın Samtshe-Cavaheti bölgesinde, Ahaltsihe Belediyesi sınırları içinde bir köydür. Deniz seviyesinden 955 metre yükseklikte, Kura Nehri’nin sol kıyısında yer alır.

Abuli, Gürcistan'ın Samtshe-Cavaheti bölgesinde, Ahalkalaki Belediyesi'nde bir köydür. Küçük Abuli Dağı'nın eteğinde, Paravani Irmağı'nın sağ kolu olan Abuli Deresi'nin kaynaklandığı yerde, deniz seviyesinden 1.960 metre yükseklikte yer alır.

Bavra, Gürcistan'ın Samtshe-Cavaheti bölgesinde, Ahalkalaki Belediyesi'nde bir köydür. Ahalkalaki Platosu'nda, Abuli Deresi'nin Paravani Irmağı'na katıldığı noktada, deniz seviyesinden 1.590 metre yükseklikte yer alır.

Aragva, Gürcistan'ın Samtshe-Cavaheti bölgesinde, Ahalkalaki Belediyesi'nde bir köydür. Kaynalarda köyün adı Arakva (არაკვა), Aragua (არაგუა) ve Aragova (არაგოვა) şeklinde de geçer.

Turtshi, Gürcistan'ın Samtshe-Cavaheti bölgesinde, Ahalkalaki Belediyesi'nde bir köydür. Ahalkalaki Platosu'nun kuzey kesiminde, Çeruli Deresi'nin kıyısında, deniz seviyesinden 1.720 metre yükseklikte yer alır.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.